هک سامانه‌های رایانه‌ای (منابع مطالعاتی): تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۰ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۰۳

هک سامانه‌های رایانه‌ای یا نفوذ نرم‌افزاری به سامانه‌های رایانه‌ای، به معنای پیدا کردن نقاط ضعف امنیتی یک سیستم برای نفوذ به آن؛ بدون اینکه اجازه دسترسی به آن سیستم وجود داشته باشد. این عمل از منظر فقهی با مباحث غصب، سرقت، ضمان و مسئولیت در ارتباط است. در زبان عربی از واژه قرصنة یا اختراق به عنوان معادل هک استفاده می‌شود.

در بررسی فقهی هک سامانه‌های رایانه‌ای پرسش‌هایی از این قبیل مطرح است: هک سامانه‌های رایانه‌ای به خودی خود از لحاظ فقهی چه حکمی دارد؟ اگر هک کردن ضرری برای سامانهٔ رایانه‌ای به دنبال نداشته باشد، جایز است؟ آیا سرقت داده‌های رایانه‌ای از طریق هک، به لحاظ فقهی هتک حِرز و سرقت به شمار می‌رود؟ آیا هک کردن سامانه‌ها به لحاظ فقهی مستلزم ضمان است؟ در فرضی که داده‌ها یا ساختار رایانه‌ای قابل بازگشت نباشد جبران هک چگونه است؟ در حملات سایبری از طریق هک رایانه‌ای، دفاع یا مقابله به مثل چه حکمی دارد؟ آیا آموزش هک و پرداخت اجرت در قبال آن جایز است؟

در بررسی فقهی هک سامانه‌های رایانه‌ای بیشتر آثار در قالب مقاله انتشار یافته و این مسئله نیازمند پژوهش و مطالعه بیشتر است. منابع محدود ذیل در پاسخ سؤالات جمع‌آوری شده است.

کتاب‌ها

عربی

القرصنة الالكترونية وحكمها في الشريعة الاسلامية (دراسة سوسيولوجية - شرعية)، جمال محمد مرعشلي، بیروت، سائر المشرق، ۲۰۲۴م.

مقاله‌ها

فارسی

تحلیل فقهی هک کردن سامانه‌های اطلاعاتی، سعید نظری توکلی و زینب گیلانی و شکیبا امیرخانی، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، دوره ۱۸، شماره ۶۶، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
بررسی اخلاقی آموزشِ نوشتن بدافزارها و مهارتِ هک و نفوذ به سیستم‌ها، زینب آل بویه و علی رضا آل بویه، فصلنامه پژوهش‌های فلسفی کلامی، شماره ۷۶، ۱۳۹۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
هک‌کردن و نفوذ به سیستم‌های رایانه‌ای از منظر اخلاقی، علیرضا آل بویه و زینب آل بویه، فصلنامه نقد و نظر، شماره ۷، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

عربی

الحمایة القانونیة للأفراد و المؤسسات من قراصنة الشبکات، یاسر أحمد سلیمان، مجلة العدل (سودان)، دوره ۱۸، عدد ۴۷، ۲۰۱۶م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

پایان‌نامه‌ها

فارسی

سیاست کیفری ایران در قبال هک، علیرضا صفدری، کارشناسی ارشد، دانشکده معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق علیه السلام، ۱۴۰۱ش.صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج
سیاست جنایی تقنینی ایران در مورد انواع هک با نگاهی به قوانین اتحادیه اروپا، میثم داداش نتاج، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق قضایی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، ۱۴۰۱ش. صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج
بررسی مصادیق غصب در فقه امامیه و حنفیه و تطبیق آن با حقوق موضوعه ایران، طاهره مؤذن سلطان‌آبادی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مذاهب، دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
بررسی حکم فقهی هک (نفوذ) در اسلام، سید علی‌اکبر موسوی استرآبادی، پایان‌نامه سطح سه، حوزه علمیه قم، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
بررسی فقهی حقوقی هک، سید علی‌اکبر موسوی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آیت‌الله حائری میبد، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
بررسی فقهی حقوقی هکرهای سایبری در حوزه پول و معاملات اقتصادی، سمانه خالقی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور مشهد، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

عربی

المواجهة الجنائیة لقرصنة المواقع الإلکترونیة فی التشریع الکویتی، عبدالله سعد عبدالله العجمی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، کلیة الدراسات العلیا، جامعة مؤتة، ۲۰۲۱م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

