تابعیت (منابع مطالعاتی): تفاوت میان نسخهها
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) جز ←عربی |
|||
(۲۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{منابع مطالعاتی}} | {{منابع مطالعاتی|[[اتباع بیگانه]]}} | ||
[[تابعیت]] بهمعنای عضویت در جمعیت تشکیلدهنده دولت، نوعی رابطه سیاسی، حقوقی و معنوی با دولتی معین است که حقوق و تکالیفی برای شهروندان در پی دارد. مشروعیت یا عدم مشروعیت تابعیت ملی و همچنین | [[تابعیت]] بهمعنای عضویت در جمعیت تشکیلدهنده دولت، نوعی رابطه سیاسی، حقوقی و معنوی با دولتی معین است که حقوق و تکالیفی برای شهروندان در پی دارد. مفهوم تابعیت به سه دسته تابعیت اُمی بر مبنای امت اسلامی، تابعیت قراردادی مبتنی بر قرارداد ذمه و تابعیت ملی بر اساس معیارهای حقوق بینالملل تقسیم شده است. | ||
این مفهوم با پیچیدهتر شدن روابط انسانی و بینالمللی و همچنین ترسیم مرزهای جغرافیایی در میان کشورهای اسلامی، به عنوان مسئلهای مهم در پژوهشهای فقهی شیعه و اهل سنت وارد شد. مشروعیت یا عدم مشروعیت تابعیت ملی از منظر فقهی و همچنین جواز اعطا یا سلب تابعیت، تفاوت این مفهوم در حقوق اسلامی و حقوق بینالملل و آثار تابعیت از جمله مباحث مطرح در فقه معاصر است. | |||
در این زمینه دو اندیشه انکار و اثبات وجود دارد. عدهای از نظریهپردازان اسلامی منکر وجود پیشینهای برای تابعیت در اسلام بوده و مشروعیت تابعیت ملی را از منظر شریعت و فقه اسلامی نمیپذیرند. در مقابل برخی از پژوهشگران فقهی معتقدند تابعیت پدیدهای مورد پذیرش اسلام و دارای سابقه در تاریخ اسلام و حکومتهای اسلامی است. آنان با استناد به حجیت سیرههای مستحدث عقلایی بر این باورند که در صورت عدم مخالفت با احکام و ضرورتهای شرعی، تابعیت ملی بهعنوان حکم اولی دارای مشروعیت خواهد بود. | |||
به همین منظور مقاله حاضر به جمعآوری کتابها، مقالات، پایاننامهها و دیگر منابعی پرداخته است که مباحث مرتبط با تابعیت را از منظر [[فقه معاصر]] بررسی میکند. | |||
==کتابها== | ==کتابها== | ||
===فارسی=== | ===فارسی=== | ||
# مفهوم و آثار تابعیت و شهروندی (با | # مفهوم و آثار تابعیت و شهروندی (با مطالعه فقهی)، طاهره پورنعمتیشمسآباد، کرمانشاه، نشر انصاف و دانش، ۱۴۰۱ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/01/14010504160.pdf صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب] | ||
# تحلیل تابعیت از منظر فقه اسلامی و حقوق موضوعه، محمد امامی، تهران، نشر لیما، ۱۳۹۸ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/98/98c14137.pdf صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب] | # تحلیل تابعیت از منظر فقه اسلامی و حقوق موضوعه، محمد امامی، تهران، نشر لیما، ۱۳۹۸ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/98/98c14137.pdf صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب] | ||
# بررسی تابعیت، تابعیت مضاعف و ترک تابعیت در حقوق ایران، مهدی | # بررسی فقهی و حقوقی اقامت مسلمانان در کشورهای غیر اسلامی، صمد احمدینیاز، پیرانشهر، انتشارات آراس، ۱۳۹۶ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/96/96524014.pdf صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب] | ||
# بررسی تابعیت و اقامت در حقوق بینالملل با تاکید بر حقوق ایران و فقه و حقوق اسلامی، احمدرضا | # بررسی تابعیت، تابعیت مضاعف و ترک تابعیت در حقوق ایران، مهدی زاهدنژاد و معصومه رحمانینژاد، تهران، نشر امجد، ۱۳۹۸ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/98/98c12080.pdf صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب] | ||
# اسلام و حقوق بینالملل خصوصی: تابعیت و وضعیت پناهندگان (جلد ۱)، مصطفی | # بررسی تابعیت و اقامت در حقوق بینالملل با تاکید بر حقوق ایران و فقه و حقوق اسلامی، احمدرضا بهنیافر و محسن معتمدنیا، تهران، نشر شالان، ۱۳۹۴ش. | ||
# اسلام و حقوق بینالملل خصوصی: تابعیت و وضعیت پناهندگان (جلد ۱)، [[مصطفی دانشپژوه]] و محسن قدیر، تهران، [[پژوهشگاه حوزه و دانشگاه]] و وزارت امور خارجه، ۱۳۸۱ش. [https://rihu.ac.ir/file/download/book/1579609950-r27717a3460.pdf صفحات ابتدایی کتاب از سایت پژوهشگاه حوزه و دانشگاه] | |||
# رساله تابعیت و حقوق بیگانگان در اسلام، علیاصغر نیری طباطبائی، تهران، کتابخانه و چاپخانه اقبال، ۱۳۲۵ش. | # رساله تابعیت و حقوق بیگانگان در اسلام، علیاصغر نیری طباطبائی، تهران، کتابخانه و چاپخانه اقبال، ۱۳۲۵ش. | ||
خط ۱۶: | خط ۲۳: | ||
# موقف القانون من جنسیة أبناء الأم المتزوجة من أجنبی: دراسة مقارنة بالقوانین العربیة، رشا بشار إسماعیل الصباغ، عربستان، ریاض، مکتبة القانون و الاقتصاد، ۱۴۳۳ق. | # موقف القانون من جنسیة أبناء الأم المتزوجة من أجنبی: دراسة مقارنة بالقوانین العربیة، رشا بشار إسماعیل الصباغ، عربستان، ریاض، مکتبة القانون و الاقتصاد، ۱۴۳۳ق. | ||
# الجنسیة والتجنس وأحکامهما فی الفقه الإسلامی، سمیح عواد الحسن، دمشق، دارالنوادر، ۱۴۳۳ق. | # الجنسیة والتجنس وأحکامهما فی الفقه الإسلامی، سمیح عواد الحسن، دمشق، دارالنوادر، ۱۴۳۳ق. | ||
# الجنسیة فی الشریعة الإسلامیة، رحیل غرایبة، بیروت، الشبکة العربیة للأبحاث والنشر، ۱۴۳۲ق. | # الجنسیة فی الشریعة الإسلامیة، رحیل غرایبة، بیروت، الشبکة العربیة للأبحاث والنشر، ۱۴۳۲ق. | ||
# حکم التجنس بجنسیة دولة غیر إسلامیة، محمد بن عبد الله السبیل، الجزایر، مجالس الهدی للانتاج و التوزیع، ۱۴۲۸ق. [https://ia601500.us.archive.org/20/items/fiqh15001/fiqh15458.pdf لینک کتاب] | # حکم التجنس بجنسیة دولة غیر إسلامیة، محمد بن عبد الله السبیل، الجزایر، مجالس الهدی للانتاج و التوزیع، ۱۴۲۸ق. [https://ia601500.us.archive.org/20/items/fiqh15001/fiqh15458.pdf لینک کتاب] | ||
# نظام الجنسیة فی الشریعة الاسلامیة، صلاح الدین جمال الدین، بیروت، دار النهضة العربیة للنشر والتوزیع، ۱۹۹۸م. | # نظام الجنسیة فی الشریعة الاسلامیة، صلاح الدین جمال الدین، بیروت، دار النهضة العربیة للنشر والتوزیع، ۱۹۹۸م. | ||
==مقالهها== | ==مقالهها== | ||
