عقد استصناع (منابع مطالعاتی)
عقد استصناع قراردادی بین دو شخص (اعم از حقیقی و حقوقی) که یک طرف ملزم به ساخت کالایی با اوصاف معین در زمان آینده در مقابل عِوض مشخص از طرف دیگر است. نامی از قرارداد استصناع در جوامع روایی شیعه و سنی برده نشده است اما در متون فقهی برخی متقدمین همچون شیخ طوسی از آن در باب بیع سلم بحث شده است.
قرارداد بانکی استصناع ● اوراق بهادار استصناع
ماهیت این عقد مورد اختلاف بوده و به جهت شباهت‌هایی که با بیع سلم، جعاله و اجاره دارد از سوی برخی فقها از مصادیق یکی از این عقود ذکر شده است. اکثر فقهای معاصر مانند منتظری و مؤمن قمی، آن را عقد مستقل و صحیح می‌دانند و در بیان تمایز بین استصناع و آن عقود وجوهی ذکر شده است که مهم‌ترین آن‌ها عبارت است از:
۱. عمل معهود در اجاره منفعت شخص اجیر و در جعاله صِرف انجام عملی می‌باشد و در بیع سلم کالای مدت‌دار اعم از ساخته‌شده یا غیر آن است برخلاف عقد استصناع که مصداق عمل معهود در آن فقط در کالای مصنوع از سوی شخصی تعیین شده است.
۲. قبض ثمن در بیع سلم باید در مجلس عقد باشد درحالی‌که میتوان ثمن در استصناع را به صورت اقساطی یا در هنگام دریافت کالا پرداخت کرد.
پرسش‌هایی نیازمند تحقیق بیشتر در خصوص این عقد پیش‌روی فقه معاصر قرار دارد که بعضی از آن‌ها عبارت‌اند از: اوراق بهادار تحت چهارچوب این عقد به چه نحو است؟ تضمین سرمایه در اوراق استصناع چه حکمی دارد؟ آیا تعیین سازنده کالا از سوی سفارش‌دهنده لازم است یا خیر؟ آیا این عقد جز عقود لازم است یا جایز؟ آیا تعیین مدت دریافت کالا در این عقد واجب است؟
در این صفحه کتاب‌ها، مقالات، پایان‌نامه‌ها و دیگر منابع مرتبط با عقد استصناع از منظر فقه معاصر، جمع‌آوری شده است.
کتاب‌ها
فارسی
- قراردادهای ناقل معدوم در فقه امامیه، حقوق ایران و فرانسه: عقد بیع (بیع مال معین آینده، استصناع (قرارداد سفارش ساخت) ...، محمد ریاحی و محمدجعفری فشارکی، شهرکرد، انتشارات جهاد دانشگاهی استان چهارمحال و بختیاری، ۱۴۰۳ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- عقد استصناع در حقوق ایران، سولماز هادی، تهران، انتشارات قانون یار، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- عقد استصناع از منظر فقه امامیه، فقه حنفی و حقوق افغانستان، سید موسی علوی، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- فقه معاملات جدید، محمد‌علی خادمی کوشا، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- قواعد فقهی: بحثی درباره استصناع، درء، نفی سبیل، تلقیح مصنوعی و قاعده منی ادرک، محمدحسن ربانی بیرجندی، تهران، شرکت چاپ و نشر بین الملل، ۱۳۹۳ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی و حقوقی عقد استصناع (سفارش ساخت)، جعفر جعفرزاده، آمل، نشر وارش وا، ۱۳۹۳ش.
- مطالعه تطبیقی قرارداد سفارش ساخت در فقه و حقوق، محمد صادقی، تهران، خرسندی، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- قرارداد ساخت سفارش، قادر شنیور، زیرنظر: جعفر اخترنیا، تهران، کتاب آوا، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- عقد و اوراق استصناع (کاربرد‌های استصناع در بازار‌های مالی اسلامی)، محمدنقی نظرپور، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها(سمت)، قم، دانشگاه علوم انسانی مفید، ۱۳۹۲ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- اوراق استصناع (بررسی فقهی - حقوقی)، احسان بازوکار، تهران، دانشگاه امام صادق، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- التطبيقات المعاصرة لحق الإنتفاع و أحكامها فی الفقه الإسلامی : دراسة مقارنة : الحقوق الفكرية - عقود بيع اللاعبين الرياضيين - إجارة العين و إجارة الذمة - عقود تمويل الخدمات - عفود التطوير العقاری - صور عقد الإستصناع - بيع الشقق على الرسم الهندسی، مراد محمود حیدر، الإسکندریة، مكتبة الوفاء القانونية، ۲۰۲۰م.
- عقد الاستصناع و صوره المعاصرة، کمال‌الدین جمعة بکرو، ۲۰۱۷م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- عقد الاستصناع دراسة فقهیة مقارنة، فارس فضیل عطیوي، بیروت، لبنان، مؤسسة العارف للمطبوعات، ۲۰۱۵م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الاستصناع (المقاولات)، سعد السبر، ریاض، عربستان سعودی، المعهد العالي للقضاء، ۲۰۰۸م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- أحکام عقد الاستصناع في الفقه الاستصناع: دراسة مقارنة، ناصر أحمد إبراهیم النشوي، اسکندریه، مصر، دار الجامعة الجدیدة للنشر، ۲۰۰۵م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- عقد الاستصناع و علاقته بالعقود الجائزة، محمد رأفت سعید، منصوره، مصر، دارالوفاء، ۲۰۰۲م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الجعالة و الاستصناع تحلیل فقهي واقتصادي، شوقي أحمد دنیا، جده، عربستان سعودی، البنك الإسلامي للتنمیة، المعهد الإسلامي للبحوث والتدریب، ۱۹۹۸م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- عقد الاستصناع أو عقد المقاولة في الفقه الإسلامي - دراسة مقارنة، کاسب بن عبدالکریم بن البدران، عربستان سعودی، جامعة الملک فیصل، ۱۹۷۹م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بحث عقد الاستصناع، بكر بن عبد الله أبو زيد، بی‌جا، بی‌تا، کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مقالات
فارسی
- دلائل فقهی و حقوقی صحت معامله مال آینده، رضا شعبانی شهبندی و احمد امیرمعزی و سید عسکری حسینی مقدم، فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دوره ۱۴، شماره ۳، پاییز ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- موضوع شناسی اوراق استصناع، عبدالخالق کریمی، ماهانه معرفت، سال سی‌ام، شماره ۲ (پیاپی ۲۸۱)، اردیبهشت ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مطالعه تطبیقی استصناع به عنوان عقدی معین و مستقل؛ در فقه، قوانین برخی کشور‌های عربی و کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا، موسی عاکفی قاضیانی و وحید عاکفی قاضیانی، دوفصلنامه تمدن حقوقی، دوره ۳، شماره ۷، پاییز و زمستان ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- قرارداد استصناع در ترازوی تحلیل و نقد فقهی، صادق الهام و یونس عباسی، فصلنامه اقتصاد اسلامی، سال بیستم، شماره ۷۹، پاییز ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی تضمین اصل سرمایه در اوراق استصناع، معصومه مظاهری و حمیده گوشی دهقی، دوفصلنامه فقه و حقوق خصوصی، شماره ۱، بهار و تابستان ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- اعمال قواعد عمومی قرارداد‌ها بر نهاد استصناع در نظام بانکی کشور، سید رضا موسوی و علی‌اصغر احمدی و سید اکبر موسوی، فصلنامه قانون‌یار، شماره ۳، پاییز ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مقایسه مزایا و معایب قرارداد استصناع و قرارداد BOT در اجرای پروژه‌های دولتی، نجاد علی الماسی و سید محمد امارتی موسوی، دوفصلنامه آموزه‌های حقوقی گواه، شماره ۲، بهار و تابستان ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بیع مال آینده، محمد ابراهیم داوود‌آبادی و محمود قیوم‌زاده، فصلنامه پژوهش‌های فقهی، دوره ۱۲، شماره ۴، زمستان ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی حقوقی ماهیت قرارداد استصناع، یاسر عبدی و جعفر جعفرزاده و محمود آری، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، سال دوازدهم، شماره ۴۲، زمستان ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مطالعه تطبیقی زمان انتقال مالکیت در قرارداد سفارش ساخت (استصناع)، سید علی علوی قزوینی و عبدالله شفایی، دوفصلنامه حقوق تطبیقی، دوره ۱، شماره ۱، بهار و تابستان ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- اوراق استصناع و تأمين مالی خرد در مناطق محروم، محمود عيسوی و اعظم محمودی، دوفصلنامه معرفت اقتصاد اسلامی، دوره ۶، شماره ۱۲، ۱۳۹۴ش. مقاله را اینجا ببینید
- بررسی فقهی سفارش ساخت کالا، محمد علی قاسمی، دوفصلنامه فقه و اجتهاد، شماره ۱، ۱۳۹۳ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی روایی قبض در معاملات آتی بورس، حسین ناصری مقدم و داریوش بخردیان و اردوان ارژنگ، دوفصلنامه آموزه‌های فقه مدنی، شماره ۸، پاییز و زمستان ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- استصناع در توجیهی جدید، محمد‌علی خادمی کوشا، فصلنامه فقه، سال بیستم، شماره ۲، تابستان ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- احکام و آثار فقهی-حقوقی عقد استصناع، سید عباس موسویان و احسان بازوکار، فصلنامه بورس اوراق بهادار، شماره ۲۱، بهار ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل مفهوم عقد استصناع، عباس دهقانی‌نژاد و حسین عابدینی، فصلنامه مطالعات حقوقی دولت اسلامی، شماره ۱، پاییز ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- استقلال یا عدم استقلال عقد استصناع، محمدنقی نظرپور، فصلنامه فقه اهل بیت(ع)، شماره ۶۶ و ۶۷، تابستان و پاییز ۱۳۹۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- صحت یا فساد عقد استصناع؛ دیدگاه فقهای امامیه، مذاهب اربعه و حقوق ایران، محمدنقی نظرپور و مرتضی محمدی، فصلنامه حقوق اسلامی، شماره ۲۸، بهار ۱۳۹۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- قرارداد پیش فروش آپارتمان، عقد استصناع یا قرارداد خصوصی موضوع ماده ۱۰ قانون مدنی، ناصر مسعودی و علی غریبه و حسن پاشازاده و رحیم وکیل‌زاده، فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، تابستان ۱۳۸۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- عقد استصناع و بررسی ماهیت آن، فاطمه اعتمادیان، ماهنامه کانون، سال پنجاه و دوم، شماره ۱۱۳، ۱۳۸۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی قرارداد استصناع در بازار بورس، سید محمدرضا آیتی، علی آل بویه، دوفصلنامه پژوهشنامه فقه و حقوق اسلامی، سال سوم، شماره ۵، بهار و تابستان ۱۳۸۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جایگاه بیع استصناع (قرارداد ساخت فروش) در فقه شیعه و سنی، مریم نقدی دورباطی و محمدرضا حیدریان، فصلنامه فقه و تاریخ تمدن، سال ششم، شماره ۲۴، تابستان ۱۳۸۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- استصناع در فقه و حقوق ایران، غلامعلی سیفی زیناب و منصوره حسن‌زاده، فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره ۵۰، پاییز و زمستان ۱۳۸۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- چگونگی کاربرد عقد استصناع در قانون عملیات بانکی بدون ربا، اکبر کمیجانی و محمدنقی نظرپور، فصلنامه اقتصاد اسلامی، سال هشتم، شماره ۳۰، تابستان ۱۳۸۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- اوراق بهادار استصناع (سفارش ساخت) ابزاری برای سیاست پولی، محمدنقی نظرپور، فصلنامه اقتصاد اسلامی، دوره ۵، شماره ۲۰، زمستان ۱۳۸۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- استصناع (سفارش ساخت کالا)، سید محمود هاشمی شاهرودی، فصلنامه فقه اهل بیت(ع)، شماره ۱۹ و ۲۰، پاییز و زمستان ۱۳۷۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بیع استصناع، جمشید جعفرپور، فصلنامه پژوهشنامه متین، شماره ۳ و ۴، ۱۳۷۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- استصناع، محمد مؤمن قمی، فصلنامه فقه اهل بیت(ع)، شماره ۱۱ و ۱۲، پاییز و زمستان ۱۳۷۶ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- عقد الاستصناع وخلاف الفقهاء فيه، عيسى بن عثمان بن محمد رزايقية، مجلة كلية الشريعة والقانون بتفهنا الأشرف، مجلد ۲۵، شماره ۱، ۲۰۲۲م. لینک متن مقاله
- عقد مقاولة البناء ونظائره في الفقه الإسلامي، سمیة حریر و سعاد سطحی، مجلة الإحیاء (الجزائر)، مجلد ۲۲، شماره ۳۰، ۲۰۲۲م. لینک متن مقاله
- عقد الاستصناع وتطبيقاته المعاصرة في البنوك التشاركية-دراسة فقهیة مقارنة بالقانون، إبراهیم والعیز، مجلة الباحث للداراسات والأبحاث القانونیة والقضائیة، شماره ۴۲، ۲۰۲۲م. لینک متن مقاله
- التصرف في المستصنع قبل قبضه، إیاس بن إبراهیم بن محمد الهزاع، مجلة الدراسات الإسلامية (عربستان سعودی)، مجلد ۳۳، شماره ۲، ۲۰۲۱م.