منابع دیگر

نشست بررسی مبانی فقهی حقوقی جرم‌انگاری انواع هک، با حضور سید علیرضا طباطبایی و ابوالحسن حسنی و امیررضا قاضی‌پور، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{منابع مطالعاتی}}
-[[هک سامانه‌های رایانه‌ای]] یا نفوذ نرم‌افزاری به سامانه‌های رایانه‌ای، از منظر فقهی با مباحث غصب، سرقت، ضمان و مسئولیت در ارتباط است. در زبان عربی از واژه قرصنة یا اختراق به عنوان معادل هک استفاده می‌شود. در بررسی فقهی هک سامانه‌های رایانه‌ای پرسش‌هایی از این قبیل مطرح است: هک سامانه‌های رایانه‌ای به خودی خود از لحاظ فقهی چه حکمی دارد؟ اگر هک کردن ضرری برای سامانهٔ رایانه‌ای به دنبال نداشته باشد، جایز است؟ آیا سرقت داده‌های رایانه‌ای از طریق هک، به لحاظ فقهی هتک حِرز و سرقت به شمار می‌رود؟ آیا هک کردن سامانه‌ها به لحاظ فقهی مستلزم ضمان است؟ در فرضی که داده‌ها یا ساختار رایانه‌ای قابل بازگشت نباشد جبران هک چگونه است؟ در حملات سایبری از طریق هک رایانه‌ای، دفاع یا مقابله به مثل چه حکمی دارد؟ آیا آموزش هک و پرداخت اجرت در قبال آن جایز است؟ در بررسی فقهی هک سامانه‌های رایانه‌ای بیشتر آثار در قالب مقاله انتشار یافته و این مسئله نیازمند پژوهش و مطالعه بیشتر است.
+[[هک سامانه‌های رایانه‌ای]] یا نفوذ نرم‌افزاری به سامانه‌های رایانه‌ای، به معنای پیدا کردن نقاط ضعف امنیتی یک سیستم برای نفوذ به آن؛ بدون اینکه اجازه دسترسی به آن سیستم وجود داشته باشد. این عمل از منظر فقهی با مباحث غصب، سرقت، ضمان و مسئولیت در ارتباط است. در زبان عربی از واژه قرصنة یا اختراق به عنوان معادل هک استفاده می‌شود.
+در بررسی فقهی هک سامانه‌های رایانه‌ای پرسش‌هایی از این قبیل مطرح است: هک سامانه‌های رایانه‌ای به خودی خود از لحاظ فقهی چه حکمی دارد؟ اگر هک کردن ضرری برای سامانهٔ رایانه‌ای به دنبال نداشته باشد، جایز است؟ آیا سرقت داده‌های رایانه‌ای از طریق هک، به لحاظ فقهی هتک حِرز و سرقت به شمار می‌رود؟ آیا هک کردن سامانه‌ها به لحاظ فقهی مستلزم ضمان است؟ در فرضی که داده‌ها یا ساختار رایانه‌ای قابل بازگشت نباشد جبران هک چگونه است؟ در حملات سایبری از طریق هک رایانه‌ای، دفاع یا مقابله به مثل چه حکمی دارد؟ آیا آموزش هک و پرداخت اجرت در قبال آن جایز است؟
+در بررسی فقهی هک سامانه‌های رایانه‌ای بیشتر آثار در قالب مقاله انتشار یافته و این مسئله نیازمند پژوهش و مطالعه بیشتر است. منابع محدود ذیل در پاسخ سؤالات جمع‌آوری شده است.
+== کتاب‌ها ==
+=== عربی ===
+# القرصنة الالكترونية وحكمها في الشريعة الاسلامية (دراسة سوسيولوجية - شرعية)، جمال محمد مرعشلي، بیروت، سائر المشرق، ۲۰۲۴م.
 == مقاله‌ها ==
 === فارسی ===
-# تحلیل فقهی هک کردن سامانه‌های اطلاعاتی، سعید نظری توکلی و زینب گیلانی و شکیبا امیرخانی، [[فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی]]، دوره ۱۸، شماره ۶۶، ۱۴۰۰ش. [https://ijrj.babol.iau.ir/article_689986_7f59710f01435708cc87382608afc852.pdf مقاله را اینجا ببینید]
+# تحلیل فقهی هک کردن سامانه‌های اطلاعاتی، سعید نظری توکلی و زینب گیلانی و شکیبا امیرخانی، [[فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی]]، دوره ۱۸، شماره ۶۶، ۱۴۰۰ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-articles/%d8%aa%d8%ad%d9%84%db%8c%d9%84-%d9%81%d9%82%d9%87%db%8c-%d9%87%da%a9-%da%a9%d8%b1%d8%af%d9%86-%d8%b3%d8%a7%d9%85%d8%a7%d9%86%d9%87%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%a7%d8%b7%d9%84%d8%a7%d8%b9%d8%a7%d8%aa/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
-# بررسی مفهوم هتک حرز در سرقت‌های اینترنتی، سید محسن رضوی اصل و احمد مرادخانی، [[فصلنامه فقه]]، دوره ۲۲، شماره ۸۵، ۱۳۹۴ش. [http://jf.isca.ac.ir/article_64203_16351e269609d1c6c6a38fcdb33c59a4.pdf مقاله را اینجا ببینید]
