کاربر:Ma.sultanmoradi/صفحه تمرین1
حقوق نسلهای آینده مفهومی است که با تصویب منشور ملل متحد ۱۹۴۵ وارد معادلات حقوقی شد. پژوهشگران فقه اسلامی نیز به صورتی محدود به این مسئله یا مسائل وابسته پرداخته‌اند. این مسئله با فقه محیط زیست، مسئله بهربرداری از منابع طبیعی و مفوم عدالت بین نسلی ارتباط وثیق دارد. پرسش اساسی در این مسئله این است که چگونه می‌توان برای آیندگان ـ به مثابه موضوعی که هنوز وجود ندارد ـ حقی در نظر گرفت و درباره آن حکم شرعی داد. علاوه بر این محدودیت استفاده از منابع طبیعی (همچون معادن و منابع نفت و گاز) و قوانین حفاظت از محیط زیست نیازمند حد زدن به حق آزادی افراد فعلیِ بشر است. مدافعان حفظ حقوق آیندگان معتقدند، از آنجا که خداوند زمین را برای تمامی نسل‌ها و ه فقط نسل کنونی بشر آفریده است، انسان‌ها موظفند به گونه‌ای از منابع زمین استفاده کنند که منافع نسلهای آینده به خطر نیفتد.
خلاصه ماشینی: اما در این بین برخی از تحقیقات رنگ و بوی اقتصادی‌تری به خود گرفته و در بحث از عدالت بین‌نسلی در بهره‌برداری از منابع طبیعی و محیط زیست پای نرخ تنزیل و نقش آن در حصول یا عدم حصول به عدالت را به میان کشیده‌اند که در قسمت بعد به کفایت به این موضوع پرداخته شده است. اکنون با ملاحظه این قید به نظر نمی‌رسد که تنزیل کردن ضربه‌ای به عدالت وارد سازد زیرا همه بحث مخالفان تنزیل آن است که تنزیل به ضرر آیندگان است و به نفع حاضران، زیرا باعث می‌شود منابع طبیعی زودتر تخلیه شده و چیزی برای آیندگان باقی نماند، اما با قیدی که تلقی اسلامی از عدالت در بهره‌برداری از منابع طبیعی پایان‌پذیر دیکته می‌کند، دیگر این دغدغه محلی از اعراب ندارد زیرا حال که قرار است منابع طبیعی حداقل به همان میزان از سایر سرمایه‌ها تبدیل شود دیگر تفاوتی نمی‌کند که این بهره‌برداری در مدت کوتاه‌تری اتفاق بیفتد یا در بلندمدت چراکه در هر دو صورت حق آیندگان ضایع نمی‌گردد. اما سؤالی که در اینجا مطرح می‌شود و ما سعی داریم در ادامه بدان پاسخ گوییم، آن است که در شرایطی که نسل حاضر هرچه از منابع طبیعی سرمایه‌گذاری کند، به سطح سرمایه کمتری از سایر سرمایه‌ها دست می‌یابد و لذا ما شاهد تخلیه این منابع خواهیم بود، اولا آیا باید با این درآمد تحقق یافته تنها به تأمین هزینه‌های ضروری بسنده کرد و مابقی این درآمد را بلا استفاده باقی گذاشت. ذخایر بین نسلی به مجموعه‌ای از منابع مهم گفته می‌شود که زندگی انسان‌ها بدان وابسته بوده و بدون آنها سلامت جسم و روان، آسایش و آرامش فردی و اجتماعی از بین می‌رود. از مهم‌ترین این ذخایر می‌توان به زمین، آب، هوا و... اشاره نمود که البته در این بین همانگونه که خداوند فرموده است: «جَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ کُلَّ شَیْءٍ حَیٍّ» (انبیاء:30)، آب جایگاه ویژه‌ای می‌یابد. با توجه به رویه‌ی نامتعارف انسان‌ها در استفاده از این منابع مهم خطر نابودی این منابع برای نسلهای آینده خطری جدی می‌نماید که علوم مختلف باید از ظرفیت‌های خود در این زمینه استفاده نمایند و برای هدایت این مسئله تدبیر کنند. یکی مهم‌ترین این علوم فقه می باشد، از ظرفیت‌های فقه در این زمینه می‌توان به تاکید بر عدالت و پرهیز از ظلم در جهت حفظ ذخایر بین نسلی اشاره نمود. پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی درصدد پاسخگویی به سوالاتی از قبیل؛ «راهکارهای فقهی در جهت حفظ ذخایر بین نسلی چیست؟»؛ «عدالت و ظلم در دیدگاه فقه جهت حفظ ذخایر بین نسلی چگونه است؟» و... می‌باشد. درباره‌ی پیشینه‌ی پژوهش باید گفت پژوهش‌های پراکنده‌ای در این باره انجام شده است اما وجه افتراق پژوهش حاضر با آنها در این است که موضوع ذخایر بین نسلی را با توجه به ظرفیت‌های فقه مورد بررسی قرار می‌دهد و پاسخگویی به این نیاز را از طریق مجاری فقهی دنبال می‌کند.
مالکیت و بهره برداری بخش خصوصی از انفال از دیدگاه فقه اسلامی
فقهی مربوط به محیط زیست
کتاب
فارسی
- بررسی فقهی مالکیت مردم بر ثروتهای عمومی، سید محمد رضا فیاضی، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار، ۱۳۹۲ش.
عربی
- الوجبات تجاه الأجیال القادمة من منظور الشرعي، موسی فيربر، موسسة الطابة، أبوظبي، ۲۰۱۲م. کتاب را اینجا ببینید.
مقاله
- بررسی فقهی و حقوقی عدالت به عنوان مبنای حقوق نسلهای آینده، مهدی فیروزی، فصلنامه فقه، سال بیست و هفتم، شماره ۴، زمستان ۱۳۹۹ش.
- راهکارهای فقهی جهت حفظ ذخایر بین نسلی ناظر بر عدالت و پرهیز از ظلم، علی نجارپوریان، علی طاهری دهنوی، فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی، دوره ۱، شماره ۳، دی ۱۳۹۸ش. مقاله را اینجا ببینید.
- عدالت بین نسلی در استفاده از ذخایر طبیعی از نگاه آیات و روایات، اشکان نعیمی حمیدرضا قاسمی، سراج منیر، شماره ۲۲، بهار ۱۳۹۵ش. مقاله را اینجا ببینید.
- معیارهای توزیع عادلانه منابع طبیعی تجدیدناپذیر در نظام اقتصادی اسلام، سیدعدنان لاجوردی، محسن رضایی صدرآبادی، مجتبی سیدحسین‌زاده یزدی، اقتصاد اسلامی، شماره ۵۵، پاییز ۱۳۹۳ش.
- تنزیل عادلانه در بهره‌بردادی از منابع طبیعی پایان‌پذیر، محمد مهدی عسکری، ابوالقاسم توحیدی‌نیا، مطالعات اقتصاد اسلامی، شماره ۹، پاییز و زمستان ۱۳۹۱ش.
پایان‌نامه
- حقوق آیندگان نسبت به اموال عمومی از منظر قواعد فقه اسلامی، زهرا آصفری، کارشناسی ارشد، کارشناسی ارشد، دانشگاه مذاهب اسلامی، دانشکده فقه و حقوق، ۱۳۹۸ش.