گردشگری (منابع مطالعاتی)
گردشگری امروزه با اهداف متعدد سیاسی، فرهنگی و اقتصادی رواج زیادی پیدا کرده و به‌عنوان یک صنعت سبز مورد توجه قرار گرفته است. همین موضوع باعث شده برخی از مسائل مرتبط با ورود غیرمسلمانان به کشورهای اسلامی و مسافرت مسلمانان به کشورهای غیراسلامی مورد توجه قرار گیرد؛ ازجمله: ۱. مسئله نجاست و طهارت غیرمسلمانان؛ ۲. داد و ستد با کفار؛ ۳. ورود غیرمسلمانان به اماکن مقدس؛ ۴. تشبه به کفار و تاثیرپذیری مسلمانان از آن‌ها؛ ۵. احکام ارتباط و ازدواج با زنان و مردان غیرمسلمان؛ ۶. احکام عبادی مرتبط با سفر و مسافر
در زمینه گردشگری به عنوان خاص آن، از ناحیه مراجع حکمی صادر نشده و امری مباح است؛ ولی در ریز موضوعات و احکام خاص سفر فرد مسلمان و ارتباط با غیرمسلمانان در کتاب‌های توضیح المسائل فتاوایی صادر شده است. کتاب‌ها، مقالات و پایان‌نامه‌های زیر به بررسی فقهی گردشگری پرداخته‌اند.
کتاب‌ها
فارسی
- بررسی تحلیلی گردشگری با نگاهی به رویکرد فقهی و رویه قضایی، مهرزاد رستمی، تهران، اندیشه سبز نوین، ۱۴۰۲ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی احکام جهانگردی، رجبعلی کاکوجویباری، بابل، مسجد محدثین، ۱۴۰۲ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- چکیده مقالات همایش بین‌المللی فقه گردشگری، جمعی از مولفان، قم، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)، ۱۴۰۱ش.
- اسلام و گردشگری، مجید اردش و فرزانه حقیقت قهفرخی و امیرعباس نجفی‌پور، تهران، انتشارات کتابسرای اهورا، ۱۴۰۱ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- حمایت از جهانگردان خارجی از منظر فقه و حقوق، حسین امیری، تهران، نشر مشعر، ۱۴۰۰ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- گردشگری حلال، فرید جواهرزاده و الهام عناصری، مشهد، رنگین کتاب، ۱۴۰۰ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- مبانی فقهی حقوقی گردشگری (در تکاپوی الگوی اسلامی پیشرفت)، سیدمحسن قائمی خرق و سمیه آقایی نژاد، خرسندی، ۱۳۹۸ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- حقوق گردشگری مطابق با فلسفه حقوق اخلاقی با ارائه الگو و استانداردهای اسلامی، بهرام حسن‌زاده، قم، انتشارات عدالت امین، ۱۳۹۸ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- گردشگری حلال: بازاریابی و برندسازی اسلامی در حوزه توریسم با نگاهی به برند حلال، سیدعلی موسوی‌نور و شراره نورانی زنور و اکبر فلاح‌نژاد، تهران، شرکت تعاونی انتشارات هورمزد، ۱۳۹۷ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- درآمدی بر گردشگری در اسلام، نسیبه مؤدب، تهران، انتشارات سنجش و دانش، ۱۳۹۶ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- حقوق جهانگردان غیرمسلمان در کشورهای اسلامی، رحیم نوبهار، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۸۵ش. صفحات ابتدیی کتاب را از اینجا ببینید
- گردشگری تعالی بخش: چهل حدیث پیرامون سفر و سیاحت، عباس ارغوانی، قم، انتشارات اندیشه هادی، ۱۳۹۵ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- فلسفه و آداب گردشگری در اسلام، محمدرضا اسلامی، گرگان، انتشارات پیک ریحان، ۱۳۹۵ش.
- آیین جلال در گردشگری حلال، محمدعلی زم، زیرنظر محمد غفاری‌استرکی، تهران، انتشارات جمهور، ۱۳۹۴ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- آداب و احکام جهانگردی در اسلام، محمدباقر نظری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد، ۱۳۹۱ش.
