۴٬۰۸۱
ویرایش
کاربر:Rezashams/صفحه تمرین۲: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←آزادی عقیده و مذهب
(←منابع) |
جز (←آزادی عقیده و مذهب) |
||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
'''حق الناس (اسلام و حقوق بشر)'''، کتابی به زبان فارسی نوشته [[محسن کدیور]] است که در آن سه شرط عاقلانه، عادلانه و بهترین راه‌حل بودن را برای احکام حیطه فقه معاملات لازم دانسته؛ چنانچه به گفته وی این احکام در زمان پیامبر(ص) از این ویژگی برخوردار بوده‌اند. او باور دارد اگر حکمی امروزه فاقد این سه شرط باشد از احکام متغیر اسلام، منسوخ، و محکوم به بطلان است. | '''حق الناس (اسلام و حقوق بشر)'''، کتابی به زبان فارسی نوشته [[محسن کدیور]] است که در آن سه شرط عاقلانه، عادلانه و بهترین راه‌حل بودن را برای احکام حیطه فقه معاملات لازم دانسته؛ چنانچه به گفته وی این احکام در زمان پیامبر(ص) از این ویژگی برخوردار بوده‌اند. او باور دارد اگر حکمی امروزه فاقد این سه شرط باشد از احکام متغیر اسلام، منسوخ، و محکوم به بطلان است. | ||
این کتاب دربردارنده روایتی نواندیشانه یا روشنفکرانه از اسلام است. به باور او تفکر مشهور از اسلام در تعارض با مدرنیته و قواعد بین‌المللی و [[حقوق بشر]] است. کدیور با راه‌حلی از جانب روشنفکران دینی با عنوان اسلام معنوی یا غایت‌مدار، تقریری از اسلام ارائه می‌دهد که به اعتقاد او نه‌تنها با دنیای مدرن هیچ گونه تعارضی ندارد بلکه | این کتاب دربردارنده روایتی نواندیشانه یا روشنفکرانه از اسلام است. به باور او تفکر مشهور از اسلام در تعارض با مدرنیته و قواعد بین‌المللی و [[حقوق بشر]] است. کدیور با راه‌حلی از جانب روشنفکران دینی با عنوان اسلام معنوی یا غایت‌مدار، تقریری از اسلام ارائه می‌دهد که به اعتقاد او نه‌تنها با دنیای مدرن هیچ گونه تعارضی ندارد بلکه بهترین راه‌حل ممکن است. وی معتقد است اسلام سنتی در چند محور نظیر برابری حقوق زنان با مردان، مسلمانان با غیرمسلمانان، بردگان با انسان‌های آزاد و مسائلی نظیر آزادی در عقیده و مذهب با اندیشه حقوق بشر ناسازگار است. | ||
==گزارش ساختار== | ==گزارش ساختار== | ||
کتاب «حق الناس (اسلام و حقوق بشر)» نوشته [[محسن کدیور]]، مجموع چهارده مقاله در زمینه اسلام و حقوق بشر است که نویسنده در آن با رویکرد انتقادی دیدگاه رایج از اسلام در نسبت با حقوق بشر را مورد کاوش قرار می‌دهد. او می‌کوشد تا بیان کند ایمان به خدا، باور به آخرت و پیروی از تعالیم پیامبر اسلام(ص) در ذات خود هیچ تعارضی با رویکرد انسانی حقوق بشر ندارد. نویسنده کتاب را در پنج بخش موضوعی تنظیم کرده است. | کتاب «حق الناس (اسلام و حقوق بشر)» نوشته [[محسن کدیور]]، مجموع چهارده مقاله در زمینه اسلام و حقوق بشر است که نویسنده در آن با رویکرد انتقادی دیدگاه رایج از اسلام در نسبت با حقوق بشر را مورد کاوش قرار می‌دهد. او می‌کوشد تا بیان کند ایمان به خدا، باور به آخرت و پیروی از تعالیم پیامبر اسلام(ص) در ذات خود هیچ تعارضی با رویکرد انسانی حقوق بشر ندارد. نویسنده کتاب را در پنج بخش موضوعی تنظیم کرده است. | ||
* بخش اول به «مبادی بحث اسلام و حقوق بشر» اختصاص داده شده است. سه مقاله «از اسلام تاریخی به اسلام معنوی»، «اصول سازگاری اسلام و مدرنیته» و «پیش درآمدی بر بحث عمومی و خصوصی در فرهنگ اسلامی» زمینه گستر بحث اصلی است. در مقاله نخست مشخصات رویکرد غایت‌مدار از اسلام در مقایسه با دیدگاه سنتی ارائه شده است. در مقاله دوم «نسبت اسلام و مدرنیته» | * بخش اول به «مبادی بحث اسلام و حقوق بشر» اختصاص داده شده است. سه مقاله «از اسلام تاریخی به اسلام معنوی»، «اصول سازگاری اسلام و مدرنیته» و «پیش درآمدی بر بحث عمومی و خصوصی در فرهنگ اسلامی» زمینه گستر بحث اصلی است. در مقاله نخست مشخصات رویکرد غایت‌مدار از اسلام در مقایسه با دیدگاه سنتی ارائه شده است. در مقاله دوم «نسبت اسلام و مدرنیته» به‌مثابه مجموعه‌ای که حقوق بشر جزئی از آن است، و در مقاله سوم، مطالعه اجمالی حوزه عمومی و خصوصی از امور مرتبط با حقوق بشر بیان شده است. | ||
* بخش دوم «اسلام و حقوق بشر» است. نخستین مقاله این بخش «امام سجاد(ع) و حقوق مردم» تحقیقی درباره رساله حقوق امام سجاد(ع) و معنای حق در متون دینی است. دومین نوشتار این بخش مصاحبه مکتوب «حقوق بشر و روشنفکری دینی» است که حاوی تأملی درباره نسبت اسلام سنتی با اعلامیه جهانی حقوق بشر، میثاق‌های وابسته و راه‌حلی برای سازگاری اسلام و اندیشه حقوق بشر است. آخرین مقاله این بخش «حقوق بشر، لائیسیته و دین»، نسبت حقوق بشر را با دو اندیشه رقیب معاصر یعنی اندیشه دینی و اندیشه لائیک بررسی می‌کند. | * بخش دوم «اسلام و حقوق بشر» است. نخستین مقاله این بخش «امام سجاد(ع) و حقوق مردم» تحقیقی درباره رساله حقوق امام سجاد(ع) و معنای حق در متون دینی است. دومین نوشتار این بخش مصاحبه مکتوب «حقوق بشر و روشنفکری دینی» است که حاوی تأملی درباره نسبت اسلام سنتی با اعلامیه جهانی حقوق بشر، میثاق‌های وابسته و راه‌حلی برای سازگاری اسلام و اندیشه حقوق بشر است. آخرین مقاله این بخش «حقوق بشر، لائیسیته و دین»، نسبت حقوق بشر را با دو اندیشه رقیب معاصر یعنی اندیشه دینی و اندیشه لائیک بررسی می‌کند. | ||
* بخش سوم «آزادی عقیدتی دینی و سیاسی» مورد مطالعه قرار داده است. «آزادی عقیده و مذهب در اسلام و اسناد حقوق بشر» نخستین مقاله این بخش است که به طور موردی مجازات ارتداد را مورد بحث و بررسی قرار داده است. مقاله دوم این بخش «حقوق مخالف سیاسی در جامعه دینی» است که در آن نویسنده با مطالعه موردی نهضت عاشورا و تمسک به سیره علوی، آزادی‌های سیاسی را به عنوان لوازم لاینفک حضور اسلام در عرصه عمومی اثبات کرده است. این مقاله ضمیمه‌ای فقهی دارد که احکام بغی و محاربه به شیوه فقه سنتی مورد استنباط اجتهادی واقع شده است. | * بخش سوم «آزادی عقیدتی دینی و سیاسی» مورد مطالعه قرار داده است. «آزادی عقیده و مذهب در اسلام و اسناد حقوق بشر» نخستین مقاله این بخش است که به طور موردی مجازات ارتداد را مورد بحث و بررسی قرار داده است. مقاله دوم این بخش «حقوق مخالف سیاسی در جامعه دینی» است که در آن نویسنده با مطالعه موردی نهضت عاشورا و تمسک به سیره علوی، آزادی‌های سیاسی را به عنوان لوازم لاینفک حضور اسلام در عرصه عمومی اثبات کرده است. این مقاله ضمیمه‌ای فقهی دارد که احکام بغی و محاربه به شیوه فقه سنتی مورد استنباط اجتهادی واقع شده است. | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
=== روش شناسی === | === روش شناسی === | ||
نویسنده در این کتاب با رویکرد روشنفکرانه به بازنگری مباحث فقهی پرداخته است. او با استفاده از عقل و اهمیت ویژه به آن در فهم احکام فقهی و ضمیمه کردن اطلاقات و عمومات قرآن و سیره عقلا، اقدام به کشف حکم شرعی می‌کند. در فقه مرسوم اهمیت عقل و عقلا در درجه | نویسنده در این کتاب با رویکرد روشنفکرانه به بازنگری مباحث فقهی پرداخته است. او با استفاده از عقل و اهمیت ویژه به آن در فهم احکام فقهی و ضمیمه کردن اطلاقات و عمومات قرآن و سیره عقلا، اقدام به کشف حکم شرعی می‌کند. در فقه مرسوم اهمیت عقل و عقلا در درجه دوم، بعد از آیات و روایات قرآن کریم و در نزد برخی فقیهان در صورت نبود منابع دیگر معتبر است. بنابراین کتاب حق الناس با مخالفت با قواعد اجتهاد مرسوم، سنت جدیدی در فقه اسلامی محسوب می‌شود که مخالفت‌های زیادی را به دنبال دارد. | ||
=== جایگاه نویسنده و کتاب === | === جایگاه نویسنده و کتاب === | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
کدیور این مقالات را در فاصله سالهای ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۵ش نوشته، و به‌صورت جداگانه منتشر کرده است. لکن این مجموعه مقالات برای اولین بار به‌صورت یک کتاب مستقل توسط انتشارات کویر در سال ۱۳۸۷ش در چهار نوبت به چاپ رسیده است.<ref>کدیور، حق الناس (اسلام و حقوق بشر)، ص۱۱.</ref>چاپ پنجم این کتاب در سال ۱۳۹۳ش توسط نشر نی و نشر کویر صورت گرفت که توسط وزارت فرهنگ و ارشاد ترخیص آن ممنوع شد.<ref>[https://t.me/Mohsen_Kadivar_Official/2617 «انتشار ویرایش دوم کتاب حق الناس به زبان انگلیسی»]، کانال تلگرام محسن کدیور.</ref> | کدیور این مقالات را در فاصله سالهای ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۵ش نوشته، و به‌صورت جداگانه منتشر کرده است. لکن این مجموعه مقالات برای اولین بار به‌صورت یک کتاب مستقل توسط انتشارات کویر در سال ۱۳۸۷ش در چهار نوبت به چاپ رسیده است.<ref>کدیور، حق الناس (اسلام و حقوق بشر)، ص۱۱.</ref>چاپ پنجم این کتاب در سال ۱۳۹۳ش توسط نشر نی و نشر کویر صورت گرفت که توسط وزارت فرهنگ و ارشاد ترخیص آن ممنوع شد.<ref>[https://t.me/Mohsen_Kadivar_Official/2617 «انتشار ویرایش دوم کتاب حق الناس به زبان انگلیسی»]، کانال تلگرام محسن کدیور.</ref> | ||
ترجمه انگلیسی کتاب حق الناس با عنوان «حقوق بشر و اسلام نواندیش» در «مجموعۀ ترجمه متفکران مدرن مسلمان» از انتشارات دانشگاه ادینبورگ منتشر شده است. این کتاب نخستین کتاب یک نویسنده ایرانی و اولین کتاب ترجمه شده از زبان فارسی | ترجمه انگلیسی کتاب حق الناس با عنوان «حقوق بشر و اسلام نواندیش» در «مجموعۀ ترجمه متفکران مدرن مسلمان» از انتشارات دانشگاه ادینبورگ منتشر شده است. این کتاب نخستین کتاب یک نویسنده ایرانی و اولین کتاب ترجمه شده از زبان فارسی در این مجموعه است. ترجمه انگلیسی حق الناس با مقدمه‌ای مبسوط از جانب نویسنده، آراء کتاب را با نظراتی درباره «اسلام و حقوق بشر» از محمود محمد طه، النعیم، آن‌مایر، مجتهد شبستری، و ساشادینا که از متفکران معاصراند، مقایسه کرده است.