قاعده کرامت انسان (منابع مطالعاتی)
(تغییرمسیر از منابع مطالعاتی قاعده کرامت انسانی)
قاعده کرامت انسان حکمی عقلی مبنی بر ارزش ذاتی انسان، جدا از دین، جنسیت، ملیت و نژاد او است. به گفته برخی فقیهان، این قاعده در استنباطات فقهی می‌تواند مبنای احکامی همچون تساوی دیه زن و مرد، حرمت عرض، مال و ناموس غیرمسلمانان، حرمت جان انسان محتضر (حرمت به‌مرگیِ فرد در کما) و احکام دیگر باشد. معیارِ اصل بودن کرامت انسان و ذاتی یا اکتسابی بودن آن از جمله مسائل مورد بررسی ذیل قاعده کرامت انسان است. گرچه آثاری پیرامون مسئله کرامت انسانی در میان پژوهش‌های فقهی به زبان عربی نیز وجود دارد؛ اما به نظر می‌رسد بررسی این مسئله به عنوان قاعده‌ای فقهی در پژوهش‌های فارسی‌زبان و در میان فقهای شیعه دامنه بیشتری دارد.
کتاب
فارسی
- اصل کرامت انسان به مثابه قاعده‌ای فقهی (کتاب)، سید محمدعلی ایازی، تهران، سرایی، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کرامت انسانی و فقه؛ پیش‌نیازها، ظرفیت‌ها و چالش‌ها، حسین ناصری‌مقدم و عباسعلی سلطانی، مهر ۱۳۹۹ش. صفحات ابتدایی کتاب را اینجا ببینید
- کرامت انسانی در فناوری‌های زیستی: جستاری در مبانی نظری و اعتبارسنجی فقهی، حمید ستوده، قم، انتشارات سپهر حکمت، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تعرض به کرامت انسانی (دیدگاه فقهی امامیه و اهل سنت)، ظفر قاسمی، تهران، موسسه آموزشی تالیفی ارشدان، ۱۳۹۸ش.
- کرامت انسان از دیدگاه قرآن و روایات، مهدی منفرد، قم، انتشارات مصطفی، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کرامت انسان در فقه و حقوق اسلامی، حسین حقیقت و محمدحسن پورائری و احسان علی‌اکبری‌بابوکانی، دانشگاه امام صادق (ع)، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- رعایت کرامت انسانی در حقوق شکلی و ماهوی ایران بر مبنای فقه شیعه، رسول جریده، کیهان روزگرد، یاسوج، چویل، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مقاله
فارسی
- بررسی قواعد مهم کرامت انسانی درخصوص دادرسی عادلانه در فقه شیعه و حقوق، فرحناز ناظری شربیانی و علیرضا صابریان و مریم آقایی بجستانی، ماهنامه جامعه‌شناسی سیاسی ایران، دوره ۵، شماره ۱۲، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- پاسداشت کرامت انسانی و رعایت حقوق غیر مسلمانان در فقه امامیه و حقوق موضوعه، تورج همتی فارسانی و سیدعلیرضا حسینی و محمدحسین ناظمی اشنی و علیرضا سلیمی، پژوهش های اعتقادی کلامی، شماره ۴۵، بهار ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کرامت ذاتی انسان از دیدگاه حقوق بشر در اسلام و در حقوق بین الملل، سید مصطفی حسینی، هاجر گودرزی معظمی، قانون‌یار، سال پنجم، شماره ۱۹، پاییز ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- همانندسازی مسئله کرامت انسان در فقه و حقوق موضوعه ایران با نگاه قرآنی، صالح فرهادی آجرلو و