مرجعیت شورایی (منابع مطالعاتی)
مرجعیت شورایی یا اجتهاد گروهی که در عربی با عنوان الإجتهاد الجَماعی خوانده می‌شود، نظریه‌ای است که برخی فقه‌پژوهان آن را به عنوان جایگزینی برای مرجعیت فردی معرفی کرده‌اند. در دوران معاصر پژوهش‌های متعددی با محوریت اجتهاد جمعی انجام و منتشر شده است.
کتاب‌ها
فارسی
- شورای فتوا یا اجتهاد گروهی، حسن مبینی سوچلمایی، ساری، مرکز انتشارات توسعه علوم، ۱۳۹۵ش.
- شورا در فتوا، حمید شهریاری، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۵ش.
- توحید فتوا، سید محمدرضا طباطبایی، تهران، انتشارات اطلاعات، ۱۳۸۵ش. این کتاب پیش‌تر به صورت سلسله مقالاتی در شماره‌های ۹-۱۷ مجله نامه جامعه در سال ۱۳۸۴ش منتشر شده بود.
عربی
- الإجتهاد الجماعی: تأصیل و تخلیل، باسم حسین عیتانی، اردن، مکتبة الرسالة، ۲۰۱۷م.
- الإجتهاد الجماعی فی الفقه الإسلامی، خالد حسین الخالد، امارات متحده عربی، مرکز جمعة الماجد للثقافة و التراث، ۲۰۰۸م. کتاب را از اینجا بخوانید
- الإجتهاد الجماعی المنشود فی ضوء الواقع المعاصر، قطب مصطفی سانو، اردن، دار النفائس، ۲۰۰۶م.
- الإجتهاد الجماعی و دور المجامع الفقهیة فی تطبیقه، شعبان محمد اسماعیل، بیروت، لبنان، دار البشائر الإسلامیة، ۱۹۹۸ش.
- الإجتهاد الجماعی فی التشریع الإسلامی، عبدالمجید السوسوه الشرفی، قطر، کتاب الأمة، ۱۴۱۸ق. کتاب را از اینجا بخوانید
مقاله‌ها
فارسی
- مروری بر کتاب شورای فتوی یا اجتهاد گروهی، اکبر خادم الذاکرین (خادمی اصفهانی)، فصلنامه نقد کتاب فقه و حقوق، شماره۶، ۱۳۹۵ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- مجامع فقهی و نقش آن در اجتهاد معاصر، سهیلا رستمی و اسماعیل قاضی‌نیا، فصلنامه مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، شماره ۴۰، ۱۳۹۴ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- آیت الله منتظری و ایده‌های نو در تحول مرجعیت، رضا احمدی، پایگاه مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم، ۱۳۹۴ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- شورای فقهی یا فتوای شورایی در استنباط احکام شرعی، محمد بهرامی خوشکار، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۶۴، ۱۳۹۱ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- شورای فتوا، محمدجعفر هرندی، فصلنامه فقه و مبانی حقوق، شماره ۱۷، ۱۳۸۸ش. مقاله را از اینجا بخوانید
عربی
- الإجتهاد الجماعی: مجلس الإفتاء السوری نموذجاً، موفق العمر، مجلة رواء، شماره ۵، ۱۴۴۲ق. مقاله را از اینجا بخوانید
- الإجتهاد الجماعی المعاصر: اشکالیات التطبیق و مقترحات المعالجة و التطویر، نبیل جمعه العبری، مجلة جامعة الشارقة، مجلد ۱۷، شماره ۱، ۱۴۴۱ق. مقاله را از اینجا بخوانید
- الفقه بین الإجتهاد الفردی و الجماعی: من مرجعیة الفرد الی مرجعیة المجمع الفقهی، حیدر حب‌الله. منشر شده در سایت شخصی نویسنده. ۲۰۱۹م. مقاله را از اینجا بخوانید
- الإجتهاد الجماعی فی معالجة النوازل: حقیقته و أهمیته، محمد بن متعب بن سعید کردم، مجلة الحقیقة، سال ۱۱، شماره ۲، ۲۰۱۸م. مقاله را از اینجا بخوانید
- الإجتهاد الجماعی مفهومه و حجیته، حسن مبینی و حسین ناصری مقدم، مجله الإجتهاد المعاصر، سال دوم، شماره ۴، ۲۰۱۷م. مقاله را از اینجا بخوانید
- الإجتهاد الجماعی فی معالجة النوازل (حقیقته- أهمیته)، نایف بن عمار آل وقيان الدوسری، مجلة الحضارة الإسلامیة، مجلد ۱۵، شماره ۲۲، ۲۰۱۴م. مقاله را از اینجا بخوانید
- الإجتهاد الجماعی و أهمیته فی الفقه الإسلامی، سعید محی‌الدین سعید المجمعی، مجلة البحوث و الدراسات الأسلامیة، عراق، ۲۰۱۴م. مقاله را از اینجا بخوانید
- نظریة الإجتهاد الجماعی دراسة فی الأصول و السیاقات، محمد ادیبی‌مهر و مرتضی کشاورزی ولدانی، فصلنامه الإجتهاد و التجدید، شماره ۳۵، ۱۴۳۳ق.
