مسائل مستحدثه (منابع مطالعاتی)
مسائل مستحدثه سوال‌هایی از فقه، در مورد پدیده‌های جدیدی است که در آیات و روایات به طور صریح به آن‌ها پرداخته نشده است. پژوهشگران دینی برای تعیین حکم فقهی پدیدە جدید، یا باید آن را در موضوع یکی از قضایای شرعی جای دهند و یا به وسیله تمسک به اطلاقات و عمومات حکم فقهی را بدست بیاورند.
در تعریف این مسائل نکات، دقت‌ها و تعاریف متفاوتی است که با توجه به نگرش دانشمندان به مسائل فقهی نسبت به کیفیت صدور احکام از ناحیه معصومین و یا حقیقیه یا خارجیه دانستن قضایای احکام، تفاوت پیدا می‌کند. فقیهان نوعا مسائل مستحدثه را در بخش استفتائات تالیف‌های خود پاسخ می‌دهند.
کتاب
فارسی
- بررسی مبانی نظریات فقهی شهید مطهری با رویکردی به مسایل مستحدثه، فاطمه سهرابی، تهران، شاپرک سرخ، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جایگاه قواعد استظهار در حل مسائل مستحدثه، رضا اسلامی، قم، انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حلقات الفقه الفعال: سلسله بحث‌های استدلالی فقهی در مسائل مستحدثه (۷ جلد)، علی‌اکبر سیفی مازندرانی، قم، مؤسسه بوستان کتاب، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- سیر تطور فقه معاصر (مستحدث)، محمدحسن ربانی بیرجندی، تهران، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- احکام نوپدید فقهی، سمیه برزگری و رؤیا دهقانی، قم، مرکز نشر هاجر، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- فقه المستحدثات، محمدامین مامقانی، قم، مؤسسه بوستان کتاب، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مجموعه مقالات اولین همایش ملی فقه و مسائل مستحدثه (نوظهور)(۲جلد)، انتشارت توسعه علوم، ۱۳۹۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مسائل مستحدثه (جنین، کودکان نامشروع، کودکان بزهکار، توارث در اهدای گامت، تشریح و حجب)، خلیل قبله‌ای خویی، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مسائل مستحدثه (اقتصادی، پزشکی، حقوقی، سیاسی، اجتماعی، متفرقه): مجموعه مقالات (۳ جلد)، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، ۱۳۸۰ش.
عربی
- المدخل الی دقائق البحوث: یبحث عن مبانی الاجتهاد الفعال الاصولیه الدخیله فی المسائل المستحدثه، علی‌اکبر سیفی، قم، انتشارات موسسه بوستان کتاب، ۱۳۹۹ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- منهج الاستنباط فی المسائل المستحدثه، محمود عیدانی، قم، انتشارات العطار، ۱۳۹۶ش.
- فقه المسائل المستحدثه: مبادئها الاصولیه و طرق علاجها، سید علی‌عباس موسوی، قم، انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۸ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- منهج الفقه الاسلامی فی المسائل المستحدثه، محمد موسوی، قم، انتشارات موسسه بوستان کتاب، ۱۳۸۸ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
مقاله‌ها
فارسی
- اخذ به عمومات و اطلاقات در مسائل مستحدث فقهی در پرتوِ تبیین ملاک مستحدث بودن، سید رضا شیرازی و محمد تقی کریمی، فصلنامه فقه و اصول، شماره ۴، دوره ۱۲۷، ۱۴۰۰ش. مقاله را از اینجا ببینید
- قرینه ارتکاز و کارایی آن در حل مسائل جدید فقهی، رضا اسفندیاری (اسلامی)، فصلنامه جستارهای فقهی و اصولی، شماره ۴، شماره پیاپی ۲۵، زمستان ۱۴۰۰. مقاله را از اینجا ببینید
- چالشهای بهره‌گیری از عمومات و مطلقات در حل مسائل مستحدثه، محمدعلی خادمی کوشا، فصلنامه جستارهای فقهی و اصولی، شماره ۲۱، ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
- روش‌شناسی اجتهاد در مسائل نوپدید، اکبر محمودی، فصلنامه جستارهای فقهی و اصولی، دوره ۶، شماره ۲، شماره پیاپی ۱۹، تابستان ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- پویایی فقه از رهگذر مقاصد شریعت با نظری بر آرای امام خمینی (س)، فصلنامه پژوهشنامه متین، دوره ۲۲، شماره ۸۶، بهار ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- ارزیابی عرفی نگری در موضوع‌شناسی مسائل مستحدثه برآمده از علم مدرن، فاطمه قدرتی، محسن سعیدی ابواسحاقی، فصلنامه پژوهشنامه فقهی، دوره ۸، شماره ۱۵، اسفند ۱۳۹۸. مقاله را از اینجا بخوانید
- حجیت ظّن مطلق و کارکرد آن در مسائل مستحدثه از منظر فقه امامیه، محمد اعتمادی؛ هرمز اسدی کوهباد؛ سیدحسن حسینی، فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال ۱۲، شماره۱، خرداد ۱۳۹۸ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- حجیت اطلاقات و عمومات شریعت در موضوعات نوظهور، سید سجاد موسوی کرمانشاهی، دوفصلنامه فقه و اجتهاد، سال ۵، شماره پیاپی ۱۰، پاییز و زمستان ۱۳۹۷ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- تبیین گسترده جامعیت قرآن کریم و رابطه آن با خاتمیّت و پیوند آن با مسائل نوپدید، سید محمد صادق‌زاده طباطبایی، علی حسینی سی‌سخت، نشریه آموزه‌های نوین کلامی، دوره ۲، شماره ۳، پاییز و زمستان ۱۳۹۷ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- تحلیل حجیت بنای عقلا با رویکردی در مسائل مستحدثه، سید مجتبی حسین نژاد، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره ۴۸، تابستان ۱۳۹۶ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- بررسی منطق موضوع شناسی فقه سنتی در موضوعات مستحدثه، محسن سعیدی ابواسحاقی، دوفصلنامه پژوهشنامه میان رشته ای فقهی، شماره ۲، بهار و تابستان ۱۳۹۵ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- تمسک به عمومات و اطلاقات در مسائل مستحدثه، علیرضا علایی، فصلنامه پژوهه های فقهی تا اجتهاد، شماره ۱۳، تابستان ۱۳۹۳ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- راهیابی به حل مسائل مستحدثه با تکیه بر قواعد استظهار، رضا اسلامی، فصلنامه پژوهش های اصولی، شماره ۲۰، بهار ۱۳۹۳ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- قاعده حجیت انصراف و کارایی آن در مسائل مستحدثه، رضا اسلامی، فصلنامه پژوهش‌های اصولی، دوره ۶، شماره ۲۱ف بهار ۱۳۹۳. مقاله را از اینجا بخوانید
- تحلیل حجیت بنای عقلا با رویکردی در مسائل مستحدثه، سید مجتبی حسینی‌نژاد، فصلنامه فقه و حقوق اسلامی، دوره ۱۳، شماره ۴۸. مقاله را مقاله را از اینجا بخوانید
- عناصر تعیین‌کننده در حل مسائل مستحدثه۱، محمد تقی باقرزاده مشکی باف، فصلنامه فقه، دوره ۱۲، شماره ۴۳، بهار ۱۳۸۴ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- عناصر تعیین‌کننده در حل مسائل مستحدثه۲، محمد تقی باقرزاده مشکی باف، فصلنامه فقه، دوره ۱۲، شماره ۴۴، تابستان ۱۳۸۴ش. مقاله را از اینجا بخوانید
عربی
- النوازل الفقهیة: حقیقتها ومراحل النظر فیها، مجلة البحوث والدراسات، کریم زایدی، شماره ۱، جلد ۱۸، ۲۰۲۱م.
- فقه النوازل: أنواعه وأرکانه وخطوات دراسته فی تراث علماء الغرب الإسلامی، محمد الصادقی، مجلة البلاغ الحضاری، شماره ۷و ۸، ۲۰۲۰م.
- فقه النوازل: أسبابه وضوابطه، سعد سلیمان سعید الحامدی، المجلة اللیبیة العالمیة، شماره ۲۶، ۲۰۱۷م.
- النوازل، محمود محمد الکبش، مجله الوعی الإسلامی، کویت، سال ۵۲، شماره ۵۹۵، ۲۰۱۵م.
- النوازل الفقهیة وإشکالیة المنهج: نحو توظیف أمثل للنص تاریخاً وفقها، مصطفی الصمدی، بصمات، سلسلة جدیدة، شماره ۶، ۲۰۱۵م.
- النوازل الفقهیة: مبادئ وضوابط، مصطفی بوعقل، حولیات جامعة الجزائر ۱، ش۲۷، ۲۰۱۵م.
- معنی النوازل والاجتهاد فیها، عابدین بن محمد السیفانی، مجلة الاصول والنوازل، عربستان سودی، شماره ۱، سال ۱، ۲۰۰۹م.
- مدخل الى فقه النوازل، عبدالحق بن أحمد حميش، مجلة العلوم الشرعية، شماره ۱۰، ۲۰۰۹ش.
- فقه النوازل، علاء بکر، البیان، انگلیس، ۲۶۳ش، ۲۰۰۹م.
- الجامع فی فقه النوازل، صالح ابن حمید، العدل، شماره ۱۹، جلد ۵، ۲۰۰۳م.
- النوازل الفقهیة، محمد بن الهادی أبو الأجفان، مجلة الهدایة، شماره ۲، جلد ۲۰، ۱۹۹۵م.
پایان‌نامه
فارسی
- بررسی مفهوم وصف از دیدگاه اصولیین معاصر شیعه و حقوقدانان و آثار آن در مسائل مستحدثه، سید محسن حسینی، کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۸ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- منهج اجتهادی حکم مسائل مستحدثه، علی العلوی، دکتری، جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی فقه - مدرسه عالی فقه و اصول، ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- روش تطبیق احکام فقهی بر موضوعات مستحدثه در فقه نظام ساز، محسن سعیدی ابواسحقی، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات، معارف اسلامی و ارشاد، دانشگاه امام صادق علیه السلام، ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- روش‌شناسی فقه امامیه در حل چالشهای مسائل مستحدثه جزایی با تأکید بر مقاصد شریعت، هادی رحیمی، دکتری، دانشگاه خوارزمی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- حجيت عمومات و اطلاقات در مسائل مستحدثه، سيد محمدسجاد موسوی، پایان‌نامه حوزوی سطح ۴، قم، پژوهشکده مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی، ۱۳۹۶ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی رویکرد فقه حنفی به انفتاح باب اجتهاد با نگاهی به مسائل مستحدثه، حسین ساجدی‌نیا، کارشناسی ارشد، دانشگاه سمنان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۵ش. صفحات ابتدایی پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- مسایل مستحدثه در آثار علامه عبدالکریم مدرس، مطب یوسفی فر آغبلاغ، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه کردستان، ۱۳۹۵ش. صفحات ابتدایی پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- تطبيقات قاعده‌ی لاضرر بر مسائل مستحدثه، سيد اکبر بذرگری، قم، مرکز اطلاعات و مدارک اسلامي، ۱۳۹۳ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- منهج الفقه الاسلامي في المسائل المستحدثه، محمد ثامر احمد الموسوی، پایان‌نامه حوزوی سطح ۳، قم، مرکز اطلاعات و مدارک اسلامي، معاونت پژوهشي، دفتر تبليغات اسلامي، ۱۳۹۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- منهج الفقه الاسلامي في المسايل المستحدثة، احمد محمد، كارشناسي ارشد، جامعه المصطفی العالمیه قم، ۱۳۸۵ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
عربی
- منهج الفقه الاسلامی فی المسائل المستحدثه، محمدثامر احمد الموسوی، کارشناسی ارشد، دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۸۶ش. ااطلاعات پایان‌نامه را از اینجا بینید