- التكييف الفقهي لبيع العقار على الخارطة، مزید بن إبراهیم بن صالح المزید، مجلة الجمعية الفقهية السعودية، شماره ۵۴، ۲۰۲۱م. لینک متن مقاله
- أثر جائحة فايروس كورونا المستجدة (COVID-19) على العقود الآجلة المعاصرة المشهورة: الاستصناع الموازي والسلم الموازي، الصيانة، المقاولات، التوريد، نبیل بن صلاح بن ناجي الردادي، مجلة قضاء (عربستان سعودی)، شماره ۲۵، ۲۰۲۱م. لینک متن مقاله
- التطبيقات المعاصرة للمصلحة المرسلة في تشريع الأحكام والقوانين الليبية، أحمد رمضان قشوط، مجلة العلوم الشرعية والقانونية (لییبی)، شماره خاص، ۲۰۲۱م. لینک متن مقاله
- التطبيقات المعاصرة للجعالة: دراسة فقهية مقارنة، غسان محمد الشیخ، مجلة جامعة أم القرى لعلوم الشريعة والدراسات الاسلامية (عربستان سعودی)، شماره ۸۵، ۲۰۲۱م. لینک متن مقاله
- الصيغ الشرعية المعاصرة للاستثمار الوقفي: (مفهومها .. تطبيقاتها)، معن حسین نعنا و محمد أنس سرمیني، مجلة الشهاب (الجزائر)، مجلد ۷، شماره ۲، ۲۰۲۱م. لینک متن مقاله
- عقد استصناع الأبنية: دراسة تأصيلية فقهية، عامر عبدالرحیم المرزوقي و حسن محمد الرفاعي، مجلة البحوث العلمیة والدراسات الإسلامیة (الجزائر)، مجلد ۱۳، شماره ۲، ۲۰۲۱م. لینک متن مقاله
- أثر الخيارات والظروف الطارئة في عقد استصناع الأبنية: دراسة فقهية تحليلية، عامر عبدالرحیم المرزوقي و حسن محمد الرفاعي، مجلة البحوث العلمیة والدراسات الإسلامیة (الجزائر)، مجلد ۱۳، شماره ۲، ۲۰۲۱م. لینک متن مقاله
- عقد الاصطناع في ضوء المقاصد الجزئية للشريعة الإسلامية، عبدالناصر حمدان بیومي إبراهیم، مجلة فکر وإبداع (مصر)، مجلد ۱۳۴، ۲۰۲۰م.
