فصلنامه فقه
چکیده
فصلنامه فقه (نام پیشین: کاوشی نو در فقه) نشریه‌ای علمی-پژوهشی درباره مسائل فقهی جدید به صاحب امتیازی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی است. این نشریه برای توسعه توانمندی‌های فقه برای ورود به عرصه حکومتی و اجتماعی عصر حاضر منتشر شده است. فصلنامه فقه به دلیل پرداختن به مسائل و موضوعات مستحدثه‌ای مانند احکام حکومتی، شخصیت حقوقی، احکام پزشکی جدید (فقه پزشکی)، نقش عرف در فقه، احکام حجاب [الزام یا عدم الزام بر حجاب)، رأی اکثریت و ... دارای اهمیت و جایگاه در فقه معاصر است.
در این نشریه افرادی چون محمدابراهیم جناتی، ابوالقاسم علیدوست، سید محمدعلی ایازی، محمدمهدی آصفی، سید ضیاء مرتضوی، محمدهادی معرفت و سید عباس موسویان قلم زده‌اند. نقد و بررسی ادله فقهی الزام حکومتی حجاب، نظارت بر قدرت در فقه، چالش‌های اجتماعی و علمی شبیه‌سازی انسان، بررسی منابع فقهی رجم (سنگسار) ثبوتا و اثباتا، حجیت ذاتی بناهای عقلایی و تأثیر آن در فقه و اصول و اعتبار رأی اکثریت در پرتو کتاب و سنت ازجمله مقالات مهم این نشریه است.
معرفی
فصلنامه فقه، نشریه‌ای علمی-پژوهشی به صاحب امتیازی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم است.[۱] این نشریه از ابتدای انتشار در سال ۱۳۷۳ش تا شماره ۹۳ با نام کاوشی نو در فقه منتشر می‌شد؛ ولی از سال ۱۳۹۷ش با نام جدید فصلنامه فقه ارائه شد.[۲] فصلنامه فقه در سال ۱۳۹۴ش بر اساس مصوبه شورای اعطای مجوزها و امتیازهای علمی حائز رتبه علمی-پژوهشی گشت و این رتبه شامل شماره ۷۵ یعنی از بهار ۱۳۹۲ش به بعد شد.[۳]
فصلنامه فقه توسط برخی از نویسندگان مجله حوزه پایه‌گذاری شد. به گفته این نوسندگان به دلیل محدودیت‌های موجود در صفحات مجله حوزه و از طرف دیگر گستردگی مسائل نوپیدای فقهی، نیاز به فضای جدیدی برای پژوهش‌های فقهی بود؛ به همین دلیل در ابتدا کتاب فقه و پس از آن فصلنامه کاوشی نو در فقه با دغدغه تبدیل فقه مدرسه به فقه جامعه ارائه شد.[۴]
این نشریه به منظور پاسداری از چارچوب‌های عالمانه فقهی نظام جمهوری اسلامی ایران، پاسخگویی استدلالی به مسائل فقهی خرد، کلان و همه‌گیر جامعه اسلامی و توسعه توانمندی فقه برای ورود به عرصه حکومتی و اجتماعی عصر حاضر منتشر می‌شود.[۵]
جایگاه و تأثیر در فقه معاصر
فصلنامه فقه به دلیل پوشش مسائل و موضوعات مختلف مرتبط با فقه معاصر همچون احکام حکومتی، احکام پزشکی، احکام تجارت در عصر جدید، احکام زنان و خانواده و ... دارای جایگاه و تأثیر در فقه معاصر است. از دیگر دلائل اهمیت این نشریه در فقه معاصر، تدوین مقالات آن توسط فقها، اندیشمندان و صاحب‌نظران مشهور در حوزه فقه معاصر است. همچنین مرجع و مستند بودن مقالات این نشریه در پژوهش‌های فقهی مرتبط با فقه معاصر را می‌توان از دیگر دلائل اهمیت آن در این حوزه دانست.
نویسندگان مشهور
در فصلنامه فقه صاحب‌نظران و اندیشمندان متعددی قلم زده‌اند که برخی از مشهورترین این نویسندگان عبارتند از:
- سید محمدعلی ایازی
- محمدمهدی آصفی
- عبدالرضا ایزدپناه
- سید سجاد ایزدهی
- سید حسن اسلامی
- محمدابراهیم جناتی
- حسن جواهری
- علیرضا اعرافی
- عبدالحسین خسروپناه
- محمدتقی اکبرنژاد
- مسعود امامی
- سعید ضیائی‌فر
- نعمت‌الله صالحی نجف‌آبادی
- احمد عابدی
- احمد عابدینی
- سیف‌الله صرامی
- محمدعلی قاسمی
- کاظم قاضی‌زاده
- نجف لک‌زایی
- احمد مبلغی
- ابوالقاسم علیدوست
- سید جواد ورعی
- رحیم نوبهار
- سید ضیاء مرتضوی
- محمدهادی معرفت
- سید عباس موسویان
- محمد مؤمن[۶]
موضوعات و برخی مقالات مهم
موضوعات
موضوعات مهمی که فصلنامه فقه به آن پرداخته است از این قرارند:
- رؤیت هلال با چشم مسلح
- الزام بر حجاب
- رأی اکثریت
- احکام بانک‌داری
- اقتصاد اسلامی
- آزادی اندیشه و آزادی عقیده
- اجرای حدود در زمان غیبت
- اعتبار بناهای جدید عقلا
- حکم حکومتی
- فقه حکومتی
- فقه سیاسی
- احکام زنان و خانواده (حقوق خانواده)
- اختیارات حاکم اسلامی
- احکام تجارت و قراردادهای جدید
- ارتداد
- اجتهاد شورایی
- جاسوسی
- تجسس در حریم خصوصی
- حفظ نظام سیاسی
- حقوق بشر
- شخصیت حقوقی
- فقه پزشکی
- نقش عرف در فقه
- قانون مجازات اسلامی
- احکام قصاص
- احکام قضاوت
- احکام وقف
- ولایت فقیه
- مقاصد شریعت[۷]
مقالات مهم
برخی مقالات مهم فصلنامه فقه، مرتبط با مسائل فقه معاصر، در ادامه مورد اشاره قرار گرفته شده است.
- نقد و بررسی ادله فقهی الزام حکومتی حجاب، سیدمحمدعلی ایازی
- نظارت بر قدرت در فقه، سید سجاد ایزدهی
- چالش‌های اجتماعی و علمی شبیه‌سازی انسان، سید حسن اسلامی
- بررسی منابع فقهی رجم (سنگسار) ثبوتا و اثباتا، محمدابراهیم جناتی
- تقسیم جنینی و شبیه‌سازی، حسن جواهری
- حجیت ذاتی بناهای عقلایی و تأثیر آن در فقه و اصول، محمدتقی اکبرنژاد
- اعتبار رأی اکثریت در پرتو کتاب و سنت، مسعود امامی
- بررسی فقهی احکام بانک، سید محمدباقر صدر
- پژوهشی در حکم فقهی فیلتر (شبکه‌های تلویزیونی و صفحات وق و شبکه‌های اجتماعی مجازی) سیف‌الله صرامی
- حکم نماز و روزه مسافر در عصر جدید، احمد عابدینی
- فقه پزشکی؛ چیستی، چرایی و چگونگی، محمدعلی قاسمی
- غنا از دیدگاه اسلام، کاظم قاضی‌زاده
- منابع فقه سیاسی، احمد مبلغی
- داراشدن ناعادلانه و بلاجهت در نظام حقوقی ایران و مقایسه آن با اکل مال به باطل، ابوالقاسم علیدوست
- درآمدی بر فقه محیط زیست، محسن عمیق
- اجتهاد و افتای شورایی، سید جواد ورعی
- امکان‌سنجی فقهی گذار از مجازات‌های بدنی، رحیم نوبهار
- چشم مسلح و رؤیت هلال، رضا مختاری
- درآمدی بر مبانی کلی فقهی حجاب و مسئولیت دولت، سید ضیاء مرتضوی
- مبانی و ادله اعتبار شرعی شخصیت حقوقی، سید ضیاء مرتضوی
- بررسی فقهی اقتصادی ابزارهای جایگزین اوراق قرضه، سید عباس موسویان
- بررسی فقهی فعالیت‌های مرتبط با شرکت‌های هرمی، محمد مؤمن[۸]
پانویس
- ↑ صحفحه اصلی فصلنامه فقه.
- ↑ شماره ۹۴، سایت فصلنامه فقه.
- ↑ درباره نشریه، سایت فصلنامه فقه.
- ↑ فقه و بازتاب‌ها، سایت فصلنامه فقه.
- ↑ اهداف و چشم‌انداز، سایت فصلنامه فقه.
- ↑ نمایه بر اساس اسامی نویسندگان، سایت فصلنامه فقه.
- ↑ نمایه کلیدواژه‌ها، سایت فصلنامه فقه.
- ↑ نمایه نویسندگان، سایت فصلنامه فقه.