هک سامانه‌های رایانه‌ای (منابع مطالعاتی)
هک سامانه‌های رایانه‌ای یا نفوذ نرم‌افزاری به سامانه‌های رایانه‌ای، به معنای پیدا کردن نقاط ضعف امنیتی یک سیستم برای نفوذ به آن؛ بدون اینکه اجازه دسترسی به آن سیستم وجود داشته باشد. این عمل از منظر فقهی با مباحث غصب، سرقت، ضمان و مسئولیت در ارتباط است. در زبان عربی از واژه قرصنة یا اختراق به عنوان معادل هک استفاده می‌شود.
در بررسی فقهی هک سامانه‌های رایانه‌ای پرسش‌هایی از این قبیل مطرح است: هک سامانه‌های رایانه‌ای به خودی خود از لحاظ فقهی چه حکمی دارد؟ اگر هک کردن ضرری برای سامانهٔ رایانه‌ای به دنبال نداشته باشد، جایز است؟ آیا سرقت داده‌های رایانه‌ای از طریق هک، به لحاظ فقهی هتک حِرز و سرقت به شمار می‌رود؟ آیا هک کردن سامانه‌ها به لحاظ فقهی مستلزم ضمان است؟ در فرضی که داده‌ها یا ساختار رایانه‌ای قابل بازگشت نباشد جبران هک چگونه است؟ در حملات سایبری از طریق هک رایانه‌ای، دفاع یا مقابله به مثل چه حکمی دارد؟ آیا آموزش هک و پرداخت اجرت در قبال آن جایز است؟
در بررسی فقهی هک سامانه‌های رایانه‌ای بیشتر آثار در قالب مقاله انتشار یافته و این مسئله نیازمند پژوهش و مطالعه بیشتر است. منابع محدود ذیل در پاسخ سؤالات جمع‌آوری شده است.
مقاله‌ها
فارسی
- تحلیل فقهی هک کردن سامانه‌های اطلاعاتی، سعید نظری توکلی و زینب گیلانی و شکیبا امیرخانی، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، دوره ۱۸، شماره ۶۶، ۱۴۰۰ش. مقاله را اینجا ببینید
- بررسی اخلاقی آموزشِ نوشتن بدافزارها و مهارتِ هک و نفوذ به سیستم‌ها، زینب آل بویه و علی رضا آل بویه، فصلنامه پژوهش‌های فلسفی کلامی، شماره ۷۶، ۱۳۹۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
- هک‌کردن و نفوذ به سیستم‌های رایانه‌ای از منظر اخلاقی، علیرضا آل بویه و زینب آل بویه، فصلنامه نقد و نظر، شماره ۷، ۱۳۹۴ش. مقاله را از اینجا ببینید
عربی
- قراصنة الکتب: لصوص المعرفة، هیئة التحریر، مجلة فکر (السعودیة)، العدد ۳۱، ۲۰۲۱م.
- الحمایة القانونیة للأفراد و المؤسسات من قراصنة الشبکات، یاسر أحمد سلیمان، مجلة العدل (سودان)، دوره ۱۸، عدد ۴۷، ۲۰۱۶م.
- القرصنة و الملکیة الفکریة، حلیمة بودن، مجلة القانون المغربی، عدد ۱۵، ۲۰۱۰م.
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- سیاست کیفری ایران در قبال هک، علیرضا صفدری، کارشناسی ارشد، دانشکده معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق علیه السلام، ۱۴۰۱ش.صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج
- سیاست جنایی تقنینی ایران در مورد انواع هک با نگاهی به قوانین اتحادیه اروپا، میثم داداش نتاج، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق قضایی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، ۱۴۰۱ش. صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج
- بررسی مصادیق غصب در فقه امامیه و حنفیه و تطبیق آن با حقوق موضوعه ایران، طاهره مؤذن سلطان‌آبادی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مذاهب، دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۴۰۰ش. صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج
- بررسی حکم فقهی هک (نفوذ) در اسلام، سید علی‌اکبر موسوی استرآبادی، پایان‌نامه سطح سه، حوزه علمیه قم، ۱۳۹۸ش. فهرست پایان‌نامه را اینجا ببینید
- بررسی فقهی حقوقی هک، سید علی‌اکبر موسوی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آیت‌الله حائری میبد، ۱۳۹۷ش. صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج
- بررسی فقهی حقوقی هکرهای سایبری در حوزه پول و معاملات اقتصادی، سمانه خالقی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور مشهد، ۱۳۹۶ش. صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج
عربی
- المواجهة الجنائیة لقرصنة المواقع الإلکترونیة فی التشریع الکویتی، عبدالله سعد عبدالله العجمی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، کلیة الدراسات العلیا، جامعة مؤتة، ۲۰۲۱م.
منابع دیگر
- نشست بررسی مبانی فقهی حقوقی جرم‌انگاری انواع هک، با حضور سید علیرضا طباطبایی و ابوالحسن حسنی و امیررضا قاضی‌پور، ۱۴۰۰ش. گزارش نشست را اینجا ببینید