|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| قبرستان
| | '''قبرستان'''، محلی است که در آنجا گورهای زیادی در کنار هم قرار گرفته است. شهرداری‌های شهرهای ایران از دهه ۸۰ و ۹۰ خورشیدی اصطلاح آرامستان را نیز برای این منظور به‌کار می‌برند |
| | |
| '''گور'''،<ref>{{یادکرد فرهنگستان | مصوب=گور | بیگانه=grave, burial | بیگانه در فارسی= | حوزه=باستان‌شناسی | دفتر=هشتم | بخش=فارسی | سرواژه=گور}}</ref> '''مزار'''، '''قَبر''' یا '''مدفن''' حفره‌ای در [[زمین]] است که [[مرده|مردگان]] را در آن به خاک می‌سپارند. | |
|
| |
|
| == واژه‌شناسی == | | == واژه‌شناسی == |
| واژه قبر عرب‌شده «گور» است که به صورت قُبور نیز جمع بسته می‌شود. اگر در مورد گور افراد با احترام یاد شود به آن آرامگاه یا مَقبره (جمع: مقابر، مقبره‌ها) نیز می‌گویند. اگر گور فرد محل [[زیارت]] شود به آن مزار گفته می‌شود. گور مقدسان و مرشدان دینی را تربت و خاک می‌نامند. در قدیم برای گور واژه «نهفت» و واژه‌هایی چون گورگاه و گورجای هم به‌کار می‌رفته‌است.<ref>لغتنامهٔ دهخدا، سرواژه‌های گور، مرقد، آرامگاه، مدفن، دخمه، گورگاه و نهفت.</ref>
| | قربستان محلی است که در آنجا گورهای زیادی در کنار هم قرار گرفته است. شهرداری‌های شهرهای ایران از دهه ۸۰ و ۹۰ خورشیدی اصطلاح آرامستان را نیز برای این منظور به‌کار می‌برند.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.uc.org.ir/Main/index3.aspx |title=پورتال اطلاع‌رسانی اتحادیه آرامستانهای کشور<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۲۷ ژانویه ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120101091948/http://www.uc.org.ir/Main/index3.aspx |archivedate=۱ ژانویه ۲۰۱۲ |dead-url=yes}}</ref> |
|
| |
|
| محلی که گورهای زیادی در آن در کنار هم کنده شود [[گورستان]] یا قبرستان نام دارد و که شهرداری‌های شهرهای ایران از دهه ۸۰ و ۹۰ خورشیدی اصطلاح آرامستان را نیز برای این منظور به‌کار می‌برند.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.uc.org.ir/Main/index3.aspx |title=پورتال اطلاع‌رسانی اتحادیه آرامستانهای کشور<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۲۷ ژانویه ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120101091948/http://www.uc.org.ir/Main/index3.aspx |archivedate=۱ ژانویه ۲۰۱۲ |dead-url=yes}}</ref>
| | قبر واژه‌ای عربی و اسم محل دفن میت است. واژه قبر عرب‌شده «گور» است که به صورت قُبور جمع بسته می‌شود. <ref>لغتنامهٔ دهخدا، سرواژه‌های گور، مرقد، آرامگاه، مدفن، دخمه، گورگاه و نهفت.</ref> |
| [[پرونده:Sépulture de Teviec Global.jpg|بندانگشتی|چپ|250px| گور حفره‌ای دو زن در دوره [[میان سنگی]]]]
| |
|
| |
|
| == گورها و خاکسپاری در دین‌های گوناگون == | | == گورها و خاکسپاری در دین‌های گوناگون == |
| در ایران منطقه خاورمیانه سنگ قبر را به‌طور خوابیده بر روی گور می‌گذارند اما در کشورهای فرنگی سنگ گور به شکل ایستاده بالای گور جای دارد. گورها گاه به صورت خانوادگی در بخشی از گورستان در کنار هم یا در محدوده‌ای مشخص با عنوان «گور خانوادگی…» قرار داده می‌شوند و در این حالت گاه این بخش‌ها سرپرست‌ها یا کلیددارهایی هم دارد که متولی گور نامیده می‌شوند. | | در ایران منطقه خاورمیانه سنگ قبر را به‌طور خوابیده بر روی گور می‌گذارند اما در کشورهای فرنگی سنگ گور به شکل ایستاده بالای گور جای دارد. |
|
| |
|
| [[ایرانی‌ها|ایرانیان]] [[زرتشتی]] پیش از اسلام مردگان خود را در [[دخمه]] مدفون می‌کردند. دخمه چاهی است سنگی که مرده را در آن قرار می‌دهند. پس از اسلام نخستین گورستان‌ها سنگی بوده و مردگان در آن قرار می‌گرفته‌اند. مانند قبرستان سیراف که قدیمی‌ترین قبرستان کشف شده ایران در دوران اسلامی است. آن‌ها استخوان‌های به‌جامانده از مردگان را نیز در چاله‌ای به نام [[استودان]] می‌ریختند.
| | پس از اسلام نخستین گورستان‌ها سنگی بوده و مردگان در آن قرار می‌گرفته‌اند. مانند قبرستان سیراف که قدیمی‌ترین قبرستان کشف شده ایران در دوران اسلامی است. آن‌ها استخوان‌های به‌جامانده از مردگان را نیز در چاله‌ای به نام [[استودان]] می‌ریختند. |
|
| |
|
| == قبرستان‌های معروف == | | == قبرستان‌های معروف == |
| خط ۲۲: |
خط ۱۹: |
| * [[بهشت زهرا]] | | * [[بهشت زهرا]] |
| * [[قبرستان باب‌الصغیر]] | | * [[قبرستان باب‌الصغیر]] |
| | * قبرستان سیراف که قدیمی‌ترین قبرستان کشف شده ایران در دوران اسلامی است |
| | * قبرستان مازندران نخستین قبرستان مسلمانان ایران. <ref>[https://www.isna.ir/news/92110805099/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D9%82%D8%A8%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%AC%D8%A7%D8%B3%D8%AA https://www.isna.ir/news/92110805099/نخستین-قبرستان-مسلمانان-در-ایران-کجاست] |
|
| |
|
| === نخستین قبرستان مسلمانان در ایران ===
| | [https://www.isna.ir/news/99041309727/%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DB%B1%DB%B4%DB%B0%DB%B0-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%AA%D8%A7-%DB%8C%DA%A9-%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D9%82%D8%A8%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 https://www.isna.ir/news/99041309727/از-قبرهای-۱۴۰۰-ساله-تا-یک-روزه-در-نخستین-قبرستان-مسلمانان-ایران] |
| نخستین قبرستان مسلمانان در ایران کجاست؟
| |
| | |
| ایسنا/مازندران مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران گفت: باید به شرقی‌ترین نقطه سفر کنید تا بتوانید عجیب‌ترین قبرستان ایران را ببینید.
| |
| | |
| مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران گفت: باید به شرقی‌ترین نقطه سفر کنید تا بتوانید عجیب‌ترین قبرستان ایران را ببینید.
| |
| | |
| https://www.isna.ir/news/92110805099/نخستین-قبرستان-مسلمانان-در-ایران-کجاست | |
| | |
| https://www.isna.ir/news/99041309727/از-قبرهای-۱۴۰۰-ساله-تا-یک-روزه-در-نخستین-قبرستان-مسلمانان-ایران | |
| | |
| == وادی سلام و وادی برهوت ==
| |
| https://fazellankarani.com/persian/faq/22244/
| |
| | |
| == بازشکافی گور ==
| |
| نبش قبر
| |
| به بازشکافتن و بیرون آوردن دوباره مرده از گور، اصطلاحاً [[نبش قبر|نَبش قبر]] می‌گویند که واژه نبش به معنی شکافتن و کندن است.<ref>[http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=31700 پژوهشکده باقرالعلوم]. بازدید: ژانویه ۲۰۱۲.</ref>
| |
| | |
| در قوانین کشورهای اسلامی منظور از نبش قبر آنست که پیکر مرده‌ای که با دفن پوشیده شده آشکار شود، بنابراین اگر گوری را بکنند و خاک آنرا بیرون بریزند، بدون آنکه جسد مرده آشکار شود نبش حرام به‌شمار نمی‌آید. و همچنین اگر مرده را روی زمین قرار داده و بر او بنائی کرده باشند یا در تابوتی از سنگ و مانند آن باشد سپس او را بیرون آورند نبش حرام نیست).<ref name="همان">همان.</ref>
| |
|
| |
|
| برابر مادهٔ ۶۳۴ «[[قانون مجازات اسلامی]]» در ایران، هر کس بدون مجوز مشروع، نبش قبر نماید، به مجازات حبس از سه ماه و یک روز تا یک سال محکوم می‌شود و هر گاه جرم دیگری نیز با نبش قبر مرتکب شده باشد به مجازات آن جرم هم محکوم خواهد شد. برابر ماده ۶۳۴ بین نبش قبر مسلمان فرقی گذاشته نشده‌است ولی از نظر فقهای [[امامیه]] تنها نبش قبر مسلمان حرام است.<ref name="همان"/>
| | </ref> |
| | * وادی برهوت <ref>https://fazellankarani.com/persian/faq/22244/</ref> |
|
| |
|
| == احکام قبرستان == | | == احکام قبرستان == |
| کلید واژه: قبر، شب اول قبر، فشار قبر.
| |
| پرسش: آیا در قرآن در مورد قبر و شب اول قبر توضیحی آمده هست؟
| |
| پاسخ: در قرآن کریم دربارهٔ قبر و شب اوّل قبر شرح زیادی به چشم نمی‌خورد، بلکه تنها به اصل وجود این عالم (قبر) اشاره‌ای شده است، امّا در احادیث بطور گسترده از قبر و شب اوّل قبر سخن به میان آمده است.
| |
|
| |
| فهرست مندرجات
| |
| # آیات مرتبط با قبر
| |
| # منظور از قبر و شب اول قبر
| |
| # ارتباط عذاب قبر با اعمال انسان
| |
| ۳٫۱ - فشار قبر
| |
| # پانویس
| |
| # منبع
| |
| آیات مرتبط با قبر
| |
| [ویرایش]
| |
| به موجب آیاتی از قرآن مجید از جمله: "وَ مِن وَرَآئهِم بَرْزَخ إِلَی یَوْم یُبْعَثُون" [۱]
| |
| همه انسان‌ها پس از مرگ وارد عالم برزخ می‌شوند. از این رو، تمام آیاتی که دربارهٔ عالم برزخ سخن گفته‌اند، با عالم قبر ارتباط دارند.
| |
|
| |
| منظور از قبر و شب اول قبر
| |
| [ویرایش]
| |
| منظور از قبر، قبر خاکی نیست؛ بلکه همان عالم برزخ است.
| |
| منظور از شب اوّل قبر هم، اوّلین زمان ورود به برزخ یا عالم قبر است.
| |
| منظور از قبر، عالم مثالی برزخ است. و روشن است، عالم غیرمادی برزخ، ویژگی‌های عالم ماده از قبیل شب و روز که نتیجه زمان و حرکت است، را برنمی‌تابد.
| |
| البته مطابق منابع فقهی ما، اولین شب پس از مردن میّت، مستحب است آدابی را دربارهٔ او به عمل آورند؛ از جمله نماز وحشت و… بنابراین، منظور از شب اوّل قبر، شب همین دنیاست.
| |
| منتهی اولین شبی که روح میّت به عالم برزخ منتقل گردیده است. نه شب مربوط به عالم برزخ.
| |
| از نگاه قرآن کریم، انسان پس از مرگ وارد عالم برزخ می‌شود: "وَ مِن وَرَآئهِم بَرْزَخ إِلَی یَوْم یُبْعَثُون؛ [۲]
| |
| فراروی آنان (پس از مرگ)، تا روز قیامت، برزخ وجود دارد."
| |
| از این رو منظور از قبر، همین عالم است.
| |
| انسان در این عالم، صورت مثالی دارد؛ یعنی مجرّد محض نیست؛ بلکه از جهت شکل و قیافه، شبیه صورت دنیایی است اما سایر خصوصیات جسمانی را ندارد.
| |
|
| |
| ارتباط عذاب قبر با اعمال انسان
| |
| [ویرایش]
| |
| روایاتی که به عذاب قبر اشاره دارند؛ به‌طور عمده آن را به اعمال انسان مرتبط می‌دانند.
| |
| امام باقر (علیه السلام) می‌فرماید: قرائت سوره ملک (به‌طور مستمر) از رو به رو شدن انسان با عذاب قبر جلوگیری می‌کند. [۳]
| |
|
| |
| از این دست روایات، فراوان‌اند و قدر مشترک آن‌ها این است که اعمال خیر انسان در عالم قبر در جلوی او نمودار می‌گردد همان گونه که اعمال بد او چنین می‌شود.
| |
| با الهام از این جهت‌گیری روایات، باید در صدد اصلاح اعمال خود باشیم تا شب اوّل قبر در ردیف نجات یافتگان قرار گیریم.
| |
|
| |
| ← فشار قبر
| |
|
| |
| برخی از انسان‌ها پس از مرگ، فشار قبر ندارند و برخی دارند. از بعضی روایات استفاده می‌شود که زمین، مشتاق مؤمنانی است که در حال حیات بر روی زمین مرتکب معصیت خداوند نشده و پروردگار خویش را از خود راضی کرده‌اند؛ فشار قبر متوجه چنین کسانی نخواهد بود. [۴]
| |
|
| |
|
| شهدا نیز با اولین قطره خونی که از آنان ریخته می‌شود، تمام گناهانشان پاک می‌گردد. از این رو فشار قبر متوجه آنان نیست.
| |
| البته به گواهی روایات، عدّه کمی از مؤمنان هستند که از فشار قبر رهایی می‌یابند؛ همان گونه که در روایتی از امام صادق بدان اشاره گردیده است. [۵]
| |
|
| |
|
| پانویس
| | آداب ورود به قبرستان |
| [ویرایش]
| |
| ۱. ↑ مؤمنون/سوره۲۳، آیه۱۰۰.
| |
| ۲. ↑ مؤمنون/سوره۲۳، آیه۱۰۰.
| |
| ۳. ↑ اصول کافی، ج۲، ص۶۳۳.
| |
| ۴. ↑ بحارالانوار، ج۶، ص۲۱۸.
| |
| ۵. ↑ بحارالانوار، ج۶، ص۲۶۱.
| |
|
| |
|
| == جستارهای وابسته == | | == زیارت اهل قبور == |
| * [[شب اول قبر]]
| |
| * [[عذاب قبر]]
| |
| * [[سکرات موت]]
| |
| * [[زیارت قبور]] | | * [[زیارت قبور]] |
| | * حدیث امام صادق آیا زیارت نفعی دارد |
| | * مستحب است نزد قبر پدر و مادر حاجت بخواهد |
| | * زیارت در شنبه دوشنبه پنجشنبه جمعه استحباب دارد |
| * [[بنای بر قبور]] | | * [[بنای بر قبور]] |
|
| |
|
قبرستان، محلی است که در آنجا گورهای زیادی در کنار هم قرار گرفته است. شهرداری‌های شهرهای ایران از دهه ۸۰ و ۹۰ خورشیدی اصطلاح آرامستان را نیز برای این منظور به‌کار می‌برند
واژه‌شناسی
قربستان محلی است که در آنجا گورهای زیادی در کنار هم قرار گرفته است. شهرداری‌های شهرهای ایران از دهه ۸۰ و ۹۰ خورشیدی اصطلاح آرامستان را نیز برای این منظور به‌کار می‌برند.[۱]
قبر واژه‌ای عربی و اسم محل دفن میت است. واژه قبر عرب‌شده «گور» است که به صورت قُبور جمع بسته می‌شود. [۲]
گورها و خاکسپاری در دین‌های گوناگون
در ایران منطقه خاورمیانه سنگ قبر را به‌طور خوابیده بر روی گور می‌گذارند اما در کشورهای فرنگی سنگ گور به شکل ایستاده بالای گور جای دارد.
پس از اسلام نخستین گورستان‌ها سنگی بوده و مردگان در آن قرار می‌گرفته‌اند. مانند قبرستان سیراف که قدیمی‌ترین قبرستان کشف شده ایران در دوران اسلامی است. آن‌ها استخوان‌های به‌جامانده از مردگان را نیز در چاله‌ای به نام استودان می‌ریختند.
قبرستان‌های معروف
احکام قبرستان
آداب ورود به قبرستان
زیارت اهل قبور
- زیارت قبور
- حدیث امام صادق آیا زیارت نفعی دارد
- مستحب است نزد قبر پدر و مادر حاجت بخواهد
- زیارت در شنبه دوشنبه پنجشنبه جمعه استحباب دارد
- بنای بر قبور
پانویس
منابع