<ref>[https://t.me/Mohsen_Kadivar_Official/2617 «انتشار ویرایش دوم کتاب حق الناس به زبان انگلیسی»]، کانال تلگرام محسن کدیور.</ref> از کدیور ۱۲ مقاله مرتبط با مباحث حقوق بشر در [[دغدغه‌های حکومت دینی (کتاب)|کتاب دغدغه‌های حکومت دینی]] آمده است. این کتاب در سال ۱۳۷۹ش توسط نشر نی منتشر شده است.<ref>کدیور، حق الناس (اسلام و حقوق بشر)، ص۱۱.</ref>چاپ آثار کدیور در ایران ممنوع است و او در سالهای اخیر نوشته‌هایش را به شکل الکترونیک و از طریق [https://kadivar.com/10387/ وبسایت شخصی] منتشر می‌کند. تعداد این کتب تا به امروز به ۱۵ جلد می‌رسد که از این میان، دو کتاب به شکل کاغذی در آلمان چاپ شده است.<ref>رضائیه، [https://www.naqdedini.org/140006-8/ عدالت و حق آدمی در اسلام معنوی]، فصلنامه نقد دینی، شماره ۶، ۱۴۰۰ش.</ref> | ||
==بررسی و حل تعارض میان اسلام سنتی و مدرنیته== | ==بررسی و حل تعارض میان اسلام سنتی و مدرنیته== | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
نویسنده معتقد است آزادی عقیده و مذهب دارای حسن و مطلوبیت عقلی است.<ref>کدیور، حق الناس (اسلام و حقوق بشر)، ص۱۸۲.</ref> وی بدین باور است که هفت دسته از آیات قرآن کریم به آزادی عقیده، و اختیار در انتخاب مذهب دلالت دارند و هیچ مجازات دنیوی را بر اختیار دین و عقیده باطل تعیین نکرده اگرچه منکران را به عذاب اخروی وعده داده است: | نویسنده معتقد است آزادی عقیده و مذهب دارای حسن و مطلوبیت عقلی است.<ref>کدیور، حق الناس (اسلام و حقوق بشر)، ص۱۸۲.</ref> وی بدین باور است که هفت دسته از آیات قرآن کریم به آزادی عقیده، و اختیار در انتخاب مذهب دلالت دارند و هیچ مجازات دنیوی را بر اختیار دین و عقیده باطل تعیین نکرده اگرچه منکران را به عذاب اخروی وعده داده است: | ||
* آیاتی که به بیان نفی اکراه و اجبار در دین می‌پردازند.<ref>آیه ۲۵۶ سوره بقره.</ref> او معتقد است رد اجبار در این | * آیاتی که به بیان نفی اکراه و اجبار در دین می‌پردازند.<ref>آیه ۲۵۶ سوره بقره.</ref> او معتقد است رد اجبار در این آیات، مساوی پذیرش آزادی در امر دین است و لازمه‌اش آزادی در دو امر است: آزادی در ورود در دین و آزادی در خروج از آن. | ||
* آیاتی که دال بر آزادی در انتخاب هدایت و ضلالت در دنیا و اختصاص مجازات به سرای آخرت است.<ref>آیه ۲۹ سوره کهف و آیه ۴۱ سوره زمر.</ref> | * آیاتی که دال بر آزادی در انتخاب هدایت و ضلالت در دنیا و اختصاص مجازات به سرای آخرت است.<ref>آیه ۲۹ سوره کهف و آیه ۴۱ سوره زمر.</ref> | ||
* آیاتی که وظیفه پیامبر را ابلاغ حق می‌داند نه اجبار حق و سلب آزادی.<ref>آیات ۲۱ و ۲۲ سوره غاشیه و ۵۶ تا ۵۸ سوره فرقان.</ref> | * آیاتی که وظیفه پیامبر را ابلاغ حق می‌داند نه اجبار حق و سلب آزادی.<ref>آیات ۲۱ و ۲۲ سوره غاشیه و ۵۶ تا ۵۸ سوره فرقان.</ref> | ||