- الترجیح بالإجتهاد الجماعی، قحطان محبوب فضیل، عراق، جامعة تکریت، مجلة العلوم الإسلامیة، شماره ۱۱، ۱۴۳۳ق. مقاله را از اینجا بخوانید
- نظریة الإجتهاد الجماعی: دراسة فی الأصول و السیاقات، محمد ادیبی‌مهر و مرتضی کشاورزی ولدانی، فصلنامه الإجتهاد و التجدید، شماره ۲۰-۲۱، ۱۴۳۳ق. مقاله را از اینجا بخوانید
- الإجتهاد الجماعی و أهمیته فی معالجة القضایا العامة، محمد ابوالفتح البیانونی، منتشر شده در سایت شخصی نویسنده، ۲۰۱۲م. مقاله را از اینجا بخونید
- الإجتهاد الجماعی فی معالجة النوازل: حقیقته، أهمیته، تطبیقاته الفتوی الجماعیة، محمد الزحیلی، مجلة الثقافة الإسلامیة، مجلد ۸، شماره ۱، ۲۰۱۲م. مقاله را از اینجا بخوانید
- منهجیة مؤسسات الإجتهاد الجماعی فی السودان: دراسة تحلیلیة حول مجمع الفقه الإسلامی و هیئات الرقابة الشرعیة المصرفیة، محمد شریف بشیر الشریف و محمد یوسف خالد، مجلة إدارة و بحوث الفتوی، جامعة العلوم الإسلامیة المالیزیة، مجلد ۲، شماره ۱، ۲۰۱۱م. مقاله را از اینجا بخوانید
- الإجتهاد الجماعی و أهمیته فی العصر الحاضر، فرید بن یعقوب المفتاح، فصلنامه رسالة التقریب، شماره ۸۳، ۱۴۳۲ق. مقاله را از اینجا بخوانید
- الإجتهاد الجماعی و أهمیته فی مواجهة مشکلات العصر، وهبة مصطفی الزحیلي، ارائه شده به المؤتمر العالمی للفتوی و ضوابطها، ۲۰۰۹م. مقاله را از اینجا بخوانید
- الإجتهاد الجماعی و أهمیته فی مواجهة مشکلات العصر، شعبان محمد اسماعیل، ارائه شده به المؤتمر العالمی للفتوی و ضوابطها، ۲۰۰۹م. ممقاله را از اینجا بخوانید
- الإجتهاد الجماعی و أهمیته فی نوازل العصر، صالح بن عبدالله بن حمید، ارائه شده به المؤتمر العالمی للفتوی و ضوابطها، ۲۰۰۹م. مقاله را از اینجا بخوانید
- الإجتهاد الجماعی، محمد تقی العثمانی، ارائه شده به المؤتمر العالمی للفتوی و ضوابطها، ۲۰۰۹م. مقاله را از اینجا بخوانید
- الإجتهاد الجماعی، أحمد الریسونی، ارائه شده به المؤتمر العالمی للفتوی و ضوابطها، ۲۰۰۹م. مقاله را از اینجا بخوانید
- تنظیم الإجتهاد الجماعی فی العالم الإسلامی، ماهر حامد الحولی، فلسطین، غزه، مجلة الجامعة الإسلامیة، مجلد ۱۷،شماره ۲، ۲۰۰۹م. مقاله را از اینجا بخوانید
- التحقیق فی مصطلح الإجتهاد الجماعی و بیان ضوابطه، خالد حسین الخالد، مجلة الإسلام المعاصر، شماره ۱۱۵، ۲۰۰۵م. مقاله را از اینجا بخوانید
- الإجتهاد الجماعی و مجامع الفقه الإسلامی: نموذج مجمع الفقه الإسلامی فی السودان، عبدالرحیم علی محمد ابراهیم، در الإجتهاد و التجدید: مجموعة من المقالات المختارة للمؤتمر الدولی الخامس عشر للوحدة الإسلامیة، ج۲، تهران، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، ۱۳۸۲ش. دسترسی به مقاله در نورمگز
- قراءة تحلیلیة فی مصطلح الإجتهاد الجماعی المنشود، قطب مصطفی سانو، مجلة کلیة الدراسات الأسلامیة و العربیة، شماره ۲۱، ۲۰۰۱م.
- الإجتهاد الجماعی و أهمیته فی العصر الحدیث، العبد خلیل، مجله دراسات العلوم الإسلامیة، اردن، مجلد ۱۴، شماره ۱۰، ۱۹۸۷م.
- الإجتهاد و التجدید و أصول الفقه فی فکرنا المعاصر: الاجتهاد الجماعی نموذجا، سعید شبار، مراکش، بی‌نا، بی‌تا. مقاله را از اینجا بخوانید
- الإجتهاد الجماعی المعاصر، محمد بن سالم آل رميح، منتشر شده در پایگاه اینترنتی مداد، بی‌تا. مقاله را از اینجا بخوانید
- الإجتهاد الجماعی: واقعه و آفاقه، نایف بن عمار آل وقيان، منتشر شده در پایگاه جامعة الأمیر سطام بن عبد العزيز، بی‌تا. مقاله را از اینجا بخوانید
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- شورای افتاء و اعتبار فتوای شورایی، رضا بهرامی خوشکار، دانشکده الهیات، دانشگاه شهید مطهری، ۱۳۹۶ش. دسترسی به پایاننامه در سامانه گنج پایاننامه کارشناسی ارشد
- ضرورت و مبانی اجتهاد تخصصی و شورایی، سید محمدمهدی شهریاری، مجتمع دانشگاهی ولی عصر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ۱۳۹۴ش. دسترسی به پایاننامه در سامانه گنج پایاننامه کارشناسی ارشد.
- مرجعیت شورایی، حسن باقریه یزدی، مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان، ۱۳۸۹ش. پایاننامه سطح سه حوزوی.
عربی
- الإجتهاد الجماعی و تطبیقاته المعاصرة، نصر محمود الکرنز، کلیة الشریعة و القانون، الجامعة الإسلامیة، فسطین، ۲۰۰۸م. پایاننامه را از اینجا ببینید پایاننامه کارشناسی ارشد.
- الإجتهاد الجماعی و أثره فی الفقه الأسلامی، عبدالله صالح حمو بابهون، کلیة الدراسات العلیا، الجامعة الأردنیة، ۲۰۰۶م. پایاننامه را از اینجا ببینید پایاننامه کارشناسی ارشد.
سایر منابع
- بررسی مزایا و چالش‌های اجتهاد گروهی، گفت‌وگو با محمد عندلیب همدانی، شبکه اجتهاد، اردیبهشت ۱۴۰۰ش. گفت‌وگو رو از اینجا بخوانید
- بررسی نظریه فتوای شورایی، سید جواد ورعی، نشست علمی در مؤسسه فهیم، قم، آذر ۱۳۹۸ش. متن نشست علمی را از اینجا بخوانید
- بررسی و نقد فقهی نظریه مرجعیت شورایی، نشست علمی با ارائه قدیرعلی شمس، مدرسه فقهی امام محمد باقر(ع)، مهر ماه ۱۳۹۸ش. گزارش نشست را از اینجا بخوانید
- مسئله تقلید (مرجعیت شورایی)، درس‌های خارج علیرضا اعرافی. سال ۱۳۹۵ش. دسترسی به متن و صوت درس‌ها اینجا و اینجا
- «اجتهاد گروهی» یا «شورای فتوا»، یادداشت اینترنتی در پایگاه اجتهاد. یادداشت را از اینجا بخوانید
- مرجعیت شورایی یا شورای فتوا، عمادالدین باقی، یادداشت در هفته‌نامه شهروند، شماره ۱۶، شهریور ۱۳۸۶ش. یادداشت را از اینجا بخوانید
- اجتهاد گروهی: نقد و معرفی کتاب الإجتهاد الجماعی، مهدی مهریزی، دوماهنامه آیینه پژوهش، شماره ۵۰، ۱۳۷۷ش. یادداشت را از اینجا بخوانید
عربی
- الإجتهاد الجماعی مشکلات و آفاق، قطب مصطفی سانو، گفتگوی تلویزیونی در برنامه الشریعة و الجیاة در شبکه الجزیرة، ۲۰۰۵م. گفتگو را از اینجا ببینید
- الإجتهاد الجماعی، یادداشت در مجلة الوعی، شماره‌های ۲۱۴ و ۲۱۵، ۱۴۲۵ق. قسمت اول، قسمت دوم
- الإجتهاد الجماعی واقع و طموح، علاء الدین زعتری، سخنرانی در ملتقی الإسلامی الأول فی مجمع الشیخ احمد کفتارو، دمشق، ۲۰۰۴م. سخنرانی را از اینجا بخوانید
- الإجتهاد الجماعی فی العالم الإسلامی، مجموعه نشست‌ها و گفتگوهای ندوة الأجتهاد الجماعی فی العالم الإسلامی، امارات، ۱۹۹۶م. جلد اول، جلد دوم
- مجلس الإفتاء أو الإجتهاد الجماعی، بحثی از عباس کاشف الغطاء، منتشر شده در سایت مؤسسه کاشف الغطاء، بی‌تا. متن بحث را از اینجا بخوانید