رانت‌خواری (منابع مطالعاتی): تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۳:۵۸

رانت‌خواری به معنای سوء استفاده از اطلاعات، امتیازات، امکانات و... از طریق رابطه و وابستگی با نهادها و اربابان قدرت است. رانت صرفا پدیده فاسد اقتصادی نیست بلکه فسادی اجتماعی است که یکی از اصلی‌ترین ریشه‌های آن فساد اقتصادی است. رانت اقتصادی، سیاسی و اطلاعاتی از مصادیق رانت‌خواری به شمار می‌آید.

یکی از اثرات رانت‌خواری که در فقه می‌تواند مورد بررسی قرار گیرد، تملک بدون استحقاق رانت‌خواران است. تضییع حقوق دیگران از دیگر اثرات قابل بحث در فقه است. گسترش این نوع فساد در جامعه، فقه معاصر را بر آن داشته است تا با بررسی مستندات شرعی، حکم این پدیده شوم را که از مسائل مستحدثه است، بیان کند. برخی از فقیهان از قاعده لاضرر برای اثبات حرمت رانت‌خواری استناد کرده‌اند.

سؤالات پیش روی ما که پاسخ آن از فقیهان مطلوب است: آیا رانت‌خواری تحت عنوان اکل مال بالباطل قرار می‌گیرد؟ آیا سوء استفاده از اطلاعات برای رسیدن به منافع شخص و حزبی مصداق خیانت در امانت هست؟ قواعد فقهی که می‌تواند در این باره مورد استفاده قرار گیرد چیست؟

کتاب

فارسی

رانت و رانت‌خواری: بررسی ماهیت فقهی حقوقی، سجاد فتاحی‌ زفرقندی، تهران، هزاررنگ، ‏‫۱۳۹۵ش.‬‬کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

مقاله‌ها

فارسی

بررسی فقهی نقش رشوه در تحقق جرم رانت‌خواری از منظر فقه امامیه، محمدعلی شیخ الاسلامی و سید محمدتقی قبولی درافشان و محمدتقی فخلعی، فصلنامه فقه و اصول، دوره ۵۵، شماره ۱، ۱۴۰۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
تاثیر رانت خواری بر اقتصاد با رویکرد فقهی، نسرین درویش نوری کلاکی و طیبه عارف نیا و طاهره سلیمی، فصلنامه مطالعات فقه اقتصادی، شماره ۲، دوره ۴، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
بررسی فقهی حکم رانت‌خواری با استناد به قاعدۀ لاضرر، محمدعلی شیخ الاسلامی، فقه و اصول، شماره ۱۲۵، تابستان ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
بررسی فقهی حکم درآمدهای ناشی از رانت با استناد به آیه تجارت، محمدعلی شیخ الاسلامی، سید محمدتقی قبولی درافشان، محمدتقی فخلعی، آموزه‌های فقه مدنی، شماره ۱۸، پاییز و زمستان ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

عربی

موقف الاقتصاد الإسلامی من الاقتصاد الریعی، سانح بوثنین، مجلة الإقتصاد الإسلامی العالمیة (سوریه)، شماره ۵۲، ۲۰۱۶م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
تحریر الأسواق والقوانین التجاریة من الفلسفة التشریعیة الریعیة: الکویت دراسة تطبیقیة، فهد علی الزمیع، مجلة الحقوق (کویت)، دوره ۴۲, شماره ۳، ۲۰۱۸م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
ساسیات الفکر الاقتصادی الاسلامی عند أبی الحسن الماوردی: التنمیة المستدامة: التنمیة البشریة: الریع، وضاح نجیب رجب، مجلة الإقتصاد الإسلامی العالمیة، شماره ۶۵، ۲۰۱۷م / ۱۴۳۹ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

پایان‌نامه‌ها

فارسی

رانت‌خواری از منظر مذاهب فقهی، محمدعلی شیخ‌الاسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری، ۱۳۹۶ش. (دکتری) کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
بررسی ماهیت پدیده رانت‌خواری در حقوق و مذاهب خمسه، نسرین درویش نوری کلاکی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
رانت اطلاعات در فقه و قوانین موضوعه، سجاد عربی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۲ش. (کارشناسی ارشد) کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

