جایگاه شورا در حکومت (منابع مطالعاتی)
(تغییرمسیر از مصادر الدراسة للشوري في الدولة)
جایگاه شورا در حکومت یا مشارکت مردم در تعیین سرنوشت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود، از اصول عقلایی است که به باور بسیاری از اندیشمندان اسلامی مورد تأیید آموزه‌های دینی است. امروزه جایگاه شورا در امور حکومتی در قالب نظام پارلمانی و شوراهای محلی و همچنین چگونگی انتخاب حاکمان متحقق شده است.
فقهای اسلامی درباره اینکه آیا بر حاکم جامعه اسلامی، مشورت لازم و واجب است و همچنین درباره قلمرو شورا در امور حکومتی نظرات مختلفی ارائه کرده‌اند. برخی معتقدند شورا در انتخاب حاکم کاربردی ندارد و فقط بعد از تمام شدن مشروعیت حاکم با شیوه‌های دیگر، برای اداره شئون مسلمانان می‌توان از شورا کمک گرفت و محدود به اموری است که از سوی خدا و رسول او بیانی وجود نداشته باشد. از سوی دیگر بسیاری با استناد به ادله مختلفی چون حکم عقل به اطمینان بخش‌تر بودن نتیجه شورا، آیات، روایات، قاعده ترجیح راجح بر مرجوح و سیره عقلا بر این باروند شورا در قلمرو وسیعی از امور اجتماعی و حکومتی معتبر است و پیروی از آن در مواردی واجب است.
کتاب‌ها
فارسی
- شورا و حقوق شهروندی، علیرضا بستانی و خدیجه جوانی و فرضعلی سالاری، قم، نشر آیین محمود، ۱۳۹۶ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل فقهی حقوقی نقش شورا در مدیریت امور عمومی، علی‌اکبر گرجی ازندریانی و محسن ابوالحسنی، تهران، پژواک عدالت، ۱۳۹۵ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل کارکردهای نهاد شورا در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، فیروز اصلانی و علی سهرابلو، تهران، نشر خرسندی، ۱۳۹۵ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جایگاه تشریع، شورا و بیعت در فقه و حقوق اسلامی، محمد جعفری هرندی، تهران، نشر هفتان، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نقش شورا در اسلام، علی‌محمد محمدصلابی، پیرانشهر، نشر آراس، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- شوری و جایگاه آن در قانون‌گذاری اسلامی، جمیل تبوراک، سنندج، نشر زانست، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی مبانی فقهی و حقوقی شورا و مشورت، سید بهرام پناهنده، تهران، نشر خرسندی، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جایگاه شورا در معارف اسلامی، محمدصادق غلام‌جمشیدی، تهران، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، ۱۳۸۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- شورا و نقش آن در اصلاح افراد و جوامع از دیدگاه اهل سنت، مصطفی محمد طحان، مترجم جلیل بهرامی، نیا، تهران، نشر احسان، ۱۳۸۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مشورت و مشاوران در سنت و سیره پیشوایان، سید محمود سامانی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- شورا در اسلام، محمد حسینی شیرازی، مترجم علی خنیفرزاده، قم، نشر یاس زهرا، ۱۳۸۷ش. این کتاب به عربی ترجمه و منتشر شده است. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- شورا سالاری: از خانه تا حکومت، محمد احمدیان، تهران، نشر احسان، ۱۳۸۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جایگاه شورا در نظام مردم‌سالاری دینی، محمدعلی میرعلی، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ۱۳۸۵ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جایگاه شورا در حکومت اسلامی، کاظم قاضی‌زاده، تهران، موسسه چاپ و نشر عروج و موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، ۱۳۸۴ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- شورا و آزادی: بحثی در اندیشه سیاسی آیت‌الله طالقانی، علی شیرخانی، قم، نشر آفتاب سبا، ۱۳۸۱ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- الشورى فريضة اسلامیة، علی محمد الصلابی، القاهرة، موسسة اقرأ للنشر و التوزیع و