# تبیین فقهی تابعیت ملی با تأکید بر انگاره حکومت محوری اسلام و احکام اسلامی، عباسعلی مشکانی | ===فارسی=== | ||
# راهکارهای فقهی تصحیح شرعی رفتارهای قانونگذارانۀ | # مطالعه مقایسهای تابعیت در حقوق موضوعه و تابعیت در فقه اسلامی، علی قلیزاده و علی بهرامینژاد مغویه و امراله نیکومنش، فصلنامه حقوق پزشکی، ویژهنامه نوآوری حقوقی، ۱۴۰۰ش. [http://ijmedicallaw.ir/article-1-1388-fa.pdf لینک مقاله] | ||
# تبیین فقهی تابعیت ملی با تأکید بر انگاره حکومت محوری اسلام و احکام اسلامی، عباسعلی مشکانی سبزواری و [[ابوالقاسم علیدوست]] و قاسم شباننیا، [[فصلنامه حکومت اسلامی]]، شماره ۱۰۱، ۱۴۰۰ش. [http://mag.rcipt.ir/article_142537_81e2cf25bf4550acef193719a62bcb82.pdf لینک مقاله] | |||
# راهکارهای فقهی تصحیح شرعی رفتارهای قانونگذارانۀ عقلا (مطالعۀ موردی: قانون تابعیت ملی)، عباسعلی مشکانی سبزواری و ابوالقاسم علیدوست و قاسم شباننیا، [[فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی]]، شماره ۲۴، ۱۴۰۰ش، [https://frh.sccsr.ac.ir/article-1-372-fa.pdf لینک مقاله] | |||
# تابعیت و جنسیت با تأکید بر تأثیر ازدواج بر تابعیت زوجین در حقوق ایران، [[مصطفی دانشپژوه]]، [[فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی]]، دوره ۵۱، شماره ۳، ۱۴۰۰ش. [https://jlq.ut.ac.ir/article_83661_27e192e2825d0798314a62fe23b0119f.pdf لینک مقاله] | # تابعیت و جنسیت با تأکید بر تأثیر ازدواج بر تابعیت زوجین در حقوق ایران، [[مصطفی دانشپژوه]]، [[فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی]]، دوره ۵۱، شماره ۳، ۱۴۰۰ش. [https://jlq.ut.ac.ir/article_83661_27e192e2825d0798314a62fe23b0119f.pdf لینک مقاله] | ||
# واکاوی حق تابعیت مهاجر در فقه اهل بیت و قوانین حقوقی ایران و افغانستان، سید محمد حسینی | # اشتراکات اخلاقی تحصیل تابعیت در فقه اسلامی و حقوق موضوعه، علی قلیزاده و امراله نیکومنش و علی بهرامینژاد مغویه، فصلنامه اخلاق زیستی، دوره ۱۱، شماره ۱، ۱۴۰۰ش. [https://journals.sbmu.ac.ir/be/article/view/36605/28549 لینک مقاله] | ||
# واکاوی حق تابعیت مهاجر در فقه اهل بیت و قوانین حقوقی ایران و افغانستان، سید محمد حسینی درهصوفی و محمدمهدی کریمینیا، [[دوفصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی]]، شماره ۱۷، ۱۳۹۸ش. [http://www.pfbaj.ir/article_122357_001511eff357bd23c226eb49ec30729a.pdf لینک مقاله] | |||
# مطالعه تطبیقی تابعیت در فقه و حقوق ایران، حسین پایروند، همایش پژوهشهای دینی، علوم اسلامی، فقه و حقوق در ایران و جهان اسلام، دانشگاه جامع علمی کاربردی، ۱۳۹۸ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1810604 لینک مقاله] | # مطالعه تطبیقی تابعیت در فقه و حقوق ایران، حسین پایروند، همایش پژوهشهای دینی، علوم اسلامی، فقه و حقوق در ایران و جهان اسلام، دانشگاه جامع علمی کاربردی، ۱۳۹۸ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1810604 لینک مقاله] | ||
# تابعیت و جنسیت تأملی در نگاه جنسیتی به تابعیت فرزندان در حقوق ایران، مصطفی دانشپژوه، [[دوفصلنامه مطالعات فقهی و حقوقی زن و خانواده]]، شماره ۱، ۱۳۹۷ش. [https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_107141_47131e5326b2d371e921ce8cfdabeb6c.pdf لینک مقاله] | # تابعیت و جنسیت تأملی در نگاه جنسیتی به تابعیت فرزندان در حقوق ایران، مصطفی دانشپژوه، [[دوفصلنامه مطالعات فقهی و حقوقی زن و خانواده]]، شماره ۱، ۱۳۹۷ش. [https://zan-khanevade.urd.ac.ir/article_107141_47131e5326b2d371e921ce8cfdabeb6c.pdf لینک مقاله] | ||
# تقسیم جغرافیایی و وضع حقوقی اشخاص در | # تقسیم جغرافیایی و وضع حقوقی اشخاص در فقه اسلامی، نجادعلی الماسی و محمد صادقی، [[دوفصلنامه مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق]]، شماره ۳۷، ۱۳۹۷ش. [http://fvh.journals.miu.ac.ir/article_2582_4d87b3ef5c00bc26ece4187d859dd320.pdf لینک مقاله] | ||
# تحلیل تابعیت از منظر فقه اسلامی و حقوق موضوعه، محمد امامی، فصلنامه مطالعات علوم اجتماعی، دوره ۳، شماره ۲، ۱۳۹۶ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1262611 لینک مقاله] | # تحلیل تابعیت از منظر فقه اسلامی و حقوق موضوعه، محمد امامی، فصلنامه مطالعات علوم اجتماعی، دوره ۳، شماره ۲، ۱۳۹۶ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1262611 لینک مقاله] | ||
# تبیین عنصر تابعیت در نظام حقوق بین الملل اسلامی، نیلوفر | # تبیین عنصر تابعیت در نظام حقوق بین الملل اسلامی، نیلوفر ولدبیگی و سید علی محمدی، فصلنامه تحقیقات جدید در علوم انسانی، شماره ۲۳، ۱۳۹۶ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1224207 لینک مقاله] | ||
# سلـب تابـعیت از نگاه حقوق اسـلام و نظـام بین المـللی حقـوق بشـر، مصطفی | # سلـب تابـعیت از نگاه حقوق اسـلام و نظـام بین المـللی حقـوق بشـر، مصطفی فضائلی و موسی کرمی، [[دوفصلنامه حقوق تطبیقی]]، دوره ۸، شماره ۱، ۱۳۹۶ش. [https://jcl.ut.ac.ir/article_62537_e82aa6a42bfcdb9801d198245341e38b.pdf لینک مقاله] | ||
# دلالتهای رویکرد حقوق اسلامی به تابعیت و شهروندی، محمد صادقی، فصلنامه وکیل مدافع، شماره ۱۶، ۱۳۹۶ش. [http://www.vakilmodafemag.ir/article_59602_c337b970c85a831d6db85465abf72047.pdf لینک مقاله] | # دلالتهای رویکرد حقوق اسلامی به تابعیت و شهروندی، محمد صادقی، فصلنامه وکیل مدافع، شماره ۱۶، ۱۳۹۶ش. [http://www.vakilmodafemag.ir/article_59602_c337b970c85a831d6db85465abf72047.pdf لینک مقاله] | ||
# تأثیر ضوابط حقوق اسلامی بر تعیین تابعیت شرکتهای تجاری، علیرضا | # تأثیر ضوابط حقوق اسلامی بر تعیین تابعیت شرکتهای تجاری، علیرضا جعفریان و اصغر عربیان و ربیعا اسکینی، [[فصلنامه پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی]]، شماره ۴۸، ۱۳۹۶ش. [http://ijrj.baboliau.ac.ir/article_532741_9bef008f1b8f8061faddf420b4611423.pdf لینک مقاله] | ||
# بررسی مقایسهای مفهوم تابعیت در نظامهای حقوق بینالملل معاصر و حقوق اسلام، مسعود همت، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بینالمللی، شماره ۲۵، ۱۳۹۴ش. [http://pir.iaush.ac.ir/article_559265_5fae2d68e687b21fad448f1e14c18131.pdf لینک مقاله] | # بررسی مقایسهای مفهوم تابعیت در نظامهای حقوق بینالملل معاصر و حقوق اسلام، مسعود همت، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بینالمللی، شماره ۲۵، ۱۳۹۴ش. [http://pir.iaush.ac.ir/article_559265_5fae2d68e687b21fad448f1e14c18131.pdf لینک مقاله] | ||
# تابعیت در اسلام، احمد | # تابعیت در اسلام، احمد عربعامری و محمدرضا پارسامنش، [[فصلنامه حقوق اسلامی]]، شماره ۴۱، ۱۳۹۳ش. [http://hoquq.iict.ac.ir/article_13673_3049bfa64f3f3fcde278c4048f717382.pdf لینک مقاله] | ||
# بررسی اعتبار شرط دیانت و تابعیت گواه از منظر حقوق ایران و فقه اسلامی، مصطفی دانشپژوه، [[فصلنامه دیدگاههای حقوق قضایی]]، شماره ۶۸، ۱۳۹۳ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20160409101830-9797-74.pdf لینک مقاله] | # بررسی اعتبار شرط دیانت و تابعیت گواه از منظر حقوق ایران و فقه اسلامی، مصطفی دانشپژوه، [[فصلنامه دیدگاههای حقوق قضایی]]، شماره ۶۸، ۱۳۹۳ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20160409101830-9797-74.pdf لینک مقاله] | ||
# تابعیت طفل طبیعی در نظام حقوقی ایران، مصطفی دانشپژوه، فصلنامه روششناسی علوم انسانی، شماره ۳۶، ۱۳۸۲ش. [http://method.rihu.ac.ir/article_607_ba1c307a115e1115cc01dd68ba6f4d21.pdf لینک مقاله] | # تابعیت طفل طبیعی در نظام حقوقی ایران، مصطفی دانشپژوه، فصلنامه روششناسی علوم انسانی، شماره ۳۶، ۱۳۸۲ش. [http://method.rihu.ac.ir/article_607_ba1c307a115e1115cc01dd68ba6f4d21.pdf لینک مقاله] | ||
خط ۳۹: | خط ۴۹: | ||
===عربی=== | ===عربی=== | ||
# التکییف الفقهی للمواطنة والجنسیة، خالد فایت حسب الله عبدالله، | # التکییف الفقهی للمواطنة والجنسیة، خالد فایت حسب الله عبدالله، مجلة القلزم العلمیة (سودان)، شماره ۸، ۲۰۲۱م. | ||
# الجنسیة المکتسبة عن طریق الأم : دراسة مقارنة، خیر الدین کاظم | # الجنسیة المکتسبة عن طریق الأم: دراسة مقارنة، خیر الدین کاظم الأمین و علی کاظم فخری، جامعة بابل کلیة القانون، مجلة المحقق الحلی للعلوم القانونیة و السیاسیة (بغداد)، مجلد ۱۲، شماره ۳، ۲۰۲۰م. | ||
# سحب الجنسیة من المواطن دراسة مقارنة بین الفقه الإسلامی والقانون الکویتی، آلاء عادل | # سحب الجنسیة من المواطن دراسة مقارنة بین الفقه الإسلامی والقانون الکویتی، آلاء عادل العبید و ثامر عموش المطیری، جامعة القاهرة، مجلة القانون و الاقتصاد، شماره ۹۳، ۲۰۲۰م. [https://mle.journals.ekb.eg/article_121640_4d193d3f98ab211d36737a436e7eb17d.pdf لینک مقاله] | ||
# فتوى التجنس بجنسیة دولة غیر إسلامیة فی ضوء مقاصد الشریعة أو الترجیح المقاصدی: دراسة تطبیقیة على مسألة التجنس بجنسیة دولة غیر إسلامیة، محمد سمومی، | # فتوى التجنس بجنسیة دولة غیر إسلامیة فی ضوء مقاصد الشریعة أو الترجیح المقاصدی: دراسة تطبیقیة على مسألة التجنس بجنسیة دولة غیر إسلامیة، محمد سمومی، مجلة البلاغ الحضاری (المغرب)، شماره ۶، ۲۰۱۹م. | ||
# حالة الجنسیة بین الشریعة والقانون، فؤاد عبد اللطیف عثمان أحمد، مجلة الزرقا للبحوث و الدراسات | # المواطنة والقانون: مبدأ المواطنة في الشرائع الدينية (نطاقه وتطبيقاته)، عمرو رجب السيد الصادق، المؤتمر العلمي السنوي الثاني عشر: المواطنة والقانون (مصر)، مجلد ۲، ۲۰۱۸م. | ||
# مشکلة انعدام الجنسیة وآثارها فی حقوق الإنسان، حیدر ادهم | # المواطنة وحقوق الأقليات، عادل إبراهيم أحمد المعصراني، المؤتمر العلمي السنوي الثاني عشر: المواطنة والقانون (مصر)، مجلد ۲، ۲۰۱۸م. | ||
# الآثار المترتبة على تطبيق مبدأ المواطنة في القانون الوضعي والشريعة الإسلامية، أحمد إسماعيل محمد مشعل، المؤتمر العلمي السنوي الثاني عشر: المواطنة والقانون (مصر)، مجلد ۲، ۲۰۱۸م. | |||
# المواطنة ضمان لحقوق الأقليات، أحمد سليمان مغاوري سليمان، المؤتمر العلمي السنوي الثاني عشر: المواطنة والقانون (مصر)، مجلد ۲، ۲۰۱۸م. | |||
# حالة الجنسیة بین الشریعة والقانون، فؤاد عبد اللطیف عثمان أحمد، مجلة الزرقا للبحوث و الدراسات الانسانیة (اردن)، مجلد ۱۵، شماره ۳، ۲۰۱۵م. [https://zujournal.zu.edu.jo/images/stories/year2014/month1/12_copy_copy_copy_copy_copy_copy.pdf لینک مقاله] | |||
# مشکلة انعدام الجنسیة وآثارها فی حقوق الإنسان، حیدر ادهم