عربی

نظریة الریع و تطبیقاتها فی الاقتصاد الإسلامی، منیر محمد شطناوی، جامعة الیرموک، کلیة الشریعة والدراسات الإسلامیة، ۲۰۱۲م / ۱۴۳۴ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

سایر منابع

در نشست علمی «فقه و رانت و رابطه آن با عدالت» تبیین شد؛ هر رانتی لزوما فساد نیست، مصادیق فقهی رانت، ۰۹ شهريور ۱۳۹۸. گزارش نشست را اینجا ببینید.
بررسی ماهیت پدیده رانت خواری در حقوق و مذاهب اسلامی، نسرین درویش نوری‌کلاکی، مجید وزیری، مریم یارم طاقلوسهرابی، کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{منابع مطالعاتی}}
-[[رانت‌خواری]] به معنای سوء استفاده از اطلاعات، امتیازات، امکانات و... از طریق رابطه و وابستگی با نهادها و اربابان قدرت است. رانت صرفا پدیده فاسد اقتصادی نیست بلکه فسادی اجتماعی است که یکی از اصلی‌ترین ریشه‌های آن فساد اقتصادی است. رانت اقتصادی، سیاسی و اطلاعاتی از مصادیق رانت‌خواری به شمار می‌آید. یکی از اثرات رانت‌خواری که در فقه می‌تواند مورد بررسی قرار گیرد، تملک بدون استحقاق رانت‌خواران است. تضییع حقوق دیگران از دیگر اثرات قابل بحث در فقه است. گسترش این نوع فساد در جامعه، فقه معاصر را بر آن داشته است تا با بررسی مستندات شرعی، حکم این پدیده شوم را که از مسائل مستحدثه است، بیان کند. برخی از فقیهان از [[قاعده لاضرر]] برای اثبات حرمت رانت‌خواری استناد کرده‌اند. سؤالات پیش روی ما که پاسخ آن از فقیهان مطلوب است: آیا رانت‌خواری تحت عنوان اکل مال بالباطل قرار می‌گیرد؟ آیا سوء استفاده از اطلاعات برای رسیدن به منافع شخص و حزبی مصداق خیانت در امانت هست؟ قواعد فقهی که می‌تواند در این باره مورد استفاده قرار گیرد چیست؟
+[[رانت‌خواری]] به معنای سوء استفاده از اطلاعات، امتیازات، امکانات و... از طریق رابطه و وابستگی با نهادها و اربابان قدرت است. رانت صرفا پدیده فاسد اقتصادی نیست بلکه فسادی اجتماعی است که یکی از اصلی‌ترین ریشه‌های آن فساد اقتصادی است. رانت اقتصادی، سیاسی و اطلاعاتی از مصادیق رانت‌خواری به شمار می‌آید.
+یکی از اثرات رانت‌خواری که در فقه می‌تواند مورد بررسی قرار گیرد، تملک بدون استحقاق رانت‌خواران است. تضییع حقوق دیگران از دیگر اثرات قابل بحث در فقه است. گسترش این نوع فساد در جامعه، فقه معاصر را بر آن داشته است تا با بررسی مستندات شرعی، حکم این پدیده شوم را که از مسائل مستحدثه است، بیان کند. برخی از فقیهان از [[قاعده لاضرر]] برای اثبات حرمت رانت‌خواری استناد کرده‌اند.
+سؤالات پیش روی ما که پاسخ آن از فقیهان مطلوب است: آیا رانت‌خواری تحت عنوان اکل مال بالباطل قرار می‌گیرد؟ آیا سوء استفاده از اطلاعات برای رسیدن به منافع شخص و حزبی مصداق خیانت در امانت هست؟ قواعد فقهی که می‌تواند در این باره مورد استفاده قرار گیرد چیست؟
 ==کتاب==
 ===فارسی===
-# رانت و رانت‌خواری: بررسی ماهیت فقهی حقوقی، سجاد فتاحی‌ زفرقندی، تهران، هزاررنگ، ‏‫۱۳۹۵ش.‬‬
+# رانت و رانت‌خواری: بررسی ماهیت فقهی حقوقی، سجاد فتاحی‌ زفرقندی، تهران، هزاررنگ، ‏‫۱۳۹۵ش.‬‬[https://digilib.feqhemoaser.com/persian-book/%d8%b1%d8%a7%d9%86%d8%aa-%d9%88%d8%b1%d8%a7%d9%86%d8%aa%d8%ae%d9%88%d8%a7%d8%b1%db%8c-%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d9%85%d8%a7%d9%87%db%8c%d8%aa-%d9%81%d9%82%d9%87%db%8c-%d8%ad%d9%82/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
