مدیریت ریسک جرم (منابع مطالعاتی)
مدیریت ریسک جرم رهیافتی برای کنترل مجرمین است که قانون‌گذار بر اساس آن، میزان ریسک هر یک از انواع جرم را ارزیابی می‌کند و به تناسب ریسک جرائم، مجازات کیفری متناسب با آنها را وضع می‌کند. این تعیین مجازات در کنار اقدامات پیشگیرانه قانونی موجب کاهش احتمال جرائم به ویژه جرایم خطرناک خواهد شد. بنابراین، در این رهیافت غایت حکم قانونی یا شرعی کاهش احتمال انجام جرم در آینده است. همچنین ممکن است اِعمال مجازات شرعی فارغ از غایت جعل آن، در عمل موجب کاهش احتمال انجام جرم شود.
بنا بر پژوهش‌های اندکی که درباره نسبت فقه با رهیافت مدیریت ریسک جرم صورت گرفته، می‌توان برخی احکام فقهی را مطابق با این رهیافت در نظر گرفت. پیشفرض این پژوهشها این است که نظام مجازات‌های فقهی نیز مانند رهیافت مذکور به دنبال کاهش بزه است. با این حال این پرسش مطرح است که آیا غایت فقه دستیابی به نتایج اجتماعی است یا هدف از جعل احکام فقه و عمل به آنها صرفاً امتثال امر الهی است؟ بر این اساس، آیا کاهش احتمال جرم در احکامی مانند تشهیر مجرمان و برخی کیفرهای همراه با خشونت مانند قطع ید و قصاص نفس لحاظ شده است؟ آیا غایت احکامی که برای حفظ حقوق متهمان و مجرمان در نظر گرفته شده (همچون بزه‌پوشی، درجه‌بندی مجازات‌ها، تعیین نهادهای ارفاقی، حق دادرسی عادلانه) رسیدن به کنترل ریسک جرم است؟ این پرسش‌ها درباره مطابقت عملی فقه با این رهیافت نیز وجود دارد: آیا اجرای احکام فقهی باعث پیشرفت این رهیافت می‌شود یا خیر؟ علاوه بر این، آیا به شرعاً امکان دارد به هدف کنترل جرائم مجازات‌ها را در ابوابی همچون حدود و دیات افزایش یا کاهش داد؟ همچنین آیا می‌توان به هدف مدیریت ریسک جرم امور مباح را ممنوع و امور حرام را مجاز نمود؟
مقاله
- مطالعه رهیافت مدیریت ریسک جرم از چشم اندازهای فقه امامیه، حقوق کیفری ایران و حقوق کیفری بین‌المللی، جلال‌الدین حسانی، سید محمود میرخلیلی، محمدرضا نظری‌نژاد کیاشی، دوره ۱۴، شماره ۲، شهریور ۱۴۰۰ش. مقاله را اینجا ببینید.
پایان‌نامه
- مدیریت ریسک جرم در فقه امامیه، حقوق جزای ایران و فرانسه، امیر رهنمافر، دکتری، دانشکده حقوق و معارف اسلامی، دانشگاه امام صادق علیه السلام، ۱۳۹۲ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- مدیریت ریسک جرم و تاثیر آن بر اهداف مجازات‌ها، سیدمحسن هاشمی‌نژاد، کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، مرکر آموزش‌های الکترونیکی، ۱۳۹۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید