حکم حکومتی (منابع مطالعاتی): تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر تفاوت با ویرایش جدیدتر ←

نسخهٔ ‏۲۳ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۵۱

حکم حکومتی یا احکام حکومتی، احکام اجرایی یا تنفیذی حاکم جامع الشرایط است که در شرایط خاص زمانی و مکانی با استناد به قوانین و قواعد کلی فقه و بر اساس مصلحت می‌گیرد و مانند دیگر احکام شریعت دارای اعتبار و لازم‌الاجراء است.

در این مقاله لیستی از منابع فقهی از جمله کتاب‌ها، مقاله‌ها، پایان‌نامه‌ها و دیگر منابع که از منظر فقه معاصر به بررسی مسئله حکم حکومتی پرداخته‌اند، گردآوری شده است.

کتاب‌ها

جایگاه احکام حکومتی در فقه مذاهب و نظام حقوقی ایران، سجاد خاکسار، مرضیه حاجی رمضانی، تهران، نشر سنجش و دانش، ۱۳۹۹ش.
تحلیل حکم حکومتی در فقه سیاسی، سید مهدی محمدی، تهران، فرزانگان دانش، ۱۳۹۸ش.
بررسی فقهی - حقوقی: امور حسبیه، مصلحت و احکام حکومتی، سید حسین هاشمی، تهران، نشر مجد، ۱۳۹۷ش.
ضوابط احکام حکومتی، ذبیح‌الله نعیمیان، قم، کتاب فردا، ۱۳۹۷ش.
حکم حکومتی در حج: پژوهشی فقهی پیرامون اعتبار حکم حاکم مخالف در امور حج، مهدی درگاهی و رضا عندلیبی، تهران، نشر مشعر، ۱۳۹۵ش.
حکم ثانوی و رابطه آن با حکم حکومتی، معصوم ایمانی، تهران، نشر بیکران دانش، ۱۳۹۵ش.
احکام حکومتی: چرایی، چیستی و چگونگی، اسماعیل پرور، قم، کتاب فردا، ۱۳۹۴ش.
پژوهشی در احکام ولایی و حکومتی، اصغر خلیلی، قم، آشیانه مهر، ۱۳۹۱ش.
احکام حکومتی، نعمت الله یوسفیان، قم، انتشارات زمزم هدایت، ۱۳۹۱ش.
حکم حکومتی در سیره نظری و عملی امام خمینی (ره)، محمدابراهیم ساورسفلی، قم، دفتر نشر معارف، ۱۳۸۴ش.
حکم حکومتی و کارآمدی نظام سیاسی اسلام، سید علی ادیانی، آمل، نشر طالب آملی، ۱۳۸۱ش.
امام خمینی و حکومت اسلامی: احکام حکومتی و مصلحت، سید روح الله موسوی خمینی، تهران، مرکز نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۰ش.

مقاله‌ها

فارسی

تمایز حکم حکومتی با سایر احکام شرعی، علی رحمانی فرد سبزواری، نشریه گفتمان فقه حکومتی، شماره ۶، ۱۳۹۹ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
گستره حکم حکومتی در حقوق عمومی جمهوری اسلامی ایران، احمد مرادپور، نشریه پژوهش ملل، شماره ۵۵، ۱۳۹۹ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
نسبت سنجی حکم حکومتی با احکام اولیه و ثانویه الهی، با تأکید بر دیدگاه امام خمینی، سید عباس موسوی و سید محمدرضا موسوی جوردی، نشریه مطالعات انقلاب اسلامی، شماره ۶۱، ۱۳۹۹ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
حکم حکومتی و مصلحت عمومی، مهدی بالوی و همکاران، فصلنامه علمی پژوهش‌های نوین حقوق اداری، شماره ۲، ۱۳۹۹ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
احکام حکومتی جلوه‌ای از نظام مردمسالاری دینی در جمهوری اسلامی ایران، منوچهر توسلی و همکاران، مجله رهیافت انقلاب اسلامی، شماره ۵۲، ۱۳۹۹ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
سنجش انطباق احکام حکومتی با مصالح مرسله در فقه مقارن، خدیجه افشین و همکاران، نشریه فقه مقارن، شماره ۱۵، ۱۳۹۹ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
واکاوی مصلحت در فقه شافعی و امامیه در احکام حکومتی، جلال جلالی زاده و همکاران، نشریه فقه مقارن، شماره ۱۴، ۱۳۹۸ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
تحلیل و بررسی تطبیقی مستندات قرآنی حکم حکومتی در آرای تفسیری امام خمینی و شهید صدر، مجید بیگی و علی کربلایی پازوکی، نشریه آموزه‌های قرآنی، شماره ۲۷، ۱۳۹۷ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
تحلیل تطبیقی کارویژه حکم حکومتی در دفع مفسده یا جلب مصلحت در آراء فقهای مکتب نجف و قم با تأکید بر اندیشه آیت الله خویی و امام خمینی، مجید بیگی و همکاران، نشریه مطالعات انقلاب اسلامی، شماره ۵۴، ۱۳۹۷ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
تحلیل نظریه منطقة‎الفراغ و احکام حکومتی در آرای شهید صدر، حسین کاویار و مریم مهاجری، مجله مطالعات اصول فقه امامیه، شماره ۸، ۱۳۹۶ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
پژوهشی در باب ماهیت حکم حکومتی، مصطفی امیری، رضا حق‌پناه و علی محمدیان، نشریه حکومت اسلامی، شماره ۸۲، ۱۳۹۶ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
ملاک احکام حکومتی در فقه سیاسی شیعه، غلامرضا بهروزی لک، همت بدرآبادی، در مجله علوم سیاسی، شماره ۶۸، ۱۳۹۳ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
واکاوی ماهیت حکم حکومتی و فتوا، علی تولایی، مسعود راعی و محبوبه شاهمرادی، نشریه فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره ۱، ۱۳۹۳ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
نسبت حکم حکومتی با احکام و فتاوای مجتهدین در نظام سیاسی اسلام، محمود کریمی و سلمان مرتضوی، نشریه دانش سیاسی، شماره ۱۷، ۱۳۹۲ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
مصلحت و نقش آن در استنباط احکام شرعی و حکومتی، عبدالله نظرزاده، فصلنامه سیاست متعالیه، شماره ۱، ۱۳۹۲ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
ضوابط صدور «احکام حکومتي تکليفي، ذبیح الله نعیمیان، نشریه حکومت اسلامی، شماره ۶۳، ۱۳۹۱ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
نسبت سیاست‌های کلی نظام با احکام حکومتی در حقوق اساسی ایران، محسن اسماعیلی و هادی طحان نظیف، پژوهش‌نامه حقوق اسلامی، شماره ۳۵، ۱۳۹۱ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
حاکمیت قانون و احکام حکومتی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مسعود راعی و فرامرز عطریان، نشریه حکومت اسلامی، شماره ۶۳، ۱۳۹۱ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
ماهیت احکام حکومتی، سید محمود علوی و بهرام ایرانپور انارکی، نشریه حکومت اسلامی، شماره ۶۵، ۱۳۹۱ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
مفهوم‌شناسی واژه «حکم» در فقه سیاسی، اصغر خلیلی، در نشریه حکومت اسلامی، شماره ۶۰، ۱۳۹۰ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
نظریه «منطقه الفراغ»؛ به مثابه «خاستگاه تشریعی احکام حکومتی»، ذبیح الله نعیمیان، نشریه حکومت اسلامی، شماره ۵۹، ۱۳۹۰ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
حقیقت و گستره حکم حکومتی و نقش آن در حل مسائل نوپیدای جامعه، محمداسحاق عارفی شیرداغی، نشریه آموزه‌های فقه مدنی، شماره ۴، ۱۳۹۰ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
شرعیت حکم حکومتی، مجید بابایی، نشریه حکومت اسلامی، شماره ۶۲، ۱۳۹۰ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
احکام حکومتی؛ قانون اساسی و کارآمدی، مصطفی تقوی، در نشریه جستارهای سیاسی معاصر، دوره ۲، شماره ۱، ۱۳۹۰ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
حجیت حکم حکومتی در صورت یقین به مخالفت با واقع، علی الهی خراسانی، نشریه علوم سیاسی، شماره ۴۹، ۱۳۸۹ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
حکم حکومتی و مبانی استنباط آن، فرج بهزاد وکیل‌آباد، نشریه آموزه‌های فقه مدنی، شماره ۳۱، ۱۳۸۸ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
نظریه پرداز فقه حکومتی، مرتضی خاکیان، نشریه پگاه حوزه، شماره ۲۱۰، ۱۳۸۶ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
بررسى فقهى حقوقى حکم حکومتى، سید مهدی میرداداشی، نشریه رواق اندیشه، شماره ۴۴، ۱۳۸۴ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
جایگاه حکم ولایی در تشریع اسلامی، حسنعلی علی اکبریان، نشریه حکومت اسلامی، شماره ۲۴، ۱۳۸۱ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
ضابطه اصلی احکام حکومتی؛ عدالت یا مصلحت؟، سید علی حسینی، نشریه طلوع، شماره ۳ و ۴، ۱۳۸۱ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
احکام اولیه، ثانویه و حکومتی، علی اصغر الهامی نیا، نشریه مربیان، شماره ۳، ۱۳۸۰ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
حکم حکومتى در فقه علوى، محمد رحمانی، نشریه فقه اهل بیت، شماره ۲۸، ۱۳۸۰ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
احکام ولایى در حکومت علوى، سید جواد ورعی، نشریه حکومت اسلامی، شماره ۱۷، ۱۳۷۹ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
احکام حکومتی از دیدگاه امام خمینی (ره)، حسین نمازی‌فر، نشریه مقالات و بررسی‌ها، شماره ۶۸، ۱۳۷۹ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
گستره حکم حکومتی، اسماعیل نعمت اللهی، نشریه قبسات، شماره ۱۵–۱۶، ۱۳۷۹ش. از اینجا مقاله را بخوانید.
ضوابط احکام حکومتی، سید علی حسینی، مجله احکام حکومتی و مصلحت، شماره ۷، ۱۳۷۴. از اینجا مقاله را بخوانید.

عربی

نفوذ حکم الحاکم في الظاهر والباطن والأثر المترتب على ذلک - دراسة فقهية، عبد الخالق محمد عبد الخالق أحمد، مجلة کلیة الشریعة والقانون بطنطا، جامعة الازهر، شماره ۳۳، ۲۰۱۸م. از اینجا مقاله را بخوانید.

پایان‌نامه‌ها

جایگاه احکام حکومتی در فقه مذاهب و نظام حقوقی ایران، مرضیه حاجی رمضانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه الزهرا (س)، دانشکده ادبیات، ۱۳۹۸ش.
جایگاه احکام حکومتی در فقه امامیه و قانون اساسی ایران، محمد صرافیه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه تبریز، دانشکده علوم اجتماعی، ۱۳۹۲ش.
مفهوم حکم حکومتی و گستره شمول آن در فقه امامیه، طاهره بهزادی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه قم، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۲ش.
تحلیلی بر نظریه‌های مربوط به احکام حکومتی در فقه امامیه، علی حسینی، رساله دکتری در دانشگاه امام صادق علیه السلام، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۸۰ش.

سایر منابع

جایگاه حکم حکومتی در قانون اساسی، غلامحسین الهام، سایت خامنه‌ای دات آی آر، ۱۳۸۹ش. لینک یادداشت
حکم حکومتی ماهیت حقوقی و جایگاه آن درنظام جمهوری اسلامی ایران، مومن، محمدحسین، نخستین همایش ملی فلسفه حقوق با تاکید بر فلسفه حقوق اسلامی، ۱۳۹۱ش. لینک دسترسی

@@ خط ۸: / خط ۸: @@
 # تحلیل حکم حکومتی در فقه سیاسی، سید مهدی محمدی، تهران، فرزانگان دانش، ۱۳۹۸ش.
 # بررسی فقهی - حقوقی: امور حسبیه، مصلحت و احکام حکومتی، سید حسین هاشمی، تهران، نشر مجد، ۱۳۹۷ش.
+# ضوابط احکام حکومتی، ذبیح‌الله نعیمیان، قم، کتاب فردا، ۱۳۹۷ش.
 # حکم حکومتی در حج: پژوهشی فقهی پیرامون اعتبار حکم حاکم مخالف در امور حج، مهدی درگاهی و رضا عندلیبی، تهران، نشر مشعر، ۱۳۹۵ش.
 # حکم ثانوی و رابطه آن با حکم حکومتی، معصوم ایمانی، تهران، نشر بیکران دانش، ۱۳۹۵ش.
 # احکام حکومتی: چرایی، چیستی و چگونگی، اسماعیل پرور، قم، کتاب فردا، ۱۳۹۴ش.
+#  پژوهشی در احکام ولایی و حکومتی، اصغر خلیلی، قم، آشیانه مهر، ۱۳۹۱ش.
+# احکام حکومتی، نعمت الله یوسفیان، قم، انتشارات زمزم هدایت، ۱۳۹۱ش.
 # حکم حکومتی در سیره نظری و عملی امام خمینی (ره)، محمدابراهیم ساورسفلی، قم، دفتر نشر معارف، ۱۳۸۴ش.
 # حکم حکومتی و کارآمدی نظام سیاسی اسلام، سید علی ادیانی، آمل، نشر طالب آملی، ۱۳۸۱ش.
-# ضوابط احکام حکومتی، ذبیح‌الله نعیمیان، قم، کتاب فردا، ۱۳۹۷ش.
-# احکام حکومتی، نعمت الله یوسفیان، قم، انتشارات زمزم هدایت، ۱۳۹۱ش.
 # امام خمینی و حکومت اسلامی: احکام حکومتی و مصلحت، سید روح الله موسوی خمینی، تهران، مرکز نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۰ش.