حق رأی و انتخابات (منابع مطالعاتی)
انتخابات روشی در نظام‌های دموکراتیک و جمهوری است که مردم با استفاده از حق رأی خود، نمایندگان مورد نظر خود را برابر با قوانین و مقررات برای زمامداری انتخاب می‌کنند. نهاد انتخابات، نهادی حقوقی و سیاسی است که امروزه کاربست مهم آن انتخاب حاکمان و سنجش مشروعیت و مقبولیت نظام‌های سیاسی است.
مقاله حاضر به جمع‌آوری لیستی از منابع فقهی مرتبط با ماهیت، مبانی، حکم شرعی و مشروعیت حق رأی و انتخابات از جمله کتاب‌ها، مقاله‌ها، پایان‌نامه‌ها و نشست‌های علمی، از منظر فقه معاصر پرداخته است.
کتاب‌ها
فارسی
- بررسی مشروعیت و احکام انتخابات از منظر فقه و حقوق موضوعه، بهرام تیموری، تهران، انتشارات شاپرک سرخ، ۱۳۹۶ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- انتخابات از نگاه فقه، روح‌الله شریعتی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۴ش.
- فقه الاداره: فقه الانتخاب، سید صمصام‌الدین قوامی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- امکان‌سنجی انتخابات در نظام اسلامی، محمد سروش محلاتی، قم، نشر میراث اهل قلم، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حق رای و انتخابات، سعید خردمندی، کرمانشاه، دانشگاه آزادی اسلامی، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- انتخابات از منظر فقه و اخلاق، سید حمید حیدری ثانی، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- انتخابات حماسه سبز حضور (با استفاده از آیات و روایات و قانون اساسی)، محمد موحدی نژاد، تهران، مرکز فرهنگی درس‌های از قرآن، ۱۳۸۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- انتخابات در اندیشه امام خمینی، مرکز نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۴ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- دموکراسی و اعتبار رأی اکثریت در اسلام، محمدجواد صالحی، تهران، پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، ۱۳۸۳ش. (بخش پنجم) کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مردم، حزب و انتخابات مجلس خبرگان، محمدحسین بهشتی، تهران، نشر حزب جمهوری اسلامی، ۱۳۵۸ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- من فقه الانتخاب، مصطفی احمد ابوالروس، مصر، دار الکتب والوثائق القومیة المصریة، ۱۴۳۳ق. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الإنتخابات وأحکامها فی الفقه الإسلامی، فهد بن صالح بن عبد العزیز العجلان، ریاض، دار کنوز اشبیلیا لنشر و التوزیع، ۱۴۳۰ق. لینک کتاب
- فقه الانتخابات، محمد علی الحاج العاملی، بیروت، دار المحجة البیضاء، ۲۰۰۹م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الموقف الفصل من الإنتخابات، محمد یعقوبی،نجف، انتشارات دارالصادقین، بی تا. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مقاله‌ها
فارسی
- رویکرد فقهی به رأی ممتنع، محسن قائمی خرق، فصلنامه دانش حقوق عمومی، شماره ۲۹، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- فقه سیاسی شیعه و مسئله انتخابات، محمد فلاح و سید سجاد ایزدهی، مجله معرفت سیاسی، شماره ۲۱، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تأملی در حکم فقهی مشارکت انتخاباتی در نظام سیاسی اسلام، حسین بیرشک، احسان آهنگری، اسحاق سلطانی، در پژوهش‌نامه میان‌رشته‌ای فقهی (پژوهش‌نامه فقهی)، شماره ۱۵، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل نظریه حق‌الناس در خصوص حق رأی و بررسی صلاحیت‌ها، خیرالله پروین و مهدی نورایی، مجله حکومت اسلامی، شماره ۸۲، ۱۳۹۵ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مسأله حق یا تکلیف بودن «رأی مردم» در نظام سیاسی اسلام و دموکراسی، نوربخش ریاحی، مجله پژوهش ملل، شماره ۶، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جایگاه مردم در کلام سیاسی سنتی شیعه، علی محمدی ضیاء و غلامرضا بهروز لک، مجله کلام اسلامی، شماره ۹۹، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی آرای فقهای متقدم در نسبت خواست مردم و مشروعیت حکومت (تا قرن هشتم)، علی رضائیان، مجله حکومت اسلامی، شماره ۷۶، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تاملی بر حق رای در پرتو حقوق اسلامی، علی‌محمد فلاح‌زاده، حسین عزیزی، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۷۰، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ماهیت و حکم «شرکت در انتخابات» از منظر فقه سیاسی اسلام، محسن ملک افضلی اردکانی، در مجله حکومت اسلامی، شماره ۶۶، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- من فقه الانتخابات، عبدالرزاق قسوم، نشریه البصائر، شماره ۷۰۰، ۱۴۳۵ق. متن مقاله را از اینجا بخوانید.
- کلمة حق؛ فقه الانتخابات، عمار طالبی، نشریه البصائر، شماره ۶۹۷، ۱۴۳۵ق. متن مقاله را از اینجا بخوانید.
- الانتخاب فی الفقة الإسلامی: مفهومة وضوابطة، ادیب فایز الطایل، الضمور، در مجلة العلوم الشرعیة، ۲۰۱۶م. متن مقاله را از اینجا بخوانید.
- فقه الانتخابات، دراسة فقهیّة، فارس فضیل عطیوی، مجله حولیة المنتدی، شماره ۱۸، ۲۰۱۴م. متن مقاله را از اینجا بخوانید.
- الدیمقراطیة و مشارکة المسلم فی الانتخابات، عبدالکریم زیدان، المجمع الفقهی الاسلامی، شماره ۲۰، ۱۴۲۶ق. متن مقاله را از اینجا بخوانید.
- تكييف الانتخاب : دراسة مقارنة في القانون الوضعي و الفقه الإسلامي، احمد رقادی، مجلة القانون و المجتمع، شماره ۱۱، ۲۰۱۸م. متن مقاله را از اینجا بخوانید.
پایان‌نامه‌ها
- بررسی و تحلیل احکام فقهی ناظر بر انتخابات با تکیه بر آیات و روایات، علی ملک پور، (استاد راهنما محمد شفیعی)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه آزاد اسلامی واحد گچساران، دانشکده علوم انسانی، ۱۳۹۹ش.
- مطالعه تطبیقی مبانی فقهی و حقوقی حق رأی در قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان و ایران، سید جواد موسوی، (استاد راهنما حجت الله ابراهیمان)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه مذاهب اسلامی، ۱۳۹۸ش.
- مبانی فقهی مشروعیت همه‌پرسی (رفراندوم) در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، حمیدرضا کریمی، (استاد راهنما مرتضی چیت سازیان) پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه قرآن و حدیث، پردیس تهران، ۱۳۹۵ش.
- مبانی فقهی تاثیر رأی مردم بر ساختار نظام در قوانین جمهوری اسلامی ایران، سیدحمزه حسینی مطلق (استاد راهنما علی تولایی)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه یزد، پردیس علوم انسانی و اجتماعی - دانشکده الهیات، ۱۳۹۵ش.
- جایگاه انتخابات از دیدگاه فقهی، فرید سلیمانی‌فر، (استاد راهنما محمدرضا ضمیری)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور تهران، ۱۳۹۱ش.
- مبانی فقهی انتخابات از دیدگاه امام (ره) و دیگر مراجع قم، محسن کبیری آستانجین، (استاد راهنما منصور میراحمدی)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه باقرالعلوم دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۸۵ش.
سایر منابع
- نشست تخصصی فقه انتخابات، محمدجواد فاضل لنکرانی، مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام)، ۱۴۰۰ش. متن نشست را از اینجا بخوانید.
- آیا شرکت در انتخابات وظیفه شرعی است؟ محمد سروش محلاتی، یادداشت در سایت انصاف نیوز، ۱۴۰۰ش. متن یادداشت را از اینجا بخوانید.
- مبانی فقه انتخابات، علی‌اکبر رشاد، نشست مجازی حوزه علمیه امام رضا علیه السلام، ۱۴۰۰ش. متن نشست را از اینجا بخوانید.
- سه نظریه فقهی در باب انتخابات در نظام اسلامی، محسن مهاجرنیا، نشست «بنیادها و آرمان‌های انقلاب اسلامی»، ۱۴۰۰ش. لینک متن سخنان
- امکان یا امتناع انتخابات در فقه اسلامی، عبدالوهاب فراتی، یادداشت در سایت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. ۱۴۰۰ش. متن یادداشت را از اینجا بخوانید.
- بررسی ابعاد فقهی لزوم شرکت در انتخابات، محمدجواد فاضل لنکرانی، سخنرانی در درس خارج، ۱۳۹۸ش. متن سخن را از اینجا بخوانید
- ماهیت شرعی انتخابات، داوود فیرحی، نشست در موسسه فهیم، ۱۳۹۵ش. متن نشست را از اینجا بخوانید.
- مشروعیت نهادی و مبانی فقهی حق رأی در نظام جمهوری اسلامی، محمود حکمت‌نیا، در سالن همایش‌های غدیر دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۹۴ش. متن نشست را از اینجا بخوانید.
- برخی تصور می‌کنند فقه، حق رأی به مردم نمی‌دهد اما اشتباه می‌کنند، داوود مهدوی‌زادگان، سایت شفقنا، ۱۳۹۴ش. متن گفتگو را از اینجا بخوانید.
- میزگرد «مبانی فقهی حق الناس بودن رأی مردم»، در پرتال امام خمینی، ۱۳۹۴ش. متن نشست را از اینجا بخوانید.
- بررسی جایگاه فقهی حق رأی، سید سجاد ایزدهی، سیدکاظم سیدباقری و محمدهادی مفتح، در سایت شفقنا، ۱۳۹۴ش. متن نشست را از اینجا بخوانید.
- مبانی حق الناس بودن رأی مردم، ابوالحسن حسنی و سید علی میرموسوی، نشست علمی موسسه فهیم، ۱۳۹۴ش. متن نشست را از اینجا بخوانید.
- مبانی فقهی - اصولی انتخابات، غلامحسین مقیمی، سایت تبیان. متن یادداشت ار از اینجا بخوانید
- الانتخاب في الفقه الإسلامي، أديب فايز الضمور، یادداشت در سایت المسلم دات نت. لینک یادداشت