الترجمة، ۲۰۱۰م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الشورى المغيبة - الشورى بين نصوص الوحي ومسارات التاريخ، خالد العسري، القاهرة، دار السلام للطباعة والنشر والتوزيع والترجمة، ۲۰۰۷م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الشورى في الشريعة الإسلامية، حسين بن محمد المهدي، بی‌جا، وزارة الثقافة، ۲۰۰۶م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الشورى فى الإسلام، سعد عبدالسلام حبیب، القاهره، المجلس الاعلى للشؤون الاسلامیه، ۱۹۷۶م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الشورى فى الكتاب والسنة وعند علماء المسلمين، محمد بن احمد بن الصالح، ریاض بی نا، ۱۴۲۰ق. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الشوري في الإسلام، سید محمد حسینی شیرازی، بیروت، موسسه الوعی الاسلامی، ۱۴۲۵ق. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- معالم الشورى في الاسلام، اسماعيل ابراهيم البدوي، قاهره، دار النهضة العربية للنشر والتوزيع، ۱۹۹۴م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الشوری فی الاسلام، وهبة الزحیلی، اردن، موسسه آل البیت، ۱۹۸۹م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر(جلد یک) کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر (جلد دوم) کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر (جلد سوم)
- حكم الشورى في الاسلام ونتيجتها، محمد عبدالقادر ابوفارس، اردن، دار الفرقان للنشر والتوزيع، ۱۹۸۸م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مقاله‌ها
- اعتبار شورا در فتوا و حکم، سید جواد ورعی، فصلنامه علوم سیاسی، شماره ۹۲، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل رویکرد علامه فضل الله به «شورا با تاکید بر آیه ۱۵۹ سوره آل عمران»، مرضیه محصص، فصلنامه حسنا، شماره شماره ۲۴، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیلی بر بایسته‌های تصمیم‌گیری مشورتی براساس آموزه‌های اسلامی، فائزه عظیم‌زاده اردبیلی و منا افضلی قادی، فصلنامه مدیریت اسلامی، دوره ۲۸، شماره ۲، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی مقایسه‌ای جـایگاه مشورت در نظریه‌های مردم سالاری دینی و دموکراسی مشورتی، علی شیرازی، فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی، شماره ۳۰، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جایگاه شورا در حکومت اسلامی از دیدگاه محمد رشیدرضا و سید محمود طالقانی، یوسف خان‌محمدی و سید نادر جعفری، فصلنامه سیاست متعالیه، شماره ۲۲، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کارکرد اجرائی نهاد شورا در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، فیروز اصلانی و علی سهرابلو، فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دوره ۵۰، شماره ۲، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جایگاه عقل جمعی در اعمال ولایت، سید احمد حبیب‌نژاد، علی‌اکبر عبدالاحدی مقدم، فصلنامه فقه حکومتی، شماره ۱، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نظام سیاسی مطلوب و نامطلوب در قرآن بر اساس تفسیر سید ابوالفضل زنجانی(۱۲۷۹ـ۱۳۷۱ش)، یوسف خان‌محمدی، فصلنامه علوم سیاسی، شمار ه۹۴، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مقایسه روش اجماع و شورا با نص در خلافت اسلامی، رحیم امرایی و قاسم پورحسن، فصلنامه جستارهای سیاسی معاصر، شماره ۲۲، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نقش شورا در مدیریت امور عمومی؛ تصمیم گیر یا تصمیم ساز، علی‌اکبر گرجی‌ازندریانی و محسن ابوالحسنی، فصلنامه دانش حقوق عمومی، شماره ۱۳، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ادله عقلایی لزوم مشورت در حکومت اسلامی با رویکردی بر سیره امام خمینی (س)، محمدجواد ارسطا و حسین شیخ الملوک، فصلنامه پژوهشنامه متین، شماره ۷۳، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاص
- بررسی و تحلیل مشروعیّت نمایندگی مجلس با توجه به جایگاه آن در ساختار نظام مردم سالار دینی، محمدجعفر صادق‌پور و سید احمد میرحسینی، فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دوره ۴۹، شماره ۱، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مفهوم شورا در تجربه ایرانی، منصور میراحمدی، فصلنامه سپهر سیاست، شماره ۴، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کارکردهای نهاد شورا در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، فیروز اصلانی و علی سهرابلو، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران، دوره ۴۵، شماره ۳، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- شورا و دموکراسی در اندیشه سیاسی معاصر شیعه، مجتبی عطارزاده و مهدی راستی، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، شماره ۲۷، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مسئولیت‌های دولت مردم سالار درباره مشارکت سیاسی مردم از منظر قرآن، محمود شفیعی، فصلنامه علوم سیاسی، شماره ۹۳، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مبانی مشورت در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)؛ با تاکید بر قرآن کریم و سیره معصومین (ع)، زاهد غفاری هشجین و قدسی علیزاده سیلاب، فصلنامه مجلس و راهبرد، شماره ۶۹، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی و تبیین اهمیت و جایگاه شورا در نظام سیاسی اسلام، زهرا قاسمی و محمدحسین بهزادی و محمدکاظم کاوه پیشقدم، فصلنامه راهبرد توسعه، شماره ۳۷، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- شورا در اسلام و جایگاه مردم در نظام جمهوری اسلامی ایران، سید حسن قاضوی، فصلنامه پژوهش‌های انقلاب اسلامی، شماره ۵، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تقابل دو نظریه شورا و دموکراسی با امامت، محمد خادمی، دوفصلنامه امامت‌پژوهی، شماره ۷، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مبانی مشورت در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)؛ با تأکید بر قرآن کریم و سیره معصومین (ع)، زاهد غفاری هشجین و قدسی علیزاده، فصلنامه مجلس و راهبرد، شماره ۶۹، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- قاعده شورا و مشروعیت حاکم اسلامی از دیدگاه فریقین، عبدالرحیم اخلاقی، فصلنامه مطالعات فقه امامیه، دوره ۹۳، شماره ۲، ۱۳۹۰ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جایگاه و ابعاد مشورت در سیرة عملی امام خمینی(ره)، زاهد غفاری هشجین و قدسی علیزاده، فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی، شماره ۱، ۱۳۹۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- اصول و مبانی شورا از منظر امام علی (ع)، علیرضا میرزامحمد، دوفصلنامه پژوهشنامه علوی، شماره ۲، ۱۳۸۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جایگاه شورا در انتخاب حاکم اسلامی، محسن اراکی، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۵۲، ۱۳۸۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- توفیق محمد الشاوی و نظریه عمومی شوری در اسلام، داوود فیرحی، فصلنامه سیاست، دوره ۳۹، شماره ۱، ۱۳۸۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- قلمرو شورا در منابع اسلامی، محمدرضا مصطفی‌پو‌ر، ماهنامه پاسدار اسلام، شماره ۳۰۵، ۱۳۸۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ویژگی‌های مدیریتی پیامبر اعظم(ص) (اصل شوراء و هم‌اندیشی)، جعفر تابان، دوفصلنامه انسان‌پژوهی دینی، شماره ۹، ۱۳۸۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- شورا؛ بین نص و تجربه تاریخی، رضوان السید و مجید مرادی، فصلنامه علوم سیاسی، شماره ۳۶، ۱۳۸۵. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جایگاه مردم در حکومت نبوی، جایگاه مردم در حکومت نبوی، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۴۲، ۱۳۸۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مشورت حق مردم و وظيفه حكومت، سید جواد ورعی، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۲۲، ۱۳۸۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- شورا و دموکراسی در اندیشه اسلامی معاصر، حیدر ابراهیم علی، مترجم مجید مرادی، فصلنامه علوم سیاسی، شماره ۸، ۱۳۷۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جایگاه شورا در نظام سیاسی اسلام، محمد بن عبدالجبارالعتبی، مترجم حسن قدوسی، ماهنامه معرفت، شماره ۳۶، ۱۳۷۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تأملی در فقه شورا و مشورت، سید علی میرموسوی، فصلنامه علوم سیاسی، شماره ۴، ۱۳۷۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نگاهی فقهی به مبانی شورا، محمدجواد ارسطا، فصلنامه علوم سیاسی، شماره۴، ۱۳۷۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نقش شورا در حکومت اسلامی، کاظم قاضی‌زاده، کیهان اندیشه، شماره ۶۱، ۱۳۷۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- المجالس النيابية في الفكر الإسلامي والنظم المعاصرة، علي شيخون، مندرج در سایت العهد المصری للدارسات، تاریخ درج ۱۶ نوامبر ۲۰۲۲، تاریخ بازدید ۲۰ دی ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حجية الشوري، نجاة عبدالرحيم إبراهيم محمد، مجلة القلزم للدراسات الإسلامية (السودان)، شماره ۲، ۲۰۲۱م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مبدأ الشورى في الفقه السياسي لابن عاشور: دراسة فقهية مقارنة، عبد الحميد ظفر الحسن، مجلة الجامعة الشارفة للعلوم الشرعية و الدراسات الاسلامية، مجلد ۱۶، شماره ۱، ۱۴۴۰ق. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- أهل الحل والعقد بين الأصالة والمعاصرة، عادل إبراهيم عبدالله المحروق، مجلة العلوم الشرعية (لیبی)، شماره ۵، ۲۰۱۸م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- اختيار رئيس الدولة بين الشورى والمشاورة، علي غنام، مجلة الحقوق والعلوم السياسية (الجزایر)، شماره ۸، ۲۰۱۷م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- (دور الأمة في الدولة الإسلامية) في فكر الشهيد الصدر، جعفر عبد الرزاق، مندرج در سایت مرکز الابحاث و الدرسات التخصصیة للشهید الصدر، تاریخ بازدید ۱۳ دی ۱۴۰۱ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الشوری و دورها فی الدولة الاسلامیة، کاظم قاضی‌زاده، مجلة التوحید (ایران)، شماره ۸۲، ۱۴۱۷ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الشورى والديمقراطية في الفكر الإسلامي المعاصر، خليفة بوزازي، مجلة المعیار (الجزایر)، شماره ۱۶، ۲۰۱۶م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مبدأ إلزامية الشورى وآثاره الدستورية في المجال السياسي والتشريعي، عبد الرحمن رداد، مجلة الإحياء، شماره ۱۷-۱۸، ۲۰۱۵م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الاستشارة في الفكر الإسلامي والإدارة العامة: الوظائف والأبعاد، محمد جبري، مجلة البحوث العلمية والدراسات الإسلامية (الجزایر)، مجلد ۸، شماره ۱، ۲۰۱۶م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- قراءة مقارنية في مفهومي الشورى و الديمقراطية .المنطلقات و المواقف، حنان بالشاوش، مجلة الفكر المتوسطي (الجزایر)، شماره ۱۰، ۲۰۱۵م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الشورى بين الالتزام الإداري و اليقين الإيماني، زكية عقري، مجلة علوم الإنسان والمجتمع (الجزایر)، شماره ۱۵، ۲۰۱۵م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مبدأ الشورى في نظام الحكم الإسلامي بين الفقه والعمل، رحيمة بن حمو، مجلة المعیار (الجزایر)، شماره ۱۲، ۲۰۱۰م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الشورى ودعائم الحكم في الدولة الإسلامية، نعيم إبراهيم الظاهر، مجلة هدي الإسلام، مجلد ۵۴، شماره ۶، ۲۰۱۰م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الشورى وأحكامها في نظام الحكم الإسلامي، خالد محمد جاسم، مجلة كلية التربية الاساسیة (العراق)، شماره ۶۶، ۲۰۱۰م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الشوري في الاسلام، فيروز عثمان صالح، مجلة دراسات دعوية (سودان)، شماره ۱۷، ۲۰۰۹م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- محاسن الشورى وإشكالية لزومها في النظام السياسي الإسلامي، عبد الكريم حامدي، مجلة البحوث والدراسات (الجزایر)، شماره ۴، ۲۰۰۷م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الشورى والمؤسسات التشريعية الحديثة، أحمد علي الإمام، مندرج در سایت المجلس الاروبی للافتا‌ء و البحوث، ۲۰۰۶م، تاریخ بازدید ۲۰ دی ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الشورى في الاسلام، ابراهيم فاضل الدبو، مجلة الهداية (بحرین)، مجلد ۲۷، شماره ۳۱۳، ۲۰۰۴م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- وجوب الشوري في الحكم الإسلامي، محمود محمد حسن، مجلة البحوث القانونية والاقتصادية، جامعة المنصورة، كلية الحقوق (مصر)، شماره ۲۲، ۱۹۹۷م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الشورى في الإسلام، محمد صالح محيي الدين محمد، مجلة إتحاد الجامعات العربية لدراسات وبحوث الشريعة الاسلامية (مصر)، مجلد ۱، شماره ۲، ۱۹۹۴م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
پایان‌نامه‌ها
- نقش شورا در ساختار نظام اجتماعی اسلام از منظر قرآن و روایات فریقین، محمدعامل عزیزی، جامعه المصطفی العالمیه، واحد گرگان، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل مبانی فقهی شورا از منظر فقهای شیعه و شافعی، حسین بروغنی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه حکیم سبزواری، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نقد و بررسی ولایت شورایی فقها الزامات و پیامد‌های آن، سید احمد حسینی، رساله دکتری، مجتمع آموزش عالی فقه - مدرسه عالی فقه و معارف اسلامی، جامعه المصطفی العالمیه، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل فقهی حقوقی ماهیت شورا در جمهوری اسلامی ایران، علی سهرابلو، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، ۱۳۹۴ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- میزان سازگاری ولایت فقه با مردم‌سالاری دینی با تاکید بر شورا و شوراکراسی، حسین میر، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مطالعه تطبیقی اندیشه‌های آیت‌الله طالقانی و شهید بهشتی در ارتباط با شورا و نقش آن در اداره مملکت، سارا بهبهانی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ۱۳۹۰ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نقش شورا در ساختار نظام سیاسی اسلام به روایت شیعه، محبوب ضیائی، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه، ۱۳۸۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نظریه شورا در اندیشه سیاسی معاصر شیعه، مهدی قانعی اردکانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه باقرالعلوم، ۱۳۸۲ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جایگاه نظام شورائی در قانون اساسی جمهوری ایران، غلامرضا فلاحی، کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز ۱۳۷۷ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- شورا در اسلام از دیدگاه کتاب و سنت، احسان تاریمرادی، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات، دانشگاه فرودسی مشهد، ۱۳۷۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- الشوري و الديمقراطية اوجه الاختلاف و الاتفاق، صالح علی مقبل الحاج، رساله دکتری، كلية الدراسات العليا، قسم الدراسات الاسلامية، جامعة النيلين (سودان)، ۲۰۱۸م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- إشراك المرأة في المؤسسة الشورية: دراسة مقارنة بين الفقه والقانون، وصاف حامد محمد العليمات، کارشناسی ارشد، کلیه الشریعه، جامعة آل البیت (اردن)، ۲۰۱۷م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الشورى والآلیات المعاصرة لتنفیذها، سندس جمال رفیق شیخ علي، کارشناسی ارشد، كلیة الدراسات العلیا، جامعة النجاح في نابلس فلسطین، ۲۰۱۵م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الشورى والديمقراطية في الفكر السياسي العربي الإسلامي المعاصر (۱۹۰۸ - ۲۰۱۳)، محمد عمر أحمد أبوعنزة، رساله دکتری، كلية الدراسات العليا، جامعة العلوم الإسلامية العالمية (اردن)، ۲۰۱۴م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- التنوع فى المجتمعات الإسلامية المعاصرة ودور الشورى فى إدارته دراسة مقارنة، عبدالمحمود أبو إبراهيم، جامعة أم درمان الاسلامية (سودان)، كلية الشريعة والقانون، ۲۰۱۳م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الشوری فقیهاً فی الحکومه الاسلامیه، رعد کاظم العامری، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، جامعه المصطفی العالمیه، ۱۳۸۴ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الشورى في الاسلام، اهلها ومدى الزامها، الطیب جدیدی، کارشناسی ارشد، جامعة الجزائر، المعهد الوطني العالي لأصول الدين، ۱۴۱۱ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نظام الحكم في الاسلام بين الشورى والديمقراطية دراسة مقارنه بما عليه العمل في السودان، ضوالبيت محمد ادم عصام، کارشناسی ارشد، کلیه الدراسات العلیا، قسم الشریعة و القانون، جامعة الغرب کردفان، ۲۰۰۷م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مبدأ الشوري في الإسلام، علی مانیطه، رساله دکتری، الکلیه المعهد الأعلى لأصول الدين، جامعة الزيتونة (تونس)، ۱۴۰۷ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الشورى وتطبيقاتها المعاصرة: دراسة فقهية مقارنة بنظام الشوري السعودي، عبدالله صالح الشمراني، کارشناسی ارشد، کلیه عمادة الدراسات العليا، جامعة مؤتة (اردن)، ۲۰۰۵م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- المجالس النيابية وعلاقتها بالشورى في الإسلام، راشد عبدالرحمن أحمد محمد العسيري، کارشناسی ارشد، كلية الدراسات العليا، الجامعة الاردنية، ۲۰۰۵م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- أهل الشورى و أهل البيعة في الإسلام مع المقارنة بالنظام الديمقراطي، محمد إبراهیم محمد إبراهیم، کارشناسی ارشد، معهد الدراسات الاسلامية، جامعة الازهر، ۱۹۹۰م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الشورى في الإسلام، صالح بن عبدالعزيز بن عبدالله العامر، کارشناسی ارشد، الکلیة المعهد العالي للقضاء، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، ۱۹۸۰م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الشورى بين الإسلام وواقع المسلمين المعاصر، نورالحسن فدا، کارشناسی ارشد، المعهد العالي للدعوة الإسلامية، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، ۱۹۸۰م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
سایر منابع
- جایگاه رأی‌گیری و مشورت حکومت با مردم از منظر قرآن/ آیا پیامبر(ص) با مردم مشورت می‌کرد؟، مصاحبه با مرتضی ادیب یزدی، مندرج در سایت تسنیم، تاریخ درج ۸ خرداد ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید ۴ دی ۱۴۰۱ش. لینک مصاحبه
- اهمیت و جایگاه شورا درنظام اسلامی، علی حیدری، سایت وسائل، تاریخ درج ۹ خرداد ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید ۱ دی ماه ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نظریه شورا در اندیشه سیاسی شیعه، عباس عمادی، یادداشت علمی در سایت پژوهه، تاریخ درج ۲۴ آبان ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید ۱۱ دی ۱۴۰۱ش. لینک یادداشت
- جایگاه مشورت در اندیشه امام خمینی، کاظم قاضی‌زاده، یادداشت در پرتال امام خمینی، تاریخ درج۳۰ شهریور ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید ۵ دی ۱۴۰۱ش. لینک یادداشت