عبدالهادی و سحر جاسم معین، مجله کلیة التربیة الاساسیة، جامعة البغداد، کلیة القانون، مجلد ۲۰، شماره ۸۶، ۲۰۱۴م. [https://www.iasj.net/iasj/download/d78a5a6a2874fa7b لینک مقاله] | |||
# المدخل إلى الجنسیّة فی الفقه الإسلامی دراسة مقارنة مع القانون الوضعی، مصطفی دانشپژوه، سایت نصوص معاصره، ۲۰۱۴م. [http://nosos.net/المدخل-إلى-الجنسیّة-فی-الفقه-الإسلامی/ لینک مقاله] | # المدخل إلى الجنسیّة فی الفقه الإسلامی دراسة مقارنة مع القانون الوضعی، مصطفی دانشپژوه، سایت نصوص معاصره، ۲۰۱۴م. [http://nosos.net/المدخل-إلى-الجنسیّة-فی-الفقه-الإسلامی/ لینک مقاله] | ||
# حکم التجنس بجنسیة دولة غیر إسلامیة فی ضوء فقه الموازنات، محمود النجیری، | # أسس المواطنة في القرآن والسنة والسيرة النبوية، محمد زاهد نذير أحمد، أعمال مؤتمر الأزهر العالمي لمواجهة التطرف والإرهاب: الأزهر في مواجهة الفكر الإرهابي (قاهره)، مجلد ۱، ۲۰۱۴. | ||
# التجنس بجنسیة غیر إسلامیة، محمد الشاذلی النیفر، | # حکم التجنس بجنسیة دولة غیر إسلامیة فی ضوء فقه الموازنات، محمود النجیری، مجلة مرکز البحوث والدراسات الإسلامیة، جامعة القاهرة، کلیة دار العلوم، شماره ۴۰، ۲۰۱۳م. | ||
# التجنس بجنسیة دولة غیر إٍسلامیة، محمد بن عبدالله ابن سبیل، | # التجنس بجنسیة غیر إسلامیة، محمد الشاذلی النیفر، مجلة المجمع الفقهی الإسلامی (عربستان)، مجلد ۲، شماره ۴، ۱۴۲۵ق. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/651270/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%AC%D9%86%D8%B3-%D8%A8%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%87-%D8%BA%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87 لینک مقاله] | ||
#المواطنة بين النص التشريعي والنص الدستوري -دراسة مقارنة-، رمضان السید قطان، مجلة الشريعة والقانون، شماره ۲۴، ۲۰۰۹م. [https://jlr.journals.ekb.eg/article_27810_ed957c0d95ca47f89609fbb95fe95f0f.pdf لینک مقاله] | |||
# التجنس بجنسیة دولة غیر إٍسلامیة، محمد بن عبدالله ابن سبیل، مجلة المجمع الفقهی الإسلامی (عربستان)، مجلد ۲، شماره ۴، ۱۴۲۵ق. | |||
# دور الأم فی نقل الجنسیة الى الأولاد فی التشریعات العربیة والعراقیة دراسة مقارنة، حسن الیاسری، مجلة اهل البیت علیهم السلام، شماره ۱۲، بی تا، [https://abu.edu.iq/sites/default/files/research/journals/ahl-al-bayt/issues/12/180419-145910.pdf لینک مقاله] | # دور الأم فی نقل الجنسیة الى الأولاد فی التشریعات العربیة والعراقیة دراسة مقارنة، حسن الیاسری، مجلة اهل البیت علیهم السلام، شماره ۱۲، بی تا، [https://abu.edu.iq/sites/default/files/research/journals/ahl-al-bayt/issues/12/180419-145910.pdf لینک مقاله] | ||
# | # أحکام تجنس المسلم بجنسیة الدول غیر المسلمة، عمر جسام عنید. [https://ia601404.us.archive.org/35/items/fiqh03001/fiqh03195.pdf لینک مقاله] | ||
# حمایة الأمن الوطنی للدولة فی ضوء أحکام التجنس بجنسیتها : دراسة مقارنة فی النظامین المصری و السعودی، محمد السید عرفة، | # حمایة الأمن الوطنی للدولة فی ضوء أحکام التجنس بجنسیتها: دراسة مقارنة فی النظامین المصری و السعودی، محمد السید عرفة، جامعة نایف العربیة للعلوم الأمنیة، المجلة العربیة للدراسات الأمنیة (عربستان)، مجلد ۱۳، شماره ۲۵، ۱۹۹۸م. | ||
# إكتساب الاجنبية لجنسية زوجها في التشريعات العربية، حسن محمد الهداوي، مجلة الحقوق والشريعة، جامعة الكويت - كلية الحقوق والشريعة، مجلد ۱، شماره ۲، ۱۹۷۷م. | |||
==پایاننامهها== | ==پایاننامهها== | ||
===فارسی=== | ===فارسی=== | ||
# مبانی فقهی تابعیت با رویکرد تطبیقی بر نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، رساله | # ملاک های فقهی و حقوقی ممنوعیت ورود اتباع بیگانه به کشور، مهدی خالقی، دکتری تخصصی (PhD)، دانشکده فقه و حقوق، دانشگاه مذاهب اسلامی، ۱۴۰۲ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/70484f093e4f4030c9e8d50aec7a2a52 اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید] | ||
# تابعیت مسلمان و تاثیر آن | # مبانی فقهی تابعیت با رویکرد تطبیقی بر نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، عباسعلی مشکانی، رساله دکتری، مجتمع آموزش عالی فقه - مدرسه عالی فقه تخصصی، جامعه المصطفی العالمیه، ۱۴۰۰ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/1e7c1dca570de47f2a2b9bddcbac20b4 اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید] | ||
# بررسی احکام و آثار نسب و تابعیت در رحم | # تابعیت مسلمان و تاثیر آن برمسئولیت در فقه و حقوق کیفری، مهدی خاکپور، کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید مطهری، ۱۳۹۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/8f2fd3eece2ceb683b1522e7b2c415a4 اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید] | ||
# بررسی تطبیقی حق انتقال تابعیت مادر به فرزند در فقه امامیه و نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، مائده جاهد، | # بررسی احکام و آثار نسب و تابعیت در رحم اجارهای، لیلا افتاده، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان خراسان رضوی، مرکز پیام نور مشهد، ۱۳۹۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/769c7f7055d4bcf5873dbc0cf18821d5 اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید] | ||
# بررسی تطبیقی تابعیت در فقه و حقوق موضوعه، فرشته سلیمانی مقدم، | # بررسی تطبیقی حق انتقال تابعیت مادر به فرزند در فقه امامیه و نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، مائده جاهد، کارشناسی ارشد، دانشکده اصول الدین مرکز قم، دانشگاه اصول الدین، ۱۳۹۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/418d83f16bbf348aa089191ee3e64687 اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید] | ||
# مبانی، اقسام و آثار فقهی تابعیت کشور کفر، مرضیه ایزدی مبارکه، | # بررسی تطبیقی تابعیت در فقه و حقوق موضوعه، فرشته سلیمانی مقدم، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه مازندران، ۱۳۹۶ش. | ||
# تابعیت زن شوهردار و آثار آن در نظام حقوقی ایران و بررسی میزان انطباق آن با قواعد فقهی، طاهره رئیسی، | # مبانی، اقسام و آثار فقهی تابعیت کشور کفر، مرضیه ایزدی مبارکه، کارشناسی ارشد، پردیس تهران، دانشگاه قرآن و حدیث، ۱۳۹۵ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/decc0cdb92de3a77fd1a4f2f2b163ee1 اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید] | ||
# ازدواج و تابعیت زن ایرانی از دیدگاه فقهی و حقوق موضوعه ایران، سمیه صبری، | # تابعیت زن شوهردار و آثار آن در نظام حقوقی ایران و بررسی میزان انطباق آن با قواعد فقهی، طاهره رئیسی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۹۵ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/bd4518a36ae6a311a412d2ece4f1428d اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید] | ||
# بررسی فقهی و حقوقی اقلیتهای دینی، سمیهسادات علویاصفهانی، | # ازدواج و تابعیت زن ایرانی از دیدگاه فقهی و حقوق موضوعه ایران، سمیه صبری، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات، دانشگاه پیام نور، مرکز ساری، ۱۳۹۱ش. | ||
# بررسی تئوری تابعیت در اسلام و نظامهای حقوقی معاصر، نعمتالله الفت، | # بررسی فقهی و حقوقی اقلیتهای دینی، سمیهسادات علویاصفهانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، مرکز تهران، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۰ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/17bfafda31ee8260defe787a534666e6 اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید] | ||
# بررسی تئوری تابعیت در اسلام و نظامهای حقوقی معاصر، نعمتالله الفت، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۷۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/92d36b205aded27e87c5bfcae971bba8 اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید] | |||
===عربی=== | ===عربی=== | ||
# أحکام الجنسیة فی القانون القطری : دراسة فی ضوء مقاصد الشریعة الإسلامیة، میثه محمد المری، | # أحکام الجنسیة فی القانون القطری: دراسة فی ضوء مقاصد الشریعة الإسلامیة، میثه محمد المری، کارشناسی ارشد، کلیة الشریعة و الدراسات الاسلامیة، جامعة قطر،۱۴۴۰ق. [https://qspace.qu.edu.qa/bitstream/handle/10576/11298/میثة%20المری.pdf?sequence=3&isAllowed=y لینک پایاننامه] | ||
# احکام الجنسیة و المواطنة من منظور اسلامی، رنا صبحی سعید عثمان، | # المواطنة في الشريعة الإسلامية: حقوقها وواجباتها، شادي حسن محمود أبو عفيفة، کارشناسی ارشد، كلية الدراسات العليا، جامعة العلوم الإسلامية العالمية، اردن، ۲۰۱۲م. | ||
# آثار التجنس بجنسیة دولة غیر إسلامیة فی ضوء أحکام الشریعة الإسلامیة، سراج الهدى محمد مأمون، | # احکام الجنسیة و المواطنة من منظور اسلامی، رنا صبحی سعید عثمان، کارشناسی ارشد، دانشکده فقه و قانونگذاری،جامعة النجاح الوطنیة، فلسطین، ۲۰۱۱م. [https://staff-old.najah.edu/sites/default/files/the_rules_of_nationality_and_citizenship_from_an_islamic_perspective.pdf لینک پایاننامه] | ||
# جنسیة الأشخاص الاعتباریة : دراسة مقارنة بین الشریعة و النظام، نافع بن عوض الله بن محمد السهلی، | # آثار التجنس بجنسیة دولة غیر إسلامیة فی ضوء أحکام الشریعة الإسلامیة، سراج الهدى محمد مأمون، کارشناسی ارشد، کلیة العلوم الاسلامیة، جامعة المدینة العالمیه، مالزی، ۲۰۱۰م. | ||
# فقد الجنسیة وآثاره: دراسة مقارنة، خالد بن عبدالعزیز ترکی الترکی، | # جنسیة الأشخاص الاعتباریة: دراسة مقارنة بین الشریعة و النظام، نافع بن عوض الله بن محمد السهلی، کارشناسی ارشد، کلیة الشریعة، الجامعة الإسلامیة بالمدینة المنورة، ۱۴۳۰ق. | ||
# الجنسیة فی الشریعة الإسلامیة، رحیل محمد الرحیل، | # فقد الجنسیة وآثاره: دراسة مقارنة، خالد بن عبدالعزیز ترکی الترکی، کارشناسی ارشد، کلیة المعهد العالی للقضاء، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، ریاض، ۱۴۲۵ق. | ||
# الجنسیة فی الشریعة الإسلامیة، رحیل محمد الرحیل، کارشناسی ارشد، کلیة الشریعة، الجامعة الاردنیة، ۱۹۸۳م. | |||
# الجنسیة فی الفقه الاسلامی، مصطفی دانشپژوه، پایاننامه حوزوی سطح ۴، قم ،مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، معاونت پژوهش حوزه های علمیه، ۱۳۸۲ش. [http://dl.islamicdoc.com/faces/search/bibliographic/biblioFullView.jspx?_afPfm=-wh9o56eu1 اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید] | |||
{{منابع مطالعاتی فقه سیاسی}} |
نسخهٔ کنونی تا ۲۱ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۱۷
تابعیت بهمعنای عضویت در جمعیت تشکیلدهنده دولت، نوعی رابطه سیاسی، حقوقی و معنوی با دولتی معین است که حقوق و تکالیفی برای شهروندان در پی دارد. مفهوم تابعیت به سه دسته تابعیت اُمی بر مبنای امت اسلامی، تابعیت قراردادی مبتنی بر قرارداد ذمه و تابعیت ملی بر اساس معیارهای حقوق بینالملل تقسیم شده است.
این مفهوم با پیچیدهتر شدن روابط انسانی و بینالمللی و همچنین ترسیم مرزهای جغرافیایی در میان کشورهای اسلامی، به عنوان مسئلهای مهم در پژوهشهای فقهی شیعه و اهل سنت وارد شد. مشروعیت یا عدم مشروعیت تابعیت ملی از منظر فقهی و همچنین جواز اعطا یا سلب تابعیت، تفاوت این مفهوم در حقوق اسلامی و حقوق بینالملل و آثار تابعیت از جمله مباحث مطرح در فقه معاصر است.
در این زمینه دو اندیشه انکار و اثبات وجود دارد. عدهای از نظریهپردازان اسلامی منکر وجود پیشینهای برای تابعیت در اسلام بوده و مشروعیت تابعیت ملی را از منظر شریعت و فقه اسلامی نمیپذیرند. در مقابل برخی از پژوهشگران فقهی معتقدند تابعیت پدیدهای مورد پذیرش اسلام و دارای سابقه در تاریخ اسلام و حکومتهای اسلامی است. آنان با استناد به حجیت سیرههای مستحدث عقلایی بر این باورند که در صورت عدم مخالفت با احکام و ضرورتهای شرعی، تابعیت ملی بهعنوان حکم اولی دارای مشروعیت خواهد بود.
به همین منظور مقاله حاضر به جمعآوری کتابها، مقالات، پایاننامهها و دیگر منابعی پرداخته است که مباحث مرتبط با تابعیت را از منظر فقه معاصر بررسی میکند.
کتابها
فارسی
- مفهوم و آثار تابعیت و شهروندی (با مطالعه فقهی)، طاهره پورنعمتیشمسآباد، کرمانشاه، نشر انصاف و دانش، ۱۴۰۱ش. صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب
- تحلیل تابعیت از منظر فقه اسلامی و حقوق موضوعه، محمد امامی، تهران، نشر لیما، ۱۳۹۸ش. صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب
- بررسی فقهی و حقوقی اقامت مسلمانان در کشورهای غیر اسلامی، صمد احمدینیاز، پیرانشهر، انتشارات آراس، ۱۳۹۶ش. صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب
- بررسی تابعیت، تابعیت مضاعف و ترک تابعیت در حقوق ایران، مهدی زاهدنژاد و معصومه رحمانینژاد، تهران، نشر امجد، ۱۳۹۸ش. صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب
- بررسی تابعیت و اقامت در حقوق بینالملل با تاکید بر حقوق ایران و فقه و حقوق اسلامی، احمدرضا بهنیافر و محسن معتمدنیا، تهران، نشر شالان، ۱۳۹۴ش.
- اسلام و حقوق بینالملل خصوصی: تابعیت و وضعیت پناهندگان (جلد ۱)، مصطفی دانشپژوه و محسن قدیر، تهران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و وزارت امور خارجه، ۱۳۸۱ش. صفحات ابتدایی کتاب از سایت پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
- رساله تابعیت و حقوق بیگانگان در اسلام، علیاصغر نیری طباطبائی، تهران، کتابخانه و چاپخانه اقبال، ۱۳۲۵ش.
عربی
- مشکلة انعدام الجنسیة وآثارها فی حقوق الإنسان، قاهره، مرکز الدراسات العربیة للنشر والتوزیع، ۲۰۱۵م.
- طرق اکتساب الجنسیة فی الشریعة الإسلامیة وانعکاسها على القوانین الوضعیة، جمال عاطف عبد الغنی رضوان، مصر، اسکندریه، مکتبة دار الوفاء القانونیة، ۲۰۱۳م.
- موقف القانون من جنسیة أبناء الأم المتزوجة من أجنبی: دراسة مقارنة بالقوانین العربیة، رشا بشار إسماعیل الصباغ، عربستان، ریاض، مکتبة القانون و الاقتصاد، ۱۴۳۳ق.
- الجنسیة والتجنس وأحکامهما فی الفقه الإسلامی، سمیح عواد الحسن، دمشق، دارالنوادر، ۱۴۳۳ق.
- الجنسیة فی الشریعة الإسلامیة، رحیل غرایبة، بیروت، الشبکة العربیة للأبحاث والنشر، ۱۴۳۲ق.
- حکم التجنس بجنسیة دولة غیر إسلامیة، محمد بن عبد الله السبیل، الجزایر، مجالس الهدی للانتاج و التوزیع، ۱۴۲۸ق. لینک کتاب
- نظام الجنسیة فی الشریعة الاسلامیة، صلاح الدین جمال الدین، بیروت، دار النهضة العربیة للنشر والتوزیع، ۱۹۹۸م.
