ارز دیجیتال (منابع مطالعاتی)
(تغییرمسیر از رمزپول‌ها (منابع مطالعاتی))
ماهیت ارزهای دیجیتال • استخراج ارزهای دیجیتال • خرید و فروش ارزهای دیجیتال
ارز دیجیتال که با عناوین دیگری چون رمزارز، ارز رمزنگاری شده، پول مجازی، پول رمزنگاری شده نیز شناخته می‌شود، شکل نوینی از پول در عرصه اقتصاد است. این نوع پول ثمره توسعه فن‌آوری اطلاعات است و به دنبال خود منافع و همچنین جرایمی پدید آورده که نیاز به بررسی فقهی و حقوقی دارد. در این زمینه پرسش‌هایی مطرح است از جمله؛ ماهيت ارزهای دیجیتال چیست؟ ارزهای دیجیتال پول هستند یا کالا؟ آیا رمز ارزها مالیت دارند؟ آیا خرید و فروش و استخراج آن مشروع است؟
درباره مشروعیت ارز دیجیتال بسته به انواع آن و همچنین از منظر فقه فردی و حکومتی اختلاف نظر وجود دارد. مهمترین دلایل رد مشروعیت این نوع پول نزد فقها، ابهام داشتن این نوع ارز، مشخص نبودن مبدأ و مقصد آن، پرخطر و ریسک‌پذیر بودن آن است. در مقابل برخی از پژوهشگران دینی با استناد به این دلیل که پول مورد تأیید فقه محصور به وجوه نقد نیست و اینکه مالیت یک ارز رابطه مستقیمی با مطلوبیت آن نزد عقلا و عرف مردم دارد، قائل به مشروعیت ارزهای دیجیتال شده‌اند. از منظر فقه حکومتی نیز گفته شده به استناد ادله‌ای چون قاعده حفظ نظام و قاعده عدالت تا زمانی که از طرف حاکمیت، نظام حقوقی برای کنترل رمزارزها در اقتصاد کشور ایجاد نشود، باید از معاملات ارزهای دیجیتال جلوگیری کرد.
در این صفحه، کتاب‌ها، مقاله‌ها، پایان‌نامه‌ها و دیگر منابعی که از منظر فقه معاصر به بررسی ارزهای دیجیتال پرداخته‌اند جمع‌آوری گردیده است.
کتاب‌ها
فارسی
- جایگاه فقهی و حقوقی ارزهای دیجیتال، فهیمه ملک‌زاده و سینا واحدزاده، تهران، نشر خرسندی، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- فقه رمزارزها: ماهیت رمزارزها - احکام رمزارزها - بررسی فقهی از SDR تقریرات درس آیت‌الله سیدمحمدرضا مدرسی‌طباطبائی‌یزدی، جواد احمدی، قم، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تجارت ارز دیجیتال (موضوع‌شناسی فقهی، اخلاقی، سیستمی به همراه کارکرد رمز ارزهای بنیادین)، محمود محمدی ارمندی، تهران، انتشارات رستان، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- چالش‌های ارزهای دیجیتال در امنیت اقتصادی و حقوق شهروندی ایران، علیرضا اخلاق‌دوست و علی فقیه حبیبی، تهران، خرسندی، ۱۴۰۰ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- مقدمه‌ای بر پول رمزنگاری شده؛ مبانی فنی، مالی و فقهی، علیرضا نواب‌پور، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جایگاه فقهی و حقوقی ارزهای دیجیتال، فهیمه ملک‌زاده و سینا واحدزاده، تهران، نشر خرسندی، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جرایم و مجازات‌های بیتکوین و بلاکچین در حقوق ایران، حسین مظلومان، تهران، نشر مهر کلام، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- وضعیت‌شناسی پژوهش‌های اسلامی رمزارزها در جهان، محمود رفیعیان و سعید مهدیان، قم، انتشارات دفتر پژوهشگاه فضای مجازی. ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی ابعاد حقوقی ارزهای دیجیتال، سید مهران ریاضی‌مند، تهران، نشر برتراندیشان، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- النقد الافتراضی، مجموعه نویسندگان، عربستان، ریاض، جامعة الامام محمد بن سعود الاسلامیة، ۱۴۴۳ق. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- النقود الرقمیة؛ وأثر التعامل بها فی الفقه الإسلامی، أحمد عید عبد الحمید إبراهیم، مصر، دار الاصول للنشر و التوزیع، ۲۰۲۰م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حکم التعامل بالبیتکوین- هل هو مقامرة أم متاجرة، منصور بن عبد الرحمن بن محمد الغامدی، عربستان، ریاض، مرکز التمیز البحثی فی فقه القضایا المعاصرة، ۱۴۴۰ق. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الأحکام الفقهیّة المتعلقة بالعملات الإلکترونیة، عبد الله بن محمد بن عبد الوهاب العقیل، عربستان، المدینة المنورة، الجامعة الإسلامیة، ۲۰۱۷م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مقاله‌ها
فارسی
- تأملی فقهی در امکان جریان یافتن ربای معاملی در مبادلات کوین ها و توکن ها، جواد سلطانی‌فرد و احمد محمدی، فصلنامه مجلس و راهبرد، تابستان ۱۴۰۳ش. اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید
- پژوهشی پیرامون مالیت «ارزهای رمزنگاری شده» با نگاهی بر اندیشه فقهی امام خمینی(ره)، جواد سلطانی‌فرد، فصلنامه فقه و اصول، تابستان ۱۴۰۳ش. مقاله را از اینجا ببینید
- واکاوی فقهی اقتصادی فرصت‌ها و تهدیدهای مبادلات رمزارزها مبتنی بر اصول اقتصاد مقاومتی، اسماعیل زارعی کوشا و علیرضا سلیمی و سید علیرضا حسینی، دوفصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، بهار ۱۴۰۳ش. اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی حقوقی استخراج رمزارز به عنوان مصداقی از حیازت مباحات، جعفر زنگنه شهرکی و حجت پولادین طرقی و علیرضا ولیدخت محمودی، فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره ۹۲، زمستان ۱۴۰۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
- ملاک های معاوضه سفهی و بروز آن در استخراج رمز ارزها با تاکید بر مبانی امام خمینی(ره)، وحید امیدی و سیدعبدالوهاب رضوی‌تبار و ثریا جاویدان و احمد محمدی، فصلنامه جستارهای فقهی و اصولی، شماره ۴، اسفند ۱۴۰۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
- انطباق‌سنجی «استخراج رمز ارزها در بستر بلاکچین» با «قمار» از منظر فقه امامیه، احمد محمدی و جواد سلطانی‌فرد، فصلنامه پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره ۴، اسفند ۱۴۰۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی رمز ارزها با تمرکز بر اشکالات ناشی از واحد مبادله‌بودن و ساختار الکترونیکی آنها، محمد حسین بیاتی و حسین زمانیان و محمد صادق جاودان، فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره ۸۹، بهار ۱۴۰۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی ماهیت فقهی ارز دیجیتال و نقش آن در پیشگیری از جرم پولشویی، عباس جلیلی و علی صادقی شهپر و مرضیه پیله ور، فصلنامه فقه جزای تطبیقی، شماره ۹، بهار ۱۴۰۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- واکاوی حقوقی ارزهای دیجیتال از گستره محلی تا جهانی با مطالعه نظام حقوقی ایران و فقه امامیه، مجتبی انصاری، فصلنامه فقه جزای تطبیقی، شماره ۹، بهار ۱۴۰۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
- نقش استخراج رمزارزها در توسعه تجارت با رویکرد فقهی، مینا نوروزی و اکبر احمدی و حسن اسدی، فصلنامه مطالعات فقه اقتصادی، شماره ۱۵، زمستان ۱۴۰۱ش. مقاله را از اینجا ببینید
- انطباق‌سنجی استخراج رمزارزها با جعاله، احمد محمدی و جواد سلطانی‌فرد و حسین رنجبر و محمداسماعیل پهلوانی، فصلنامه فقه، شماره ۱۱۱، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- امکان‌سنجی صحت بیت کوین با قواعد و ماهیت حقوقی و فقهی؛ تهدید یا فرصت، علی احمدیان، فصلنامه فقه پویا، شماره ۵، ۱۴۰۱ش. مقاله را از اینجا ببینید
