اختلاس (منابع مطالعاتی)
اختلاس عبارت است از این که مستخدم دولت با سوء نیت، اموال دولت یا اشخاص را که بر حسب وظیفه در اختیار وی قرار داشته به نفع خود یا دیگری تصاحب کند. برای تحقق جرم اختلاس لازم است مختلس از کارمندان دولتی باشد. اختلاس با عناوین متعددی مانند خیانت در امانت، کلاهبرداری، سرقت و ارتشاء مرتبط است. این مسئله ازجمله جرائم اقتصادی با اثرات مخرب اجتماعی است که زمینه آسیب‌های فراوانی را فراهم می‌کند.
با رشد جرائم اقتصادی در سال‌های اخیر این مسئله در فقه معاصر مورد بررسی قرار گرفته است: حکم اختلاس چیست؟ آیا اختلاس جرمی مالی است یا امنیتی؟ آیا استفاده از رانت اطلاعاتی و کسب مال از مصادیق اختلاس است؟ آیا دولت برای پیشگیری از ارتکاب این دسته از جرائم می‌تواند حکم افساد فی الارض را جاری کند؟ از لحاظ فقهی چه راهکاری برای پیشگیری از اینگونه جرائم وجود دارد؟ آیا عنوان اختلاس در اموال با مالکیت خصوصی صادق است؟ و...
با وجود اهمیت موضوع آن چنان که باید و شاید مورد بررسی فقهی قرار نگرفته و نیازمند پژوهش بیشتر است.
کتاب‌ها
- ماهیت و احکام اختلاس در فقه امامیه، محمدمهدی کریمی‌نیا و مهدی مقداد داودی، تهران، جلوه کمال، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- اختلاس: بررسی فقهی-حقوقی، احمد رمضانی، تهران، مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، ۱۳۸۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مقاله‌ها
فارسی
- بررسی تطبیقی خیانت در امانت و اختلاس ازنظر فقهی، حقوقی، شیرزاد امیری و یزدان عزتی و محمد طاهرنیا، فصلنامه فقه و حقوق معاصر، شماره ۲۰، ۱۴۰۱ش. از اینجا ببینید
- «اختلاس» در فقه و قانون افغانستان، معصومه محسنی، گفتمان حقوقی، شماره ۱۵، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی - حقوقی ماهیّت اختلاس، مهدی مقدادی داودی، فقه و اجتهاد، ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نقد وبررسی اختلاس وقاچاق کالا به عنوان مصادیق جرم پولشویی، محمدعلی ابراهیم‌زاده ملای و اکبر فلاح و علی فقیهی، فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره ۳۴، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی تطبیقی اختلاس و تصرف غیرقانونی، ناصر زنگباری، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی تطبیقی ارکان جرم اختلاس، احمد رمضانی، فصلنامه مفید، شماره ۲۴، ۱۳۷۹ش. از اینجا ببینید
- بررسی فقهی - حقوقی جرم اقتصادی (اختلاس)، اعظم رحمتی، فصلنامه علمی دانش انتظامی خراسان شمالی دوره ۲, شماره ۸، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- جریمة اختلاس المال العام بین التشریع الإسلامی والقانونی الأردنی، محمد أمین محمد المناسیة، مجلة الدراسات الفقهیة والقضائیة، العدد ۲، ۲۰۲۱م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جریمة اختلاس المال العام فی الفقه الإسلامی والقانون الجزائری، الزبیر طهراوی و خلف فاروق، مجلة الاجتهاد القضائی، العدد ۲۵، ۲۰۲۱م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جریمة الاختلاس بین أحکام الشریعة الإسلامیة و قانون الوقایة من الفساد و مکافحته، نعیمة لحمر، مجلة الشریعة والاقتصاد، کلیة الحقوق و العلوم السیاسیة، العدد ۳، ۲۰۱۳م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- جرائم اقتصادی از منظر قرآن و نهج‌البلاغه با تأکید بر ربا و رشوه و اختلاس، فاطمه‌سادات سجادی منفرد، کارشناسی ارشد، دانشگاه اراک، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی ـ حقوقی جرم اختلاس در حقوق ایران و اسناد بین‌المللی، الهام احمدی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- اختلاس در مذاهب خمسه و حقوق کیفری ایران، ایوب بهاری، کارشناسی ارشد، دانشگاه مذاهب اسلامی، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- اختلاس از منظر فقه امامیه حقوق ایران و مصر، حسین اسماعیلی، کارشناسی ارشد، دانشگاه رازی، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی حقوقی اختلاس با رویکردی بر نظر امام خمینی (س)، سیده‌کبری قرشی، کارشناسی ارشد، پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی جرائم اقتصادی از منظر قرآن و نهج البلاغه (با تأکید بررشوه و ربا و اختلاس)، کارشناسی ارشد، دانشگاه اراک، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی حقوقی جرم تحصیل مال از طریق نامشروع، هاشم دهقانیان، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی جرائم اختلاس و ارتشاء در قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح، کارشناس ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مبانی فقهی جرائم اقتصادی در قانون مجازات اسلامی، زهرا یاسی، کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا (س)، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جرایم افساد اقتصادی، مبانی، مصادیق ومجازات آن ازمنظر فقه و حقوق موضوعه، صفیه شکری بسطام، کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی برخی از مصادیق تحصیل مال نامشروع از دیدگاه فقه و حقوق کیفری (با تکیه برماده ۲ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء واختلاس وکلاهبرداری مصوب تشخیص مصلحت نظام سال۶۷)، محمد مطهری، کارشناسی ارشد، قم، دانشکده اصول الدین، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- جریمة اختلاس المال العام من منظور شرعی، ایمن طلال عبد الونیس عوض، جامعة المدینة العالمیة، ۱۴۳۳ق. از اینجا ببینید
- جریمة اختلاس الأموال عن طریق الحاسب الآلی و عقوبتها فی الفقه الإسلامی والقانون، محمد بن صالح بن محمد العصیمی و صالح بن عثمان بن عبد العزیز مشرف الهلیل، ۲۰۰۴ م. از اینجا ببینید
منابع دیگر
- اختلاس، پژوهشگاه قوه قضاییه، تهران، قوه قضاییه، ۱۳۹۶ش. این کتاب حاصل نشستی با موضوع نقد رأی دادگاه‌ها است. فهرست کتاب را اینجا ببینید