-==مقاله==
+==مقاله‌ها==
 ===فارسی===
-# تاثیر رانت خواری بر اقتصاد با رویکرد فقهی،  نسرین درویش نوری کلاکی و طیبه عارف نیا و طاهره سلیمی، فصلنامه مطالعات فقه اقتصادی، شماره ۲، دوره ۴، ۱۴۰۱ش. [https://www.sid.ir/fileserver/jf/4043714010208.pdf مقاله را اینجا ببینید]
+# بررسی فقهی نقش رشوه در تحقق جرم رانت‌خواری از منظر فقه امامیه، محمدعلی شیخ الاسلامی و سید محمدتقی قبولی درافشان و محمدتقی فخلعی، فصلنامه فقه و اصول، دوره ۵۵، شماره ۱، ۱۴۰۲ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-articles/%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d9%81%d9%82%d9%87%db%8c-%d9%86%d9%82%d8%b4-%d8%b1%d8%b4%d9%88%d9%87-%d8%af%d8%b1-%d8%aa%d8%ad%d9%82%d9%82-%d8%ac%d8%b1%d9%85-%d8%b1%d8%a7%d9%86%d8%aa%d8%ae-2/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
-# بررسی فقهی حکم رانت‌خواری با استناد به قاعدۀ لاضرر، محمدعلی شیخ الاسلامی، فقه و اصول، شماره ۱۲۵، تابستان ۱۴۰۰ش. [https://jfiqh.um.ac.ir/article_35230_387bef70c7171476d8ceb43bf24ffecf.pdf مقاله را اینجا ببینید]
+# تاثیر رانت خواری بر اقتصاد با رویکرد فقهی، نسرین درویش نوری کلاکی و طیبه عارف نیا و طاهره سلیمی، فصلنامه مطالعات فقه اقتصادی، شماره ۲، دوره ۴، ۱۴۰۱ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-articles/%d8%aa%d8%a7%d8%ab%db%8c%d8%b1%d8%b1%d8%a7%d9%86%d8%aa-%d8%ae%d9%88%d8%a7%d8%b1%db%8c-%d8%a8%d8%b1-%d8%a7%d9%82%d8%aa%d8%b5%d8%a7%d8%af-%d8%a8%d8%a7-%d8%b1%d9%88%db%8c%da%a9%d8%b1%d8%af-%d9%81%d9%82/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
-# بررسی فقهی حکم درآمدهای ناشی از رانت با استناد به آیه تجارت، محمدعلی شیخ الاسلامی، سید محمدتقی قبولی درافشان، محمدتقی فخلعی، آموزه‌های فقه مدنی، شماره ۱۸، پاییز و زمستان ۱۳۹۷ش. [http://ensani.ir/fa/article/download/399011 مقاله را اینجا ببینید]
+# بررسی فقهی حکم رانت‌خواری با استناد به قاعدۀ لاضرر، محمدعلی شیخ الاسلامی، فقه و اصول، شماره ۱۲۵، تابستان ۱۴۰۰ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-articles/%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d9%81%d9%82%d9%87%db%8c-%d8%ad%da%a9%d9%85-%d8%b1%d8%a7%d9%86%d8%aa%d8%ae%d9%88%d8%a7%d8%b1%db%8c-%d8%a8%d8%a7-%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d9%86%d8%a7%d8%af-%d8%a8/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
+# بررسی فقهی حکم درآمدهای ناشی از رانت با استناد به آیه تجارت، محمدعلی شیخ الاسلامی، سید محمدتقی قبولی درافشان، محمدتقی فخلعی، آموزه‌های فقه مدنی، شماره ۱۸، پاییز و زمستان ۱۳۹۷ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-articles/%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d9%81%d9%82%d9%87%db%8c-%d8%ad%da%a9%d9%85-%d8%af%d8%b1%d8%a2%d9%85%d8%af%d9%87%d8%a7%db%8c-%d9%86%d8%a7%d8%b4%db%8c-%d8%a7%d8%b2-%d8%b1%d8%a7%d9%86%d8%aa-%d8%a8%d8%a7/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
 ===عربی===