مقالهها
فارسی
- مطالعه مقایسهای تابعیت در حقوق موضوعه و تابعیت در فقه اسلامی، علی قلیزاده و علی بهرامینژاد مغویه و امراله نیکومنش، فصلنامه حقوق پزشکی، ویژهنامه نوآوری حقوقی، ۱۴۰۰ش. لینک مقاله
- تبیین فقهی تابعیت ملی با تأکید بر انگاره حکومت محوری اسلام و احکام اسلامی، عباسعلی مشکانی سبزواری و ابوالقاسم علیدوست و قاسم شباننیا، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۱۰۱، ۱۴۰۰ش. لینک مقاله
- راهکارهای فقهی تصحیح شرعی رفتارهای قانونگذارانۀ عقلا (مطالعۀ موردی: قانون تابعیت ملی)، عباسعلی مشکانی سبزواری و ابوالقاسم علیدوست و قاسم شباننیا، فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی، شماره ۲۴، ۱۴۰۰ش، لینک مقاله
- تابعیت و جنسیت با تأکید بر تأثیر ازدواج بر تابعیت زوجین در حقوق ایران، مصطفی دانشپژوه، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره ۵۱، شماره ۳، ۱۴۰۰ش. لینک مقاله
- اشتراکات اخلاقی تحصیل تابعیت در فقه اسلامی و حقوق موضوعه، علی قلیزاده و امراله نیکومنش و علی بهرامینژاد مغویه، فصلنامه اخلاق زیستی، دوره ۱۱، شماره ۱، ۱۴۰۰ش. لینک مقاله
- واکاوی حق تابعیت مهاجر در فقه اهل بیت و قوانین حقوقی ایران و افغانستان، سید محمد حسینی درهصوفی و محمدمهدی کریمینیا، دوفصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، شماره ۱۷، ۱۳۹۸ش. لینک مقاله
- مطالعه تطبیقی تابعیت در فقه و حقوق ایران، حسین پایروند، همایش پژوهشهای دینی، علوم اسلامی، فقه و حقوق در ایران و جهان اسلام، دانشگاه جامع علمی کاربردی، ۱۳۹۸ش. لینک مقاله
- تابعیت و جنسیت تأملی در نگاه جنسیتی به تابعیت فرزندان در حقوق ایران، مصطفی دانشپژوه، دوفصلنامه مطالعات فقهی و حقوقی زن و خانواده، شماره ۱، ۱۳۹۷ش. لینک مقاله
- تقسیم جغرافیایی و وضع حقوقی اشخاص در فقه اسلامی، نجادعلی الماسی و محمد صادقی، دوفصلنامه مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق، شماره ۳۷، ۱۳۹۷ش. لینک مقاله
- تحلیل تابعیت از منظر فقه اسلامی و حقوق موضوعه، محمد امامی، فصلنامه مطالعات علوم اجتماعی، دوره ۳، شماره ۲، ۱۳۹۶ش. لینک مقاله
- تبیین عنصر تابعیت در نظام حقوق بین الملل اسلامی، نیلوفر ولدبیگی و سید علی محمدی، فصلنامه تحقیقات جدید در علوم انسانی، شماره ۲۳، ۱۳۹۶ش. لینک مقاله
- سلـب تابـعیت از نگاه حقوق اسـلام و نظـام بین المـللی حقـوق بشـر، مصطفی فضائلی و موسی کرمی، دوفصلنامه حقوق تطبیقی، دوره ۸، شماره ۱، ۱۳۹۶ش. لینک مقاله
- دلالتهای رویکرد حقوق اسلامی به تابعیت و شهروندی، محمد صادقی، فصلنامه وکیل مدافع، شماره ۱۶، ۱۳۹۶ش. لینک مقاله
- تأثیر ضوابط حقوق اسلامی بر تعیین تابعیت شرکتهای تجاری، علیرضا جعفریان و اصغر عربیان و ربیعا اسکینی، فصلنامه پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی، شماره ۴۸، ۱۳۹۶ش. لینک مقاله
- بررسی مقایسهای مفهوم تابعیت در نظامهای حقوق بینالملل معاصر و حقوق اسلام، مسعود همت، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بینالمللی، شماره ۲۵، ۱۳۹۴ش. لینک مقاله
- تابعیت در اسلام، احمد عربعامری و محمدرضا پارسامنش، فصلنامه حقوق اسلامی، شماره ۴۱، ۱۳۹۳ش. لینک مقاله
- بررسی اعتبار شرط دیانت و تابعیت گواه از منظر حقوق ایران و فقه اسلامی، مصطفی دانشپژوه، فصلنامه دیدگاههای حقوق قضایی، شماره ۶۸، ۱۳۹۳ش. لینک مقاله
- تابعیت طفل طبیعی در نظام حقوقی ایران، مصطفی دانشپژوه، فصلنامه روششناسی علوم انسانی، شماره ۳۶، ۱۳۸۲ش. لینک مقاله
- تابعیت، مصطفی دانشپژوه، دانشنامه جهان اسلام، جلد ششم. لینک مقاله
عربی
- التکییف الفقهی للمواطنة والجنسیة، خالد فایت حسب الله عبدالله، مجلة القلزم العلمیة (سودان)، شماره ۸، ۲۰۲۱م.
- الجنسیة المکتسبة عن طریق الأم: دراسة مقارنة، خیر الدین کاظم الأمین و علی کاظم فخری، جامعة بابل کلیة القانون، مجلة المحقق الحلی للعلوم القانونیة و السیاسیة (بغداد)، مجلد ۱۲، شماره ۳، ۲۰۲۰م.
- سحب الجنسیة من المواطن دراسة مقارنة بین الفقه الإسلامی والقانون الکویتی، آلاء عادل العبید و ثامر عموش المطیری، جامعة القاهرة، مجلة القانون و الاقتصاد، شماره ۹۳، ۲۰۲۰م. لینک مقاله
- فتوى التجنس بجنسیة دولة غیر إسلامیة فی ضوء مقاصد الشریعة أو الترجیح المقاصدی: دراسة تطبیقیة على مسألة التجنس بجنسیة دولة غیر إسلامیة، محمد سمومی، مجلة البلاغ الحضاری (المغرب)، شماره ۶، ۲۰۱۹م.
- المواطنة والقانون: مبدأ المواطنة في الشرائع الدينية (نطاقه وتطبيقاته)، عمرو رجب السيد الصادق، المؤتمر العلمي السنوي الثاني عشر: المواطنة والقانون (مصر)، مجلد ۲، ۲۰۱۸م.
- المواطنة وحقوق الأقليات، عادل إبراهيم أحمد المعصراني، المؤتمر العلمي السنوي الثاني عشر: المواطنة والقانون (مصر)، مجلد ۲، ۲۰۱۸م.
- الآثار المترتبة على تطبيق مبدأ المواطنة في القانون الوضعي والشريعة الإسلامية، أحمد إسماعيل محمد مشعل، المؤتمر العلمي السنوي الثاني عشر: المواطنة والقانون (مصر)، مجلد ۲، ۲۰۱۸م.
- المواطنة ضمان لحقوق الأقليات، أحمد سليمان مغاوري سليمان، المؤتمر العلمي السنوي الثاني عشر: المواطنة والقانون (مصر)، مجلد ۲، ۲۰۱۸م.
- حالة الجنسیة بین الشریعة والقانون، فؤاد عبد اللطیف عثمان أحمد، مجلة الزرقا للبحوث و الدراسات الانسانیة (اردن)، مجلد ۱۵، شماره ۳، ۲۰۱۵م. لینک مقاله
- مشکلة انعدام الجنسیة وآثارها فی حقوق الإنسان، حیدر ادهم عبدالهادی و سحر جاسم معین، مجله کلیة التربیة الاساسیة، جامعة البغداد، کلیة القانون، مجلد ۲۰، شماره ۸۶، ۲۰۱۴م. لینک مقاله
- المدخل إلى الجنسیّة فی الفقه الإسلامی دراسة مقارنة مع القانون الوضعی، مصطفی دانشپژوه، سایت نصوص معاصره، ۲۰۱۴م. لینک مقاله
- أسس المواطنة في القرآن والسنة والسيرة النبوية، محمد زاهد نذير أحمد، أعمال مؤتمر الأزهر العالمي لمواجهة التطرف والإرهاب: الأزهر في مواجهة الفكر الإرهابي (قاهره)، مجلد ۱، ۲۰۱۴.
- حکم التجنس بجنسیة دولة غیر إسلامیة فی ضوء فقه الموازنات، محمود النجیری، مجلة مرکز البحوث والدراسات الإسلامیة، جامعة القاهرة، کلیة دار العلوم، شماره ۴۰، ۲۰۱۳م.
- التجنس بجنسیة غیر إسلامیة، محمد الشاذلی النیفر، مجلة المجمع الفقهی الإسلامی (عربستان)، مجلد ۲، شماره ۴، ۱۴۲۵ق. لینک مقاله
- المواطنة بين النص التشريعي والنص الدستوري -دراسة مقارنة-، رمضان السید قطان، مجلة الشريعة والقانون، شماره ۲۴، ۲۰۰۹م. لینک مقاله
- التجنس بجنسیة دولة غیر إٍسلامیة، محمد بن عبدالله ابن سبیل، مجلة المجمع الفقهی الإسلامی (عربستان)، مجلد ۲، شماره ۴، ۱۴۲۵ق.
- دور الأم فی نقل الجنسیة الى الأولاد فی التشریعات العربیة والعراقیة دراسة مقارنة، حسن الیاسری، مجلة اهل البیت علیهم السلام، شماره ۱۲، بی تا، لینک مقاله
- أحکام تجنس المسلم بجنسیة الدول غیر المسلمة، عمر جسام عنید. لینک مقاله
- حمایة الأمن الوطنی للدولة فی ضوء أحکام التجنس بجنسیتها: دراسة مقارنة فی النظامین المصری و السعودی، محمد السید عرفة، جامعة نایف العربیة للعلوم الأمنیة، المجلة العربیة للدراسات الأمنیة (عربستان)، مجلد ۱۳، شماره ۲۵، ۱۹۹۸م.
- إكتساب الاجنبية لجنسية زوجها في التشريعات العربية، حسن محمد الهداوي، مجلة الحقوق والشريعة، جامعة الكويت - كلية الحقوق والشريعة، مجلد ۱، شماره ۲، ۱۹۷۷م.
پایاننامهها
فارسی
- ملاک های فقهی و حقوقی ممنوعیت ورود اتباع بیگانه به کشور، مهدی خالقی، دکتری تخصصی (PhD)، دانشکده فقه و حقوق، دانشگاه مذاهب اسلامی، ۱۴۰۲ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- مبانی فقهی تابعیت با رویکرد تطبیقی بر نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، عباسعلی مشکانی، رساله دکتری، مجتمع آموزش عالی فقه - مدرسه عالی فقه تخصصی، جامعه المصطفی العالمیه، ۱۴۰۰ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- تابعیت مسلمان و تاثیر آن برمسئولیت در فقه و حقوق کیفری، مهدی خاکپور، کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید مطهری، ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی احکام و آثار نسب و تابعیت در رحم اجارهای، لیلا افتاده، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان خراسان رضوی، مرکز پیام نور مشهد، ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی تطبیقی حق انتقال تابعیت مادر به فرزند در فقه امامیه و نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، مائده جاهد، کارشناسی ارشد، دانشکده اصول الدین مرکز قم، دانشگاه اصول الدین، ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی تطبیقی تابعیت در فقه و حقوق موضوعه، فرشته سلیمانی مقدم، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه مازندران، ۱۳۹۶ش.
- مبانی، اقسام و آثار فقهی تابعیت کشور کفر، مرضیه ایزدی مبارکه، کارشناسی ارشد، پردیس تهران، دانشگاه قرآن و حدیث، ۱۳۹۵ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- تابعیت زن شوهردار و آثار آن در نظام حقوقی ایران و بررسی میزان انطباق آن با قواعد فقهی، طاهره رئیسی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۹۵ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- ازدواج و تابعیت زن ایرانی از دیدگاه فقهی و حقوق موضوعه ایران، سمیه صبری، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات، دانشگاه پیام نور، مرکز ساری، ۱۳۹۱ش.
- بررسی فقهی و حقوقی اقلیتهای دینی، سمیهسادات علویاصفهانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، مرکز تهران، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۰ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی تئوری تابعیت در اسلام و نظامهای حقوقی معاصر، نعمتالله الفت، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۷۷ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
عربی
- أحکام الجنسیة فی القانون القطری: دراسة فی ضوء مقاصد الشریعة الإسلامیة، میثه محمد المری، کارشناسی ارشد، کلیة الشریعة و الدراسات الاسلامیة، جامعة قطر،۱۴۴۰ق. لینک پایاننامه
- المواطنة في الشريعة الإسلامية: حقوقها وواجباتها، شادي حسن محمود أبو عفيفة، کارشناسی ارشد، كلية الدراسات العليا، جامعة العلوم الإسلامية العالمية، اردن، ۲۰۱۲م.
- احکام الجنسیة و المواطنة من منظور اسلامی، رنا صبحی سعید عثمان، کارشناسی ارشد، دانشکده فقه و قانونگذاری،جامعة النجاح الوطنیة، فلسطین، ۲۰۱۱م. لینک پایاننامه
- آثار التجنس بجنسیة دولة غیر إسلامیة فی ضوء أحکام الشریعة الإسلامیة، سراج الهدى محمد مأمون، کارشناسی ارشد، کلیة العلوم الاسلامیة، جامعة المدینة العالمیه، مالزی، ۲۰۱۰م.
- جنسیة الأشخاص الاعتباریة: دراسة مقارنة بین الشریعة و النظام، نافع بن عوض الله بن محمد السهلی، کارشناسی ارشد، کلیة الشریعة، الجامعة الإسلامیة بالمدینة المنورة، ۱۴۳۰ق.
- فقد الجنسیة وآثاره: دراسة مقارنة، خالد بن عبدالعزیز ترکی الترکی، کارشناسی ارشد، کلیة المعهد العالی للقضاء، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، ریاض، ۱۴۲۵ق.
- الجنسیة فی الشریعة الإسلامیة، رحیل محمد الرحیل، کارشناسی ارشد، کلیة الشریعة، الجامعة الاردنیة، ۱۹۸۳م.
- الجنسیة فی الفقه الاسلامی، مصطفی دانشپژوه، پایاننامه حوزوی سطح ۴، قم ،مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، معاونت پژوهش حوزه های علمیه، ۱۳۸۲ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید