حکم حکومتی (منابع مطالعاتی)
حکم حکومتی یا احکام سرپرستی جامعه اسلامی مجموعه فرمان‌هایی است که از سوی رهبر مشروعِ جامعه اسلامی برای اجرای احکام و قوانین شرعی و همچنین به منظور اداره جامعه در ابعاد گوناگون آن صادر می‌شود. این احکام گستره وسیعی از موضوعات مانند تنظیم نهادهای اجتماعی، حفظ نظام اسلامی، اجرای احکام شرعی و حل اختلافات میان نهادهای حکومت در برمی‌گیرد. این واژه بیشتر پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران رواج پیدا کرد؛ اگرچه قبل از آن هم به‌جای واژه حکم حکومتی از عناوینی چون احکام ولایی برای اشاره به چنین احکامی استفاده شده است.
حکم حکومتی را از اقتضائات حکومت اسلامی در دوران جدید دانسته شده است؛ به‌همین‌دلیل طرح مسائل مرتبط با آن در فقه معاصر دارای اهمیت است و به دنبال پاسخ به پرسش‌های در این باره است؛ ازجمله: ماهیت احکام حکومتی چیست؛ آیا ذیل احکام اولیه قرار می‌گیرد یا احکام ثانویه یا اینکه حکمی مستقل است؟ مبانی مشروعیت حکم حکومتی چیست؟ چه ضرورتی برای صدور حکم حکومتی وجود دارد؟ احکام حکومتی چه جایگاهی در نظام مردمسالاری دینی دارد؟ در تعارض میان احکام حکومتی و نصوص و احکام شرعی، کدام مقدم است؟ آیا امکان مخالفت با حکم حکومتی وجود خواهد داشت؟ آیا چنین احکامی مقید به چهارچوب‌های شرعی خواهد بود؟ صادرکننده حکم حکومتی چه ویژگی‌های باید داشته باشد؟ گستره نفوذ حکم حکومتی تا کجا خواهد بود؟
مشروعیت صدور حکم حکومتی را با ادله نقلی و عقلی اثبات ولایت فقیه مرتبط دانسته‌اند؛ به‌همین‌دلیل گفته شده در زمان تشکیل حکومت اسلامی فقط فقیه جامع‌الشرایطی که متصدی سِمت رهبری جامعه است، صلاحیت صدور احکام حکومتی را دارد. در مقام تعارض احکام حکومتی با دیگر احکام شرعی گفته شده حاکم می‌تواند در صورت اقتضای مصالح جامعه، هر امری چه عبادی و چه غیرعبادی را تعطیل کند. مخالفت با حکم حکومتی را نیز چون باعث اختلال در نظم حکومت و ایجاد هرج و مرج می‌شود، از نظر عقلی قبیح دانسته‌اند و گفته شده می‌توان برای آن جرم قانونی تعیین کرد.
کتاب‌ها
فارسی
- بررسی فقهی حکم حکومتی، زهره تورشیزی، تهران، انتشارات آموزشی تالیفی ارشدان، ۱۴۰۲ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- گونه‌شناسی حکم حکومتی از دیدگاه رهبر معظم انقلاب، سیدمرتضی رضوی، قم، انتشارات دژبرار، ۱۴۰۲ش.