- عید نوروز و گردشگری از دیدگاه اسلام، یدالله نفری، قم، نشر نفری، ۱۳۹۰ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- جهانگردی در فقه و تمدن اسلامی، نویسندگان فصلنامه فقه، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۵ش.صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببییند
عربی
- فقه السیاحة و السفر، سیدصادق حسینی شیرازی، دفتر آیت الله سید صادق حسینی شیرازی، قم. از اینجا ببینید
- أحکام السیاحة و آثارها دراسة شرعیة مقارنة، هاشم محمد حسن نافور، عربستان، دار ابن الجوزی، ۱۴۲۴ق. از اینجا ببینید
- السیاحة فی میزان الشریعة، ناشناس، الثقافة الإسلامیة، از اینجا ببینید
مقاله‌ها
فارسی
- بررسی فقهی حقوقی گردشگری مذهبی و آثار اقتصادی آن، علیرضا کشتکار و مسعود راعی دهقی و منوچهر توسلی نائینی، فصلنامه مطالعات فقه اقتصادی، دوره پنجم، شماره ۲، ۱۴۰۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
- درآمدزایی درقالب گردشگری از منظر فقه، فضه جوادی و مریم برقعی، دوفصلنامه مطالعات دین پژوهی، دوره ۵، شماره ۱۰، ۱۴۰۰ش. مقاله را از اینجا ببینید
- تحلیل و بررسی بنیادهای مشروعیت گردشگری از منظر آیات و روایات، محمد رخبین و محمد روحانی‌مقدم و مریم آقایی بجستانی، فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، دوره ۱۲، شماره ۴، ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
- چالش های ورود گردشگران به کشورهای اسلامی، سیدحسن حسینی حسین آباد و محمدحسین گلی و محمدحسین بیاتی، ماهنامه جامعه شناسی سیاسی ایران، شماره ۱۲، ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
- چالش‌های اخلاقی و حقوقی گردشگری سلامت، احسان لامع و شهریار اسلامی‌تبار، فصلنامه پژوهشنامه حلال، شماره ۴، ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بازکاوی جایگاه سیاحت و گردشگری در اسلام، حسن فضل و سید حسین مجتبوی، فصلنامه پژوهش‌های گردشگری و توسعه پایدار، شماره ۱۲، زمستان ۱۳۹۹ش. اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید
- چگونگی جمع بین گردشگری حلال و روایاتی که سیاحت را نکوهش نموده‌اند، مرتضی رحیمی، فصلنامه پژوهشنامه حلال، شماره ۵، ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
- قرآن و فقه گردشگری، سید محمد عارف حسینی (ملک‌زاده)، اندیشه‌های قرآنی، شماره ۱۱، ۱۳۹۸ش. مقاله را از اینجا ببینید
- تحلیل ادله قرآنی، فقهی و حقوقی مشروعیت مالکیت زمانی دهکده‌های طب سلامت، نرگس صدیقی‌مهر و بختیار عباسلو، فصلنامه قرآن و طب، دوره ۵، شماره ۴، ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
- قاعده فقهی «تألیف قلوب» به مثابه راهبرد توسعه گردشگری حلال، حسین ادبی و قاسم نوربخش، فصلنامه پژوهشنامه حلال، شماره ۳، ۱۳۹۸ش. مقاله را از اینجا ببینید
- عوامل مؤثر گردشگری و سیاحت در تاریخ، تمدن و فقه اسلامی، محمدحسن ریاحی، دوفصلنامه نورالمصطفی، شماره ۸، ۱۳۹۸ش. مقاله را از اینجا ببینید
- ضرورت استنبـاط «اصول حاکم بر گردشگری» از قرآن، ابراهیم رضایی آدریانی و عبدالمجید فقیهی، دوفصلنامه نورالمصطفی، شماره ۸، ۱۳۹۸ش. مقاله را از اینجا ببینید
- جایگاه سیر و گردشگری از منظر اسلام، محمدحسین صايمی، دوفصلنامه نورالمصطفی، شماره ۸، بهار و تابستان ۱۳۹۸ش. مقاله را از اینجا ببینید
- تحلیل و بررسی چالش‌های فقهی و حقوقی حضور گردشگران غیرمسلمان در ایران، عبدالله زندی‌فر و محمد روحانی مقدم و مریم آقایی بجستانی، نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، شماره ۴۵، ۱۳۹۸ش. مقاله را از اینجا ببینید
- چالش‌های قانونی گردشگری در حقوق ایران، سمانه اسماعیلی و پیمان عباسیان و نسیم رحیق اغصان، دوفصلنامه مطالعات تطبیقی حقوق در ادیان، شماره اول، ۱۳۹۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
- کاربست قاعده فقهی و حقوقی لاضرر و لاضرار در راستای امنیت ملی، حقوق شهروندی و توسعه گردشگری، محسن حسن پور و سید محمد موسوی بجنوردی و مریم ابن تراب، فصلنامه جغرافیا، شماره ۳۳، ۱۳۹۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