+# بررسی اخلاقی آموزشِ نوشتن بدافزارها و مهارتِ هک و نفوذ به سیستم‌ها، زینب آل بویه و علی رضا آل بویه، فصلنامه پژوهش‌های فلسفی کلامی، شماره ۷۶، ۱۳۹۷ش. [https://pfk.qom.ac.ir/article_1146_87f7be7383c87b2882b77967e77c6da0.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
+# هک‌کردن و نفوذ به سیستم‌های رایانه‌ای از منظر اخلاقی، علیرضا آل بویه و زینب آل بویه، [[فصلنامه نقد و نظر]]، شماره ۷، ۱۳۹۴ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-articles/%d9%87%da%a9%da%a9%d8%b1%d8%af%d9%86-%d9%88-%d9%86%d9%81%d9%88%d8%b0-%d8%a8%d9%87-%d8%b3%db%8c%d8%b3%d8%aa%d9%85%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%b1%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86%d9%87%d8%a7/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
 === عربی ===
-# قراصنة الکتب: لصوص المعرفة، هیئة التحریر، مجلة فکر (السعودیة)، العدد ۳۱، ۲۰۲۱م.
+# الحمایة القانونیة للأفراد و المؤسسات من قراصنة الشبکات، یاسر أحمد سلیمان، مجلة العدل (سودان)، دوره ۱۸، عدد ۴۷، ۲۰۱۶م. [https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d8%a7%d9%84%d8%ad%d9%85%d8%a7%db%8c%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%82%d8%a7%d9%86%d9%88%d9%86%db%8c%d8%a9-%d9%84%d9%84%d8%a3%d9%81%d8%b1%d8%a7%d8%af-%d9%88-%d8%a7%d9%84%d9%85%d8%a4%d8%b3%d8%b3%d8%a7%d8%aa/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
-# الحمایة القانونیة للأفراد و المؤسسات من قراصنة الشبکات، یاسر أحمد سلیمان، مجلة العدل (سودان)، دوره ۱۸، عدد ۴۷، ۲۰۱۶م.
-# القرصنة و الملکیة الفکریة، حلیمة بودن، مجلة القانون المغربی، عدد ۱۵، ۲۰۱۰م.
 == پایان‌نامه‌ها ==
 === فارسی ===
-# بررسی مصادیق غصب در فقه امامیه و حنفیه و تطبیق آن با حقوق موضوعه ایران، طاهره مؤذن سلطان‌آبادی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مذاهب، دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۴۰۰ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/606e6f7aa462fe047a2a70841b527560 چکیده پایان‌نامه را اینجا ببینید]
+# سیاست کیفری ایران در قبال هک، علیرضا صفدری، کارشناسی ارشد، دانشکده معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق علیه السلام، ۱۴۰۱ش.[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/07d68acaf1b2dd17b26ba82282744db7 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
-# بررسی حکم فقهی هک (نفوذ) در اسلام، سید علی‌اکبر موسوی استرآبادی، پایان‌نامه سطح سه، حوزه علمیه قم، ۱۳۹۸ش. [https://tm.balagh.ir/sites/default/files/media/file/payannameh/4_1.pdf فهرست پایان‌نامه را اینجا ببینید]
+# سیاست جنایی تقنینی ایران در مورد انواع هک با نگاهی به قوانین اتحادیه اروپا، میثم داداش نتاج، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق قضایی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، ۱۴۰۱ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/42eaeb31df5c7b3611928cc1505e14bf صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
-# بررسی فقهی حقوقی هک، سید علی‌اکبر موسوی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آیت‌الله حائری میبد، ۱۳۹۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/11e8e9b785e853355be6307070ad496f پایان‌نامه را اینجا ببینید]
+# بررسی مصادیق غصب در فقه امامیه و حنفیه و تطبیق آن با حقوق موضوعه ایران، طاهره مؤذن سلطان‌آبادی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مذاهب، دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۴۰۰ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d9%85%d8%b5%d8%a7%d8%af%db%8c%d9%82-%d8%ba%d8%b5%d8%a8-%d8%af%d8%b1-%d9%81%d9%82%d9%87-%d8%a7%d9%85%d8%a7%d9%85%db%8c%d9%87-%d9%88-%d8%ad%d9%86%d9%81%db%8c%d9%87-%d9%88/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
-# بررسی فقهی حقوقی هکرهای سایبری در حوزه پول و معاملات اقتصادی، سمانه خالقی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور مشهد، ۱۳۹۶ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/a8f3498cfb4b9969110a9c6bc4f33469/search/d495eb67b917edfb24372b4db7c00eb7 پایان‌نامه را اینجا ببینید]
+# بررسی حکم فقهی هک (نفوذ) در اسلام، سید علی‌اکبر موسوی استرآبادی، پایان‌نامه سطح سه، حوزه علمیه قم، ۱۳۹۸ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d8%ad%da%a9%d9%85-%d9%81%d9%82%d9%87%db%8c-%d9%87%da%a9-%d9%86%d9%81%d9%88%d8%b0-%d8%af%d8%b1-%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85%d9%81%d8%a7%db%8c%d9%84-%d9%85%d9%86/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
+# بررسی فقهی حقوقی هک، سید علی‌اکبر موسوی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آیت‌الله حائری میبد، ۱۳۹۷ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d9%81%d9%82%d9%87%db%8c-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82%db%8c-%d9%87%da%a9/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
+# بررسی فقهی حقوقی هکرهای سایبری در حوزه پول و معاملات اقتصادی، سمانه خالقی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور مشهد، ۱۳۹۶ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d9%81%d9%82%d9%87%db%8c-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82%db%8c-%d9%87%da%a9%d8%b1%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%b3%d8%a7%db%8c%d8%a8%d8%b1%db%8c-%d8%af%d8%b1-%d8%ad%d9%88%d8%b2%d9%87/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
 === عربی ===
-# المواجهة الجنائیة لقرصنة المواقع الإلکترونیة فی التشریع الکویتی، عبدالله سعد عبدالله العجمی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، کلیة الدراسات العلیا، جامعة مؤتة، ۲۰۲۱م.
+# المواجهة الجنائیة لقرصنة المواقع الإلکترونیة فی التشریع الکویتی، عبدالله سعد عبدالله العجمی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، کلیة الدراسات العلیا، جامعة مؤتة، ۲۰۲۱م. [https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-thesis/%d8%a7%d9%84%d9%85%d9%88%d8%a7%d8%ac%d9%87%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d8%ac%d9%86%d8%a7%d8%a6%db%8c%d8%a9-%d9%84%d9%82%d8%b1%d8%b5%d9%86%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%85%d9%88%d8%a7%d9%82%d8%b9-%d8%a7%d9%84%d8%a5/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
 == منابع دیگر ==
-نشست بررسی مبانی فقهی حقوقی جرم‌انگاری انواع هک، سید علیرضا طباطبایی و ابوالحسن حسنی و امیررضا قاضی‌پور، ۱۴۰۰ش. [http://ijtihadnet.ir/مبانی-فقهی-حقوقی-جرمانگاری-انواع-هک/ گزارش نشست را اینجا ببینید]
+# نشست بررسی مبانی فقهی حقوقی جرم‌انگاری انواع هک، با حضور سید علیرضا طباطبایی و ابوالحسن حسنی و امیررضا قاضی‌پور، ۱۴۰۰ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/nr/%d9%86%d8%b4%d8%b3%d8%aa-%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d9%85%d8%a8%d8%a7%d9%86%db%8c-%d9%81%d9%82%d9%87%db%8c-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82%db%8c-%d8%ac%d8%b1%d9%85%d8%a7%d9%86%da%af%d8%a7%d8%b1/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
+{{منابع مطالعاتی فقه سیاسی}}