مناصب سیاسی زنان (منابع مطالعاتی)
حضور زنان در مناصب سیاسی-اجتماعی برخاسته از عوامل متعددی چون افزایش سطح تحصیلات و همچنین اقتضائات زمانه، رواج زیادی داشته است؛ به همین دلیل تصدی مناصب سیاسی، حکومتی و دولتی توسط زنان در دوران معاصر به یکی از مسائل مورد بحث در فقه معاصر تبدیل شده است. در این مقاله لیستی از منابع فقهی ازجمله کتاب‌ها، مقاله‌ها، پایان‌نامه‌ها و دیگر منابعی که از منظر فقه معاصر به بررسی مسئله مناصب سیاسی زنان پرداخته، گردآوری شده است.
کتاب‌ها
فارسی
- تصدی مناصب ولایی توسط زنان از منظر کتاب و سنت، احمد طاهری‌نیا، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ۱۳۹۹ش.
- جایگاه زنان در تصدی مناصب عمومی با تاکید بر ریاست جمهوری، محمدحسین جعفری و اسما جعفری، تهران، انتشارات همارا، ۱۳۹۷ش.
- بررسی فقهی مدیریت زنان در مناصب سیاسی، علی آقاپیروز، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۹۶ش.
- زن و مسائل قضایی و سیاسی (شهادت، قضاوت، افتاء، سیاست)، مرتضی مطهری، تهران، نشر صدرا، ۱۳۹۱ش.
- بررسی جایگاه زنان در مناصب تصمیم گیري و مدیریتی در نظام جمهوري اسلامی ایران، لیلا احمدآبادي پور، تهران، معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، ۱۳۹۶ش.لینک کتاب
عربی
- ولاية المرأة في الفقه الإسلامي، حافظ محمد أنور، عربستان سعودی، ریاض، انتشارات دار بلنسية، ۱۴۲۰ق.
- المرأة بين الفقه والقانون، مصطفى السباعي، بیروت، دار الوراق للنشر والتوزيع، ۱۴۲۰ق. لینک کتاب
- المراة من السياسة الى الرئاسة، محمد عبدالمجيد الفقى، مصر، مركز الأهرام للترجمة والنشر، ۲۰۰۹م.
- ولاية المرأة في ميزان السياسة الشرعية، غالب عبد الكافي قرشي، صنعا، مكتبة خالد بن الوليد، ۲۰۰۲م.
- ولاية المرأة القضاء في الإسلام :دراسة فقهية مقارنة، أحمد علي موافي، عربستان سعودی، ریاض، دار المقاصد الحسنة، بی تا.
مقاله‌ها
- ارزیابی حق زنان به تصدّی مناصب عمومی در آئینة فقه، پرستو وثوقی، نشریه پژوهش‌های حقوقی، شماره ۴۱، ۱۳۹۹ش. لینک مقاله
- نقد و بررسی ریاست جمهوری زنان، سید سجاد ایزدهی، نشریه فقه و سیاست، شماره ۱، ۱۳۹۹ش. لینک مقاله
- تأملی بر ادله لفظی مخالفان تصدی مناصب حکومتی توسط زنان، نصیبه موسوی و سید علی سیدموسوی، مجله پژوهش های فقهی زنان و خانواده، شماره ۳، ۱۳۹۹ش. لینک مقاله
- بررسی تطبیقی تصدی منصب ولایت و رهبری جامعه توسط بانوان در فقه مذاهب اسلامی و حقوق ایران، احمد خسروی، ایوب شافعی‌پور و مهران آبشیرینی، نشریه مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، شماره ۵۲، ۱۳۹۸ش. لینک مقاله
- بررسی ولایت زنان، علیرضا عسگری، عبدالمهدی جوادی، مجموعه مقالات همایش بزرگداشت بانوی انقلاب اسلامی، پرتال امام خمینی، تاریخ درج، ۱۳۹۷ش. لینک مقاله
- مشروعیت امارت زن از دیدگاه مذاهب اسلامی، غلام‌سخی حلیمی بلخابی، نشریه مطالعات فقه امامیه، شماره ۱۱، ۱۳۹۷ش. لینک مقاله
- بررسی مبانی و اصول تصدی مناصب سیاسی ـ اجتماعی زنان، حسین جوان آراسته و انسیه فراهانی، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۸۳، ۱۳۹۶ش. لینک مقاله
- حقوق سیاسی زنان در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، احسان شاکری و عذرا کامران آذر، نشریه زن و مطالعات خانواده، شماره ۳۶، ۱۳۹۶ش. لینک مقاله
- ریاست جمهوری زنان با تأکید بر ظرفیت‌های قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و اندیشه ولایت فقیه، محسن ملک افضلی اردکانی، عبدالله امیدی فرد و سید محمدعلی هاشمی، فصلنامه علمی مطالعات انقلاب اسلامی، شماره ۴۰، ۱۳۹۴ش. لینک مقاله
- بررسی ادله فقهی مخالفان ولایت سیاسی زنان در فقه شیعه، محمد عترت دوست، سید محمدجواد وزیری فرد، نشریه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره ۳۳، ۱۳۹۲ش. لینک مقاله
- بررسی فقهی مدیریت زنان در آیینة وحی با رویکرد فقهی امام خمینی(س)، عباسعلی روحانی و علی آقا پیروز، پژوهشنامه متین، شماره ۵۸، ۱۳۹۲ش. لینک مقاله
- تحلیل مستندات قرآنی حیطه مدیریت بانوان با تأکید بر سه رویکرد اندیشه اجتماعی دینی، مسعود راعی دهقی، محمدرضا حاجی اسماعیلی و لیلا دهقانی، نشریه مطالعات راهبردی زنان، شماره ۴۹، ۱۳۸۹ش. لینک مقاله
- ولایت زن در کتاب و سنت، محمد نجفی، نشریه طهورا، سال سوم، شماره ۵، ۱۳۸۹ش. لینک مقاله
- امکان اعمال ولایت قضایی زنان در سامانه حقوقی اسلام، فریبا حاجی علی و فاطمه قدرتی، فصلنامه مطالعات اجتماعی و روان‌شناختی زنان، دوره ۸، شماره ۳، ۱۳۸۹ش. لینک مقاله
- زنان و حق تصدی مناصب عمومی (بررسی فقهی از بند ب ماده 7 کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان)، ناصر قربان‌نیا و حسین جعفری، نشریه بانوان شیعه، شماره ۱۹، ۱۳۸۸ش. لینک مقاله
- بررسی مسئله تصدی زن بر مقام ریاست جمهوری در جمهوری اسلامی ایران، وحید قاسمی، منیر پشمی و محمدصادق طباطبایی، پژوهشنامه علوم سیاسی، دوره ۴، شماره ۱، ۱۳۸۷ش. لینک مقاله
- ولایت زن، محمدجواد ارسطا، نشریه حقوق اسلامی، شماره ۱۸، ۱۳۸۷ش. لینک مقاله
- زن و ولايت سياسي و قضايي، محمدمهدی آصفی، نشریه فقه اهل بيت عليهم السلام، دوره ۱۱، شماره ۴۲، ۱۳۸۴ش. لینک مقاله
- شایستگى زنان براى قضاوت و مناصب رسمى، محمدهادی معرفت، نشریه حکومت اسلامی، شماره ۴، ۱۳۷۶ش. لینک مقاله
- زن و سیاست؛ گرایش‌ها و نگارش‌ها، مهدی مهریزی، نشریه حکومت اسلامی، شماره ۴، ۱۳۷۶ش. لینک مقاله
عربی
- تولي المرأة رئاسة الجمهورية في ضوء الفقه الإسلامي و المؤسسات الدستورية المعاصرة، بوقرنوس عبد الرحمان، مجله المعیار، شماره ۲۲، ۲۰۱۸م. لینک مقاله
- تولي المرأة المناصب وأحكامه في الفقه الإسلامي، عباس علي محمود الكرطاني القيسي، اردن، مجلة دراسات علوم الشريعة والقانون، جلد ۴۵، ملحق، ۲۰۱۸م.
- حكم تولي المرأة المناصب السيادية من منظور إسلامي، عادل عبدالله حمد، امارات، مجلة الفنون والأدب وعلوم الإنسانيات والاجتماع، شماره ۲۴، ۲۰۱۸م.
- حكم تولي المرأة منصب الوزارة في الشريعة الإسلامية، سوسن بنت أحمد بن محمد المعلمى، مجلة الدراسات الإنسانية والأدبية، جامعة كفر الشيخ - كلية الآداب (مصر)، مجلد ۳، شماره ۱۴، ۲۰۱۷م.
- الولاية السياسية للمرأة، عباس شریفة، مجله مقاربات، مندرج در سایت المجلس الاسلامی السوری، بی تا. لینک مقاله
- الحقوق السياسية للمرأة في الشريعة الإسلامية، أمينة طواولة، مجلة القانون الدستوري والمؤسسات السياسية، جلد اول، شماره ۲، بی‌تا. لینک مقاله
- الحقوق السياسية للمرأة فى الإسلام، سعاد ميمونة، مجلة الندوة للدراسات القانونية (الجزایر)، شماره ۸، ۲۰۱۶م.
- أحكام ولاية المرأة: دراسة فقهية مقارنة، عبدالله بن سعد بن محسن الدوسري، مجلة البحوث والدراسات الشرعية (مصر)، مجلد ۳، شماره ۳۸، ۲۰۱۵م.
- الولاية العظمى للمرأة المسلمة في الفقه الإسلامي: رسالة مفتوحة إلى الأستاذة توكل كرمان، محمد محمد معافي علي المهدلي، حولية كلية الدراسات الإسلامیة والعربیة للبنات بالزقازيق، جامعة الأزهر - کلیة الدراسات الإسلامیة والعربیة للبنات بالزقازيق، شماره ۵، ۲۰۱۵م.
- ولاية المرأة في الإسلام بين التراث والمعاصرة، عفاف يونس عيد حجاج، مجلة الازهر حولیة الکلیة اللغة العربیة بنین بجرجا، مجلد ۱۶، شماره ۳، ۲۰۱۲م. لینک مقاله
- تولی المرأة المناصب العلیا فی الدولة فی الفقه الاسلامی، هند الخولی، مجلة جامعة الدمشق للعلوم الاقتصادیة و القانونیة، مجلد ۲۷، شماره ۱، ۲۰۱۱م. لینک مقاله
- تولي المرأة رئاسة الدولة من منظور إسلامي، بسام علي سلامة العموش، مجلة دراسات - علوم الشريعة والقانون (الجامعة الأردنية - عمادة البحث العلمي)، مجلد ۳۷، شماره ۲، ۲۰۱۰م.
- حكم تولي المرأة للولايات العامة : دراسة فقهيه مقارنة، أحمد بن إبراهيم بن عبدالله الحبيب، مجلة مركز البحوث والدراسات الإسلامية (جامعة القاهرة - كلية دار العلوم )، مجلد ۴، شماره ۸، ۱۴۳۰ق.
- تولى المرأة المناصب السياسية فى الدولة : نحو رؤية اسلامية معاصرة، عبدالمجيد بوكير، مجلة القصر (مغرب)، شماره ۲۱، ۲۰۰۸م.
- ولایة المرأة في الفقه الولایة العامة والقضاء، محمدمهدی آصفی، مجلة الحیاة الطیبة، شماره ۱۸، ۲۰۰۵م. لینک مقاله
- ولاية المرأة في الإسلام، قراءة في ضوء الفقه الإسلامي، عبدالهادي الفضلي، مجلة المنهاج، شماره ۳۹، ۱۴۲۶ق. لینک مقاله
- حق المرأة فی رئاسة الدولة الإسلامیة: دراسة أصولیة تاریخیة، احمد صبحی منصور، مجلة رواق العربی، شماره ۱۵-۱۶، ۱۹۹۹م. لینک مقاله
- الحقوق السياسية للمرأة في الإسلام، عبدالحميد إسماعيل الأنصاري، قطر، مجلة كلية الشريعة والدراسات الإسلامية، شماره ۲، ۱۴۰۲ق.
- کلمة الوعی: المرأة و الولایة العامة، محمد الاباصیری، مجلة الوعی الاسلامی، شماره ۲۱۰، ۱۴۰۲ق. لینک مقاله# السنة التشریعیة: ولایة المرأة، فکری یاسین، مجلة الازهر، مجلد ۲۱، شماره ۸، ۱۳۶۹ق. لینک مقاله
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- شرط رجولیت در فقه و حقوق موضوعه ایران (در حوزه قضاوت، شهادت، حکومت)، زهرا گونه مقدم، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه قرآن و حدیث، پردیس تهران، ۱۳۹۹ش.
- تصدی مناصب حکومتی توسط بانوان از دیدگاه مذاهب اسلامی، نصیبه موسوی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عاکلی بنت‌الهدی (رض)، ۱۳۹۷ش.
- مناصب زن با رویکرد موقعیت زن در آموزه‌های دینی، کبری ادهمی، رساله دکتری در دانشگاه عدالت تهران، ۱۳۹۷ش.
- بررسی فقهی و حقوقی ولایت زن و پیامدهای آن، طیبه سام‌نژاد کروکی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه آزاد اسلامی واحد بم، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۷ش.
- مناصب سیاسی- اجتماعی زنان از منظر فقه امامیه و حقوق اساسی ایران (مبانی و قلمرو)، انسیه فراهانی، رساله دکتری در دانشگاه ادیان و مذاهب، دانشکده زن و خانواده، ۱۳۹۶ش.
- بررسی سیر تاریخی ولایت سیاسی زن در فقه شیعه، بوستان نجفی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه حکیم سبزواری، دانشکده الهیات، ۱۳۹۵ش.
- نقش و جایگاه زنان در مناصب حکومتی از دیدگاه فقه سیاسی شیعه، زهرا صداقت، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه مازندران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۵ش.
- بررسی فقهی و حقوقی مدیریت و مشارکت سیاسی زنان، طاهره حزبه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۵ش.
- بررسی صلاحیت زنان در تصدی مناصب عمومی با تکیه به فقه امامیه و قانون اساسی ایران، بهاره مریدی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه سمنان، پردیس علوم انسانی، دانشکده علوم انسانی، ۱۳۹۴ش.
- زن و مناصب حکومتی از منظر فقه امامیه، سید ابوالحسن موسوی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۰ش.
عربی
- حكم تولي المرأة للولاية العامة والقضاء، محمد سعد بن أحمد بن مسعود اليوبي،پایان‌نامه کارشناسی ارشد در الجامعة الإسلامية بالمدينة المنورة، كلية الشريعة، ۱۴۳۵ق.
- دور المرأة السیاسی فی الاسلام (دراسة مقارنة)، ایمان رمزی خمیس بدران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعة النجاح الوطنیة فی نابلس، کلیة الدراسات العلیا، ۲۰۰۶م. لینک پایان‌نامه
- حق المرأة في الولاية العامة في ضوء الشريعة الإسلامية، جودت عبد طه المظلوم، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در الجامعة الإسلامية بغزة، كلية الشريعة والقانون، ۲۰۰۶م. لینک پایان‌نامه
- أحكام ولاية المرأة في الفقه والقانون، مها السيد عبدالرحمن، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعة أم درمان الاسلامية، سودان، كلية الشريعة والقانون، ۱۴۲۷ق.
- أحكام ولاية المرأة العامة و الخاصة دراسة مقارنة، صالح بن راشد الفرشان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعة أم درمان الاسلامية، سودان، کلیة معهد بحوث و دراسات العالم الإسلامي، ۲۰۰۰م.
- تولي المرأة الولاية العامة، ياسر بن محمدحسن زمل، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، الكلية المعهد العالي للقضاء، ۱۴۱۹ق.
- ولاية المرأة في الفقه الإسلامي، حافظ محمد أنور ابن مهرإلهي، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، كلية الشريعة، ۱۴۱۴ق.
- الولاية العامة للمرأة في الشريعة الإسلامية و فقه‌ها مقارنة مع القانون الوضعي، محمد طعمه سليمان القضاه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در الجامعة الاردنية، كلية الشريعة، ۱۴۰۵ق.
دیگر منابع
- آیه قوامون منعی بر حضور و مدیریت اجتماعی زنان ندارد، علی پیروز، نشست علمی در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۶ش. لینک نشست
- ملکه سبا بیانگر نگاه قرآن به حکومت‌داری زنان است، مهدی مهریزی، از نشست‌های «فاطمه (س) و جامعه امروز»، ۱۳۹۶ش. لینک نشست
- ادله فقهی نفی صلاحیت زنان برای ریاست جمهوری کامل نیست، فرج‌الله هدایت‌نیا، گفتگو با روزنامه صبح نو، ۱۳۹۶ش.لینک گفتگو
- نگاه فقه به حضور زنان در مناصب حکومتی، اسماء جیران‌پور، یادداشت روزنامه، ۱۳۹۵ش. لینک یادداشت
- تولي المرأة المناصب القيادية.. خلاف فقهي يتجدّد كل حين، أحمد مراد، یادداشت در مجله الاتحاد، تاریخ درج ۲۰۱۴م. لینک یادداشت
- حول ولاية المرأة، عبدالهادی فضلی، یادداشت در سایت مرکز الاشعاع الاسلامی، بی تا. لینک یادداشت
- حول ولاية المرأة، عبدالهادی فضلی، یادداشت در سایت مرکز الاشعاع الاسلامی، بی تا. لینک یادداشت
- هل للمرأة أهلية تولّي السلطة، حسن الجواهری، یادداشت در سایت الشیعه، بی تا. لینک یادداشت
- المساواة بين الجنسين في تولي الوظائف العامة دراسة مقارنة، نوفان العقيل العجارمة، المؤتمر العلمي الدولي: حقوق المرأة في مصر والدول العربية، جامعة الإسكندرية - كلية الحقوق، ۲۰۱۰م.
- مبدأ المساواة بين الرجل والمرأة في تولي الوظائف العامة: دراسة موازنة بين الشريعة الإسلامية والقوانين الوضعية، نصر الدين مصباح القاضي، المؤتمر الدولي حول أحكام الأسرة بين الشريعة الإسلامية والإتفاقيات والإعلانات الدولية، جامعة الأزهر - كلية الشريعة والقانون بطنطا- جامعة الأزهر - كلية الشريعة والقانون بطنطا، ۲۰۰۸م.