براندازی نظام سیاسی (منابع مطالعاتی)
براندازی نظام سیاسی، انهدام یا سرنگونی نظام سیاسی مستقر با روش غیرقانونی و با توسل به زور یا به‌طور مسالمت‌جویانه است. این مسئله در فقه معاصر یا به‌طور مستقل و یا در ضمن مباحثی از جمله بغی و محاربه بحث می‌شود و گاه بغی و براندازی نزدیک به هم معرفی شده‌اند. بر همین اساس قصد براندازی به‌عنوان یکی از شروط صدق عنوان بغی مطرح شده و در قوانین جمهوری اسلامی ایران، از منظر رکن معنوی جرم بغی مورد توجه قرار گرفته است.
درباره براندازی، پرسش‌هایی قابل طرح است؛ از جمله اینکه حکم براندازی نظام سیاسی مشروع چه تفاوتی با براندازی نظام سیاسی نامشروع دارد، آیا ابزارهای براندازی تفاوتی در حکم آن ایجاد می‌کند یا خیر، و اینکه مفاهیمی از جمله براندازی نرم نیز ملحق به حکم براندازی نظام سیاسی هستند یا خیر.
صفحه حاضر کتاب‌ها، مقالات، پایان‌نامه‌ها و سایر منابعی را جمع‌آوری کرده که از منظر فقه معاصر به مسئله براندازی نظام سیاسی می‌پردازند.
کتاب‌ها
فارسی
- مبانی فقهی و حقوقی بغی، فاطمه جعفری میدانسر، قم، عصمت، ۱۴۰۰ش. لینک صفحات ابتدایی کتاب
- جرم بغی دیرین در فقه نوین در قانون، سهند نظامی‌نیا، تهران، آریا دانش، ۱۳۹۸ش. لینک صفحات ابتدایی کتاب
- بغی و تمرد از ولایت فقیه در فقه امامیه، علی صفری، تهران، سنجش و دانش، ۱۳۹۸ش. لینک صفحات ابتدایی کتاب
- بغی، محاربه و افساد فی الارض در بستر تحولات حقوق کیفری ایران، حسینعلی زهره منش رستمی، گرگان، انتشارات نوروزی، ۱۳۹۷ش. لینک صفحات ابتدایی کتاب
- جرم براندازی نظام در فقه جزایی اسلام و حقوق کیفری ایران، زینب اسکندری، تهران، ائلشن، ۱۳۹۵ش.
- اخلاق سیاسی، قضایی، اطلاعاتی در اسلام، احمد جهان‌بزرگی (ج۳: براندازی در نظام سیاسی اسلام، و ج۴: ضد براندازی در نظام سیاسی اسلام)، تهران، دانشکده امام باقر، ۱۳۹۱ش.
- بغی و تمرد در حکومت اسلامی، مهدی پورحسین، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۱ش. لینک صفحات ابتدایی کتاب
- محاربه و براندازی در فقه اسلامی، محمدحسین رضوانی، قم، مؤسسه انتشاراتی امام عصر(عج)، ۱۳۹۰ش.
- بررسی فقهی-حقوقی جرم براندازی، حسین آقابابایی، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۸۶ش، لینک صفحات ابتدایی.
مقاله‌ها
فارسی
- امکان‌سنجی جرم‌انگاری براندازی نرم نظام اسلامی با رویکرد به مفهوم بغی، محمد صادق ایران‌عقیده و علیرضا صابریان و سید علی جبار گلباغی ماسوله، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره ۶۹، پاییز ۱۴۰۱ش. لینک
- ماهیت کیفری انقلاب رنگی؛ جرم سیاسی یا بغی، محسن کرانی، دوفصلنامه پژوهه‌های فقهی تا اجتهاد، سال ششم، شماره ۱۱، ۱۴۰۱ش. لینک
- امکان سنجی انطباق براندازی نرم نظام اسلامی با جرم افساد فی الارض، محمد صادق ایران عقیده و علیرضا صابریان و سید علی جبار گلباغی ماسوله، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۱۰۵، پاییز ۱۴۰۱ش. لینک
- مشروط‌انگاری تحقق جرم بغی به قیام مسلحانه در مادۀ ۲۸۷ قانون مجازات اسلامی در ترازوی نقد، بهمن سبزعلی گل و محمد رسول آهنگران و محمد قیوم‌زاده، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره ۶۸، تابستان ۱۴۰۱ش. لینک
- حواله کیفری به مجازات حدی در تعزیرات با تأکید بر انجام اعمالی به قصد براندازی نظام، افشین عبداللهی، فصلنامه حقوقی دادگستری، ش۱۱۵، پاییز ۱۴۰۰ش، لینک.
- بررسی فقهی شاخص‌های بغی و براندازی، سعید ضیائی‌فر، فصلنامه علوم سیاسی، سال ۲۴، ش۹۵، پاییز ۱۴۰۰ش، لینک.
- سیاست جنایی-تقنینی ایران در قبال براندازی نظام با نگاهی به نظریات شورای نگهبان، جمال‌الدین حسین‌زاده و فرید محسنی، فصلنامه تعالی حقوق، ش۷، بهار ۱۳۹۹ش، لینک.
- بررسی فقهی فرایند و مؤلفه‌های مخالفت براندازانه، علی ملکوتی و قاسم شبان‌نیا و محمد اسلم مغول، دوفصلنامه گفتمان فقه حکومتی، سال دوم، ش۲، بهار و تابستان ۱۳۹۷ش، لینک.
- معناشناسی بغی و براندازی در قرآن کریم و نظام حقوقی اسلام، فائزه عظیم‌زاده اردبیلی، دوفصلنامه مطالعات روش‌شناسی دینی، سال دوم، شماره دوم، پاییز و زمستان ۱۳۹۴ش، لینک.
- فقه انقلاب و خروج علیه حاکم جائر در فقه فریقین، عبدالرحیم اخلاقی و محمدجواد نوروزی، مطالعات فقه امامیه، دوره ۹۲، ش۱، مهر ۱۳۹۲ش، لینک مقاله.
- براندازی در نظم فقهی حقوقی کنونی، ابوذر علی‌اکبری سفید داربن و هانی محمودی، فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی، ش۲۶، زمستان ۱۳۹۰ش، لینک.
- تحلیل جرم براندازی در حقوق کیفری ایران، حسین آقابابایی، فصلنامه فقه و حقوق، ش۱۰، پاییز ۱۳۸۵ش، لینک.
- طرح براندازی در حقوق کیفری ایران، مصر و انگلستان، حسین آقابابایی، مجله رهنمون، ش۹-۱۰، ۱۳۸۳-۱۳۸۴ش، لینک.
عربی
- جريمة البغي والآثار المترتبة عليها ( دراسة فقيهة مقارنة مع الإشارة إلى القانون الجنائي المصري)، عاصم أحمد بسيوني حجازي، كلية الشريعة والقانون بطنطا، شماره ۳۵، ۲۰۲۰م. لینک
- جریمة التحریض علی قلب نظام الحکم او تغییر الدستور، منار عبدالمحسن العبیدی و آدم سمیان الغریری، مجله جامعة تکریت للعلوم القانونیه، ش۲۷، سپتامبر ۲۰۱۵م/ذوالحجه ۱۴۳۶ق، لینک.
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- بررسی مبانی و مفهوم جرم جاسوسی و براندازی در فقه امامیه با نگاهی به نهج‌البلاغه، مصطفی کاشفی آجی بیشه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد بندرانزلی، ۱۳۹۶ش، لینک دسترسی به پایان‌نامه.
- علل تغییر رویکرد امام خمینی از تعامل با نظام پهلوی تا لزوم براندازی آن، زهرا امیر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ۱۳۹۳ش.
- بزه براندازی حکومت اسلامی از دیدگاه فقه امامیه و حقوق کیفری ایران، امیر بهادر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات اراک، ۱۳۹۲ش.
- سیاست جنایی تقنینی و قضایی ایران در قبال جرم براندازی نظام، رئوفه چگینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی، ۱۳۹۲ش، لینک دسترسی به پایان‌نامه.
- براندازي نظام حاکم در فقه اهل بيت و حنفيه، م‍ح‍م‍دت‍ق‍ی اح‍م‍دی، پایان‌نامه حوزوی، قم، مرکز اطلاعات و مدارک اسلامي، جامعة المصطفی العالمیة، ۱۳۹۱ش.
- براندازی نظام در فضای سایبری، جواد زمانیان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی شهید اشرفی، ۱۳۹۰ش، لینک دسترسی به پایان‌نامه.
- تحلیل جرم طرح براندازی حکومت اسلامی در حقوق کیفری ایران، محمد سالاری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۸۹ش، لینک دسترسی به پایان‌نامه.
سایر منابع
- بررسی حقوقی براندازی در قانون مجازات اسلامی، علیرضا حسینی، روزنامه همشهری، ۲۳ آبان ۱۳۸۰، ص۱۶.