- عقد الاستصناع: دراسة فقهية مقارنة، محمد بن سعد العصیمي، مجلة البحوث الإسلامیة (عربستان سعودی)، شماره ۱۲۲، ۲۰۲۰م. لینک متن مقاله
- ابتكار العقود المالية: مفهومه وضوابطه وأدواته وبعض تطبيقاته، هایل داود، مجلة الصراط (الجزائر)، مجلد ۲۲، شماره ۲، ۲۰۲۰م. لینک متن مقاله
- التمويل بعقد الاستصناع: أحكامه الفقيهة ومخاطرة المصرفية، بندر بن عبدالعزیز الیحیی، مجلة علوم الشریعة (عربستان سعودی)، شماره ۵۸، ۲۰۲۰م. لینک متن مقاله
- عقد الاستصناع: دراسة في ضوء قواعد الفقه الإسلامي والتشريع المغربي، مروان بوسیف و محمد الهبول، مجلة عدالة للدراسات القانونیة والقضائیة (مغرب)، شماره ۵، ۲۰۲۰م. لینک متن مقاله
- الاستصناع وتطبیقاته المعاصرة: دراسة فقهیة مقارنة، ماجد بن بلال فرج شربه، مجلة کلیة الدراسات الإسلامیة والعربیة للبنات بالإسکندریة (مصر)، مجلد ۳۵، شماره ۵، ۲۰۱۹م. لینک متن مقاله
- عقد الاستصناع وأهميته في التنمية الاقتصادية: دراسة فقهية، سلمان خالد عبدالله أومر، مجلة الجزيرة للعلوم الاقتصادية والاجتماعية (سودان)، مجلد ۱۰، شماره ۱، ۲۰۱۹م. لینک متن مقاله
- معايير الجودة في عقد الإستصناع: دراسة فقهية، عزیزة علي ندا ندا، مجلة کلیة الشریعة والقانون بطنطا (مصر)، مجلد ۳۴، شماره ۴، ۲۰۱۹م. لینک متن مقاله
- التحوط في عقود السلم والاستصناع وتأثيرها علي الاقتصاد الحقيقي: المشاكل والحلول، أحمد عمر صوان، مجلة ريادة الاعمال الإسلامية (اردن)، مجلد ۴، شماره ۲، ۲۰۱۹م.
- العقود المركبة وأثرها في حماية رأس المال، عبدالمجید محمود الصلاحین و فتحیة محمد أحمد زیادات، مجلة علوم الإسلامیة والحضارة (الجزائر)، مجلد ۴، شماره ۱، ۲۰۱۹م. لینک متن مقاله
- حكم الاستصناع في الفقه الإسلامي: دراسة مقارنة، هند عبدالغفار إبراهیم، مجلة جامعة القرآن الكريم والعلوم الإسلامية (سودان)، شماره ۳۷، ۲۰۱۷م.
- عقد الاستصناع وأهميته في النشاط الاقتصادي المعاصر، حسن عبدالغني أبو غدة، مجلة الفرقان (مغرب)، شماره ۸۰، ۲۰۱۷م.
- عقود المقاولة والصيانة، محمود محمد الكبش، مجلة الوعي الإسلامي (کویت)، شماره ۶۱۰، ۲۰۱۶م.
- الاستصناع وتطبيقاته المعاصرة فى الفقة الإسلامي، صالح بن أحمد بن عبدالعزیز الوشیل، مجلة الجمعية الفقهية السعودية (عربستان سعودی)، شماره ۳۴، ۲۰۱۶م. لینک متن مقاله
- الأحكام الفقهية المتعلقة بطرق تحديد الثمن في عقود المقاولات، عبدالله بن صالح السیف، مجلة الدراسات الإسلامية (عربستان سعودی)، مجلد ۲۸، شماره ۲، ۲۰۱۶م. لینک متن مقاله
- عقد الاستصناع بين التأصيل الشرعي والإطار القانوني، فاطمة آیت الغازي، مجلة الأبحاث والدراسات القانونیة (مغرب)، شماره ۷، ۲۰۱۶م.
- مقاصد الشريعة في العقود المالية: عقد الاستصناع نموذجا، أشرف علي عبدالحلیم، مجلة جامعة الشارقة للعلوم الإنسانية والاجتماعية (امارات متحده عربی)، مجلد ۱۳، شماره خاص، ۲۰۱۶م. لینک متن مقاله
- مدي استحقاق المستصنع مبلغ الشرط الجزائي عند إخلال الصانع بالالتزام في الفقة الإسلامي، عبدالکریم بن محمد السماعیل، مجلة الدراسات الإسلامیة (عربستان سعودی)، مجلد ۲۷، شماره ۲، ۲۰۱۵م. لینک متن مقاله
- عقد الاستصناع: دراسة فقهية، سلمي بنت محمد بن صالح هوساوي، مجلة مركز البحوث والدراسات الإسلامية (مصر)، شماره ۴۵، ۲۰۱۴م.
- بعض قضايا فقهية مستجدة حول عقد الاستصناع، محمد مصطفی عبدالقدوس الندوي، مجلة البعث الإسلامي، مجلد ۶۰، شماره ۵، ۲۰۱۴م. لینک متن مقاله
- الاستصناع، علي أحمد السالوس، مجلة المجمع الفقهي (عربستان سعودی)، بی تا، لینک متن مقاله
- الطبيعة القانونية لعقد بيع البناء على الخارطة وضماناته: دراسة مقارنة، محمد علیان العزام، مجلة الحقوق (بحرین)، مجلد ۱۱، شماره ۲، ۲۰۱۴م.
- التكييف الفقهي لعقد المقاولة وما يقابله في القانون الاماراتي، منذر عبدالحکیم القضاة، مجلة مرکز البحوث والدراسات الإسلامیة (مصر)، شماره ۴۵، ۲۰۱۴م.
- عقد المقاولة وإجراؤه بطريقة المناقصة في الفقه الإسلامي، أسامة الحموي و السید تحسین بیرقدار، المجلة الأردنیة في الدراسات الإسلامیة، مجلد ۹، شماره ۳، ۲۰۱۳م. لینک متن مقاله
- عقد الاستصناع: بين دراسة شرعية تأصيلية وصيغة تمويلية معاصرة، علي أحمد النوي، مجلة الدراسات العربیة (مصر)، شماره ۲۵، مجلد ۲، ۲۰۱۲م. لینک متن مقاله
- عقد المقاولة في الفقه الإسلامي، إبراهیم محمد شاشو و أسامة الحموي، مجلة جامعة دمشق للعلوم الاقتصادية والقانونية، مجلد ۲۶، شماره ۲، ۲۰۱۰م. لینک متن مقاله
- عقد الاستصناع فى المصارف الإسلامية: دراسة مقارنة، الخضر عبدالله حنشل، مجلة العلوم الإدارية والاقتصادية (یمن)، شماره ۶، ۲۰۱۰م.
- التمويل بالمضاربة في المعاملات المالية المعاصرة: عقد السلم والاستصناع نموذجاً، حسن عبدالغني أبوغدة، مجلة البحوث الفقهیة المعاصرة، مجلد ۲۱، شماره ۸۵، ۲۰۱۰م.
- الاستصناع الموازي دراسة فقهية مقارنة، وائل محمد عربیات، مجلة دراسات علوم الشریعة والقانون (اردن)، مجلد ۳۶، شماره ۲، ۲۰۰۹م. لینک متن مقاله
- عقد الاستصناع في الفقه الاسلامي، عمر الجیلاني الأمین حماد، مجلة الباحث الجامعي (یمن)، شماره ۱۳، ۲۰۰۷م. لینک متن مقاله
- نظرات في عقد المقاولة: الإنشاء و التعمير، حقيقته، تكييفه، حكمه، محمد بن جبر الألفي، مجلة الحکمة (عربستان سعودی)، شماره ۳۵، ۲۰۰۷م. لینک متن مقاله
- اختلاف المتعاقدين في المقاولة، عبدالرحمن بن عاید بن خالد العاید، مجلة جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، شماره ۵۳، ۲۰۰۶م.
- عقد الاستصناع في الفقه الإسلامي : دراسة مقارنة بالقانون المصري و الكويتي مع تطبيقاته العملية المعاصرة بدولة الكويت، أسامة محمد حسن العبد، مجلة البحوث القانونية والإقتصادية (مصر)، شماره ۲۷، ۲۰۰۰م.
- الاستصناع ودوره في تمويل مشروعات البنية الأساسية في المملكة، رفیق یونس المصري، ندوة التعاون بين الحكومة والقطاع الاهلي في تمويل المشروعات الاقتصادية، مجلد ۱، ۱۹۹۹م.
- عقد السلم والاستصناع في الفقه الإسلامي والتمويل الإقتصادي، محمد مصطفی الزحیلي، مجلة كلية الدراسات الإسلامية والعربية (امارات متحده عربی)، شماره ۱۳، ۱۹۹۶م.
- وقفات متأنية مع عمليات التمويل في البنوك الإسلامية: التمويل عن طريق الاستصناع، محمد بن عبدالله الشباني، مجلة البیان (بریتانیا)، شماره ۹۳، ۱۹۹۵م.
- عقد الاستصناع: بين الإتباع والإستقلال وبين اللزوم والجواز، علي محیي الدین القرة الداغي، مجلة كلية الشريعة والدراسات الإسلامية (قطر)، شماره ۱۱، ۱۹۹۳م. لینک متن مقاله
- عقد الاستصناع ومدى أهميته في الاستثمارات الإسلامية المعاصرة، مصطفی أحمد الزرقاء، مجلة مجمع الفقه الإسلامي (عربستان سعودی)، شماره ۷، ۱۹۹۲م. لینک متن مقاله
- عقد الاستصناع، علي أحمد السالوس، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، شماره ۷، ۱۹۹۲م. لینک متن مقاله
- عقد الاستصناع، وهبة مصطفی الزحیلي، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، شماره ۷، ۱۹۹۲م. لینک متن مقاله
- عقد الاستصناع، علي محیي الدین القرة الداغي، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، شماره ۷، ۱۹۹۲م. لینک متن مقاله
- عقد الاستصناع، عبدالله محمد عبدالله، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، شماره ۷، ۱۹۹۲م. لینک متن مقاله
- الاستصناع ودوره في العمليات التمويلية المعاصرة، عبدالسلام العبادي، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، شماره ۷، ۱۹۹۲م. لینک متن مقاله
- الاستصناع وموقف الفقه الإسلامي منه في صورة عقد استصناع أو عقد سلم، حسن علي الشاذلي، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، شماره ۷، ۱۹۹۲م. لینک متن مقاله
- أثر الاستصناع في تنشيط الحركة الصناعية، محمد عبد اللطیف صالح الفرفور، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، شماره ۷، ۱۹۹۲م. لینک متن مقاله
- عقد الاستصناع، کمال الدین جعیط، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، شماره ۷، ۱۹۹۲م. لینک متن مقاله
- الاستصناع والمقاولات في العصر الحاضر، مصطفی کمال التارزي، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، شماره ۷، ۱۹۹۲م. لینک متن مقاله
- الاستصناع تعريفه - تكيفه - حكمه – شروطه أثره في تنشيط الحركة الاقتصادية، سعود بن مسعد بن مساعد الثبيتي، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، شماره ۷، ۱۹۹۲م. لینک متن مقاله
- عقد الاستصناع وعلاقته بالعقود الجائزة، محمد رأفت سعید، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، شماره ۷، ۱۹۹۲م. لینک متن مقاله
- بحث عن الاستصناع «تعریفه-حکمه-رأی الأئمة والفقهاء فیه»، عبدالله بن حمد العبودي، مجموع بحوث ومقالات الشیخ عبدالله بن حمد العبودي، بی‌تا، لینک متن مقاله
- الاستصناع الموازي دراسة فقهية مقارنة، محمد بن مطر السهلي، مجلة الجامعة الإسلامية، ملحق شماره ۱۸۳. لینک متن مقاله
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- مقایسه بیع سلم و عقد استصناع در آثار و زمان انتقال مالکیت با تأکید بر رویه قضایی، ناصر علیدوستی شهرکی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق قضایی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی ماهیت و آثار قرارداد استصناع از منظر فقه و حقوق، محمد صادق محب زاده، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس، ۱۴۰۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- نظام حقوقی عقد استصناع در قانون مدنی عراق و فقه، احمد حسن مسیر، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- عقد استصناع در حقوق ایران و فقه امامیه با نگاهی به کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا، پایان‌نامه دکتری، گروه حقوق بین‌الملل، دانشگاه عدالت، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی ماهیت و احکام عقد استصناع از منظر فقهی، اسماعیل امیدی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- عقد استصناع از منظر فقه امامیه، فقه حنفی و حقوق افغانستان، سید موسی علوی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، جامعة المصطفی العالمیة، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ماهیت عقد استصناع و احکام آن در مذاهب اسلامی، منتظر مهدی، پایان‌نامه دکتری، مجتمع آموزش عالی فقه، جامعة المصطفی العالمیة، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی حقوقی تأمین منابع مالی از طریق صکوک و اوراق استصناع در دوران پسا تحریم، حمید صفرزاده بقال، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه حکیم سبزرواری، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی عقد استصناع در حقوق ایران و افغانستان، فروزان قبادی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- طراحی چارچوب‌های قراردادهای اوراق سفارش ساخت (صکوک استصناع) در بازار مالی ایران، ابوذر سروش، پایان‌نامه دکتری، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مقایسه قرارداد ساخت، بهره‌برداری و انتقال (B.O.T) در حقوق موضوعه و قرارداد استصناع در فقه، سید محمدمهدی امارتی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق(ع)، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی تطبیقی مبانی فقهی فقهای امامیه و اهل سنت در تبیین عقد استصناع، فاطمه پورعوض، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کاربرد عقد استصناع در معاملات بانکی، مهدی شهریوری مقدم، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، مجتمع دانشگاهی ولیعصر(عج) - دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ماهیت حقوقی و آثار قرارداد ساخت و مقایسه آن با عقد استصناع، عصمت منادی‌فرد، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- عقود مرابحه و استصناع در نظام بانکی ایران، فرانک مؤذن، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی ماهیت و ادله صحت و لزوم بیع استصناع در فقه و حقوق با محوریت آراء امام خمینی(س)، سمانه صمدی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کارکرد استصناع در بانکداری بدون ربا با مطالعه تطبیقی آن در فقه اسلامی، فاطمه خراسانی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده الهیات و علوم اسلامی، دانشگاه تبریز، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حقوق ابزارهای مالی اوراق اجاره، استصناع و مرابحه، جواد عسگری، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه علامه طباطبایی، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی حقوقی اوراق استصناع(سفارش ساخت)، حمیده گوشی دهقی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری، ۱۳۹۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی حقوقی صکوک استصناع، نگار رضوی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مطالعه تطبیقی عقد استصناع (سفارش ساخت) در فقه و حقوق، فاطمه دهقانی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده الهیات و علوم اسلامی، دانشگاه پیام‌نور استان تهران، ۱۳۸۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی تطبیقی قرارداد سفارش ساخت (استصناع) در حقوق موضوعه و فقه، محمدرضا حسنی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی، ۱۳۸۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- أثر التغير في قيمة العملة في عقدي السلم والاستصناع في الفقه الإسلامي، محمد منور الشرفات، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، کلیة الشریعة، جامعة آل البیت، اردن، ۲۰۲۱م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- عقد الاستصناع وتطبيقاته في البنك الإسلامي الأردني والمهن الحرفية: دراسة فقهية مقارنة، محمد مازن محمد رشدي الزغول، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، کلیة الشریعة، جامعة جرش، اردن، ۲۰۲۰م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- معيار الجودة في عقدي السلم والاستصناع في الفقه الإسلامي، آیة إسماعیل غانم أبو شقرة، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، كلية الشريعة والقانون، الجامعة الإسلامية، غزه، ۲۰۱۵م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- عقد الاستصناع في الفقه الإسلامي وتطبيقاته في المصارف الإسلامية بإندونيسيا: مقارنة بالمصارف الإسلامية السودانية، أحمدي رجالي جواب، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، كلية الشريعة والقانون، جامعة أم درمان الاسلامية، ۲۰۰۶م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تطبیقات عقود الاستصناع في مشروعات البناء والتشغیل والتحویل B.O.T ودور المؤسسات المالیة الإسلامیة في تمویلها الکویت حالة تطبیقیة، عبدالله مرشد الصلیلي، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، کلیة الشریعة والدراسات الإسلامیة، جامعة الیرموك، اردن، ۲۰۰۶م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- عقود السلم - الاستصناع - المشاركة: دراسة فقهية تطبيقية، طه أحمد منصر العقبي، پایان‌نامه دکتری، كلية الآداب، جامعة النيلين، سودان، ۲۰۰۶م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مشروعية الإستثمار فى المصارف الإسلامية فى نطاق البيع بالمساومة والإستصناع، جمال أحمد المجلي أبوشریعة، پایان‌نامه دکتری، كلية الدراسات العليا، جامعة القرآن الكريم والعلوم الإسلامية، سودان، ۱۹۹۵.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الاستصناع في الفقه والقانون، شادیة الجویني، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، المعهد الأعلى للشريعة، جامعة الزيتونة، تونس، ۱۹۹۳م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- عقد الاستصناع: دراسة مقارنة، کاسب بن عبدالکریم البدران، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، المعهد العالي للقضاء، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، عربستان سعودی، ۱۹۷۸م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
منابع دیگر
- درس خارج استصناع، مدرس: آیت‌الله سبحانی، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- درس بررسی قرارداد استصناع در بانکداری بدون ربا، مدرس: محمدنقی نظرپور، لینک فیلم درس