- پدیده‌های نوظهور مالی (بیت کوین) از دیدگاه قرآن کریم و فقه امامیه، سکینه آذری و روح الله افضلی و میثم تارم، ماهنامه جامعه‌شناسی سیاسی ایران، دوره ۵، شماره ۱۰، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ارزهای دیجیتال از منظر فقه، با تأکید بر استخراج، معاملات و مشروعیت، نرجس‌خاتون محبی پور و مهدی زارع و محمد رمضانی و بابک خسروی‌نیا، ماهنامه جامعه‌شناسی سیاسی ایران، دوره ۵، شماره ۱۰، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- واکاوی فقهی غرری بودن معامله بیت کوین، رضا پورصدقی و محمد فائزی و سیدصادق آذریان، فصلنامه فقه و تاریخ تمدن، شماره ۳، پاییز ۱۴۰۱ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی جرایم ارزهای مجازی از دیدگاه فقه جزایی، سکینه آذری و روح‌الله افضلی و میثم تارم، فصلنامه فقه جزای تطبیقی، دوره ۲، شماره ۲، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جستار فقهی حقوقی در مسئله قانونمندسازی ارزهای رمزنگاری شده، مهدی مددی و محسن قائمی خرق و قاسم شفیعی، فصلنامه مجلس و راهبرد، شماره ۱۰۵، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نقد دو دلیل بر حرمت استخراج بیتکوین و اثبات حلّیت آن به‌عنوان جعاله، سید روح‌الله ذاکری، سال چهاردهم، شماره ۴۹، ۱۴۰۰ش. مقاله را از اینجا ببینید
- تاثیر فناوری زنجیره بلوکی در حکم فقهی و حقوقی رمزارزها و انتشار پول، اکبر ثقفیان و سید محمد صدری و محمد صادق جمشیدی‌راد و حیدر امیرپور، فصلنامه جامعه‌شناسی سیاسی ایران، سال چهارم، شماره ۴، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی مبانی حقوقی و فقهی در خصوص اعتبار ارزهای دیجیتال در قراردادهای پزشکی، بابک پناهی و یوسف مولائی و حمید طالب‌زاده، فصلنامه قرآن و طب، دوره ۶، شماره ۳، ۱۴۰۰ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی احکام فقهی ارز مجازی: مورد مطالعاتی بیتکوین، سکینه آذری و روح‌الله افضلی گروه و میثم تارم، فصلنامه مطالعات فقه اقتصادی، سال سوم، شماره ۴، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- موضوع‌شناسی رمزارزها و تحلیل فقهی آنها (مورد مطالعه بیت کوین)، مجید اسدیان لالیمی و مجید حبیبیان نقیبی، ماهنامه معرفت، شماره ۲۸۱، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- واکاوی ارزهای دیجیتال از منظر فقه و حقوق، زهرا خورسندی کوچصفهانی و مرتضی چیتسازیان، فصلنامه مطالعات میان رشته‌ای فقه، شماره ۲، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی انتشار رمزارز نفت پایه توسط جمهوری اسلامی ایران، احمد نوروزی و احمد شعبانی، دوفصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، شماره ۱، سال ۱۴، پاییز و زمستان ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل ماهیت، استخراج و مبادله انواع رمزارزها و توکن‌ها از منظر فقه اسلامی و قوانین کشور، حسین میثمی و زینب بیابانی، تهران، پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مشروعیت رمزارزها از منظر فقه حکومتی و فردی، سیدعلی ربانی موسویان، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره ۶۰، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل فقهی- حقوقی مبادله ارزهای قابل استخراج در اقتصاد اسلامی، حسین عیوضلو و محسن رضائی صدرآبادی و جواد نوری، فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره ۷۷، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مبانی فقهی حقوقی ارز دیجیتال با رویکرد سرمایه‌گذاری، نسترن ارزانیان و علیرضا مظلوم رهنی، فصلنامه مطالعات فقه اقتصادی، شماره۴، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی تحلیلی معاملات بر پایه ارز دیجیتالی از منظر فقه امامیه و نقش زنجیره بلوکی در صنایع مختلف، نسترن ارزانیان و فاطمه اسدی و به‌آرا فرزین‌فر، فصلنامه مطالعات فقه اقتصادی، شماره ۷، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی تطبیقی قانونی سازی بیتکوین، امیرمحسن شعبانی و محمد محسنی دهکلانی و سعید ابراهیمی، پژوهشنامه حقوق تطبیقی، شماره ۵، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل فقهی-اقتصادی استخراج ارزهای مجازی در نظام اقتصادی اسلام؛ (مطالعه موردی بیتکوین)، حسین عیوضلو و سید عباس موسویان و محسن رضایی صدرآبادی و جواد نوری، نشریه معرفت اقتصاد اسلامی، شماره ۲۱، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نگاهی به رمزارزها از پنجره فقه اسلامی، وهاب قیلچ، دوماهنامه تازه‌های اقتصاد، شماره ۱۵۷، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی استخراج و مبادله رمزارزها با تمرکز بر شبکه بیتکوین، محسن خردمند، دوفصلنامه معرفت اقتصاد اسلامی، شماره ۲۰، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی وضعیت فقهی و حقوقی بیتکوین، محمد روشن و مصطفی مظفری و هانیه میرزایی، فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره ۸۷، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- درک ماهیت پول‌های رمزپایه و تعیین برخی از الزامات قانون‌گذاری آن در ایران از منظر اقتصاد اسلامی، عبدالمحمد کاشیان و زهرا بهرامی و فهیمه قلی‌پور گودرزی و زهرا شهروی، فصلنامه سیاست‌های مالی و اقتصادی، شماره ۲۶، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- درک ماهیت پول‌های رمزپایه و تعیین برخی از الزامات قانون‌گذاری آن در ایران از منظر اقتصاد اسلامی، عبدالمحمد کاشیان و همکاران، فصلنامه سیاست‌های مالی و اقتصادی، شماره ۲۶، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل ارزهای مجازی در پرتو فقه، حقوق و مطالعات تطبیقی، اصغر محمودی، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره ۴۹، شماره ۳، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بیتکوین و ماهیت مالی−فقهی پول مجازی، رضا میرزاخانی و حسینعلی سعدی، دوفصلنامه جستارهای اقتصادی، شماره ۳۰، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل فقهی کارکردهای پول‌های رمزنگاری شده (مورد مطالعه بیتکوین)، علیرضا نواب پور و احمدعلی یوسفی و محمد طالبی، فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره ۷۲، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی جامع فقهی بیتکوین، ارزهای دیجیتال و بلاک چین، محمد ابوبکر، مترجم محمد آذرنیوار، درج شده در سایت ارزدیجیتال، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی پول مجازی، محمدمهدی سلیمانی پور و حامد سلطانی‌نژاد و مهدی پورمطهر، دوفصلنامه تحقیقات مالی اسلامی، شماره ۱۲، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل وضعیت زنجیره‌های بلوکی و معاملات ارزهای دیجیتال از منظر حقوق ایران و فقه امامیه، سیدحسن حسینی مقدم و به‌آرا فرزین‌فر، دوفصلنامه تمدن حقوقی، شماره ۵، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- زكاة العملات الافتراضية، عبدالمجيد موسی إبراهیم بن جديد، مجلة البحوث الفقهية والقانون، مجلد ۴۰، شماره ۴۰، ۲۰۲۳م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الأحكام الفقهية للعملات الرقمية دراسة مقارنة، جاســم كاظم عبد الله جاسم، مجلة الشريعة والقانون، جامعة الأزهر - كلية الشريعة والقانون بالقاهرة، شماره ۴۰، ۲۰۲۲م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- أحكام النقود الرقمية في الشريعة الإسلامية "Bitcoin" البتكوين أنموذجاً، ياسر السيد عبد العظيم، مجلة الشريعة والقانون بالقاهرة، شماره ۴۰، ۲۰۲۲م. مقاله را از اینجا ببینید
- العملات الافتراضية ـ الماهية والنظرة الشرعية (البتكوين أنموذجا)، الطیب زلباح و كمال أوقاسین، مجلة البحوث العلمية والدراسات الإسلامية (الجزائر)، مجلد ۱۴، شماره ۱، ۲۰۲۲م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- العملات الافتراضية حكمها، ودور الدولة تجاهها "دراسة فقهية مقارنة"، وائل محمد رزق موسى، مجلة كلية الشريعة والقانون بتفهنا، مجلد ۲۵، شماره ۴، ۲۰۲۲م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- البیتکوین وحکم التعامل بها فی الفقه الإسلامی: دراسة مقارنة، عبدالصمد محمد إبراهیم محمد، جامعة الازهر، مجلة کلیة الشریعة والقانون بأسیوط، شماره ۳۳، ۲۰۲۱م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- التنظیم القانونی والشرعی للعملة الافتراضیة: البتکوین نموذجا، باسم محمد فاضل مدبولی، مجلة الأمن والقانون، امارات (دبی)، مجلد ۲۹، شماره ۲، ۲۰۲۱م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- التکییف الفقهی والقانونی والحکم الشرعی للعملات الرقمیة وأثره علی الإلتزامات التعاقدیة: دراسة مقارنة، عثمان محمد النظیف محمد، المجلة العربیة للعلوم الإنسانیة والاجتماعیة، اردن، شماره ۷، ۲۰۲۱م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ضوابط قبول التعامل بالأموال الافتراضیة، هانی محمد مؤنس حماد، المجلة القانونیة (مصر)، المجلد ۷، العدد ۲، ۲۰۲۰م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- البتکوین من منظور فقهی، صالح بن علی بن محمد السعود، مجلة العلوم الشرعیة واللغة العربیة، عربستان، مجلد ۵، شماره ۲، ۲۰۲۰م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- العملات الافتراضیة: دراسة فقهیة تأصیلیة، سبتی بن مصیلیت سبتی العنزی، مجلة جامعة الملک عبدالعزیز، الآداب والعلوم الإنسانیة، عربستان (ریاض)، مجلد ۲۸، شماره۱۲، ۲۰۲۰م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- النقود الافتراضیة: تأصیلها الفقهی وحکم زکاتها، أحمد محمد السعد، مجلة رماح للبحوث والدراسات، اردن، شماره ۴۸، ۲۰۲۰م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مدى مشروعية العملات الافتراضية وأثرها في عقود التبرعات في الفقه الإسلامي، أحمد عبد الجيد حسيني، مجلة قطاع الشريعة والقانون، شماره ۱۱، ۲۰۲۰م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- عملة البتکوین دراسة فقهیة تأصیلیة، عبدالله نجم الدین، مجلة التراث، الجزایر، مجلد ۱۰، شماره ۱، ۲۰۲۰. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حقيقة البتکوين وحکم التعامل به (دراسة فقهية مقارنة)، عبد الله أحمد محمد عبد الله ربعي، مجلة كلية الدراسات الإسلامية بنین بأسوان، شماره ۳، ۲۰۲۰م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- النقود الإلکترونیة أحکام فقهیة و آثار اقتصادیة دراسة مقارنة، إبراهیم محمد عبد السمیع محمد، جامعة الازهر، مجلة کلیة الشریعة والقانون بأسیوط، دوریة علمیة محکمة، شماره ۳۱، ۲۰۱۹م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حکم التعامل بالعملة الافتراضیة "البتکوین" والآثار المترتبة علی ذلک: دراسة فقهیة، سارة بنت عبدالمحسن بن سعد ابن سعید، مجلة المدونة، مجمع الفقه الإسلامی بالهند، مج۶، شماره ۲۱–۲۲، ۲۰۱۹م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مخاطر العملة الافتراضیة