احکام امضائی (منابع مطالعاتی): تفاوت میان نسخه‌ها
| (۲۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{منابع مطالعاتی}} | {{منابع مطالعاتی}} | ||
'''[[احکام امضائی]]''' در مقابل احکام تأسیسی | '''[[احکام امضائی]]''' در مقابل احکام تأسیسی بخشی از احکام فقهی هستند که پیش از بعثت رسول اکرم(ص) به صورت آیین، قانون اجتماعی یا رسومات محلی رایج بوده‌اند. اسلام گاه این قواعد را با کمی تغییر و گاه بدون هیچ تغییری امضا کرده است. این تقسیم‌بندی لزوماً مورد پذیرش همه فقه‌پژوهان نیست و برخی منکر امضایی بودن احکام هستند و در مقابل نیز پژوهشگرانی هستند که بخش‌های زیادی از احکام به‌ویژه احکام معاملات را امضایی می‌دانند. جایگاه این بحث در مبانی فقه و دانش [[فلسفه فقه]] است. | ||
آنچه بحث درباره احکام امضائی را اهمیت می‌دهد تأثیر آن در مسیر اجتهاد است. آیا از امضایی بودن احکام می‌توان نتیجه گرفت که این احکام تابع اقتضائات زمانه بوده و قابل تغییرند؟ آیا ملاکات این احکام قابل شناسایی هستند؟ چه معیاری برای شناخت احکام امضائی و تأسیسی وجود دارد؟ اصولا چه مقدار از احکام دینی تأسیسی و کدام بخش‌ها امضائی هستند؟ پاسخ به پرسش‌هایی از این دست می‌تواند در فتوایی که مجتهد در فرایند استنباط به آن می‌رسد تغییر ایجاد کند. | |||
==پایان‌نامه‌ها== | منابع ذیل در پاسخ به سؤالات فوق جمع‌آوری شده است. | ||
# احکام امضائی قرآن مجید: معیار و آثار (با تکیه بر حوزه معاملات)، علیرضا سروش، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۱۳۹۹ش. [https:// | |||
# نقش تحولات پزشکی در عده زنان بر اساس امضائی یا تأسیسی بودن، محدثه | == کتاب‌ها == | ||
# بررسی برخی تعالیم امضائی و تأسیسی پیامبر اعظم(ص) بر اساس آیات قرآن، اکرم موسوی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی، ۱۳۹۴ش. | === فارسی === | ||
# احکام تأسیسی و امضایی در فقه امامیه، محمدمهدی کریمی‌نیا و محمدرضا عطامنش، قم، جلوه کمال، ۱۳۹۹ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-book/%d8%a7%d8%ad%da%a9%d8%a7%d9%85-%d8%aa%d8%a3%d8%b3%db%8c%d8%b3%db%8c-%d9%88-%d8%a7%d9%85%d8%b6%d8%a7%db%8c%db%8c-%d8%af%d8%b1-%d9%81%d9%82%d9%87-%d8%a7%d9%85%d8%a7%d9%85%db%8c%d9%87/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] | |||
# روش‌شناسی حکم، محمد عرب‌صالحی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۹۴ش. گفتار سوم این کتاب به بحث دربارهٔ احکام امضایی و تأسیسی اختصاص یافته است. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-book/%d8%b1%d9%88%d8%b4%d8%b4%d9%86%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d8%ad%da%a9%d9%85/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] | |||
# موسوعة الفقه الاسلامی المقارن، [[ناصر مکارم شیرازی]]، قم، دار النشر الامام علی بن ابی‌طالب، ۱۳۹۰ش. نویسنده در جلد اول این کتاب از صفحه ۵۲۳ تا ۵۳۰ به موضوع احکام امضائی پرداخته است.[https://digilib.feqhemoaser.com/persian-book/%d9%85%d9%88%d8%b3%d9%88%d8%b9%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%81%d9%82%d9%87-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85%db%8c-%d8%a7%d9%84%d9%85%d9%82%d8%a7%d8%b1%d9%86/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] | |||
# جامعه‌شناسی فقه، بررسی جامعه‌شناسی احکام امضایی اسلام با تکیه بر احکام مربوط به خانواده، فاضل حسامی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ۱۳۸۹ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-book/%d8%ac%d8%a7%d9%85%d8%b9%d9%87-%d8%b4%d9%86%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d9%81%d9%82%d9%87%d8%8c-%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d8%ac%d8%a7%d9%85%d8%b9%d9%87-%d8%b4%d9%86%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d8%a7%d8%ad%da%a9/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] | |||
== مقاله‌ها == | |||
=== فارسی === | |||
# نقد و بررسی دلالت خبری‌بودن فعل بر حکم امضایی در آیات‌الاحکام، علیرضا سروش، [[دوفصلنامه قرآن، فقه و حقوق اسلامی]]، سال ۶، شماره ۱۲، ۱۳۹۹ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-articles/%d9%86%d9%82%d8%af-%d9%88-%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d8%af%d9%84%d8%a7%d9%84%d8%aa-%d8%ae%d8%a8%d8%b1%db%8c-%d8%a8%d9%88%d8%af%d9%86-%d9%81%d8%b9%d9%84-%d8%a8%d8%b1-%d8%ad%da%a9%d9%85-%d8%a7/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] | |||
# ماهیت احکام امضائی با تأکید بر نقد نظر برخی معاصران، محمد عرب‌صالحی، [[فصلنامه جستارهای فقهی و اصولی]]، شماره ۱۵، ۱۳۹۸ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-articles/%d9%85%d8%a7%d9%87%db%8c%d8%aa-%d8%a7%d8%ad%da%a9%d8%a7%d9%85-%d8%a7%d9%85%d8%b6%d8%a7%d8%a6%db%8c-%d8%a8%d8%a7-%d8%aa%d8%a3%da%a9%db%8c%d8%af-%d8%a8%d8%b1-%d9%86%d9%82%d8%af-%d9%86%d8%b8%d8%b1-%d8%a8/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] | |||
# تبیین احکام امضائی و تأثیر آن در استنباط فقهی، قاسم نخعی‌پور و محمدعلی سعیدی، [[دوفصلنامه آموزه‌های فقه مدنی]]، شماره ۱۶، ۱۳۹۶ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-articles/%d8%aa%d8%a8%db%8c%db%8c%d9%86-%d8%a7%d8%ad%da%a9%d8%a7%d9%85-%d8%a7%d9%85%d8%b6%d8%a7%d8%a6%db%8c-%d9%88-%d8%aa%d8%a3%d8%ab%db%8c%d8%b1-%d8%a2%d9%86-%d8%af%d8%b1-%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d9%86%d8%a8%d8%a7/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] | |||
# ماهیت احکام امضائی، مسعود فیاضی، فصلنامه فقه و اصول، شماره ۱۰۲، ۱۳۹۴ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-articles/%d9%85%d8%a7%d9%87%db%8c%d8%aa-%d8%a7%d8%ad%da%a9%d8%a7%d9%85-%d8%a7%d9%85%d8%b6%d8%a7%d8%a6%db%8c/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] | |||
# ماهیت احکام امضایی (از رهگذر بررسی تطبیقی آرای مرحوم محقق اصفهانی و امام خمینی (ره))، مسعود فیاضی، [[فصلنامه حقوق اسلامی]]، سال ۹، شماره ۳۴، ۱۳۹۱ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-articles/%d9%85%d8%a7%d9%87%db%8c%d8%aa-%d8%a7%d8%ad%da%a9%d8%a7%d9%85-%d8%a7%d9%85%d8%b6%d8%a7%db%8c%db%8c-%d8%a7%d8%b2-%d8%b1%d9%87%da%af%d8%b0%d8%b1-%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d8%aa%d8%b7%d8%a8%db%8c/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] | |||
== پایان‌نامه‌ها == | |||
=== فارسی === | |||
# نقش احکام تأسیسی و امضایی در استنباط (نکاح به عنوان الگو)، فاطمه ملحم، کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی بنت‌الهدی (رض)، ۱۴۰۱ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/%d9%86%d9%82%d8%b4-%d8%a7%d8%ad%da%a9%d8%a7%d9%85-%d8%aa%d8%a3%d8%b3%db%8c%d8%b3%db%8c-%d9%88-%d8%a7%d9%85%d8%b6%d8%a7%db%8c%db%8c-%d8%af%d8%b1-%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d9%86%d8%a8%d8%a7%d8%b7-%d9%86%da%a9/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] | |||
# احکام امضائی قرآن مجید: معیار و آثار (با تکیه بر حوزه معاملات)، علیرضا سروش، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۱۳۹۹ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/%d8%a7%d8%ad%da%a9%d8%a7%d9%85-%d8%a7%d9%85%d8%b6%d8%a7%d8%a6%db%8c-%d9%82%d8%b1%d8%a2%d9%86-%d9%85%d8%ac%db%8c%d8%af-%d9%85%d8%b9%db%8c%d8%a7%d8%b1-%d9%88-%d8%a2%d8%ab%d8%a7%d8%b1-%d8%a8%d8%a7/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] پایان‌نامه دکتری. | |||
# نقش تحولات پزشکی در عده زنان بر اساس امضائی یا تأسیسی بودن، محدثه نمار، گروه حقوق دانشکده رفاه، ۱۳۹۸ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/%d9%86%d9%82%d8%b4-%d8%aa%d8%ad%d9%88%d9%84%d8%a7%d8%aa-%d9%be%d8%b2%d8%b4%da%a9%db%8c-%d8%af%d8%b1-%d8%b9%d8%af%d9%87-%d8%b2%d9%86%d8%a7%d9%86-%d8%a8%d8%b1%d8%a7%d8%b3%d8%a7%d8%b3-%d8%a7%d9%85%d8%b6/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] | |||
# ترجمه وتحقیق دوبخش (رابطه فقه وحکومت احکام امضایی وتاسیسی کتاب حضرت آیت الله مکارم شیرازی، سید طرماح حیدر زیدی، کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، ۱۳۹۷ش.[https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/%d8%aa%d8%b1%d8%ac%d9%85%d9%87-%d9%88-%d8%aa%d8%ad%d9%82%db%8c%d9%82-%d8%af%d9%88%d8%a8%d8%ae%d8%b4-%d8%a7%d8%b2-%d8%b1%d8%a7%d8%a8%d8%b7%d9%87-%d9%81%d9%82%d9%87-%d9%88%d8%ad%da%a9%d9%88%d9%85%d8%aa/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] | |||
# احکام امضایی قرآن نسبت به عصر جاهلیت، حسین زمانیان، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، ۱۳۹۵ش.[https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/%d8%a7%d8%ad%da%a9%d8%a7%d9%85-%d8%a7%d9%85%d8%b6%d8%a7%db%8c%db%8c-%d9%82%d8%b1%d8%a2%d9%86-%d9%86%d8%b3%d8%a8%d8%aa-%d8%a8%d9%87-%d8%b9%d8%b5%d8%b1-%d8%ac%d8%a7%d9%87%d9%84%db%8c%d8%aa-%d9%81%d8%a7/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] | |||
# بررسی برخی تعالیم امضائی و تأسیسی پیامبر اعظم (ص) بر اساس آیات قرآن، اکرم موسوی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی، ۱۳۹۴ش.[https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d8%a8%d8%b1%d8%ae%db%8c-%d8%aa%d8%b9%d8%a7%d9%84%db%8c%d9%85-%d8%a7%d9%85%d8%b6%d8%a7%d8%a6%db%8c-%d9%88-%d8%aa%d8%a3%d8%b3%db%8c%d8%b3%db%8c-%d9%be%db%8c%d8%a7%d9%85/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] | |||
# ام‍ض‍ائ‍ی‍ات در قرآن، اف‍س‍ان‍ه ی‍وس‍ف‍ی آب‍ن‍دان‍س‍ری، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، ۱۳۸۰ش.[https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/%d8%a7%d9%85%d8%b6%d8%a7%d8%a6%db%8c%d8%a7%d8%aa-%d8%af%d8%b1-%d9%82%d8%b1%d8%a2%d9%86-%d9%81%d8%a7%db%8c%d9%84-%d9%85%d9%86%d8%a8%d8%b9-%d9%85%d9%88/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] | |||
{{منابع مطالعاتی مبانی فقه معاصر}} | |||
[[رده:نقص منابع عربی]] | |||
[[رده:منابع مطالعاتی مبانی فقه]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۳ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۵۷
احکام امضائی در مقابل احکام تأسیسی بخشی از احکام فقهی هستند که پیش از بعثت رسول اکرم(ص) به صورت آیین، قانون اجتماعی یا رسومات محلی رایج بوده‌اند. اسلام گاه این قواعد را با کمی تغییر و گاه بدون هیچ تغییری امضا کرده است. این تقسیم‌بندی لزوماً مورد پذیرش همه فقه‌پژوهان نیست و برخی منکر امضایی بودن احکام هستند و در مقابل نیز پژوهشگرانی هستند که بخش‌های زیادی از احکام به‌ویژه احکام معاملات را امضایی می‌دانند. جایگاه این بحث در مبانی فقه و دانش فلسفه فقه است.
آنچه بحث درباره احکام امضائی را اهمیت می‌دهد تأثیر آن در مسیر اجتهاد است. آیا از امضایی بودن احکام می‌توان نتیجه گرفت که این احکام تابع اقتضائات زمانه بوده و قابل تغییرند؟ آیا ملاکات این احکام قابل شناسایی هستند؟ چه معیاری برای شناخت احکام امضائی و تأسیسی وجود دارد؟ اصولا چه مقدار از احکام دینی تأسیسی و کدام بخش‌ها امضائی هستند؟ پاسخ به پرسش‌هایی از این دست می‌تواند در فتوایی که مجتهد در فرایند استنباط به آن می‌رسد تغییر ایجاد کند.
منابع ذیل در پاسخ به سؤالات فوق جمع‌آوری شده است.
کتاب‌ها
فارسی
- احکام تأسیسی و امضایی در فقه امامیه، محمدمهدی کریمی‌نیا و محمدرضا عطامنش، قم، جلوه کمال، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- روش‌شناسی حکم، محمد عرب‌صالحی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۹۴ش. گفتار سوم این کتاب به بحث دربارهٔ احکام امضایی و تأسیسی اختصاص یافته است. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- موسوعة الفقه الاسلامی المقارن، ناصر مکارم شیرازی، قم، دار النشر الامام علی بن ابی‌طالب، ۱۳۹۰ش. نویسنده در جلد اول این کتاب از صفحه ۵۲۳ تا ۵۳۰ به موضوع احکام امضائی پرداخته است.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جامعه‌شناسی فقه، بررسی جامعه‌شناسی احکام امضایی اسلام با تکیه بر احکام مربوط به خانواده، فاضل حسامی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ۱۳۸۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مقاله‌ها
فارسی
- نقد و بررسی دلالت خبری‌بودن فعل بر حکم امضایی در آیات‌الاحکام، علیرضا سروش، دوفصلنامه قرآن، فقه و حقوق اسلامی، سال ۶، شماره ۱۲، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ماهیت احکام امضائی با تأکید بر نقد نظر برخی معاصران، محمد عرب‌صالحی، فصلنامه جستارهای فقهی و اصولی، شماره ۱۵، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تبیین احکام امضائی و تأثیر آن در استنباط فقهی، قاسم نخعی‌پور و محمدعلی سعیدی، دوفصلنامه آموزه‌های فقه مدنی، شماره ۱۶، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ماهیت احکام امضائی، مسعود فیاضی، فصلنامه فقه و اصول، شماره ۱۰۲، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ماهیت احکام امضایی (از رهگذر بررسی تطبیقی آرای مرحوم محقق اصفهانی و امام خمینی (ره))، مسعود فیاضی، فصلنامه حقوق اسلامی، سال ۹، شماره ۳۴، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- نقش احکام تأسیسی و امضایی در استنباط (نکاح به عنوان الگو)، فاطمه ملحم، کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی بنت‌الهدی (رض)، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- احکام امضائی قرآن مجید: معیار و آثار (با تکیه بر حوزه معاملات)، علیرضا سروش، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر پایان‌نامه دکتری.
- نقش تحولات پزشکی در عده زنان بر اساس امضائی یا تأسیسی بودن، محدثه نمار، گروه حقوق دانشکده رفاه، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ترجمه وتحقیق دوبخش (رابطه فقه وحکومت احکام امضایی وتاسیسی کتاب حضرت آیت الله مکارم شیرازی، سید طرماح حیدر زیدی، کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، ۱۳۹۷ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- احکام امضایی قرآن نسبت به عصر جاهلیت، حسین زمانیان، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، ۱۳۹۵ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی برخی تعالیم امضائی و تأسیسی پیامبر اعظم (ص) بر اساس آیات قرآن، اکرم موسوی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی، ۱۳۹۴ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ام‍ض‍ائ‍ی‍ات در قرآن، اف‍س‍ان‍ه ی‍وس‍ف‍ی آب‍ن‍دان‍س‍ری، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، ۱۳۸۰ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر