الکل (منابع مطالعاتی)
الکل ماده‌ای شیمیایی است که در صنایع دارویی، آرایشی و بهداشتی و همچنن در صنایع غذایی و نوشیدنی‌های الکلی کاربرد دارد. از منظر فقهی مصرف خوراکی الکل به دلیل مست‌کنندگی جایز نیست و برخی انواع آن از نظر برخی فقها محکوم به نجاست است. در میان فقهای معاصر امام خمینی الکل خوراکی و هر نوشیدنی مست‌کننده‌ای که اصل آن مایع باشد را نجس و خوردن آن را حرام می‌داند. همچنین ناصر مکارم شیرازی الکل‌های قابل شرب و الکلی که از خمر گرفته شده باشد را نجس و خوردن آن را حرام می‌داند اما سید علی سیستانی انواع مختلف الکل را محکوم به طهارت دانسته و خوردن الکل‌های خوراکی را حرام می‌داند. در این صفحه منابعی که احکام فقهی الکل را مورد بررسی قرارداده‌اند، گردآوری شده است.
کتاب‌ها
فارسی
- بررسی فرآورده‌های الکل از نظر نجاست و حرمت، احمد صبور اردوباری، قم، نشر دارالتبلیغ الاسلامی، ۱۳۵۱ش.
- الکل و فرآورده‌های آن در فقه اسلامی، سید حسن وحدتی شبیری، نشر بوستان کتاب، ۱۳۷۶ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
عربی
- فتح الغفور فی استعمال الکحول مع العطور، محمد بن قاسم آل غزال الضُّمیری، بی‌جا، ۲۰۰۹م. کتاب را اینجا ببنید
- لباب النقول فی طهارة العطور الممزوجة بالکحول، عیسی بن عبد الله بن محمد بن مانع الحمیری، الإمارات، دارالقلم فی النشر و التوزیع، ۱۹۹۵ م. کتاب را اینجا ببنید
- بحوث فی شرح العروة الوثقی، سید محمدباقر صدر، تحقیق سید محمود هاشمی شاهرودی، جلد ۳(انواع الکل)، قم، نشر مجمع الشهید آیت‌الله الصدر العلمی، ۱۴۰۸ق. کتاب را اینجا ببنید
مقاله‌ها
فارسی
- موضوع‌شناسی انواع الکل و طهارت آن، محمود رفیعی، فصلنامه فقه و حقوق نوین، شماره ۱۱، ۱۴۰۱ش. مقاله را اینجا ببینید
- طهارت الکل از منظر فقه شیعی، عباس نیکزاد، علی بیژنی، دوره ۲۳، شماره ۱، ۱۴۰۰ش. مقاله را اینجا ببینید
- بررسی فقهی مقدار مجاز استفاده از الکل در فراورده‌های خوراکی، غلامرضا نورمحمدی، عباس عمادی، فصلنامه قرآن و طب، دوره ۵، شماره ۲، ۱۳۹۹ش. مقاله را اینجا ببینید
- واکاوی ماهیت فقهی الکل و فراورده‌های الکلی، غلامرضا نورمحمدی، عباس عمادی، فصلنامه مطالعات اسلامی در حوزه سلامت، دوره ۳، شماره ۱، ۱۳۹۸ش. مقاله را اینجا ببینید
- واکاوی نظرات فقهی طهارت مسکرات، فاطمه عرب‌احمدی، سید علی پورمنوچهری، نخستین کنگره بین‌المللی جامع حقوق، ۱۳۹۴ش. مقاله را اینجا ببینید
- بررسی حکم شرعی استعمال مواد مسکر و روان‌گردان از دیدگاه فقهای مذاهب اسلامی، حبیب‌الله عظیمی و مسعود اصغری، دوفصلنامه مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، دوره ۹، شماره ۳۴، ۱۳۹۲ش. مقاله را اینجا ببینید
- بررسی علمی و فقهی الکل و فراورده‌های آن، حسینعلی آذربادگان، فصلنامه فقه، دوره ۹، شماره ۳۲–۳۱، ۱۳۸۱ش. مقاله را اینجا ببینید
عربی
- حکم استعمال العطور الکحولية في الفقه الإسلامي، غيداء الطريف، مجلة كلية الدراسات الإسلامية والعربية للبنات بدمنهور، مجلد ۷، شماره ۱، ۲۰۲۲م. مقاله را اینجا ببینید
- هل الکحول هی الخمر؟، عامر بن محمد فداء بن محمد عبدالمعطی بهجت، مجلة کلیة الشریعة و القانون (مصر)، دوره ۳، العدد ۲۳، ۲۰۲۱م. مقاله را اینجا ببینید
- استخدام مادة الکحول فی تصنیع العطور حکمه و آثاره، زینب إسماعیل أحمد مبارکی، مجلة الفرائد فی البحوث الإسلامیة و العربیة، المجلد ۳۹، العدد ۲، ۲۰۲۰م. مقاله را اینجا ببینید
- الکحول و استخداماته - دراسة فقهیة معاصرة، هشام السید عطیه الجناینی، مجلة کلیة الشریعة و القانون بطنطا، المجلد ۳۴، العدد ۴، ۲۰۱۹م. مقاله را اینجا ببینید
- حکم استخدام الکحول فی الأطعمة و الأدویة، عادل مبارک المطیرات، مجلة البحوث القانونیة و الإقتصادیة (مصر)، المجلد ۲، العدد ۳، 2012. مقاله را اینجا ببینید
- الأدویة المشتملة علی الکحول و المخدرات، کمال حماد نزیه، مجلة المجمع الفقهی الإسلامی (ریاض)، مجلد ۱۴، عدد۱۶، ۲۰۰۳م. مقاله را اینجا ببینید
- الکحول و المخدرات و المنبهات فی الغذاء و الدواء، محمد علی البار، مجلة المجمع الفقهی الإسلامی (ریاض)، مجلد ۱۴، عدد۱۶، ۲۰۰۳م. مقاله را اینجا ببینید
- المشروبات الکحولیة و المخدرات، محمد الهواری، مجلة المجمع الفقهی الإسلامی (ریاض)، مجلد ۱۴، عدد۱۶، ۲۰۰۳م. مقاله را اینجا ببینید
- الأدویة المشتملة علی الکحول و المخدرات، أحمد رجائی الجندی، مجلة المجمع الفقهی الإسلامی (ریاض)، مجلد ۱۴، عدد۱۶، ۲۰۰۳م. مقاله را اینجا ببینید
- الکحول و المخدرات، نجم عبدالله عبدالواحد، مجلة المجمع الفقهی الإسلامی (ریاض)، مجلد ۱۴، عدد۱۶، ۲۰۰۳م. مقاله را اینجا ببینید
- الأدویة المشتملة علی الکحول و المخدرات، عبدالله بن محمد علدالله، مجلة المجمع الفقهی الإسلامی (ریاض)، مجلد ۱۴، عدد۱۶، ۲۰۰۳م. مقاله را اینجا ببینید
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- مبانی فقهی و حقوقی تحریم خمر از دیدگاه فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران، حمزه گراوندفر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام‌نور خرم‌آباد، ۱۴۰۰ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- بررسی مسئولیت کیفری تولیدکنندگان و توزیع کنندگان مواد الکلی صنعتی در خصوص جنایات ناشی از آنها در فقه امامیه و حقوق ایران با تأکید بر رویه قضایی، عاطفه هرمزی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، ۱۴۰۰ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- بررسی نجاست مسکرات از منظر مقدس اردبیلی، صاحب جواهر، شهید صدر، امام خمینی رحمهم الله، محمود رفیعی، پایان‌نامه سطح ۳، حوزه علمیه قم، ۱۳۹۹ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- بررسی اثرات ناشی از مسکرات در شروع و وقوع جرم با نگاهی به فقه امامیه، رضا حمزه‌پور، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد و علوم اداری، دانشگاه علامه محدث نوری، ۱۳۹۹ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- بررسی نجاست مسکرات با رویکرد تطبیقی در مصادیق جدید، غلامرضا احسنی ارانی، پایان‌نامه سطح ۳، حوزه علمیه قم، ۱۳۹۸ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- تأثیر درصد الکل و اسکار در حرمت ماکولات و مشروبات، محمد امین حسینعلی، پایان‌نامه سطح ۴، حوزه علمیه قم، ۱۳۹۸ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- بررسی فقهی مشروبات الکلی و جرائم مرتبط با آن در شهر دهدشت از سال ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۶، علی شیردادوند، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گچساران، ۱۳۹۷ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- بررسی فقهی حقوقی تولید و فروش محرمات و نجاسات به کفار با تکیه بر فقه حکومتی، محبوبه جلولی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده اصول الدین، ۱۳۹۶ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- نگاهی بر ریشه‌های فقهی و حقوقی احکام مسکرات الکلی و حمل و نقل آنها، سلمان الماسی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی، ۱۳۹۵ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- بررسی فقهی حکم نجاست الکل صنعتی، محمد رهبران یزدی، پایان‌نامه سطح ۴، حوزه علمیه قم، ۱۳۹۴ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- مشروبات الکی در اسلام، سید صادق پاکدل، پایان‌نامه سطح ۳، حوزه علمیه قم، ۱۳۹۴ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- بررسی فقهی الکل و فرآورده‌های آن، سید جواد موسوی، پایان‌نامه سطح ۳، حوزه علمیه قم، ۱۳۹۲ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- مشروبات الکلی در فقه شیعه، شهربانو خدادادی، پایان‌نامه سطح ۳، حوزه علمیه خراسان، ۱۳۹۱ش. چکیده پایان‌نامه را اینجا ببینید
- بررسی فقهی و حقوقی ادله غذاهای حلال در فقه امامیه و اهل سنت(ص۱۱۰ به بعد)، بطول حسن‌پور، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات، مرکز پیام نور تهران، ۱۳۸۹ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
منابع دیگر
- کرسی موضوع‌شناسی الکل و فرآورده‌های آن در فقه اسلامی، سید حسن وحدتی شبیری، ۱۴۰۰ش. گزارش ارائه را اینجا ببینید، صوت ارائه را اینجا بشنوید
- بررسی حکم الکل صنعتی و غیر صنعتی از نظر طهارت و نجاست، درس خارج فقه مصطفی اشرفی شاهرودی، ۱۳۹۹ش. متن تقریرات را اینجا ببیند
- موضوع‌شناسی و حکم استفاده از الکل، درس خارج فقه هادی عباسی خراسانی، ۱۳۹۹ش. متن تقریرات را اینجا ببیند
- حکم مسکر و الکل، درس خارج فقه سید محمدعلی موسوی جزایری، ۱۳۹۹ش. متن تقریرات را اینجا بخوانید
- طهارت و نجاست الکل، استفتائات سید علی خامنه‌ای، ۱۳۹۸ش. متن استفتاء و پاسخ را اینجا ببینید
- فرق بین عنوان مسکر در کلام اطبا و فقها، درس خارج فقه محمد محمدی قایینی، ۱۳۹۷ش. متن تقریرات را اینجا بخوانید
- نشست موضوع‌شناسی الکل و خمر، مجموعه سخنرانان، ۱۳۹۴ش. گزارش نشست را اینجا ببیند
- نجاست مسکرات، درس خارج فقه سید کاظم مصطفوی، ۱۳۹۱ش. متن تقریرات را اینجا بخوانید
- طهارت و نجاست الکل، درس خارج فقه حسین مظاهری، ۱۳۸۷ش. متن تقریرات را اینجا بخوانید
- الکل، استفتائات سید علی سیستانی. متن استفتائات و پاسخ‌ها را اینجا ببینید
- طهارت الکل طبی و صنعتی، استفتائات ناصر مکارم شیرازی. متن استفتائات و پاسخ‌ها را اینجا ببینید
- طهارت و نجاست الکل، استفتائات امام خمینی. متن استفتائات و پاسخ‌ها را اینجا ببینید