۳۸۸
ویرایش
Hamzeahmadi (بحث | مشارکتها) |
Hamzeahmadi (بحث | مشارکتها) |
||
خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
==تاریخچه و زمینه شکلگیری== | ==تاریخچه و زمینه شکلگیری== | ||
پیدایش مجسمهسازی به عنوان یک فن و هنر، تقریباً مقارن با تاریخ پیدایش بشر است. | پیدایش مجسمهسازی به عنوان یک فن و هنر، تقریباً مقارن با تاریخ پیدایش بشر است.<ref>حسینی، «فقه و هنرهای تصویری و تجسمی»، ص۲۸.</ref> گفته میشود پیدایش مجسمهسازی و رواج آن علاوه بر ذوقهای روحی و هنری، به انگیزهها و اغراض دیگری نظیر ساختن بت و برای پرستش بوده است.<ref>علیدوست، «فقه هنر: در دو نگاه جامع و تعینات موردی»، ص۵۲.</ref> علامه مجلسی روایاتی را در باب بتپرستی بررسی کرده است که به رواج مجسمهسازی به انگیزه بتپرستی در امتهای سابق، بهویژه جهان عرب پیش از ظهور اسلام، اشاره دارند.<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۲۵۰-۲۵۴.</ref> به گفته برخی مورخین: پیش از ظهور اسلام، دور تا دور دیوار کعبه به عدد روزهای سال مجسمههایی برای پرستش نصب بوده است.<ref>دوانی، تاریخ اسلام از آغاز تا هجرت، ۱۳۸۹ش، ص۲۹.</ref> در چنین فضایی و با ظهور اسلام روایاتی از پیامبر(ص) در ممنوعیت مجسمهسازی صادر شد و به دستور او (پس از فتح مکه) مجسمهها و بتهای اطراف کعبه منهدم گردید.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، مکتبة محمد علی صبیح، ج۴، ص۸۷۴.</ref> مجسمهسازی و نقاشی با عناوین «تصویر»، «صورت» و «تمثال» در منابع روایی شیعه و اهل سنت وارد شده است <ref>برای نمونه نگاه کنید به حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۵، ص۱۷۴-۱۷۶؛ احمد بن حنبل، مسند احمد، ۱۴۱۶ق، ج۴، ص۶۵؛ بخاری، صحیح بخاری، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۱۳۶.</ref> و به عنوان یکی از افعال اختیاری انسان، مشمول حکم فقهی بوده و از مسائلی است که فقها درباره آن بحث کردهاند.<ref>روحانی، فقه الصادق، ۱۴۱۲ق، ج۱۴، ص۲۱۸.</ref> به گفته علیرضا اعرافی، بحث از حرمت و حکم شرعی مجسمهسازی اولین بار از سوی شیخ مفید در کلمات فقها مطرح شد.<ref>عابدینزاده، مجسمه و نقاشی: تقریرات درس آیت الله اعرافی، ۱۳۹۰ش، ص۲۴.</ref> در منابع فقهی شیعه باب مستقلی به مجسمهسازی اختصاص داده نشده است و احکام مربوط به آن در ضمن ابواب فقهی طهارت (احکام دفن و آداب آن)، نماز (لباس و مکان نمازگزار و احکام مساجد) و متاجر (کسبهای حرام) بررسی شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۸، ص۳۸۳-۳۹۴.</ref> شیخ انصاری در «کتاب المکاسب» بخشی را به بررسی حکم فقهی مجسمهسازی و احکام مربوط به کسب درآمد از طریق آن، ذیل عنوان کلی «اموری که اکتساب به واسطه آنها ذاتاً حرام است»، اختصاص داده است.<ref>شیخ انصاری، کتاب المکاسب، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۸۳.</ref> به واسطه تدریس این کتاب و شروح و تعلیقاتی که بر آن زده شده است، بحث از حکم فقهی مجسمهسازی وارد کلمات فقهای معاصر شد.<ref>برای نمونه نگاه کنید به توحیدی تبریزی، مصباح الفقاهة: تقریرات درس مکاسب آیت الله خویی، ج۱، ص۳۵۳؛ خمینی، المکاسب المحرمة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۶۸؛ منتظری، دراسات فی المکاسب المحرمة، ج۲، ص۵۴۱.</ref> | ||
==رویکردها و نظرات در فقه شیعه== | ==رویکردها و نظرات در فقه شیعه== |
ویرایش