البتکوین من منظور الاقتصاد الإسلامی، زکریا سلامة عیسی شطناوی، مجلة أبحاث الیرموک سلسلة العلوم الإنسانیة والاجتماعیة، اردن، مجلد ۲۸، شماره ۱، ۲۰۱۹م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- أحکام التعامل بالعملات الإلکترونیة "البیتکوین ومثیلاتها": دراسة مقارنة بین الفقه الإسلامی والقوانین الدولیة، عمار عبد حافظ عبد الکبیسی، مجلة الجامعة العراقیة، شماره ۴۴، ۲۰۱۹م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- العملات المشفرة فی ضوء مقاصد الشریعة الإسلامیة: عملة Bitcoin أنموذجا، محمد مطلق محمد سعید عساف، جامعة قطر، مجلد ۳۶، شماره ۲، ۲۰۱۹م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- العملة الإلکترونیة فی المعاملات المالیة "البیتکوین": دراسة فقهیة قانونیة معاصرة، شیماء حامد محمد جاب الله، جامعة الازهر، مجلة کلیة الدراسات الإسلامیة والعربیة للبنات بدمنهور، مجلد ۴، شماره ۳، ۲۰۱۹م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- أثر سد الذرائع فی التعامل بالعملات الإفتراضیة البیتکوین أنموذجا، عبداللطیف حاجی صادق العوضی، جامعة الکویت، مجلة الشریعة والدراسات الإسلامیة، مجلد ۳۴، شماره ۱۱۶، ۲۰۱۹م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- التعامل بالعملات الافتراضیة وزکاتها، أسماء محمود محمدی، جامعة الأزهر، مجلة کلیة الدراسات الإسلامیة والعربیة للبنات بدمنهور، مجلد ۴، شماره ۲، ۲۰۱۹م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- العملات الإفتراضیة تکییفها الفقهی وحکم التعامل بها: البیتکوین نموذجا، مراد رایق رشید عودة، مجلة الجامعة الإسلامیة للعلوم الشرعیة بالمدینة المنورة، مجلد ۵۲، شماره ۱۸۹، ۲۰۱۹م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- عملة البیتکوین وحکم التعامل بها فی الفقه الإسلامی والقانون الجزائری، بویشیش صالح و احمد امداح، مجلة الإحیاء، الجزایر، شماره ۲۲، ۲۰۱۹م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- المخالفات الشرعیة للعملات الرقمیة: البیتکوین أنموذجا: دراسة فقهیة تأصیلیة، أحمد نبیل محمد الحسینان، مجلة الجامعة الإسلامیة للعلوم الشرعیة بالمدینة المنورة، مجلد ۵۳، شماره ۱۹۰، ۲۰۱۹م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- العملات الافتراضیة المشفرة: ماهیتها - خصائصها - تکییفاتها الفقهیة: بیتکوین Bitcoin أنموذجاً، أحمد سعد علی البرعی، مجلة دار الإفتاء المصریة، شماره ۳۹، ۲۰۱۹م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الأحکام الفقهیة المتعلقة بالعملات الإلکترونیة عملة بیتکوین نموذجا: دراسة فقهیة مقارنة، عبدالله بن محمد بن عبدالوهاب العقیل، مجلة جامعة الطائف للعلوم الإنسانیة، مجلد ۴، شماره ۱۷، ۲۰۱۸م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- العملات الرقمیة البیتکوین انموذجا ومدی توافقها مع ضوابط النقود فی الاسلام، باسم احمد عامر، مجلة الجامعة الشارفة للعلوم الشرعیة و الدراسات الاسلامیة، بحرین، ۲۰۱۸م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- العملة المشفرة (البتکوین) تکییفها الفقهی وحکمها الشرعی: دراسة فقهیة مقارنة، حسن عبدالله عبدالمقصود أبو زهو، جامعة الأزهر، مجلة کلیة الدراسات الإسلامیة والعربیة للبنات بکفر الشیخ، مجلد ۲، شماره ۲، ۲۰۱۸م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- البتکوین وحکمها الشرعی، منصور الغامدی، مجلة الدراسات المالیة والمصرفیة، الاکادیمیة العربیة للعلوم المالیة والمصرفیة - مرکز البحوث المالیة والمصرفیة، اردن، مجلد ۲۶، شماره ۱، ۲۰۱۸م.
- النقود الافتراضیة مفهومها وأنواعها وآثارها الاقتصادیة، عبدالله بن سلیمان بن عبدالعزیز الباحوث، مجلة العلمیة للاقتصاد و التجارة، کلیة الاقتصاد والعلوم الإداریة جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، مجلد ۴۷، شماره ۱، ۲۰۱۷م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- ارز دیجیتال و احکام آن از منظر فقه اسلامی (بیت کوین به عنوان مثال)، یقضان ناصر، دکتری، جامعه المصطفی العالمیه، موسسه آموزش عالی علوم و معارف، ۱۴۰۲ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- مطالعه تطبیقی مشروعیت رمزارزها از منظر حقوق و فقه اسلامی (مطالعه موردی بیتکوین)، اکبر ثقفیان، دکتری، تخصصی، دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور تهران جنوب، ۱۴۰۲ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- ماهیت و جایگاه رمز ارزها و چالش‌های آن در حقوق ایران، حسین صادقی امیری، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و الهیات، دانشگاه شهید باهنر کرمان، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مشروعیت معاملات با رمز ارزها (بیتکوین به عنوان نمونه)، صادق نبیل جمعه، پایان‌نامه حوزوی سطح سه، جامعه المصطفی العالمیه، مدرسه امام مهدی (عج)، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مشروعیت معامله با ارزهای رمزینه (دیجیتال)، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران، پردیس فارابی، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ماهیت و مبنای مشروعیت استخراج رمزارز در فقه و حقوق ایران، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و الهیات، دانشگاه شهید باهنر کرمان، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- عناصر جرم پولشویی از طریق رمزارزها و سیاست کیفری جمهوری اسلامی، مجید بهاری غازانی، کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی طلوع مهر - قم، گروه حقوق، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی و حقوقی ارز دیجیتال، محمد کمایستانی، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه ایلام، ۱۴۰۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی جایگاه ارزهای دیجیتال درنظام فقهی حقوقی حاکم در کشورهای اسلامی، فاطمه رضایی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، مؤسسه آموزش عالی اشراق، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی ارز دیجیتال از دیدگاه فقه و حقوق اسلامی، سمیرا احمدی زاده شندی، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور تهران جنوب، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ماهیت و آثار حقوقی استخراج و بیع رمز ارزها در حقوق ایران، علیرضا امام، دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد امارات متحده عربی، گروه حقوق، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بایسته‌های حقوقی ارز دیجیتال در نظام حقوق خصوصی ایران، مدینه یوسف زاده، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، مؤسسه آموزش عالی فیض‌الاسلام، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی حقوقی ارز دیجیتال، محمود حاج‌زاده، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، مؤسسه آموزش عالی اشراق، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تبیین اقتصادی ماهیت پول‌های مجازی و تحلیل آن از منظر اقتصاد اسلامی، محسن رضائی صدرآبادی، رساله دکتری، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق علیه السلام، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- سیاست جنایی تقنینی ایران در زمینه ارزهای دیجیتال (با نگاهی به فقه امامیه)، مجید بیاتی، کارشناسی ارشد، دانشکده پیشگیری از جرم و اصلاح و تربیت، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی حقوقی معاملات ارزهای مجازی با تأکید بر بیتکوین، سید محمد عبداللهی، کارشناسی ارشد، گروه حقوق خصوصی، دانشگاه عدالت، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مطالعه تطبیقی رمزارزها از دیدگاه مذاهب اسلامی و قوانین پولی بانکی ایران، کوثر بابایی، کارشناسی ارشد، دانشکده فقه و حقوق، دانشگاه مذاهب اسلامی، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ماهیت ارزهای دیجیتال و آثار مترتب بر آن در فقه امامیه، زهرا خورسندی کوچصفهانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه قرآن و حدیث، پردیس تهران، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ابعاد حقوقی پول مجازی، مسعود شمس، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی ماهیت فقهی و حقوقی بیتکوین، انسیه جدیدیان، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و الهیات، دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل فقهی کارکردهای پول رمزنگاری شده (مطالعه موردی بیت کوین)، علیرضا نواب‌پور، کارشناسی ارشد، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه السلام، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- امکان‌سنجی مالی-فقهی استفاده از بیتکوین در بازار ایران، سعید میرزاجان‌زاده، کارشناسی ارشد، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه علم و فرهنگ تهران، ۱۳۹۷ش.