-# موقف الاقتصاد الإسلامی من الاقتصاد الریعی، سانح بوثنین، مجلة الإقتصاد الإسلامی العالمیة (سوریه)، شماره ۵۲، ۲۰۱۶م.
+# موقف الاقتصاد الإسلامی من الاقتصاد الریعی، سانح بوثنین، مجلة الإقتصاد الإسلامی العالمیة (سوریه)، شماره ۵۲، ۲۰۱۶م.[https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d9%85%d9%88%d9%82%d9%81-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d9%82%d8%aa%d8%b5%d8%a7%d8%af-%d8%a7%d9%84%d8%a5%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85%db%8c-%d9%85%d9%86-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d9%82%d8%aa%d8%b5%d8%a7%d8%af-%d8%a7%d9%84/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
-# تحریر الأسواق والقوانین التجاریة من الفلسفة التشریعیة الریعیة: الکویت دراسة تطبیقیة، فهد علی الزمیع، مجلة الحقوق (کویت)، دوره ۴۲, شماره ۳، ۲۰۱۸م.
+# تحریر الأسواق والقوانین التجاریة من الفلسفة التشریعیة الریعیة: الکویت دراسة تطبیقیة، فهد علی الزمیع، مجلة الحقوق (کویت)، دوره ۴۲, شماره ۳، ۲۰۱۸م.[https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d8%aa%d8%ad%d8%b1%db%8c%d8%b1-%d8%a7%d9%84%d8%a3%d8%b3%d9%88%d8%a7%d9%82-%d9%88%d8%a7%d9%84%d9%82%d9%88%d8%a7%d9%86%db%8c%d9%86-%d8%a7%d9%84%d8%aa%d8%ac%d8%a7%d8%b1%db%8c%d8%a9-%d9%85%d9%86-%d8%a7/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
-# ساسیات الفکر الاقتصادی الاسلامی عند أبی الحسن الماوردی: التنمیة المستدامة: التنمیة البشریة: الریع، وضاح نجیب رجب، مجلة الإقتصاد الإسلامی العالمیة، شماره ۶۵، ۲۰۱۷م / ۱۴۳۹ق.
+# ساسیات الفکر الاقتصادی الاسلامی عند أبی الحسن الماوردی: التنمیة المستدامة: التنمیة البشریة: الریع، وضاح نجیب رجب، مجلة الإقتصاد الإسلامی العالمیة، شماره ۶۵، ۲۰۱۷م / ۱۴۳۹ق.[https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d8%a3%d8%b3%d8%a7%d8%b3%db%8c%d8%a7%d8%aa-%d8%a7%d9%84%d9%81%da%a9%d8%b1-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d9%82%d8%aa%d8%b5%d8%a7%d8%af%db%8c-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85%db%8c-%d8%b9%d9%86%d8%af/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
-==پایان‌نامه==
+==پایان‌نامه‌ها==
 ===فارسی===
-# رانت‌خواری از منظر مذاهب فقهی، محمدعلی شیخ‌الاسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری، ۱۳۹۶ش. (دکتری) [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/7bf746fe54b9d9e2d7ae5ca41529fd2d?sample=1 چد برگ نخست را اینجا ببینید.]
+# رانت‌خواری از منظر مذاهب فقهی، محمدعلی شیخ‌الاسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری، ۱۳۹۶ش. (دکتری) [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/%d8%b1%d8%a7%d9%86%d8%aa%d8%ae%d9%88%d8%a7%d8%b1%db%8c-%d8%a7%d8%b2-%d9%85%d9%86%d8%b8%d8%b1-%d9%85%d8%b0%d8%a7%d9%87%d8%a8-%d9%81%d9%82%d9%87%db%8c/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
-# بررسی ماهیت پدیده رانت‌خواری در حقوق و مذاهب خمسه، نسرین درویش نوری کلاکی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۵ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/3bbe90653b5bd3b902f97d3e36204173?sample=1 چد برگ نخست را اینجا ببینید.]
+# بررسی ماهیت پدیده رانت‌خواری در حقوق و مذاهب خمسه، نسرین درویش نوری کلاکی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۵ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d9%85%d8%a7%d9%87%db%8c%d8%aa-%d9%be%d8%af%db%8c%d8%af%d9%87-%d8%b1%d8%a7%d9%86%d8%aa%d8%ae%d9%88%d8%a7%d8%b1%db%8c-%d8%af%d8%b1-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
-# رانت اطلاعات در فقه و قوانین موضوعه، سجاد عربی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۲ش. (کارشناسی ارشد) [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/026345d9a03fa4d1ce5eeed6a2716010?sample=1 چند برگ نخست را اینجا ببینید]
+# رانت اطلاعات در فقه و قوانین موضوعه، سجاد عربی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۲ش. (کارشناسی ارشد) [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/%d8%b1%d8%a7%d9%86%d8%aa-%d8%a7%d8%b7%d9%84%d8%a7%d8%b9%d8%a7%d8%aa-%d8%af%d8%b1-%d9%81%d9%82%d9%87-%d9%88-%d9%82%d9%88%d8%a7%d9%86%db%8c%d9%86-%d9%85%d9%88%d8%b6%d9%88%d8%b9%d9%87/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
 ===عربی===
-# نظریة الریع و تطبیقاتها فی الاقتصاد الإسلامی، منیر محمد شطناوی، جامعة الیرموک، کلیة الشریعة والدراسات الإسلامیة، ۲۰۱۲م / ۱۴۳۴ق.
+# نظریة الریع و تطبیقاتها فی الاقتصاد الإسلامی، منیر محمد شطناوی، جامعة الیرموک، کلیة الشریعة والدراسات الإسلامیة، ۲۰۱۲م / ۱۴۳۴ق.[https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-thesis/%d9%86%d8%b8%d8%b1%db%8c%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d8%b1%db%8c%d8%b9-%d9%88-%d8%aa%d8%b7%d8%a8%db%8c%d9%82%d8%a7%d8%aa%d9%87%d8%a7-%d9%81%db%8c-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d9%82%d8%aa%d8%b5%d8%a7%d8%af-%d8%a7%d9%84/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
-==منابع دیگر==
+==سایر منابع==
 # در نشست علمی «فقه و رانت و رابطه آن با عدالت» تبیین شد؛ هر رانتی لزوما فساد نیست، مصادیق فقهی رانت، ۰۹ شهريور ۱۳۹۸. [http://vasael.ir/fa/news/14497/هر-رانتی-لزوما-فساد-نیست-مصادیق-فقهی-رانت گزارش نشست را اینجا ببینید.]
-# بررسی ماهیت پدیده رانت خواری در حقوق و مذاهب اسلامی،نسرین درویش نوری‌کلاکی، مجید وزیری، مریم یارم طاقلوسهرابی، کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی. [https://www.sid.ir/FileServer/SF/6561395H04222.pdf مقاله را اینجا ببینید.]
+# بررسی ماهیت پدیده رانت خواری در حقوق و مذاهب اسلامی، نسرین درویش نوری‌کلاکی، مجید وزیری، مریم یارم طاقلوسهرابی، کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-articles/%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d9%85%d8%a7%d9%87%db%8c%d8%aa-%d9%be%d8%af%db%8c%d8%af%d9%87-%d8%b1%d8%a7%d9%86%d8%aa-%d8%ae%d9%88%d8%a7%d8%b1%db%8c-%d8%af%d8%b1-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d9%88-%d9%85/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
+{{منابع مطالعاتی فقه سیاسی}}