اعتراض سیاسی (منابع مطالعاتی)
اعتراض سیاسی از جمله حقوق و آزادی‌های سیاسی شهروندان به شمار می‌آید که نتیجه آن بهبود عملکرد نظام سیاسی است. اعتراض در اغلب نظام‌های سیاسی از جمله حکومت مردم سالار دینی جایگاه ویژه‌ای دارد که از سمت دیگر روحیه انتقاد پذیری حاکمان را طلب می‌کند. این بحث مسئله‌ای نسبتا جدید در فقه سیاسی شیعه است که با چالش‌های جدی روبرو است و از این جهت در فقه معاصر مورد بررسی قرار می‌گیرد. به طور مثال: آیا با تشکیل حکومت اسلامی اعتراض جایگاهی دارد؟ اعتراض سیاسی در کتاب و سنت که از منابع مهم استنباط حکم فقهی‌اند چه جایگاهی دارد؟ از منظر فقه قلمرو اعتراض تا کجاست؟ اگر اعتراض منجر به بی‌نظمی عمومی و اختلال نظام شود، آیا مشروع است؟ راه‌های مواجهه حکومت با اعتراض چگونه است؟
کتاب‌ها
فارسی
- شناخت مفهوم اعتراض و بررسی اقسام آن در حکومت اسلامی، سونا حسن‌زاده، تهران، انتشارات تفکر آینده ساز، ۱۴۰۱. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- اعتراض سیاسی در حکومت اسلامی از منظر فقه شیعه، عارف لطفی و محمد لطفی، اصفهان، انتشارات کنکاش، ۱۳۹۷ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مقاله‌ها
فارسی
- مشروعیت یا عدم مشروعیت اعتراضات مردمی از منظر فقه شیعه، احسان حجت‌دوست، فصلنامه حقوق و مطالعات نوین، سال ۴، شماره ۳، پاییز ۱۴۰۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
- اعتراض و اعتزال سیاسی در اندیشه فقهی فقیهان شیعه (با تاکید بر اندیشه علامه نایینی قدس سره)، محمد قاسمی و حسین رجایی، دوفصلنامه فقه و اجتهاد، شماره ۱۹ ، بهار و تابستان ۱۴۰۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
- اعتراض مدنی حدود و قلمرو آن از منظر قوانین جمهوری اسلامی ایران، محمدمهدی مروتی موفق و یونس فتحی، فصلنامه مطالعات فرهنگی پلیس، شماره ۲ پیاپی۲۹ دوره ۸، ۱۴۰۰ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی جرم‌شناختی اعتراض؛ آشوب و شورش با نگاهی به جایگاه آنها از منظر حقوقی، محمود شفیع‌زاده و کرم جانی‌پور و محمدباقر عامری‌نیا، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی و بین‌المللی، شماره۲ پیاپی ۴۸ دوره۱۲، ۱۴۰۰ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی مساله اعتراض علیه حکومت اسلامی از منظر فقهی و حقوقی، حسین رزاقی، دوفصلنامه گفتمان اندیشه، شماره ۶ دوره ۳، ۱۳۹۹ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نظام سیاسی و حق پرسشگری از منظر فقه، علی متقی و محمدهادی مهدوی و علی فلاحی سیف الدین و احمدرضا توکلی، فصلنامه علوم سیاسی، شماره ۴۶ دوره ۱۵، ۱۳۹۸ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- دوگانه اعتراض سیاسی و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، غلامرضا خواجه‌سروی و سید جواد حسینی، دوفصلنامه دانش سیاسی، شماره ۲۸ سال ۱۴، ۱۳۹۷ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حق حاکمیت و تعیین سرنوشت از منظر فقه سیاسی شیعه، عباس عمادی و ابوالفضل شکوری و مسعود غفاری، فصلنامه حقوق اسلامی، شماره ۵۳ دوره ۱۴، ۱۳۹۶ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی و نقش مردم در اندیشه سیاسی جنبش اخوان‌المسلمین، سید صدرالدین موسوی جشنی و عباس علی‌بخشی، دوفصلنامه جامعه شناسی سیاسی جهان اسلام، شماره ۲ دوره ۷، ۱۳۹۸ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- امکان یا امتناع جنبش‌های اجتماعی (انقلاب‌های مردمی) علیه حاکمیت در اندیشه سیاسی اسلامی، نگار ذیلابی، فصلنامه سیاست پژوهی، شماره۳ دوره۲، ۱۳۹۴ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مبانی حقوقی و منشور اخلاقی اعتراضات مدنی، سيد كمال‌الدين محمد رفيعی، فصلنامه مطالعات بسیج، شماره ۴۴ سال ۱۲، ۱۳۸۸ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حقوق و آزادی سیاسی در قرآن و سنت، کاظم قاضی‌زاده، فصلنامه انجمن معارف اسلامی ایران، شماره۳ پیاپی ۷، ۱۳۸۵ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- العصيان المدني دراسة فقهية قانونية معاصرة، إبراهيم محمد إبراهيم الجوارنة و علي فايز أحمد القادري، المجلة الأردنية في الدراسات الإسلامية، شماره ۲ دوره ۱۲، ۲۰۱۶م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الاحتجاج السياسي المعاصر وضوابطه في الفقه الإسلامي، عصام زیدان، التقرير الاستراتيجي السادس الصادر عن مجلة البيان: مستقبل الأمة وصراع الاستراتيجيات مجلة البيان بالسعودية، ۲۰۰۹م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الاسلام والديمقراطية الحركات الاجتماعية والتحول ما بعد الاسلاموى، كينغستون بول، المجلة العربية لعلم الاجتماع إضافات، لبنان، شماره ۳ و۴، ۲۰۰۸م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نظرية العصيان المدني عند المسلمين، النمر عبدالمنعم، مجلة الحج والعمرة، سعودیه، شماره ۱۶ دوره ۸، ۱۹۶۲م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- اعتراض سیاسی در حکومت اسلامی از منظر فقیهان عصر جمهوری اسلامی، علیرضا رحیمی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تفاوت جرم اغتشاش با اعتراض‌های مردمی از منظر فقه و حقوق اسلامی، علی‌اشرف طهماسبی، سطح ۳، حوزه علمیه قم، ۱۳۹۹ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- اعتراض سیاسی در حکومت اسلامی از منظر فقه شیعه، عارف لطفی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و معارف اسلامی، دانشگاه شهید اشرفی اصفهان، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
سایر منابع
- باب فراموش‌شده اعتراض و انتقاد سیاسی در فقه شیعه، واکاوی مفاهیم محاربه و افساد فی‌الارض در گفت‌وگو با آیت‌الله سید محمدعلی ایازی، ۲۲ ارديبهشت ۱۴۰۲ش. از اینجا ببینید