- ابعاد حقوقی بیتکوین، سمیرا صفویان، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شیراز، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- النقود الافتراضیة فی الفقه الإسلامی، محمد ریاض عبدالکریم أبو کرش، کارشناسی ارشد، کلیة الشریعة والقانون، الجامعة الإسلامیة، غزة، ۲۰۱۹م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- العملات الإفتراضیة المشفرة: دراسة اقتصادیة، شرعیة، محاسبیة، أحمد هشام قاسم النجار، کارشناسی ارشد، کلیة المعهد العالی للدراسات الاسلامیة، جامعة آل البیت، اردن، ۲۰۱۹م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- أحکام التعامل بالنقود الإلکترونیة و أثره على المعاملات المعاصرة، شیماء جودت مجدی عیادة منصور، کارشناسی ارشد، کلیه الشریعة و القانون، الجامعة الإسلامیة، غزة، ۲۰۱۵م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- النقود الإلکترونیة دراسة فقهیة، یوسف بن عبد العزیز بن صالح التویجری، رساله دکتری، کلیة الشریعة، جامعة الامام محمد بن سعود، عربستان سعودی، ۱۴۳۰ق. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- النقود الإلکترونیة حکمها الشرعی وآثارها الاقتصادیة، سارة متلع القحطانی، رساله دکتری، کلیه الدراسات العلیا، جامعة الکویت، ۲۰۰۸م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
سایر منابع
- بررسی کاربرد رمزپول‌ها از دیدگاه اقتصادی-بانکی- فقهی، نشست علمی با حضور غلامرضا مصباحی مقدم، حسین میثمی و مهدی نوری، پژوهشکده پولی و بانکی، شهریور ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بیتکوین از نظر قواعد فقه اسلام، زینب عباس‌پور، محبوبه حسنی، حسینعلی قاسم‌پور، نخستین کنفرانس ملی حقوق، فقه و فرهنگ، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بلاکچین و ارزهای رمزپایه، فرصت‌ها و چالش‌های دینی، علیرضا صدوق، کارگاه آموزشی دفتر مطالعات اسلامی و ارتباطات حوزوی پژوهشگاه فضای مجازی، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حکم خرید، فروش و استخراج پول رمزپایه دیجیتال، مرتضی ترابی، نشست علمی در مؤسسه دارالثقلین امام عصر (عج)، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی ارزهای رمزنگاری شده از نگاه قواعد فقه امامیه، مجید بیاتی و حسن تقویان‌پور، نخستین کنفرانس ملی حقوق، فقه و فرهنگ، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ماهیت بیتکوین و بررسی ابعاد فقهی و اجتماعی، گفتگوی سایت رسا با مرتضی ترابی، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- توضیحات استاد هادوی تهرانی دربارۀ حکم شرعی رمزارز، مصاحبه با شبکه اجتهاد، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل جایگاه بیتکوین در نظام بانکداری اسلامی، محمدرضا نان‌آور و مهدی فدایی و سمیه نان‌آور، دومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در مدیریت، اقتصاد، حسابداری و بانکداری، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- دیدگاه مراجع تقلید دربارهٔ رمز ارزها/ حکم رمز ارزها از نگاه فقه فردی و حکومتی، یادداشت در سایت وسائل، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی بیتکوین و ارزهای دیجیتالی از نظر فقهی، آرش پارساپور، یادداشت در سایت دیجیاتو، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- پول مجازی از منظر فقه حکومتی، احمدعلی یوسفی، نشست علمی در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۹۷ش. از اینجا ببینید
- پول مجازی از دیدگاه فقه حکومتی، مهدی خوش‌اخلاق، یادداشت در پایگاه فقه حکومتی وسائل، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی «پول مجازی»، گفتگوی سایت الف با محمدمهدی چگینی، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بیتکوین، مصداق اکل مال به باطل، معامله غرری و پول‌شوئی است، محمدجواد فاضل لنکرانی، نشست علمی در مؤسسه فقهی ائمه اطهار، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- النقود الالکترونیة وأحکامها الفقهیة (البتکوین) نموذجا دراسة فقهیة اقتصادیة مقارنة، یاسر عبدالحمید جاداالله، درس‌نامه در کلیة الشریعة والقانون بالدقهلیة– جامعة الأزهر، ۱۴۳۹ق. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تب بیتکوین در ایران و تحلیل آن از دیدگاه مالی، حقوقی و فقه اسلامی، محمود صمدی لرگانی و امید شهیر، همایش ملی پژوهش‌های حسابداری و مدیریت با رویکرد کسب و کارهای نوین، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حکم شرعی بیت کوین از نظر مراجع تقلید، مؤسسه فقه اقتصادی طیبات. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر