فصلنامه فقه

فصلنامه فقه
نام پیشین	کاوشی نو در فقه
صاحب امتیاز	پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
مدیر مسئول	عبدالرضا ایزدپناه
سردبیر	رضا اسفندیاری (اسلامی)
رتبۀ علمی	علمی پژوهشی
دوره	فصلنامه
محل نشر	قم
زبان	فارسی
تاریخ نخستین شماره	۱۳۷۳ش
وضعیت انتشار	فعال
سایت	https://jf.isca.ac.ir/

نویسنده: علیرضا صالحی

چکیده

فصلنامه فقه (نام پیشین: کاوشی نو در فقه) نشریه‌ای علمی-پژوهشی درباره مسائل فقهی جدید به صاحب امتیازی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی است. این نشریه برای توسعه توانمندی‌های فقه برای ورود به عرصه حکومتی و اجتماعی عصر حاضر منتشر شده است. فصلنامه فقه به دلیل پرداختن به مسائل و موضوعات مستحدثه‌ای مانند احکام حکومتی، شخصیت حقوقی، احکام پزشکی جدید (فقه پزشکی)، نقش عرف در فقه، احکام حجاب [الزام یا عدم الزام بر حجاب)، رأی اکثریت و ... دارای اهمیت و جایگاه در فقه معاصر است.

در این نشریه افرادی چون محمدابراهیم جناتی، ابوالقاسم علیدوست، سید محمدعلی ایازی، محمدمهدی آصفی، سید ضیاء مرتضوی، محمدهادی معرفت و سید عباس موسویان قلم زده‌اند. نقد و بررسی ادله فقهی الزام حکومتی حجاب، نظارت بر قدرت در فقه، چالش‌های اجتماعی و علمی شبیه‌سازی انسان، بررسی منابع فقهی رجم (سنگسار) ثبوتا و اثباتا، حجیت ذاتی بناهای عقلایی و تأثیر آن در فقه و اصول و اعتبار رأی اکثریت در پرتو کتاب و سنت ازجمله مقالات مهم این نشریه است.

معرفی

فصلنامه فقه، نشریه‌ای علمی-پژوهشی به صاحب امتیازی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم است. این نشریه از ابتدای انتشار در سال ۱۳۷۳ش تا شماره ۹۳ با نام کاوشی نو در فقه منتشر می‌شد؛ ولی از سال ۱۳۹۷ش با نام جدید فصلنامه فقه ارائه شد. فصلنامه فقه در سال ۱۳۹۴ش بر اساس مصوبه شورای اعطای مجوزها و امتیازهای علمی حائز رتبه علمی-پژوهشی گشت و این رتبه شامل شماره ۷۵ یعنی از بهار ۱۳۹۲ش به بعد شد.

فصلنامه فقه توسط برخی از نویسندگان مجله حوزه پایه‌گذاری شد. به گفته این نوسندگان به دلیل محدودیت‌های موجود در صفحات مجله حوزه و از طرف دیگر گستردگی مسائل نوپیدای فقهی، نیاز به فضای جدیدی برای پژوهش‌های فقهی بود؛ به همین دلیل در ابتدا کتاب فقه و پس از آن فصلنامه کاوشی نو در فقه با دغدغه تبدیل فقه مدرسه به فقه جامعه ارائه شد.

این نشریه به منظور پاسداری از چارچوب‌های عالمانه فقهی نظام جمهوری اسلامی ایران، پاسخگویی استدلالی به مسائل فقهی خرد، کلان و همه‌گیر جامعه اسلامی و توسعه توانمندی فقه برای ورود به عرصه حکومتی و اجتماعی عصر حاضر منتشر می‌شود.

جایگاه و تأثیر در فقه معاصر

فصلنامه فقه به دلیل پوشش مسائل و موضوعات مختلف مرتبط با فقه معاصر همچون احکام حکومتی، احکام پزشکی، احکام تجارت در عصر جدید، احکام زنان و خانواده و ... دارای جایگاه و تأثیر در فقه معاصر است. از دیگر دلائل اهمیت این نشریه در فقه معاصر، تدوین مقالات آن توسط فقها، اندیشمندان و صاحب‌نظران مشهور در حوزه فقه معاصر است. همچنین مرجع و مستند بودن مقالات این نشریه در پژوهش‌های فقهی مرتبط با فقه معاصر را می‌توان از دیگر دلائل اهمیت آن در این حوزه دانست.

نویسندگان مشهور

در فصلنامه فقه صاحب‌نظران و اندیشمندان متعددی قلم زده‌اند که برخی از مشهورترین این نویسندگان عبارتند از:

• سید محمدعلی ایازی
• محمدمهدی آصفی
• عبدالرضا ایزدپناه
• سید سجاد ایزدهی
• سید حسن اسلامی
• محمدابراهیم جناتی
• حسن جواهری
• علیرضا اعرافی
• عبدالحسین خسروپناه
• محمدتقی اکبرنژاد
• مسعود امامی
• سعید ضیائی‌فر
• نعمت‌الله صالحی نجف‌آبادی
• احمد عابدی
• احمد عابدینی
• سیف‌الله صرامی
• محمدعلی قاسمی
• کاظم قاضی‌زاده
• نجف لک‌زایی
• احمد مبلغی
• ابوالقاسم علیدوست
• سید جواد ورعی
• رحیم نوبهار
• سید ضیاء مرتضوی
• محمدهادی معرفت
• سید عباس موسویان
• محمد مؤمن

موضوعات و برخی مقالات مهم

موضوعات

موضوعات مهمی که فصلنامه فقه به آن پرداخته است از این قرارند:

• رؤیت هلال با چشم مسلح
• الزام بر حجاب
• رأی اکثریت
• احکام بانک‌داری
• اقتصاد اسلامی
• آزادی اندیشه و آزادی عقیده
• اجرای حدود در زمان غیبت
• اعتبار بناهای جدید عقلا
• حکم حکومتی
• فقه حکومتی
• فقه سیاسی
• احکام زنان و خانواده (حقوق خانواده)
• اختیارات حاکم اسلامی
• احکام تجارت و قراردادهای جدید
• ارتداد
• اجتهاد شورایی
• جاسوسی
• تجسس در حریم خصوصی
• حفظ نظام سیاسی
• حقوق بشر
• شخصیت حقوقی
• فقه پزشکی
• نقش عرف در فقه
• قانون مجازات اسلامی
• احکام قصاص
• احکام قضاوت
• احکام وقف
• ولایت فقیه
• مقاصد شریعت

مقالات مهم

برخی مقالات مهم فصلنامه فقه، مرتبط با مسائل فقه معاصر، در ادامه مورد اشاره قرار گرفته شده است.

• نقد و بررسی ادله فقهی الزام حکومتی حجاب، سیدمحمدعلی ایازی
• نظارت بر قدرت در فقه، سید سجاد ایزدهی
• چالش‌های اجتماعی و علمی شبیه‌سازی انسان، سید حسن اسلامی
• بررسی منابع فقهی رجم (سنگسار) ثبوتا و اثباتا، محمدابراهیم جناتی
• تقسیم جنینی و شبیه‌سازی، حسن جواهری
• حجیت ذاتی بناهای عقلایی و تأثیر آن در فقه و اصول، محمدتقی اکبرنژاد
• اعتبار رأی اکثریت در پرتو کتاب و سنت، مسعود امامی
• بررسی فقهی احکام بانک، سید محمدباقر صدر
• پژوهشی در حکم فقهی فیلتر (شبکه‌های تلویزیونی و صفحات وق و شبکه‌های اجتماعی مجازی) سیف‌الله صرامی
• حکم نماز و روزه مسافر در عصر جدید، احمد عابدینی
• فقه پزشکی؛ چیستی، چرایی و چگونگی، محمدعلی قاسمی
• غنا از دیدگاه اسلام، کاظم قاضی‌زاده
• منابع فقه سیاسی، احمد مبلغی
• داراشدن ناعادلانه و بلاجهت در نظام حقوقی ایران و مقایسه آن با اکل مال به باطل، ابوالقاسم علیدوست
• درآمدی بر فقه محیط زیست، محسن عمیق
• اجتهاد و افتای شورایی، سید جواد ورعی
• امکان‌سنجی فقهی گذار از مجازات‌های بدنی، رحیم نوبهار
• چشم مسلح و رؤیت هلال، رضا مختاری
• درآمدی بر مبانی کلی فقهی حجاب و مسئولیت دولت، سید ضیاء مرتضوی
• مبانی و ادله اعتبار شرعی شخصیت حقوقی، سید ضیاء مرتضوی
• بررسی فقهی اقتصادی ابزارهای جایگزین اوراق قرضه، سید عباس موسویان
• بررسی فقهی فعالیت‌های مرتبط با شرکت‌های هرمی، محمد مؤمن