کودک‌آزاری (منابع مطالعاتی)

از دانشنامه فقه معاصر
(تغییرمسیر از مقالات کودک‌آزاری)
منابع مطالعاتی کودک‌آزاری و ریزموضوعات آن:

تنبیه کودک


آخرین ویرایش: ۱۴۰۳/۲/۲۵

همه منابع مطالعاتی

کودک‌آزاری هرگونه فعل یا ترک فعلی است که باعث آسیب رساندن واقعی یا احتمالی به سلامت روحی و جسمی و رشد کودک شود. کودک‌آزاری طیف وسیعی از رفتارهای آسیب رسان از قبیل عدم برآوردن نیازهای اولیه کودک، غفلت از مراقبت‌های بهداشتی، فقدان رشد کافی، تنبیه بدنی و بدرفتاری فیزیکی، سوء استفاده جنسی و سوء رفتار هیجانی و آزار روانی کودک را در بر می‌گیرد. مسئله کودک‌آزاری ارتباط تنگاتنگی با فرهنگ جوامع دارد و امروزه با توجه به رواج مسائل حقوق بشری بیشتر مورد توجه قرار گرفته و به‌همین‌دلیل در پژوهش‌های جدید فقهی-حقوقی زیاد به آن پرداخته شده است. کودک از منظر قوانین بین‌المللی مانند پیمان‌نامه حقوق کودک، به فرد زیر ۱۸ سال و در فقه اسلامی به فردی که به بلوغ شرعی نرسیده، اطلاق می‌گردد.

مسائل پیش‌روی فقه معاصر در ارتباط با کودک‌آزاری عبارت است از: آیا برای کودک‌آزاری در فقه، احکامی تدوین شده است؟ تفاوت بین کودک‌آزاری و تنبیه کودک چیست؟ چه کسی حق تنبیه کودک را دارد؟ آیا سوءنیت در تنبیه کودک از مصادیق کودک‌آزاری است؟ آیا کودک‌آزاری از جانب ولیّ کودک قابل جرم‌انگاری و مجازات کیفری است؟

در متون فقهی و حقوقی، احکام و قوانین خاصی برای انواع کودک آزاری ازجمله کودک آزاری جسمی، کودک آزاری روانی و کودک آزاری جنسی تصویب شده است. همه انواع کودک آزاری چه توسط والدین و چه توسط دیگران در فقه امامیه حرام دانسته شده و برای ریزترین آسیب که در اثر آزار، خشونت و حتی تنبیه در کودک به وجود آمده باشد، حد و تعزیر در نظر گرفته شده است. در حقوق موضوعه ایران نیز که برگرفته از فقه امامیه است مجازات‌هایی برای آسیب و خشونت بر علیه کودکان در نظر گرفته شده است.

کتاب‌ها

فارسی

  1. پدیده‌ی کودک‌آزاری در فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران، صدیقه افکاربیدوخت، تهران، رازنهان، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  2. جرائم کودک آزاری در فقه و حقوق، محمد بهرامی، تهران، نوآوران دانش، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  3. بررسی حقوقی پدیده کودک‌آزاری، وحید دژه، قم، عصر جوان، ۱۴۰۰ش. لینک صفحات ابتدایی کتاب
  4. منع تنبیه بدنی کودکان، احمدرضا بهنیافر، تهران، نشر حقوقی، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  5. بررسی فقهی و حقوقی کودک‌آزاری، معصومه موثق، تهران، انتشارات قانون‌یار، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  6. شاخصه‌های کودک آزاری از منظر فقه و حقوق، سمیرا گلزار فشالمی، گرگان، انتشارات نوروزی، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  7. درآمدی بر کودک‌آزاری در قرآن و روایات اسلامی، حسین حق‌شناس گرگابی، اصفهان، فرهنگ‌پژوهان دانش، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  8. مبانی فقهی و حقوقی جرائم و تادیب کودک، منصور فرقانی، تهران، انجمن اولیا و مربیان، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  9. بررسی فقهی و حقوقی کودک آزاری، شهین گنجی‌مقدم‌شولمی، تهران، مؤسسه رایان کاویان پویا، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  10. مجموعه مقالات نخستین همایش: نقش ادیان و رهبران دینی در مقابله با خشونت علیه کودکان، مرکز مطالعات حقوق بشر دانشگاه مفید، قم، دانشگاه مفید، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  11. تنبیه بدنی کودکان در نظام بین‌الملل حقوق بشر و فقه امامیه، سید جواد حسینی‌خواه، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار، ۱۳۸۹ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

عربی

  1. احكام الاعتداء على الأطفال في الفقه الاسلامي، ايمان سعد عبدالله الطويرقى، ریاض، عربستان سعودی، مكتبة الرشد، ۲۰۱۶م.
  2. الاعتداء على الأطفال، محمدعلی البار، بیروت، الدار الشامیة؛ دمشق، دارالقلم، ۲۰۰۲م.

مقاله‌ها

فارسی

  1. جستاری بر پدیده هرزه‌‎نگاری و اغفال سایبری کودکان در پرتو آموزه‏‌های فقه و حقوق ایران، مریم غنی‌زاده بافقی و اسماء حسین‌زاده سرشکی، دوفصلنامه فقه و حقوق خانواده، دوره ۲۸، شماره ۷۸، بهار و تابستان ۱۴۰۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  2. مشروعیت تنبیه بدنی کودکان از منظر فقه اسلامی، فاطمه محمدی و سید محمود کاویانی، سالنامه پژوهش‌های فقهی زن و خانواده، شماره ۸، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  3. بررسی کودک‌آزاری با تأکید بر مقابله با کودک‌آزاری جنسی در حقوق ایران و فقه امامیه، مهدی هلالی، فصلنامه علمی آراء، دوره‌ ۴، شماره ۷، پاییز ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  4. بررسی کودک آزاری در حقوق موضوعه ایران، محمدجواد حسن‌زاده، روانشناسی و علوم تربیتی در هزاره سوم، شماره ۷، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  5. نقش راهبردی آموزه‌های دینی با رویکرد فقهی برای پیشگیری و منع تنبیه بدنی کودکان، محمدعلی بادامی و محمدمهدی مقدادی و مرضیه پیله‌ور، دوفصلنامه مبانی فقهی حقوق اسلامی، شماره ۲۷، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  6. وجوه افتراق و اشتراک کنوانسیون حقوق کودک و فقه امامیه در باب کودک آزاری، بهروز زارع و اکبر فهیمی، دومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های دینی، علوم اسلامی، فقه و حقوق در ایران و جهان اسلام، خرداد ۱۳۹۸ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  7. مطالعه تطبیقی کودک‌آزاری و جرائم جنسی از دیدگاه قرآن کریم؛ حقوق موضوعه و اسناد بین المللی، سحر زرگریان و حسن شفیعی، فصلنامه مطالعات قرآنی، شماره ۴۰، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  8. بررسی جرم کودک‌آزاری در حقوق ایران و فرانسه، شیدا عبدالله‌پور، فصلنامه فقه، حقوق و علوم جزا، شماره ۱۱، بهار ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  9. رویکرد تحلیلی بر تربیت معنویِ عاری از خشونت علیه کودکان، مریم جوادپور، فصلنامه مطالعات اسلامی در حوزه سلامت، شماره ۸، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  10. بررسی فقهی و حقوقی سوء رفتار با کودکان در لایحه حمایت از اطفال و نوجوانان و جایگاه آن در اسناد بین‌المللی، سید باقر سیدی بنابی و سید مرتضی موسوی تبار، فصلنامه قضاوت، شماره ۹۴، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  11. جواز فقهی تنبیه بدنی کودک از منظر روایات اهل البیت علیهم السلام، یوسفعلی سلطانی، دوفصلنامه تأمل، شماره ۵، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  12. پیشگیری از بزه‌دیدگی اطفال در آموزه‌های قرآنی، محمدصادق چاووشی و هادی کرامتی معز، فصلنامه مطالعات قرآنی، شماره ۳۵، ۱۳۹۷ش. لینک متن مقاله
  13. بررسی فقهی و حقوقی مرز «کودک آزاری» و «تنبیه کودک از سوی والدین»، عارف خلیلی‌پاجی و سید علیرضا میرکمالی و علی باقری، دوفصلنامه مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق، شماره ۳۵، بهار و تابستان ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  14. تنبیه بدنی کودکان؛ از منع جهانی تا آموزه‌های دینی و مقررات قانونی، ناصر عزیزی و حسین رضایی و حجت شکربیگی، ماهنامه دادرسی، شماره ۱۲۴، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  15. روش‌های تأدیب کودک از نظر فقه و روان‌شناسی، ابوذر صانعی، دوفصلنامه فقه تربیتی، شماره ۸، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  16. تنبیه کودک به منظور تربیت و تأدیب از منظر احادیث، عبدالجبار زرگوش نسب و فرهاد جلیلیان، دوفصلنامه آموزه‌های تربیتی در قرآن و حدیث، شماره ۴، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  17. بررسی فقهی و روان‌شناختی ادلۀ مشروعیت تعزیر و تأدیب کودک، علی قبادیان و ابوذر صانعی، دوفصلنامه فقه تربیتی، شماره ۶، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  18. واکاوی مفهوم ضرب در احادیث تنبیه کودکان برای نماز، علی کریمیان، فصلنامه علوم حدیث، شماره ۸۲، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  19. واکاوی تنبیه بدنی کودکان در خانواده با تکیه بر تحلیل معنایی روایات ضرب، زهرا بشارتی، فصلنامه خانواده‌پژوهی، شماره ۴۵، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  20. دیدگاه اسلام و پیشوایان دینی در مقابله با کودک آزاری و خشونت علیه کودکان، فائزه پیمان‌پاک و پریسا پورعلمداری و شهلا پاکدامن، ماهنامه معرفت، شماره ۲۰۹، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  21. تاملاتی در کودک‌آزاری با رویکردی بر قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب ۱۳۸۱، حمیدرضا صالحی و مائده اسماعیل‌پور، فصلنامه فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، شماره ۶۱، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  22. سازوکارهای حمایت از حقوق کودک در برابر مجازات و تنبیه از نظر فقه و حقوق، مرتضی طبیبی جبلی و آزاده علیان نجف‌آبادی و مسعود راعی دهقی، فصلنامه فقه و حقوق خانواده، شماره ۵۸، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  23. تنبیه بدنی کودکان در آموزه‌های فقهی، قوانین داخلی و اسناد بین‌المللی، جمال بیگی و توحید غلامی تازه قلعه، فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره ۱۲ و ۱۳، پاییز و زمستان ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  24. سیره تربیتی پیشوایان دینی در مقابله با تنبیه ‌بدنی کودکان، شهلا پاکدامن و پریسا پورعلمداری و فیزه پیمان پاک، دوفصلنامه بین‌المللی حقوق بشر، شماره ۱۳، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  25. واکاوی مجازات‌های کودک از منظر فقه امامیه، احسان علی اکبری بابوکانی و رضا عباسپور و حسین ناصری، فصلنامه مبانی فقهی حقوق اسلامی، شماره ۷، ۱۳۹۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  26. بررسی حدود و ثغور تنبیه، تعزیر و تأدیب کودک در فقه امامیه، نصرالله شاملی و علی اکبری بابوکانی و محسن شاکری، فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی، شماره ۲۵، ۱۳۹۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  27. راهکارهای تقریب دیدگاه فقه امامیّه و نظام بین الملل حقوق بشر در مسئله تنبیه بدنی کودکان، سیدجواد حسینی خواه، دوفصلنامه بین‌المللی حقوق بشر، شماره ۱۲، ۱۳۹۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  28. تنبیه بدنی کودکان در پرتو سیاست جنایی حکومت دینی، محمدمهدی انجم شعاع، دوفصلنامه بین‌المللی حقوق بشر، شماره ۱۲، ۱۳۹۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  29. بررسی جرم کودک‌آزاری از دیدگاه قانون مجازات اسلامی و فقه امامیه، حبیب الله طاهری و ثریا قنبری کرمانشاهی، دوفصلنامه پژوهش‌های فقهی، شماره ۳، ۱۳۸۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  30. جرم‌شناسی فقهی و حقوقی کودک‌آزاری ۲، محمدحسین طارمی، گاهنامه پگاه حوزه، شماره ۲۷۹، ۱۳۸۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  31. جرم‌شناسی فقهی و حقوقی کودک‌آزاری ۱، محمدحسین طارمی، گاهنامه پگاه حوزه، شماره ۲۷۸، ۱۳۸۹ش. لینک متن مقاله
  32. تنبیه بدنی کودک، تربیت یا خشونت، محمدمهدی مقدادی، دوفصلنامه بین‌المللی حقوق بشر، شماره ۵، ۱۳۸۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  33. بررسی پدیده کودک آزاری از ابعاد حقوقی و ضرورت بازنگری، زهرا فهرستی و گلرخ نظری‌خاکشور، فصلنامه فقه و تاریخ تمدن، سال پنجم، شماره ۱، بهار ۱۳۸۷ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  34. کودک آزاری، سید محمد موسوی بجنوردی، فصلنامه حقوق و علوم سیاسی، شماره ۳، ۱۳۸۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

عربی

  1. المجرم في جرائم الاعتداء على الأطفال، عبدالحمید الیعقوبی، مجلة استشراف للدراسات والأبحاث القانونية (المغرب)، شماره ۱۰، ۲۰۲۱م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  2. جريمة الاعتداء علي الأطفال جنسيًا (دراسة مقارنة بين الفقه الإسلامي والقانون الجنائي المصري)، مصطفي أحمد بخيت عبدربه، مجلة البحوث القانونیة و الاقتصادیة (المنصورة)، شماره ۶۷، ۲۰۱۸م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  3. أحكام التعدّي على حقوق الطفل في الفقه الاسلامي، وفاء عبد المعطي خلوي خضير، مجلة الشريعة والدراسات الإسلامية، جامعة الكويت، مجلد ۳۱، شماره ۱۰۶، ۲۰۱۶م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  4. حماية الاسلام للطفل من الاساءة و الاهمال، احمد بن عبدالعزیر الحلیبی، جامعة ملک فیصل، ۱۴۲۵ق. لینک متن مقاله

پایان‌نامه‌ها

فارسی

  1. خشونت و کودک‌آزاری از دیدگاه فقه امامیه و حقوق موضوعه، سیده طیبه عربی، پایان‌نامه سطح سه حوزه، مدرسه علمیه تخصصی زینبیه کرج، حوزه علمیه خواهران، ۱۴۰۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  2. بررسی احکام تکلیفی و وضعی تنبیه و تعزیر کودک، مجتبی حسینی، کارشناسی ارشد، گروه الهیات - فقه و مبانی حقوق، موسسه آموزش عالی حکیم طوس، ۱۴۰۱ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  3. بررسی مبانی فقهی حقوق کودک در برابر تنبیه با نگرشی بر حقوق موضوعه، خدیجه بیرامی ایردموسی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌المللی بندر انزلی، ۱۴۰۱ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  4. رویکرد فقه و حقوق کیفری افغانستان در قبال کودک آزاری والدین، محمدابراهیم رضوی، کارشناسی ارشد، موسسه آموزش عالی علوم انسانی، جامعه المصطفی العالمیه، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  5. بررسی تطبیقی حکم تنبیه بدنی کودک در فقه شافعی و قانون ایران، سید سیروان تاج فیروزه، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  6. بررسی ساز و کارهای حمایت از حقوق کودک در برابر تنبیه در فقه و حقوق ایران، نیلوفر شوکتی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  7. بایسته های فقهی و حقوقی راجع به کاهش کودک آزاری، فائزه شمس، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  8. بررسی تنبیه کودک از نظر فقهی وعلوم تربیتی، سیده زهرا عصمتی، کارشناسی ارشد، مرکز پیام نور مشهد، دانشگاه پیام نور استان خراسان رضوی، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  9. بررسی فقهی حقوقی کودک آزاری و خلاهای قانونی مربوط به آن، کارشناسی ارشد، بهادر ابراهیمی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر لنگه، گروه حقوق، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  10. بررسی علل و آسیب های ناشی از خشونت فیزیکی و روانی علیه کودکان و نوجوانان و ارائه راه کارهای پیشگیرانه از منظر فقه وحقوق، علی تبریزی، کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد و علوم انسانی، موسسه آموزش عالی آفاق، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  11. کودک آزاری و تفاوت مصادیق آن در در فقه و حقوق و مقررات بین المللی، محیا عرب‌ یارمحمدی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد شاهرود، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  12. بررسی تطبیقی کودک آزاری از منظر فقه، حقوق ایران و حقوق انگلیس، وجیهه ربانی فرهودی، کارشناسی ارشد، گروه الهیات - فقه و مبانی حقوق، موسسه آموزش عالی حکیم طوس، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  13. بررسی مسائل فقهی و حقوقی کودک آزاری، نیلوفر شهدادی، کارشناسی‌ارشد، مؤسسه آموزش عالی ادیب - مازندران، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  14. بررسی کودک‌آزاری در فقه و حقوق کیفری ایران، محمدرضا آقایی بجستانی، کارشناسی‌ارشد، مرکز پیام نور مشهد، ٰدانشگاه پیام نور استان خراسان رضوی، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  15. بررسی تطبیقی مصادیق کودک آزاری در فقه و حقوق اسلامیو کنوانسون بین المللی حقوق کودک، زهرا خوانین‌زاده، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم حدیث، دانشگاه قرآن و حدیث، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  16. کودک آزاری از منظر فقه با رویکرد نفد مواد مرتبط کنوانسیون حقوق کودک، الهام بحرالعلوم، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  17. مطالعه تطبیقی تنبیه بدنی زوجه و کودک از دیدگاه فقهای امامیه و شافعیه، اعظم میرزای، دانشکده حقوق، دانشگاه یزد، ۱۳۹۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  18. کودک‌آزاری در فقه و حقوق همراه با تبیین آرا حضرت امام خمینی، صفورا نصراللهی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی، ۱۳۸۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

عربی

  1. آليات حماية الأطفال في الفقه الإسلامي والقانون، هادية عبدالله فضل الله إبراهيم، رساله دکتری، كلية الشريعة والقانون، جامعة أم درمان الاسلامية، ۲۰۱۷م.
  2. الجرائم الواقعة على الأطفال: دراسة فقهية مقارنة، محمد سلامه إبراهيم السليمات، کارشناسی ارشد، كلية القانون، جامعة جرش (اردن)، ۲۰۱۵م.
  3. جرائم الاعتداء على الأطفال في ضوء الفقه الإسلامي ولقوانين الوضعية، علي بن محمد الحماد، رساله دکتری، كلية الشريعة والقانون، جامعة ام درمان الاسلامیه (سودان)، ۲۰۰۶م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر