فقه حکومتی (منابع مطالعاتی)

در این مقاله لیستی از منابع فقهی مرتبط با چیستی، کلیات، تاریخچه و مسائل فقه حکومتی از منظر فقه معاصر ارائه شده که شامل کتاب‌ها، مقالات، پایان‌نامه‌ها و نشست‌های علمی است.

مراد از فقه حکومتی نوعی نگرش فقهی است که بر اساس آن فقیه در استنباط خود به رفع نیازهای حکومت دینی توجه می‌کند. مطابق این نگرش در مباحث فقهی و بیان احکام مکلفان، انسان‌ها باید به‌عنوان افراد حکومت اسلامی در نظر گرفته شوند. فقه حکومتی نه به‌عنوان بخشی از فقه بلکه به معنای نگرش و بینش حاکم بر کل فقه مد نظر بوده و استنباط‌های فقهی باید بر اساس فقه اداره نظام سیاسی و کشور باشد. بر این اساس گستره فقه حکومتی نه تنها مباحث سیاسی بلکه تمامی ابواب و مسائل فقه خواهد بود؛ زیرا حکومت زوایای بسیاری دارد و حاکم باید همه آن مسائل را بنا بر رفع نیازهای حکومت مورد بررسی قرار دهد، مانند مسائل اقتصادی، فرهنگی، حقوقی، نظامی، خانواده و ... .

کتاب‌ها

• فقه نظام سیاسی اسلام، محسن اراکی، قم، مجمع الفکر الاسلامی، ۱۳۹۹ش.
• مجموعه مقالات فقه حکومتی و مردم‌سالاری دینی، محمدتقی دشتی، قم، انتشارات مکث اندیشه، ۱۳۹۹ش.
• فقه و اجتهاد حکومتی، علی‌اکبر نوابی، جواد نوابی، مشهد، انتشارات حوزه علمیه خراسان، ۱۳۹۹ش.
• مجموعه مقالات فقه حکومتی، گذار از نظام ریاستی به پارلمانی، محمدتقی دشتی، قم، انتشارات مکث اندیشه، ۱۳۹۹ش.
• مجموعه مقالات فقه حکومتی، حکم‌رانی و زعامت، محمدرضا منصفی، قم، انتشارات مکث اندیشه، ۱۳۹۹ش.
• رویکردهای فقهی، فقه فردی، فقه نظام‌های اجتماعی، فقه حکومتی، احمد واعظی، قم، بوستان کتاب، ۱۳۹۸ش.
• تحقیقی پیرامون مسائل فقه حکومتی، محمد بهرامی، تهران، انتشارات کلمه الله، ۱۳۹۸ش.
• فقه حکومتی (درآمدی بر ماهیت، اصول و منطق نظری)، بهنام طالبی‌طادی، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق(ع)، ۱۳۹۷ش.
• درآمدی بر رویکردهای فقه حکومتی، سید محمدمهدی میرباقری، محقق،یحیی عبداللهی، قم، انتشارات تمدن نوین اسلامی، ۱۳۹۶ش.
• اجتهاد و سیاست، درآمدی بر فقه حکومتی در جمهوری اسلامی ایران، رضا خراسانی، تهران، نشر مخاطب، ۱۳۹۶ش.
• فقه حکومتی، رامین ولی زاده، قم، نشر مجد اسلام، ۱۳۹۶ش.
• مقایسه تطبیقی فقه حکومتی از دیدگاه صاحب جواهر و میرزای نائینی، عباسعلی مشکانی، قم، انتشارات تمدن نوین اسلامی، ۱۳۹۵ش.
• فقه حکومت اسلامی و تحول آن، عبدالرزاق احمد سنهوری، مترجم صباح زنگنه، تهران، نشر نی، ۱۳۹۴ش.
• دولت و اجرای شریعت، محمد سروش محلاتی، تهران، نشر نی، ۱۳۹۴ش.
• درآمدی بر رویکرد حکومتی به فقه (مجموعه مقالات و نشست‌ها)، سعید ضیائی فرد، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۱ش.
• اصول فقه حکومتی: گفت‌وگو با جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه، رضا اسلامی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۷ش.

مقاله‌ها

• ماهیّت و ویژگی‌های فقه حکومتی، سید سجاد ایزدهی و صدیقه صدیق تقی‌زاده، در مجله حکومت اسلامی، شماره ۹۵، ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا بخوانید
• فقه حکومتی؛ چیستی، چرایی و چگونگی. (مبتنی بر نظریه اجتهاد سیستمی)، عبدالحمید واسطی، محمد حسین گلگار، در مجله اندیشه مدیریت راهبردی، شماره ۲۶، ۱۳۹۸ش. مقاله را از اینجا بخوانید
• روش‌شناسی فقه حکومتی، سید مهدی مرتضوی نژاد، سید محمدمهدی میرباقری، در پژوهشنامه میان رشته‌ای فقهی، شماره ۱۰، ۱۳۹۶ش. مقاله را از اینجا بخوانید
• اقتضائات دروان فقه حکومتی، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، در مجله مطالعات فقه معاصر، شماره ۱، ۱۳۹۵ش. مقاله را از اینجا بخوانید
• فقه حکومتی در اندیشه امام خمینی (ره)، هادی شاکری، الهه بزمیان، مسعود مطلبی، در مجله سپهر سیاست، شماره ۸، ۱۳۹۵ش. مقاله را از اینجا بخوانید
• فقه حکومتی از منظر شهید صدر (ره)؛ با مروری بر ویژگی‌های «فقه نظامات»، سیدمحمّدمهدی میرباقری، یحیی عبدالهی، حسن نوروزی، در مجله راهبرد فرهنگ، شماره ۳۶، ۱۳۹۵ش. مقاله را از اینجا بخوانید
• امام خمینی و نگرش حکومتی به فقه، سید سجاد ایزدهی، در فصلنامه علوم سیاسی، شماره ۷۰، ۱۳۹۴ش. مقاله را از اینجا بخوانید
• التزام سیاسی در فقه امامیه، اصغرآقا مهدوی، در نشریه دانش سیاسی، شماره ۲۲، ۱۳۹۴ش. مقاله را از اینجا بخوانید
• فقه فردی و فقه حکومتی بایسته ها و کاستی‌ها، نجفعلی غلامی، منصور میراحمدی، در مجله سیاست متعالیه، شماره ۴، ۱۳۹۳ش. مقاله را از اینجا بخوانید
• روش شناسی فقه حکومتی در سپهر اندیشه فقهی- سیاسی امام خمینی(ره)، رضا خراسانی، در مجله پژوهش‌نامه انقلاب اسلامی، شماره ۹، ۱۳۹۲ش. مقاله را از اینجا بخوانید
• امام خمینی و ارتقاء جایگاه فقه حکومتی، سید سجاد ایزدهی، در مجله حکومت اسلامی، شماره ۶۴، ۱۳۹۱ش. مقاله را از اینجا بخوانید
• درآمدی بر فقه حکومتی؛ تعریف و مبانی، سیف الله صرامی، در مجله فقه، شماره ۴، ۱۳۹۰ش. مقاله را از اینجا بخوانید
• فقه النظام (درباب فقه حکومتی)، ابراهیم موسی‌زاده، در مجله سوره اندیشه، شماره ۵۲-۵۳، ۱۳۹۰ش. مقاله را از اینجا بخوانید
• رویکرد حکومتی در فقه، سیعد ضیائی‌فر، در فصلنامه علوم سیاسی، شماره ۵۳، ۱۳۹۰ش. مقاله را از اینجا بخوانید

منابع

• ایزدهی، سید سجاد، «امام خمینی و ارتقاء جایگاه فقه حکومتی»، در مجله حکومت اسلامی، شماره ۶۴، ۱۳۹۱ش.
• ضیائی‌فر، سعید، «رویکرد حکومتی در فقه»، در فصلنامه علوم سیاسی، شماره ۵۳، ۱۳۹۰ش.