- الگوی مستخرج گردشگری مبتنی بر منابع فقهی شیعه، بهنام امینی، دوفصلنامه پژوهشنامه فرهنگ و رسانه (نامه فرهنگ و ارتباطات)، شماره ۳، ۱۳۹۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
- پژوهشی فقهی- حقوقی در الزام حکومتی بر حجاب زنان جهانگرد، فاطمه فلاح تفتی، فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دوره ۵۰، شماره ۲، ۱۳۹۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی گردشگری و سیر و سیاحت در فقه اسلامی، عصمت افشارمنش و میثم تارم، اولین کنفرانس پژوهش در فقه، حقوق و علوم اسلامی، ۱۳۹۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
- ضرورت‌ها و ظرفیت‌های گردشگری اسلامی و رویکردهای آن (از منظر الگوهای فرهنگی اسلام و فقه اسلامی)، سیروس شفقی و عباس حسنوند و محسن مصلحی، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، شماره ۶، ۱۳۹۱ش. مقاله را از اینجا ببینید
- چالش‌های فقهی- حقوقی حضور گردشگران غیرمسلمان در کشورهای اسلامی، سید علیرضا میرکمالی و محمدمهدی حسنی و سحر رجبی فرد، فصلنامه حقوقی دادگستری، شماره ۹۲، ۱۳۹۴ش. مقاله را از اینجا ببینید
- جنبه‌های قانونی و حقوقی گردشگری پزشکی، نازنین ابوالحسنی، مجله اخلاق زیستی، شماره ۱۲، ۱۳۹۳ش. مقاله را از اینجا ببینید
- توریسم و گردشگری از منظر فقه و حقوق، سعید شیخ و رامین نیکخو و نوشین لقمانی، دومین همایش ملی گردشگری و طبیعت گردی ایران زمین، ۱۳۹۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی و حقوقی گردشگری، حسین مهدوی، دومین همایش ملی گردشگری و طبیعت گردی ایران زمین، ۱۳۹۲ش. از اینجا ببنید
- جایگاه حقوق گردشگران خارجی از نگاه اسلام و قوانین حقوقی جمهوری اسلامی ایران، رسول افضلی و امین فرجی و محمد شعبانی‌فرد، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره ۷۳، ۱۳۸۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
- مبانی فقهی گردشگری، مصطفی قهرمانی، مجله بازاریابی، شماره ۵۵، ۱۳۸۵ش.
- فقه و صنعت جهانگردی، علی اکبر کلانتری، فصلنامه فقه، شماره ۱۴، قم، ۱۳۷۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
- گردشگرى در سیره معصومان و ابرار، سید عباس رضوی، فصلنامه فقه، شماره ۱۴، ۱۳۷۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
- گردشگرى در قرآن، ابوالقاسم یعقوبی، فصلنامه فقه، شماره ۱۴، ۱۳۷۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
- اصل نخستین در برخورد با غیر مسلمانان، اسماعیل اسماعیلی، فصلنامه فقه، شماره ۱۴، ۱۳۷۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بازدید جهانگردان غیرمسلمان از مکانهاى مقدس، محمدحسن نجفی، فصلنامه فقه، شماره ۱۴، ۱۳۷۶ش.مقاله را از اینجا ببینید
- زنان و محدودیّتهاى جهانگردى، محمدصادق مزینانی، فصلنامه فقه، شماره ۱۴، ۱۳۷۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
- آمد و شد با جهانگرد غیر مسلمان، عباس مخصلی، فصلنامه فقه، شماره ۱۴، ۱۳۷۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
- حقوق گردشگران غیر مسلمان در کشورهاى اسلامى، سید احمد حسینی خراسانی، فصلنامه فقه، شماره ۱۴، ۱۳۷۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
عربی
- أحكام السیاحة الدینیة فی الفقه الإسلامی دراسة تأصیلة، خالد جاسم الهولی، از اینجا ببینید
- فقه التعامل مع السائح من منظور إسلامی، فاطمة إسماعیل محمد مشعل، مجلة قطاع الشریعة و القانون، از اینجا ببینید
- الحمایة القانونیة من مخالفات القطاع السیاحی فی النظام السعودی، عــمرو محمد الماریة، دراسة مقارنة بالفقه الإسلامی. از اینجا ببینید
- المنع من السفر فی التشریع الفلسطینی: دراسة مقارنة، حسن محمد حسن القهوجی. از اینجا ببینید
- الالتزام بضمان السلامة فی عقد السلامة فی عقد السیاحة_دراسة تحلیلیّة مقارنة بین القانون القطری و القانون الفرنسی، جابر محجوب علی، المجلة الدولیة للقانون، المجلد ۴۱، دار نشر جامعة قطر، ۲۰۱۹م. از اینجا ببینید
- الآثار الإیجابیة والسلبیة للسیاحة فی ضوء الشریعة الإسلامیة، حسن فتحی مصطفی بهلول، مجلة کلیة الشریعة و القانون بطنطا: مجلة فصلیة علمیة محکمة. از اینجا ببینید
پایان‌نامه‌ها
- صنعت گردشگری از منظر فقه اسلامی، غلام‌مهدی طاهری، رساله دکتری، مجتمع آموزش عالی فقه - مدرسه عالی فقه و اصول، جامعه المصطفی العالمیه، ۱۴۰۱ش. اطلاعات رساله را از اینجا ببینید
- چالش‌های مربوط به قتل، ضرب و جرح جهانگردان غیرمسلمان در فقه امامیه و حقوق کیفری ایران با نگاهی به حقوق بین‌الملل، مهسا عظیمی، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات، پردیس علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه یزد، ۱۴۰۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- احکام گردشگری غیر مسلمانان در بلاد و اماکن مقدس اسلامی در فقه فریقین و حقوق موضوعه ایران، اکبر ستاری، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و علوم اسلامی، دانشگاه تبریز، ۱۴۰۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی چالش‌های فقه معاصر گردشگری از دیدگاه مذاهب اسلامی، احمد حمیدی، رساله دکتری، دانشکده مذاهب، دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۴۰۰ش. اطلاعات رساله را از اینجا ببینید
- جایگاه حقوقی تأمین امنیت گردشگران اتباع خارجی در فقه امامیه، محمدعلی خادم‌الرسول، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، ۱۳۹۸ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- تحلیل و بررسی نظم اجتماعی در حوزه گرشگری از دیدگاه فقه، سید حسن حسینی حسین‌آباد، رساله دکتری، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه عدالت، ۱۳۹۸ش. اطلاعات رساله را از اینجا ببینید
- الگوی مستخرج گردشگری مبتنی بر منابع فقهی شیعه، بهنام امینی، کارشناسی ارشد، دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق علیه السلام، ۱۳۹۶ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- مفهوم گردشگری از دیدگاه قرآن کریم، ساره حمید محسن، کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، موسسه آموزش عالی علوم و معارف، ۱۳۹۶ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی مشروعیت فقهی، حقوقی مشاغل ناشی از توریسم، عیسی تمیمی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، ۱۳۹۴ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- شناسایی ابعاد توسعه‌ی پایدار گردشگری از دیدگاه اسلام، مهدی امینیان، کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، ۱۳۹۳ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- فقه گردشگری و آثار باستانی، سیدجواد موسوی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه پیام نور استان مازندران، ۱۳۹۲ش. لینک دسترسی به متن پایان‌نامه
- حقوق و احکام جهانگردی (توریسم) در اسلام، نسیبه مؤدب، کارشناسی ارشد، دانشگاه قرآن و حدیث، پردیس تهران، ۱۳۹۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- طراحی مدل مفهومی توسعه نشان تجاری حلال؛ مطالعه موردی: صنعت گردشگری حلال در ایران، احمد ترابی، کارشناسی ارشد، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه السلام، ۱۳۹۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید.
- احکام جهانگردی و موضوعات وابسته به آن در فقه امامیه و اهل سنت، مهدی عالمی، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، ۱۳۸۴ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
منابع دیگر
- درآمدی بر روش‌شناسی فقه گردشگری، ابوالقاسم علیدوست، یادداشت در مجله وسائل، ۱۴۰۱ش. یادداشت را از اینجا ببینید
- مبانی فقهی گردشگری و آسیب های آن، گزارش مندرج در سایت وسائل، ۱۳۹۹ش. گزارش را از اینجا ببینید
- مبانی صنعت گردشگری از منظر فقه/ گردشگری نباید ذیل سیر، سفر و سیاحت بحث بشود، علی شفیعی، مندرج در سایت اجتهاد، ۱۳۹۹ش. گفتگو را از اینجا ببینید
- فقه سنتی درک درستی از گردشگری ندارد، مصاحبه با علی شفیعی مدیر گروه فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدنی، منشر شده در: شبکه اجتهاد، سال انتشار: ۱۳۹۸ش. مصاحبه را از اینجا ببینید