- مبانی و اصول "فقه حکمتی": ظوابط احکام حکومتی، ذبیح‌الله نعیمیان، قم، کتاب فردا، ۱۴۰۰ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- خاستگاه و مشروعیت احکام حکومتی، ذبیح‌الله نعیمیان، قم، کتاب فردا، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ماهیت و مناسبات احکام الهی و حکومتی، ذبیح‌الله نعیمیان، قم، کتاب فردا، ۱۴۰۰ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- نسبت احکام استنباطی و احکام حکومتی، ذبیح‌الله نعیمیان، قم، کتاب فردا، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جایگاه احکام حکومتی در فقه مذاهب و نظام حقوقی ایران، سجاد خاکسار، مرضیه حاجی رمضانی، تهران، نشر سنجش و دانش، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- احکام حکومتی، سید امین میرزایی، حامد گومه‌ای، اکبر آقابابائیان، تهران، فانوس دنیا، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مجموعه مقالات فقه حکومتی: حکم‌رانی و زعامت، مجموعه مقالات، به کوشش محمدرضا منصفی، قم، مکث اندیشه، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل حکم حکومتی در فقه سیاسی، سید مهدی محمدی، تهران، فرزانگان دانشگاه، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- احکام حکومتی و ولایتی در اسلام، اسماعیل نیک‌فهم، تهران، آموزشی و پژوهشی بوعلی، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مصلحت و احکام حکومتی، مجید پورسهی، تهران، ندای مردم، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی - حقوقی: امور حسبیه، مصلحت و احکام حکومتی، سید حسین هاشمی، تهران، نشر مجد، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ضوابط احکام حکومتی، ذبیح‌الله نعیمیان، قم، کتاب فردا، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حکم حکومتی در حج: پژوهشی فقهی پیرامون اعتبار حکم حاکم مخالف در امور حج، مهدی درگاهی و رضا عندلیبی، تهران، نشر مشعر، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حکم ثانوی و رابطه آن با حکم حکومتی، معصوم ایمانی، تهران، نشر بیکران دانش، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- احکام حکومتی: چرایی، چیستی و چگونگی، اسماعیل پرور، قم، کتاب فردا، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- پژوهشی در احکام ولایی و حکومتی، اصغر خلیلی، قم، آشیانه مهر، ۱۳۹۱ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- احکام حکومتی، نعمت الله یوسفیان، قم، انتشارات زمزم هدایت، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جایگاه احکام حکومتی و اختیارات ولی فقیه، محمد مؤمن، محقق محمدمهدی بهداروند، قم، دفتر نشر معارف، ۱۳۸۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حکم حکومتی در سیره نظری و عملی امام خمینی (ره)، محمدابراهیم ساورسفلی، قم، دفتر نشر معارف، ۱۳۸۴ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حکم حکومتی و کارآمدی نظام سیاسی اسلام، سید علی ادیانی، آمل، نشر طالب آملی، ۱۳۸۱ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- فراتر از فتوا: جایگاه احکام حکومتی در حکومت دینی، شمس‌الله صفرلکی، قم، نشر عصمت، ۱۳۸۱ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- امام خمینی و حکومت اسلامی: احکام حکومتی و مصلحت، سید روح الله موسوی خمینی، تهران، مرکز نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۰ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ملاکات احکام و احکام حکومتی، مجموعه مقالات کنگره بررسی مبانی فقهی امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی (ره)، ۱۳۸۰ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مقاله‌ها
فارسی
- گستره صدور حکم حکومتی: مقارنه میان آرای امام خمینی و شهید صدر، مجید قربانعلی دولایی و مهلا ذوالفقاری کیان، پژوهشنامه متین، شماره ۹۷، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نقش احکام حکومتی در اداره جامعه اسلامی، اسماعیل پرور، دوفصلنامه مطالعات فقه سیاست، شماره ۱، دوره ۱، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل حکم حکومتی در فقه سیاسی، عبدالزهرا عبیاتی، فصلنامه حقوقی قانون‌یار، دوره ۴، شماره ۱۵، پاییز ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تعزیرات منصوص شرعی در سایۀ حکم حکومتی، علی رضانژاد و محمد محسنی دهکلانی، فصلنامه مجله حقوقی دادگستری، شماره ۱۱۵، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ماهیت راهبردی و مکانیزم تشخیص ِاحکام حکومتی از منظر امام خمینی ره، اصغرآقا مهدوی و مهدی نادری، فصلنامه راهبرد، شماره ۹۹، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نسبت‌سنجی «سیاست‌های کلی نظام» با «احکام حکومتی» از منظر فقه و حقوق، سید عباس موسوی و خیرالله پروین و سید محمدرضا موسوی جوردی، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، دوره ۱۸، ۱۴۰۰ش. از اینجا مقاله را بخوانید
- تدبیر ولایی و اطاعت از اوامر حاکم جامعه اسلامی در اجرای احکام حکومتی از منظر فریقین، زینب موسوی سادات و نسرین کریمی و سید محمد شفیعی مازندرانی، دوفصلنامه فقه مقارن، دوره ۹، شماره ۱۷، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- سازوکارهای نظری برون‌رفت از چالش میان شریعت و قانون در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)، نفیسه سادات قادری و علیرضا گلشنی و مسعود همت، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، شماره ۶۴، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مفهوم و گستره حکم حکومتی با تاکید بر مبانی نظری امام خمینی (ره)، حمال مؤمنی‌زاده، دوفصلنامه پانزده خرداد، سماره۶۳-۶۴، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- گستره حکم حکومتی در حقوق عمومی جمهوری اسلامی ایران، احمد مرادپور، نشریه پژوهش ملل، شماره ۵۵، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نسبت‌سنجی حکم حکومتی با احکام اولیه و ثانویه الهی، با تأکید بر دیدگاه امام خمینی، سید عباس موسوی و سید محمدرضا موسوی جوردی، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، شماره ۶۱، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حکم حکومتی و مصلحت عمومی، مهدی بالوی و مهناز بیات کمیتکی و مرجان زارع مهذبیه، فصلنامه علمی پژوهش‌های نوین حقوق اداری، شماره ۲، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- احکام حکومتی جلوه‌ای از نظام مردمسالاری دینی در جمهوری اسلامی ایران، منوچهر توسلی نائینی و محمدرضا علی‌پور و محمدصادق احمدی، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، شماره ۵۲، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- واکاوی تحلیلی چالش تعارض احکام حکومتی با نصوص شرعی، خدیجه افشین و محمدرضا کیخا، دوفصلنامه مطالعات اصول فقه امامیه، شماره ۱۳، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- سنجش انطباق احکام حکومتی با مصالح مرسله در فقه مقارن، خدیجه افشین و محمدرضا کیخا و امیرحمزه سالارزائی، فصلنامه فقه مقارن، شماره ۱۵، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ضرورت و الزامات نظام‌وارگی در رویکرد فقه حکومتی، سید سجاد ایزدهی و صدیقه صدیق تقی‌زاده، فصلنامه علوم سیاسی، شماره ۹۲، زمستان ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی تطبیقی گستره و ملاک حکم حکومتی و مصلحت در برقراری حفظ نظام اسلامی از دیدگاه فرق اسلامی، زینب سادات موسوی، نشریه دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، شماره ۲۷، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جایگاه ولی فقیه در تطبیق احکام با مقتضیات زمان و مکان، هادی رحیمی و امیر وطنی و حسین ناصری مقدم و سودابه رضوانی، فصلنامه پژوهش‌های نوین دینی، شماره ۲، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- واکاوی مصلحت در فقه شافعی و امامیه در احکام حکومتی، جلال جلالی زاده، ناصر مریوانی، مصطفی ذوالفقارطلب، علی صارمی، فصلنامه فقه مقارن، شماره ۱۴، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تقنین احکام حکومتی درحوزه منطقة الفراغ توسط ولی فقیه، سید محمدرضا آیتی، کاظم ستایش، فرزانه سالم رهبر، فصلنامه پژوهش‌های انقلاب اسلامی، شماره ۳۱، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تمایز حکم حکومتی با سایر احکام شرعی، علی رحمانی‌فرد سبزواری، دوفصلنامه مطالعات فقه امامیه، شماره ۱۳، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نسبت قاعده فقهی «حرمت تنفیر از دین» با حکم حکومتی در حکومت اسلامی، محمدعلی شیخ موحد، محمدعلی حیدری، احمدرضا توکلی، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، شماره ۴۸، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل و بررسی تطبیقی مستندات قرآنی حکم حکومتی در آرای تفسیری امام خمینی و شهید صدر، مجید بیگی و علی کربلایی پازوکی، نشریه آموزه‌های قرآنی، شماره ۲۷، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل و بررسی مبانی مشروعیت و ماهیت، حکم حکومتی از منظر علّامه طباطبائی (ره)، مجید بیگی، صالح حسن زاده، دوفصلنامه اندیشه علامه طباطبایی، شماره ۸، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل تطبیقی کارویژه حکم حکومتی در دفع مفسده یا جلب مصلحت در آراء فقهای مکتب نجف و قم با تاکید بر اندیشه آیت الله خویی و امام خمینی، مجید بیگی، علی کربلایی پازوکی، حسام الدین خلعتبری، محمد صدقی، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، شماره ۵۴، ۱۳۹۷ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- معنا شناسی حکم و تأثیر آن در فهم احکام حکومتی، علیرضا حیدرزاده، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، شماره ۲۹، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل نظریه منطقةالفراغ و احکام حکومتی در آرای شهید صدر، حسین کاویار و مریم مهاجری، فصلنامه مطالعات اصول فقه امامیه، شماره ۸، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- پژوهشی در باب ماهیت حکم حکومتی، مصطفی امیری، رضا حق‌پناه و علی محمدیان، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۸۲، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- وجوب اطاعت از حکم حاکم اسلامی، محمود نبویان، مجید بابائی، فصلنامه اندیشه تقریب، شماره ۳۴، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تفاوت مبانی «احکام حکومتی»، «استحسان» و «مصالح مرسله»، سید محمد آقارضوی، دوفصلنامه مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق، شماره ۳۴، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ماهیت حکم حکومتی در اندیشه امام خمینی(ره)، عبدالله حاجی علی لالانی، سلمان قاسم نیا، مهدی جلالوند، دوفصلنامه اندیشنامه ولایت، شماره ۳، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی مبانی مشروعیت حکم حکومتی، فاطمه رجایی، دوفصلنامه فقه حکومتی، شماره ۲، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- چیستی حکم حکومتی از منظر فقه سیاسی با تاکید بر دیدگاه علامه طباطبایی قدس سره، سید محمدرضا مرندی، سید علی مرندی، فصلنامه پژوهش‌های انقلاب اسلامی، شماره ۱۷، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل کارکرد احکام نظامیه ولی فقیه در آرا و نظرهای شورای نگهبان (بررسی موردی سیاست جنایی تقنینی)، امین‌الله زمانی، فصلنامه دانش حقوق عمومی (بررسی‌های حقوق عمومی سابق)، شماره ۱۵، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تأثیر شناخت احکام حکومتی در فهم حدیث، حسین محققیان، محمدکاظم رحمان ستایش، فصلنامه علوم حدیث، شماره ۸۷، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ملاک احکام حکومتی در فقه سیاسی شیعه، غلامرضا بهروزی لک، همت بدرآبادی، فصلنامه علوم سیاسی، شماره ۶۸، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حرمت مخالفت با حکم حکومتی در فقه سیاسی شیعه، غلامرضا بهروزی لک، همت بدرآبادی، فصلنامه سیاست متعالیه، شماره ۵، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نگرشی فقهی بر مبانی صدور حکم حکومتی، حسن رضا خلجی، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۷۳، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مصالح اجرائیه «احکام حکومتی» در قرآن کریم، میثم خزائی، محمدعلی لیالی، حامد دژآباد، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۷۲، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- واکاوی ماهیت حکم حکومتی و فتوا، علی تولایی، مسعود راعی و محبوبه شاهمرادی، فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره ۱، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نسبت حکم حکومتی با احکام و فتاوای مجتهدین در نظام سیاسی اسلام، محمود کریمی و سلمان مرتضوی، نشریه دانش سیاسی، شماره ۱۷، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ماهیت حکم حکومتی و برآیند روش‌شناختی آن، محمد عرب‌صالحی، فصلنامه حقوق اسلامی، شماره ۳۷، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مصلحت و نقش آن در استنباط احکام شرعی و حکومتی، عبدالله نظرزاده، فصلنامه سیاست متعالیه، شماره ۱، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حکم حکومتی در حوزه قضاء، سید عبدالصالح موسوی، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۷۰، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ضوابط صدور «احکام حکومتي تکليفي، ذبیح الله نعیمیان، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۶۳، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نسبت سیاست‌های کلی نظام با احکام حکومتی در حقوق اساسی ایران، محسن اسماعیلی و هادی طحان نظیف، پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره ۳۵، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حاکمیت قانون و احکام حکومتی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مسعود راعی و فرامرز عطریان، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۶۳، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ماهیت احکام حکومتی، سید محمود علوی و بهرام ایرانپور انارکی، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۶۵، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حکم حکومتی در قانون اساسی و جایگاه آن در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، محسن ملک افضلی اردکانی، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۶۲، ۱۳۹۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مفهوم‌شناسی واژه «حکم» در فقه سیاسی، اصغر خلیلی، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۶۰، ۱۳۹۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- واکاوی انتقادی رابطه «تشیع و احکام حکومتی» در نظریه «منطقة الفراغ»، ذبیح‌الله نعیمیان، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۶۰، ۱۳۹۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نظریه منطقة الفراغ؛ به مثابه خاستگاه تشریعی احکام حکومتی، ذبیح‌الله نعیمیان، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۵۹، ۱۳۹۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- احکام حکومتی و مصلحت در فقه شیعه، محسن قدیر، عادل ساریخانی، فصلنامه شیعه‌شناسی، شماره ۳۵، ۱۳۹۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نظریه «منطقه الفراغ»؛ به مثابه «خاستگاه تشریعی احکام حکومتی»، ذبیح الله نعیمیان، نشریه حکومت اسلامی، شماره ۵۹، ۱۳۹۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حقیقت و گستره حکم حکومتی و نقش آن در حل مسائل نوپیدای جامعه، محمداسحاق عارفی شیرداغی، نشریه آموزه‌های فقه مدنی، شماره ۴، ۱۳۹۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- شرعیت حکم حکومتی، مجید بابایی، نشریه حکومت اسلامی، شماره ۶۲، ۱۳۹۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- احکام حکومتی؛ قانون اساسی و کارآمدی، مصطفی تقوی، در نشریه جستارهای سیاسی معاصر، دوره ۲، شماره ۱، ۱۳۹۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حجیت حکم حکومتی در صورت یقین به مخالفت با واقع، علی الهی خراسانی، نشریه علوم سیاسی، شماره ۴۹، ۱۳۸۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حکم حکومتی و مبانی استنباط آن، فرج بهزاد وکیل‌آباد، نشریه آموزه‌های فقه مدنی، شماره ۳۱، ۱۳۸۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نظریه پرداز فقه حکومتی، مرتضی خاکیان، نشریه پگاه حوزه، شماره ۲۱۰، ۱۳۸۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نگاهی به فقه امام علی (ع) با تأکید بر عناصر احکام حکومتی، رویکرد قضایی و شذوذات روایی، بهرام بهرامی، حسین ناصری مقدم، فصلنامه مطالعات اسلامی، شماره ۷۳، ۱۳۸۵ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- بررسى فقهى حقوقى حکم حکومتى، سید مهدی میرداداشی، نشریه رواق اندیشه، شماره ۴۴، ۱۳۸۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- چیستی حکم حکومتی/ حکومت فقهی و حل مشکلات نو پیدا در مکتب امام خمینی، محسن اسماعیلی، ضمیمه خردنامه همشهری، شماره ۵۱، خرداد ۱۳۸۴ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- جایگاه حکم ولایی در تشریع اسلامی، حسنعلی علی‌اکبریان، نشریه حکومت اسلامی، شماره ۲۴، ۱۳۸۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ضابطه اصلی احکام حکومتی؛ عدالت یا مصلحت؟، سید علی حسینی، نشریه طلوع، شماره ۳ و ۴، ۱۳۸۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- احکام اولیه، ثانویه و حکومتی، علی اصغر الهامی نیا، نشریه مربیان، شماره ۳، ۱۳۸۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حکم حکومتى در فقه علوى، محمد رحمانی، نشریه فقه اهل بیت، شماره ۲۸، ۱۳۸۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- احکام ولایى در حکومت علوى، سید جواد ورعی، نشریه حکومت اسلامی، شماره ۱۷، ۱۳۷۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- احکام حکومتی از دیدگاه امام خمینی (ره)، حسین نمازی‌فر، نشریه مقالات و بررسی‌ها، شماره ۶۸، ۱۳۷۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- گستره حکم حکومتی، اسماعیل نعمت اللهی، نشریه قبسات، شماره ۱۵–۱۶، ۱۳۷۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ضوابط احکام حکومتی، سید علی حسینی، مجله احکام حکومتی و مصلحت، شماره ۷، ۱۳۷۴. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مبانی احکام حکومتی از دیدگاه امام خمینی (ره)، سیف‌الله صرامی، مجموعه مقالات کنگره بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی «نقش زمان و مکان در اجتهاد»، ۱۳۷۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- جایگاه و ماهیت حکم حکومتی در جمهوری اسلامی ایران، محمدرضا محی الدینی شاهم آبادی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، ۱۴۰۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی حکم حکومتی ادله و مصادیق آن، بهزاد بیرانوند، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان لرستان، مرکز پیام نور خرم‌آباد، ۱۴۰۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- اختیارات حاکم اسلامی در صدور حکم حکومتی از منظر فقه فریقین، سیدعلی صمیمی، دکتری، جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی فقه - مدرسه عالی فقه و اصول، ۱۴۰۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- حکم حکومتی در فقه شیعه و مصادیق آن در دوران رهبری امام خمینی (ره)، مجید تنهایی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی و احد ایلام، کارشناسی ارشد، ۱۴۰۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی تطبیقی احکام ثانوی و احکام حکومتی با استحسان و مصالخ مرسله، خدیجه افشین، رساله دکتری در دانشگاه سیستان و بلوچستان، ۱۳۹۸ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- جایگاه احکام حکومتی در فقه مذاهب و نظام حقوقی ایران، مرضیه حاجی رمضانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه الزهرا (س)، دانشکده ادبیات، ۱۳۹۸ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- الزامات مصلحت در احکام حکومتی با تکیه بر اندیشه امام خمینی رحمت الله علیه واصل 112 قانون اساسی، طیبه بنی‌اسدی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه یاسوج، دانشکده علوم انسانی، ۱۳۹۸ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- ماهیت حکم حکومتی و رابطه آن با احکام ثانوی، مهلا ذوالفقاری کیان، کارشناسی ارشد، دانشکده فقه و حقوق، دانشگاه مذاهب اسلامی، ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- تحلیل وبررسی تطبیقی احکام حکومتی در آراء فقهای دو مکتب نجف و قم در سده اخیر، مجید بیگی، رساله دکتری در دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- قلمرو احکام اولیه، ثانویه و احکام حکومتی، عنایت‌الله محمدی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعة المصطفی العالمیة، مجتمع آموزش عالی مشهد مقدس، ۱۳۹۵ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی تعارض احکام حکومتی با حقوق اشخاص، هادی کوشکی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه قم، دانشکده الهیات، ۱۳۹۵ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- احکام حکومتی ونسبت آن با احکام اولیه وثانویه، حمید فاضل‌نیا، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه ارومیه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۴ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی مبانی و ادله احکام حکومتی مقام معظم رهبری، فریده هوشمند، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، دانشکده الهیات، ۱۳۹۴ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- مبنای احکام حکومتی و جایگاه آن در سیره امیرالمومنین علی علیه السلام، سکینه کلانتری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه امام خمینی، دانشکده علوم و تحقیقات اسلامی، ۱۳۹۳ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی دائره احکام حکومتی با اشاره به نظریه منطقة الفراغ، عاطفه داغمه‌چی فیروزجانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه قم، دانشکده الهیات، ۱۳۹۳ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- جایگاه احکام حکومتی در فقه امامیه و قانون اساسی ایران، محمد صرافیه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه تبریز، دانشکده علوم اجتماعی، ۱۳۹۲ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- مفهوم حکم حکومتی و گستره شمول آن در فقه امامیه، طاهره بهزادی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه قم، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۲ش. پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- تزاحم حکم و فتوا، محبوبه شاهمرادی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یزد، ۱۳۹۲ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- مبانی فقهی احکام حکومتی و دامنه آن، محمدموسی اکبری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعة المصطفی العالمیة، مجتمع آموزش عالی فقه، ۱۳۹۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی جایگاه احکام حکومتی در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، محسن قلی‌زاده، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- جایگاه احکام حکومتی در جمهوری اسلامی ایران، سعید کریمی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۸۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- تحلیلی بر نظریه‌های مربوط به احکام حکومتی در فقه امامیه، علی حسینی، رساله دکتری در دانشگاه امام صادق علیه السلام، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۸۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
سایر منابع
- حکم حکومتی در تفقه شیعی، ذبیح‌الله نعیمیان، هفتمین جلسه دوره «فقه رسانه، ارتباطات و فضای مجازی»، لینک گزارش جلسه
- حکم حکومتی ماهیت حقوقی و جایگاه آن درنظام جمهوری اسلامی ایران، مومن، محمدحسین، نخستین همایش ملی فلسفه حقوق با تاکید بر فلسفه حقوق اسلامی، ۱۳۹۱ش. لینک دسترسی
- جایگاه حکم حکومتی در قانون اساسی، غلامحسین الهام، سایت خامنه‌ای دات آی آر، ۱۳۸۹ش. لینک یادداشت