ابوالحسن مجتهد سلیمانی و سیدعلی خزایی، قرآن و طب، دوره ۵، شماره ۳، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کرامت انسانی از منظر فقه و قانون اساسی، عباس خواجه‌زاده و مهدی هادیان، پنجمین همایش ملی حقوق، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کرامت انسان غیرمسلمان در اسلام، محمدجواد ارسطا و محمد منصوری بروجنی، دوفصلنامه قرآن، فقه و حقوق اسلامی، شماره ۱۱، پاییز و زمستان ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نگرشی به مفهوم کرامت انسانی در پرتو اندیشه‌های فقهی اسلامی، حسین فروغی‌نیا و سحر ملک و فائزه‌السادات حسینی، فصلنامه پژوهش‌های حقوقی قانون‌یار، دوره دوم، شماره ۱، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- دستاوردهای کرامت انسانی در صدور حکم، فرحناز ناظری شربیانی و علیرضا صابریان، فصلنامه مطالعات فقهی و فلسفی، شماره ۴۰، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- رابطه کرامت انسانی و تاثیر آن در شکل‌گیری حقوق مصرف‌کننده در فقه امامیه و قوانین و مقررات تعزیرات حکومتی، ارسلان میری و جلال ایرانمنش و ابراهیم تقی‌زاده و جلال سلطان‌احمدی، مطالعات فقهی و فلسفی، شماره ۳۰، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- اجتهاد کرامت‌مدار، رحیم نوبهار، (در: فقه و تدبیر: یادنامه آیت الله العظمی سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی)، قم، مرکز تنظیم و نشر آثار آیت‌الله العظمی موسوی اردبیلی، ۱۳۹۶ش. مقاله را اینجا ببینید.
- کرامت انسانی، راهبرد استنباط احکام شریعت، سعید قماشی، دوفصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال چهل و هشتم، شماره ۱، بهار و تابستان ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- قاعده «وجوب تکریم انسان» در فقه و حقوق اسلامی، اردوان ارژنگ و مهدی دهقان سیمکانی، مطالعات اسلامی: فصلنامه فقه و اصول، سال چهل و هفتم، شمارۀ پیاپی ۱۰۰، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کرامت اقتضایی انسان در بوته نقد، محمّد سبحانی‌نیا، پژوهشنامه معارف قرآنی، دوره ۶، شماره ۲۲، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- سازوکارهای فقه اسلامی در احیا و تثبیت کرامت انسانی، قاسم شبان‌نیا، معرفت سیاسی، شمار ۱۱، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- پژوهشی پیرامون مبانی حق کرامت انسان در منابع احکام، حسین حقیقت‌پور، فصلنامه فقه و اصول، شماره ۹۲، سال ۴۵، بهار ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جایگاه کرامت انسان در فرایند استنباط احکام، حسین حقیقت‌پور و حسین ناصری مقدم، فصلنامه فقه و اصول، شماره ۹۴، سال ۳۵، پاییز ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جایگاه کرامت در فرایند استنباطات فقهی، مرتضی جوادی آملی، افق حوزه، شماره ۳۶۰، اسفندماه ۱۳۹۱ش. مقاله را اینجا ببینید.
- کرامت انسانی در اسناد حقوقی اسلام، ابراهیم باقری، مجموعه آثار همایش بین‌المللی امام خمینی(ره) و قلمرو دین «کرامت انسان»، خرداد ۱۳۸۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مقایسه کرامت انسان در اسلام و اعلامیه حقوق بشر، علی الله‌بداشتی، مجموعه آثار همایش بین‌المللی امام خمینی(ره) و قلمرو دین «کرامت انسان»، خرداد ۱۳۸۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حقوق بشر اسلامی و کرامت ذاتی انسان در اسلام، عباسعلی عمیدزنجانی، محمدمهدی توکلی، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره ۳۷، شماره ۴، ۱۳۸۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کرامت انسان و مجازات‌های اسلامی، احمد سعادت، مجموعه آثار همایش بین‌المللی امام خمینی(ره) و قلمرو دین «کرامت انسان»، خرداد ۱۳۸۶ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جلوه‌های کرامت انسانی در حقوق و فقه اجتماعی، سهیلا فرخی، مجموعه آثار همایش بین‌المللی امام خمینی(ره) و قلمرو دین «کرامت انسان»، خرداد ۱۳۸۶ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- رابطه کرامت و ارتداد در اندیشه امام خمینی(ره)، ضامن‌علی حبیبی، مجموعه آثار همایش بین‌المللی امام خمینی(ره) و قلمرو دین «کرامت انسان»، خرداد ۱۳۸۶ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کرامت انسان در اسناد حقوقی اسلام و اعلامیه جهانی حقوق بشر، مرضیه رمضانی، مجموعه آثار همایش بین‌المللی امام خمینی(ره) و قلمرو دین «کرامت انسان»، خرداد ۱۳۸۶ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- فقه الکرامة الإنسانیة فی الشریعة الإسلامیة، رفیق أسعد محمد رضوان، مجلة البحث العلمي الإسلامي (لبنان)، دوره ۱۸، شماره ۴۰، ۲۰۲۲م/ ۱۴۴۳ق. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مقصد الکرامة الإنسانیة بین ضرورات الشریعة و الواقع المعاصر: دراسة تأصیلیة تطبیقیة، أمین صالح ذیاب غماز، حولیة کلیة الدراسات الإسلامیة و العربیة للبنات بالإسکندریة، دوره ۴، شماره ۳۷، ۲۰۲۱م. مقاله را اینجا ببینید
- الکرامة الإنسانیة فی التصور الإسلامی و تطبیقاتها الفقهیة: دراسة مقارنة، أحمد جمعة محمد، مجلة کلیة الشریعة والقانون بتفهنا الأشراف (مصر:جامعة الأزهر)، دوره ۳، شماره ۲۲، ۲۰۲۰م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مبدأ الکرامة الإنسانیة فی الفقه الإسلامی و أثره فی حمایة الأشخاص غیر المقاتلین، أحمد الدومة رحمة أحمد، محمد حسن جماع تمساح، أحمد حماد عبدالله عبدالرحیم، أبکر علی عبدالمجید أحمد، مجلة العلوم الإقتصادیة و الإداریة والقانونیة (فلسطین)، دروه۲، شماره۶، ۲۰۱۸م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الکرامة الإنسانیة فی ضوء التشریع الإسلامی، أعمال المؤتمر العلمی الدولی: القانون الدولی الإنسانی فی ضوء الشریعة الإسلامیة (فلسطین)، ماهر أحمد راتب السوسی، ۲۰۱۵م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- احترام الکرامة الإنسانیة والمساواة بین الرجل والمرأة فی الشریعة الاسلامیة، عثمان جمعة ضمیریة، المؤتمر العلمی الدولی: حقوق المرأة فی مصر والدول العربیة (مصر)، ۲۰۱۰م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- المساواة و الکرامة الإنسانیة فی شریعة الإسلام، یوسف الکتانی، الإحیاء، شماره ۱۳، ۱۹۹۹م / ۱۴۱۹ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الكرامة الإنسانیة في ضوء المبادئ الإسلامیة، عبدالعزیز التویجري، رسالة التقریب، شماره ۲۱، ۱۴۱۹ق. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الكرامة في النظام القانوني الإسلامي، بسام الصباغ، مجموعه آثار همایش بین‌المللی امام خمینی(ره) و قلمرو دین «کرامت انسان»، خرداد ۱۳۸۶ش.
- قاعدة في الكرامة الإنسانية، محمد السند، مجموعه آثار همایش بین‌المللی امام خمینی(ره) و قلمرو دین «کرامت انسان»، خرداد ۱۳۸۶ش.
دیگر زبانها
- Rules and Principles of Dignity and Competence in Jurisprudence from the Point of View of Khamseh and Imam Khomeini Religions، (قواعد ومبادئ الکرامة والکفاءة فی الفقه من وجهة نظر المذاهب الخمسة والإمام الخمینی)، زهرا بیوکی، سید محسن رزمی، مصطفی رجایی‌پور، مجلة الکلیة الإسلامیة الجامعة (عراق)، شماره ۶۷، ۲۰۲۲م.
پایان‌نامه
فارسی
- بازخوانی فلسفی معیار کرامت انسانی و مقایسه آن با دیدگاه فقهی، سیدعبدالصالح جعفری، دکتری تخصصی، دانشگاه ادیان و مذاهب، دانشکده ادیان، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کرامت انسانی در فقه اسلامی از منظر آیات قرآنی، لیلا کارگر دامغانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان مازندران، مرکز پیام نور ساری، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کرامت انسانی محکوم علیه در فقه امامیه و حقوق کیفری ایران، محیا ارسلان، کارشناسی ارشد، دانشگاه یزد، دانشکده الهیات، ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایان‌نامه را اینجا ببینید
- تحلیل و مقایسه کرامت ذاتی به عنوان یکی از مبانی حقوق بشر غربی و کرامت ارزشی به عنوان یکی از مبانی فقه اسلامی، اعظم مرادی، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان همدان، مرکز پیام نور همدان، ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایان‌نامه را اینجا ببینید
- کرامت انسانی در دادرسی های کیفری (مطالعه تطبیقی آئین دادرسی کیفری فقه و اسنادبین‌الملل)، طاهره پایداره، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر عباس، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی تطبیقی کرامت انسان از دیدگاه مذاهب خمسه، معصومه یعقوبیان عزیزآبادی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بم، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- آثار اصل فقهی کرامت انسانی در روابط بین‌الملل، علی علمی، دکتری، جامعةالمصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی فقه، مدرسه عالی فقه تخصصی، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- اصل کرامت انسانی در فقه امامیه و کاربرد آن در حقوق موضوعه، معصومه ابراهیمی گهراز، ارشد، دانشگاه ارومیه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مبانی نظری کرامت انسانی از دیدگاه اسلام و نقش آن در فقه زیست پزشکی، حمید ستوده، پایان‌نامه دکتری، دانشگاه معارف اسلامی، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی مصادیق اصل کرامت در احکام فقهی، عبدالرضا گودرزی، کارشناسی ارشد، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، دانشکده علوم و تحقیقات اسلامی، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی کرامت انسان به مثابه قاعده فقهی، محجوبه عابدی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحليل و بررسي کرامت انسان از ديدگاه قرآن و روايات، عبدالحميد محمدی، پایان‌نامه حوزوی سطح ۳، قم، مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، معاونت پژوهش حوزه های علمیه، ۱۳۸۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- التعليل بالكرامة الإنسانية عند الفقهاء ومسائله الفقهية المعاصرة مقارنة بالقانون الأردني، وعد عصام حمدان عبدالله، ارشناسی ارشد، اردن، جامعة اليرموك، كلية الشريعة والدراسات الإسلامية، ۲۰۲۰م/ ۱۴۴۱ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الكرامة على ضوء الكتاب والسنة، إسماعيل صديق عثمان إسماعيل، کارشناسی ارشد، سودان، جامعة القرآن الكريم والعلوم الإسلامية، كلية الدراسات العليا، ۲۰۰۸م/ ۱۴۲۹ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
منابع دیگر
فارسی
- تأثیر باور به کرامت ذاتی انسان در استنباط فقهی، سیدجواد ورعی، ۱۴۰۰م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کرسی ترویجی تبیین فقهی جایگاه کرامت گزارش دوم، ۲۲ دی ماه ۹۸. گزارش نشست را اینجا ببینید.
- جایگاه «اصل کرامت انسانی» در اجتهاد شیعی، آیت الله مصطفی محقق داماد، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جایگاه کرامت انسان در استنباط فقهی، محمدعلی ایازی. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر