نمایش مبدأ برای فقه و اخلاق (منابع مطالعاتی)

{{منابع مطالعاتی}}
[[فقه و اخلاق]] و نسبت این دو با یکدیگر از مباحث مهم و قدیمی در حوزه دین‌پژوهی است. تاریخ این بحث در اسلام به اختلافات بین اشاعره و معتزله برمی‌گردد. این بحث در سنت‌های دیگر ادیان نیز مطرح بوده و هست. تقدم هر کدام از فقه و اخلاق بر یکدیگر و تأثیر هر کدام بر دیگری، نتایج بسیار متفاوتی را به دنبال خواهد داشت. با رشد محافل روشنفکری در ایران این موضوع از مباحث به روز و پرطرفدار شده است. بنابراین فقه معاصر به دنبال تبیین و توضیح حکم و موضوع این مسئله است.

آنچه در فقه معاصر به دنبال آن هستیم: نسبت بین فقه و اخلاق چیست؟ وظیفه مکلف در احکام فقهی که با احکام اخلاقی تعارض دارد چیست؟ آیا احکام اخلاقی الزام‌آور است؟

آنچه میان فقهای سنتی معمول و رایج است تقدم فقه بر اخلاق است. ایشان الزام موجود در عمل به احکام فقهی را در احکام اخلاقی قائل نیستند. در میان روشنفکران معاصر [[ابوالقاسم فنایی]] به تقدم اخلاق بر فقه قائل است و در نتیجه احکام فقهی معارض با احکام اخلاقی را قابل عمل نمی‌داند. از مخالفین این دیدگاه می‌توان به [[طه حسین]] مصری اشاره کرد.

منابع ذیل برای روشن شدن موضوع جمع‌آوری شده است.

==کتاب‌ها==
===فارسی===
# از فقه و اخلاق تا فقه اخلاقی: ‏‫تاملاتی بنیادین در تفکیک اخلاق از فقه‮‬، مجتبی رحیمی‮‬، ‏‫قم‮‬، ‏‫مؤسسه فقاهت و تمدن اسلامی‮‬، ‏‫۱۴۰۰ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/00/1400b03484.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# آشنایی با فقه اخلاق: درآمدی بر دانش اخلاق اجتهادی و استنباطی، محمد عالم‌زاده‌ نوری، قم، موسسه فرهنگی هنری دارالهدی، انتشارات خلق‏‫، ۱۴۰۰ش.‬ [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/00/1400a07247.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# استنباط حکم اخلاقی از منابع دینی: تقریر درس حجت‌الاسلام محمد عالم‌زاده‌نوری، علی‌اکبر جاودان‌مهر، قم، منهاج علم‏‫، ۱۴۰۰ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/96/96a17801.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# جایگاه مصادیق تربیت و اخلاق در فقه امامیه، حبیب‌الله رضایی، تبریز، انتشارات آلتین‏‫، ۱۴۰۰ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/00/14001212207.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# فقه عفاف: تقریر درس آیت‌الله سیدمنذر حکیم، ‏‫ سید حسین مسعودی‌ علوی، قم، منهاج علم‏‫، ‏‫۱۴۰۰ش.‬‬
# رابطه اعتقادات با اخلاق و احکام: بررسی رابطه اعتقادات با احکام و اخلاق در زندگی فردی و اجتماعی، نیکزاد یاری‌ فرهادآبادی، قم، حکیم روز‏، ۱۳۹۹ش. 
# تاثير متقابل فقه و اخلاق در استنباط احكام، سیدرضی قادری، قم، آیین احمد (‌ص)‏‫، ‏‫۱۳۹۹ش.‬ [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/00/1400303129.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# ‏‫استنباط حکم اخلاقی از متون دینی و ادله لفظی: بررسی چند چالش مهم در اصول لفظی فقه‌الاخلاق، محمد عالم‌زاده‌نوری، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ‏‫۱۳۹۶ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/96/96a17801.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# اخلاق و حقوق کیفری، محسن برهانی، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی‏‫، ۱۳۹۶ش.‬ [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/95/95913268.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# فقه، قانون و اخلاق ایده‌ها، پیشنهادها، روش‌شناسی، گروه نویسندگان، تهیه مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی، قم، شمس مشاهیر‏‫، ‏‫۱۳۹۶ش.‬ [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/97/97814934.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# مناسبات فقه و اخلاق، محمد هدایتی، تهران، نگاه معاصر، ‏‫۱۳۹۵ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/95/95b12016.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# اخلاق پزشکی در فقه، حسن قلیان، ایران سلیمانی‌ ملایوسف، زهرا ظهوری، ‏اردبیل، نشر نایاب‏‫، ۱۳۹۴ش.‬ [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/94/94c26219.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# اخلاق و تعلیم و تربیت از منظر فقه و حقوق اسلامی، علیرضا روستایی، اصفهان، بینش آزادگان‏‫، ۱۳۹۴ش.‬ [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/95/95213209.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# اصول چهارگانه اخلاق‌ زیستی از دیدگاه فقه اسلامی، سهيلا صفايی، محمود عباسی، تهران، انتشارات حقوقی‏‫، ۱۳۹۴ش.‬‬ [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/97/97823172.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# نقش فقه در تربیت اجتماعی، مصطفی رفسنجانی مقدم، مشهد، سخن‌گستر‏‫، ۱۳۹۳ش.‎‏‬ [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/94/94414009.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# درآمدی بر فقه اخلاق، امیر غنوی، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی‏‫، ۱۳۹۳ش.‭‬ [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/93/93310058.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# فقه اخلاق، محمد صدر، مترجم سیدمحمدرضا حسینی‌مطلق، قم، محبین‏‫، ‏‫۱۳۹۲ش.‬‬‬ 
# فقه و اخلاق اسلامی: مقایسه‌ای علم‌شناختی، مهدی احمدپور، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی(مرکز اخلاق و تربیت)‏‫، ‏‫۱۳۹۲ش.‬‬ [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/92/92401823.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# مناسبات اخلاق و فقه در گفت و گوی اندیشوران، محمد هدایتی، تهیه مرکز اخلاق و تربیت، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی‏‫، ۱۳۹۲ش.‬ [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/92/92b12823.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# بررسی رابطه فقه و اخلاق، نوشته اعظم شفیعی، تهران، امیرکبیر‏‫، ۱۳۹۰ش.‬‬ [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/90/90a03136.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# اخلاق اسلامی و کاربست قاعده تسامح در ادله سنن (پژوهشی انتقادی)، محمد‌تقی اسلامی، تهیه مرکز اخلاق و تربیت، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی‏‫، ۱۳۹۰ش.‬ [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/90/90413618.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# اخلاق دین‌شناسی: پژوهشی در باب مبانی اخلاقی و معرفت‌شناسانه فقه، ابوالقاسم فنایی، تهران، نگاه معاصر‏‫، ۱۳۸۹ش.
# تاثیر اخلاق در اجتهاد: گفت و گو با جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه، سعید ضیایی‌فر، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۸ش.
# ارزش‌های اخلاقی در فقه امام صادق علیه السلام، محمدجواد مغنیه، ترجمه محمد رادمنش، تهران، کانون انتشارات محمدی‏‫، ۱۳۶۰ش.‬

=== عربی ===
# فلسفة الأخلاق في الشريعة الإسلامية: دراسة في علم قواعد الفقه، محمد عبد المعز بطاوي، اردن، مرکز معرفة الانسان/ المعهد العالمی للفکر الاسلامی، ۱۴۴۰ق/ ۲۰۱۸ م.
# فقه الاخلاق، سید محمد الصدر، تحقیق کاظم العبادی الناصری، نجف، هیئه تراث السید الشهید الصدر، ۱۴۱۳ق. [http://www.alsadrain.com/sader2/books/fiqh_aghlaq/index.htm متن کتاب را اینجا ببینید.]
# سؤال الأخلاق عند الأئمة أبو حنيفة والغزالي والقرضاوي، جمال نصار، دار الاصول العلمیه.

==مقاله‌ها==
=== فارسی ===
# رابطه فقه و اخلاق از دیدگاه قرآن کریم، سوسن نریمانی، فصلنامه مطالعات علوم اجتماعی، شماره ۴، زمستان ۱۴۰۱ش. [http://www.uctjournals.com/farsi/archive/socials/1401/winter/16.pdf مقاله را از اینجا ببینید] 
# تأثیرات متقابل فقه و اخلاق، فاطمه قائدی وعبدالله امیدی‌فر و حمیده عبداللهی، فصلنامه جستارهای فقهی و اصولی، شماره ۲۷، تابستان ۱۴۰۱ش. [http://journals.dte.ir/article_72569_eb0331933df55f111519c1b79d548827.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
# تمایز فقه و اخلاق، تاملی در یک اشتباه تاریخی، حسین سوزنچی، فصلنامه حکمت اسلامی، سال هفتم - شماره ۱، بهار ۱۳۹۹ش. [http://fhi.hekmateislami.com/article_112659_02983650732de782fca7ff61f89def3a.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
# مقایسه و نسبت‌سنجی فقه و اخلاق از منظر گزاره و هدف، سیدرضی قادری، فصلنامه معرفت اخلاقی، شماره ۲۷، بهار و تابستان ۱۳۹۹ش. [http://mags.keramat.info/article_109888_db519b6f2138e73c9c1fa88c468dbdf0.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
# تاثیرات علم اخلاق بر استنباط احکام فقهی با تاکید بر آرای غزالی در کتاب احیاء علوم الدین، سید محمدباقر میرصانع، احمد فاضلی، هادی صادقی، فصلنامه اخلاق‌پژوهی، شماره ۶، بهار ۱۳۹۹ش. [http://ethics.riqh.ac.ir/article_13050_40c5fea424251c412fc1f3d2e07847d8.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
# منزلت عدالت در هندسه معرفت فقهی از دیدگاه شهید مطهری و تأثیر آن در مناسبات میان اخلاق و فقه، علی شیروانی، دوفصلنامه اخلاق وحیانی، شماره ۱۹، پاییز و زمستان ۱۳۹۹ش. [https://www.sid.ir/fileserver/jf/4025413991904.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
# تأملی فلسفی در باب نسبت فقه و اخلاق، حسین سوزنچی، فصلنامه آیین حکمت، شماره ۳۹، بهار ۱۳۹۸ش. [http://pwq.bou.ac.ir/article_67023_7bedada9d87c3004b05b7b9381122cca.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
# الگویی برای تعیین وظیفه پژوهشگران اخلاق هنگام مواجهه با حکم فقهی، سید هادی حسینی‌نسب، فصلنامه پژوهش‌نامه اخلاق، شماره ۴۴، تابستان ۱۳۹۸ش. [https://www.sid.ir/fileserver/jf/4009313984407.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
# نقش اخلاق در قانون‌گذاری از منظر فلسفه فقه و فلسفه حقوق، ابوالقاسم فنایی، داود نوجوان، دوفصلنامه حقوق تطبیقی، شماره ۱۱۲، پاییز و زمستان ۱۳۹۸ش. [https://law.mofidu.ac.ir/article_40432_94b7dc157eb950d1ef17f188970850b6.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
# تحلیل گونه‌های تزاحم در دانش فقه و اخلاق با تاکید بر تزاحم اهتمامی (اشتغالی) در حوزه اخلاق، فتح‌الله نجارزادگان، محسن شکوه‌بخش، محمد عالم‌زاده نوری، محمدکاظم رحمان‌ستایش، دوفصلنامه اخلاق وحیانی، شماره ۱۵، پاییز و زمستان ۱۳۹۷ش. [http://ethics.isramags.ir/article_92606_fc837e8e8b699e9a1674ca820ba1baa9.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
# مقایسه و نسبت‌سنجی فقه و اخلاق از منظر مبانی و روش، سید رضی قادری، [[دوفصلنامه مطالعات فقه معاصر]]، شماره ۵، بهار و تابستان ۱۳۹۷ش. [http://kms.bou.ac.ir/wp-content/uploads/2020/12/مقایسه-و-نسبت-سنجی-فقه-و-اخلاق-از-منظر-مبا مقاله را از اینجا ببینید]
# بررسی رابطه فقه و اخلاق، نسرین سنجابی، علیرضا شکربیگی، فصلنامه پژوهش‌های اخلاقی، شماره ۳۲، تابستان ۱۳۹۷ش. [http://akhlagh.saminatech.ir/Article/Download/17052 مقاله را از اینجا ببینید]
# بررسی مقایسه‌ای شان و منزلت مالی در فقه و اخلاق اسلامی، بی‌بی‌رحیمه ابراهیمی، علی رحمانی، [[فصلنامه فقه و اصول]]، شماره ۱۰۹، تابستان ۱۳۹۶ش. [https://jfiqh.um.ac.ir/article_31607_07d129057849a5a3cdbfe1a998ccd8db.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
# تمایز و وابستگی راهکاری منطقی در گفت وگوی فقه و اخلاق، مسلم محمدی، [[فصلنامه پژوهش‌های فقهی]]، دوره دوازدهم، شماره ۲، تابستان ۱۳۹۵ش. [https://jorr.ut.ac.ir/article_58989_9f088f32832a88f54c2ffff13b24c805.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
# مناسبات فقه و اخلاق، محمد عالم‌زاده نوری، [[فصلنامه قبسات]]، شماره ۸۲، زمستان ۱۳۹۵ش. [http://qabasat.iict.ac.ir/article_24752_9899995478c80bb1f3ad749af7f03cdf.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
# ضرورت تفکیک کاربردهای لفظ «فقه» برای تبیین نسبت میان فقه و اخلاق، سید محمدرضا رکنی دزفولی، محمد هدایتی، فصلنامه پژوهش‌های فقهی، دوره دوازدهم، شماره ۴، زمستان ۱۳۹۵ش. [https://jorr.ut.ac.ir/article_61115_5a1ce3552e8ba75f2a31eacb81706ac3.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
# نسبت فقه و اخلاق در مفهوم و منبع، سید محمدرضا حسینی، فصلنامه پژوهش‌های اخلاقی، شماره ۲۲، زمستان ۱۳۹۴ش. [http://akhlagh.saminatech.ir/Article/Download/16816 مقاله را از اینجا ببینید]
# تبیین و ارزیابی دیدگاه غزالی درباره نسبت فقه و اخلاق، [[دوفصلنامه مطالعات فقه امامیه]]، شماره ۵، پاییز و زمستان ۱۳۹۴ش. 
# نقش اخلاق و تعلیم و تربیت از منظر فقه و حقوق اسلامی، علیرضا روستایی، سید حسین واعظی، فصلنامه پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، شماره ۴۶، پاییز ۱۳۹۴ش. [https://jsr-e.isfahan.iau.ir/article_534395_928f7ff4dae18282b0ee78ff6a81990f.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
# فقه، حقوق و اخلاق، احمد اسماعیل‌تبار، فصلنامه شهر قانون، شماره ۱۴، تابستان ۱۳۹۴ش.
# بررسی رابطه فقه و اخلاق و تطبیق آن با حقوق اسلامی، زینب موسوی سادات، سید محمد مهدی احمدی، [[فصلنامه مطالعات فقهی و فلسفی]]، شماره ۲۲، تابستان ۱۳۹۴ش. [https://aqojap.qom.iau.ir/article_524231_6f773ee601f04922398291440659d7c7.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
# تأثیر جدایی فقه و اخلاق در ضعف فرهنگ اخلاقی در تمدن اسلامی، محمد هدایتی، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، سال ششم، شماره ۲۰، پاییز ۱۳۹۴ش. [https://tarikh.maaref.ac.ir/article-1-258-fa.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
# ماخذشناسی فقه و اخلاق، عزت ملمعی خوزانی، نفیسه روشن‌بین، [[دوفصلنامه فقه و اجتهاد]]، شماره ۱، بهار و تابستان ۱۳۹۳ش. [http://mags.markazfeqhi.com/article_43192.html اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید]
# فقه و اخلاق؛ عرف و معروف، محمد جعفری، [[فصلنامه پژوهه‌های فقهی تا اجتهاد]]، سال دوم، پیش شماره ۷ و ۸، تابستان و پاییز ۱۳۹۲ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1189758/%D9%81%D9%82%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D8%B9%D8%B1%D9%81-%D9%88-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%81 اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید]
# نسبت فقه و اخلاق در آموزه های امام رضا (ع)، احمد پاکتچی، فرهنگ رضوی، شماره ۳، پاییز ۱۳۹۲ش. [https://ethicshouse.ir/نسبت-فقه-و-اخلاق-در-آموزه‌های-امام-رضا/ مقاله را از اینجا ببینید]
# اخلاق دین شناسی؛ پژوهشی در مبانی معرفتی و اخلاقی فقه، ابوالفضل مسلمی، کتاب ماه دین، شماره ۱۷۷، تیر ۱۳۹۱ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/912898/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA%DB%8C-%D9%8 اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید]
# رابطه اخلاق با علم فقه، جعفر سبحانی، [[ماهنامه درس‌هایی از مکتب اسلام]]، شماره ۶۱۶، شهریور ۱۳۹۱ش.
# جایگاه عدالت و اخلاق در فقه و حقوق اسلامی با رویکردی بر آرای امام خمینی (س)، سید محمد موسوی بجنوردی، عاطفه کبیر تکمیلی‌نژاد، [[فصلنامه پژوهشنامه متین]]، شماره ۵۱، تابستان ۱۳۹۰ش. [http://matin.ri-khomeini.ac.ir/article%2062751%204a096d847b417c65cf1e57d0cd484999.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
# جایگاه نیت در تفاوت بنیادین فقه و اخلاق با تأکید بر آیات و روایات، محمود متوسل آرانی، فصلنامه پژوهش‌نامه اخلاق، شماره ۱۱، بهار ۱۳۹۰ش. [https://quran.isca.ac.ir/fa/Article/Detail/13981/جایگاه%20نیت%20در%20تفاوت%20بنیادین%20فقه%20و%20%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A مقاله را از اینجا ببینید]
# گونه‌های تأثیر اخلاق در فقه و اجتهاد، سعید ضیائی‌فر، [[فصلنامه فقه]]، سال هفدهم، شماره ۲، تابستان ۱۳۸۹ش. [https://jf.isca.ac.ir/article_3071.html مقاله را از اینجا ببینید]
# عدم تمایز احکام اخلاقی و فقهی اسلام از حیث الزام، صدیقه مهدوی کنی، پژوهش‌های فلسفی کلامی، شماره ۴۱، پاییز ۱۳۸۸ش. [https://pfk.qom.ac.ir/article_187_97b2d7a5d897cedb5de9059f359e1993.pdfhttps://pfk.qom.ac.ir/article_187_97b2d7a5d897cedb5de9059f359e1993.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
# نگاه ویژه: فقه و ترازوی اخلاق، احمد قابل، بازتاب اندیشه، شماره ۱۰۲، مهر ۱۳۸۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
# نسبت و رابطه دانش فقه و علم اخلاق از منظر فیض کاشانی، سید ابو القاسم نقیبی، [[فصلنامه مبانی فقهی حقوق اسلامی]]، شماره ۲، پاییز و زمستان ۱۳۸۷ش. [https://journals.srbiau.ac.ir/article_4228_289b8aa5ec1996eabeceab1effb90f97.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
# بررسی نقش اخلاق در فقه و حقوق با رویکردی به نظریات امام خمینی، سید محمد موسوی بجنوردی، [[فصلنامه پژوهشنامه متین]]، شماره ۲۴ و ۲۵، آذر و دی ۱۳۸۸ش. [http://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_65419_9ff94508c219b342a04f2cb6d67af5b8.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
# بررسی نقش اخلاق در فقه و حقوق (۱) و (۲)، سید محمود موسوی بجنوردی، ماهنامه بازتاب اندیشه، شماره ۸۳، اسفند ۱۳۸۵ش.
# اخلاق سیاسی و قواعد فقه سیاسی، روح الله شریعتی، فصلنامه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم (ع)، شماره ۲۳، پاييز ۱۳۸۲ش.
# فقه و اخلاق، سید مصطفی حسینی رودباری، فصلنامه مربیان، شماره ۴، تابستان ۱۳۸۱ش.
# فقه و اخلاق، عنایت‌الله شریفی، فصلنامه قبسات، شماره ۱۵ و ۱۶، بهار و تابستان ۱۳۷۹ش.
# اخلاق و فقه ۴: عناصر اخلاقی و عرفانی در فقه شیعه، داود الهامی، ماهنامه درس‌هایی از مکتب اسلام، اردیبهشت ۱۳۷۹ش.
# اخلاق و فقه ۳: اثر متقابل فقه و اخلاق در یکدیگر، داود الهامی، ماهنامه درس‌هایی از مکتب اسلام، سال ۴۰، شماره ۱، فروردین ۱۳۷۹ش.
# فقه و اخلاق، سیدابراهیم حسینی، فصلنامه قبسات، شماره ۱۳، پاييز ۱۳۷۸ش.
# اخلاق و فقه ۲، اخلاق و رخصت‌های فقهی، داود الهامی، ماهنامه درس‌هایی از مکتب اسلام، سال سی و نهم، شماره ۱۲، اسفند ۱۳۷۸ش.
# اخلاق و فقه، داود الهامی، ماهنامه رس‌هایی از مکتب اسلام، سال سی و نهم، شماره ۱۱، بهمن ۱۳۷۸ش.
# پیوند اخلاق و فقه، گروه فقه، فصلنامه پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، شماره ۹، تابستان ۱۳۷۶ش.

===پژوهش‌های موردی===

# همسوئی فقه و اخلاق با فرض رعایت محدوده در تنبیه بدنی کودکان، صادق فانی ملکی، احمد میرخلیلی، فصلنامه پژوهش‌های اخلاقی، شماره ۴۴، تابستان ۱۴۰۰ش.
# معافیت از کیفر در فقه اسلامی؛ میانکنشی اخلاق، تربیتی و حقوقی، زهرا جمادی، محمدرضا شادمان‌فر، محمود مالمیر، فصلنامه پژوهش‌های اخلاقی، شماره ۳۹، بهار ۱۳۹۹ش.
# رابطۀ اخلاق و فقه در آیات طلاق، مسلم محمدی، حمیده شورگشتی، فصلنامه سراج منیر، شماره ۳۴، بهار ۱۳۹۸ش.
# تعامل مبانی فقه و اخلاق در مساله پیوند اعضا، نسرین سنجابی، علیرضا شکربیگی، مهدی حریری، فصلنامه قرآن و طب، شماره ۲، بهار ۱۳۹۷ش.
# میان‌کنش فقه و اخلاق در مبانی پیوند اعضا، محسن ملک‌افضلی، عبدالله امیدی‌فرد، سیدحسین خاتمی سبزواری، فصلنامه پژوهش‌های اخلاقی، شماره ۲۸، تابستان ۱۳۹۶ش.
# اخلاق حرفه‌ای صناعات در فقه شیعه و متون صنفی (مطالعه موردی حق نظارت بر اصناف)، مهرداد آقاشریفیان، پرویز رستگار جزی، محسن قاسم‌پور راوندی، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره ۵۰، زمستان ۱۳۹۶ش.
# جایگاه فقه در حقوق و اخلاق حرفه ای سردفتر، محمدرضا شرافت‌پیما، محمد ربیعی‌نیا، فصلنامه مطالعات فقهی و فلسفی، شماره ۲۷، پاییز ۱۳۹۵ش.
# فقه اخلاقی تربیتی فیض کاشانی، محمد بهشتی، فصلنامه تربیت اسلامی، شماره ۱۲، بهار و تابستان ۱۳۹۰ش.

===عربی===
# مفهوم الشریعة بین الفقه والأخلاق: کلّکم فقیه، وکلکم مسؤول عن فقهه، محمد جبرون، وبسایت أواصر، انتشار آنلاین: ۲۰۲۱م. [https://www.awaser.net/2021/08/25/مفهوم-الشريعة-بين-الفقه-والأخلاق-كلّك/ مقاله را اینجا ببینید.]
# معالم التکامل المعرفی بین الأخلاق والفقه وأصوله: التعلیل الأخلاقی أنموذجا، مجلة ابن خلدون للدراسات والأبحاث (فلسطین)، عبدالقادر بوعلافة، جلد۱، شماره۳، ۲۰۲۱م.
# المقاصد الأخلاقیة فی الفقه عند ابن رشد الحفید، کمال أمساعد، مرکز البصیرة للبحوث والاستشارات والخدمات التعلمیة، جلد۱۶، شماره۱، ۲۰۲۱م / ۱۴۴۲ش.
# معالم التکامل المعرفی بین الأخلاق والفقه وأصوله: التعلیل الأخلاقی أنموذجا، مجلة ابن خلدون للدراسات والأبحاث (فلسطین)، عبدالقادر بوعلافة، جلد ۱، شماره ۳، ۲۰۲۱م.
# العلاقة بين الفقه والأخلاق، محمد عالم زاده نوري، ترجمة مرقال هاشم، وبسایت نصوص معاصرة، انتشار آنلاین: ۲۰۲۱م.
# المقاصد الأخلاقیة وتجلیاتها فی المنظومة الأصولیة والفقهیة، لیلی سیة، مجلة جامعة الأمیر عبد القادر للعلوم الإسلامیة (الجزائر)، جلد ۳۳، شماره ۲، ۲۰۱۹م.
# من المقاربة الفقهية إلى المقاربة الأخلاقية: الاجتهاد المعاصر و الجينوم نموذجًا، معتز الخطيب، Journal of Islamic Ethics، شماره ۳، انتشار آنلاین، ۲۰۱۹م. [https://brill.com/view/journals/jie/3/1-2/article-p90_5.xml?language=en مقاله را اینجا ببینید]
# نحو قرائة منظومية أخلاقية للفقه: الإجهاض نموذجًا، معتز الخطيب، Journal of Islamic Ethics، شماره ۲، انتشار آنلاین: ۲۰۱۸ م. [https://brill.com/view/journals/jie/2/1-2/article-p1_1.xml مقاله را اینجا ببینید.]
# الأخلاقُ والمدونة الفقهية، عبد الجبار الرفاعي، وبسایت مؤمنون بلاحدود، ۲۰۱۷م. [https://www.mominoun.com/articles/الأخلاق-والمدونة-الفقهية-5535 مقاله را اینجا ببینید.]
# إشکالیة منزلة الأخلاق فی المدونة الأصولیة الفقهیة، حمادی ذویب، مجلة تبین للدراسات الفکریة والثقافیة (قطر)، جلد ۶، شماره ۲۲، ۲۰۱۷م.
# الفقه والأخلاق والقانون في حدود العلاقة و آثارها، خالد الغفوری الحسنی، المنهاج، العدد ۷۹، شتا ۱۴۳۸ق. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/84825/155 مقاله را اینجا ببینید.]
# البعد العقدی والأخلاقی فی التشریع الجنائی الإسلامی، مجلة المشکاة (تونس)، حسن أحمد الخطاف، شماره ۱۳ و ۱۴، ۲۰۱۶م.
# البُعد الأخلاقي في فِقْه الإمام القرضاوي، جمال نصار، وبسایت شخصی نویسنده، انتشار آنلاین: ۲۰۱۶م. [https://www.gamalnassar.com/Studies/details/368/------- مقاله را ینجا ببینید]
# الأخلاق وأثرها فی الفقه المالی والاقتصاد الاسلامی، مجلة البحوث والدراسات الشرعیة (مصر)، علی أحمد غلام محمد الندوی، جلد ۲، شماره ۱۰، ۲۰۱۳ م / ۱۴۳۴ش. [https://ia601404.us.archive.org/35/items/fiqh03001/fiqh03563.pdf مقاله را اینجا ببینید.]
# الأخلاق والقيم في الدين والفقه الإسلامي من منظور فلسفة الأخلاق، عبدالله السيد ولد أباه، مجلة التفاهم (عمان)، س۱۰، شماره ۳۷، ۲۰۱۲م.
# دور الشریعة ومقاصدها فی بناء الأخلاق، صلاح بابکر الحاج، مجلة مجمع الفقه الإسلامی (سودان)، شماره ۷، ۲۰۱۲م / ۱۴۳۴ق.
# الدعامة الأخلاق والقیم فی الدین والفقه الإسلامی من منظور فلسفة الأخلاق، مجلة التفاهم (عمان)، عبدالله السید ولد أباه، سال ۱۰، شماره ۳۷، ۲۰۱۲ش.
# أبو عمران الفاسي ومذهبيته الكلامية: مقاربة لفهم أبعاد التداخل بين الكلام والفقه والأخلاق في فكر فقيه مغربي مغترب، مجلة قطر الندى(مراکش)، خالد حسن محمود زهري، شماره ۴، ۲۰۰۹م.
# الفقه و الأخلاق، السید ابراهیم الحسینی، المنهاج، شماره ۳۱، ۱۴۲۴ق.
# الخلقیة فی الفقه الاسلامی وأثرها فی تقیید الحق، هدی الإسلام، شویش هزاع علی المحامید (اردن)، جلد ۴۱، شماره ۳، ۱۹۹۷م/ ۱۴۱۸ش.

==پایان‌نامه‌ها==
===فارسی===
# رابطه فقه و اخلاق در حوزه فقه معاملات، منصوره بکایی، دکتری، دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری، دانشگاه فردوسی مشهد، ۱۴۰۰ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2d6bef16acec1491e13073be55ec7900 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]
# رابطه میان فقه و اخلاق (مصادر، اهداف، معیارهای ارزیابی ارزش ها)، عبدالله الدرویش، کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، دانشگاه مجازی المصطفی (ص)، ۱۴۰۰ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/64a36920183d4aad7e0ee24448eb17e5 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]
# بررسی و تبيين جايگاه و کارکرد فقه در اخلاق، محمد نظری، پایان‌نامه حوزی سطح ۳، قم، مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ۱۳۹۸ش.
# تاثیر متقابل فقه و اخلاق در استنباط احکام فقهی و احکام اخلاقی، سیدرضی قادری، دکتری، دانشکده فلسفه و اخلاق، دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام، ۱۳۹۶ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/ffe205c83ef8c51f549481397a8d49ff اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]
# رابطه شریعت و اخلاق از منظر امام محمد غزالی و ملا محسن فیض کاشانی، اعظم الماسی قمی، کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، پردیس فارابی، دانشکده الهیات، ۱۳۹۶ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/c1acb865367966abfb887e178e6694b9 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]
# بررسی جایگاه اصول اخلاقی در فقه امامیه و اثر بخشی آن بر کارآمدی خانواده، سیده معصومه خلیلی امرئی، کارشناسی ارشد، موسسه آموزش عالی پارسا، ۱۳۹۶ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/89e3f1123938fc864c32a1b2949eabc7?sample=1 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]
# تأثیر متقابل فقه و اخلاق در تشیید بنیان خانواده، محمد رضا بابایی مهر، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور تهران جنوب، ۱۳۹۶ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/a1ffa116f91df5e51b83dd47f55ee4f9 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید] 
# رابطه فقه و اخلاق از دیدگاه قرآن کریم، سیدرضا فقیهی، دکتری، جامعه المصطفی العالمیه، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۵ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/a533010c0ca9921ff1ba1fb29797be21?sample=1 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]
# درهم‌تنیدگی حقوق و اخلاق در روابط زوجین در فقه جعفری، مریم سامعی کادیجانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور تهران جنوب، ۱۳۹۳ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/b2cf5a8dea8cb6500d079aaceb3cf8fd?sample=1 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]
# جایگاه اخلاق و عدالت در فقه معاملات و حقوق اسلامی با رویکردی بر آراء امام خمینی، مریم حق‌شناس، کارشناسی ارشد، پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی، پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی، ۱۳۹۳ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/0470a29b6aad111ac70c80f08bc33f38?sample=1 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]
# رابطه فقه سیاسی و اخلاق از نظر خواجه نصیرالدین طوسی، محمد دبیر، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده علوم سیاسی، ۱۳۹۲ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/d702465d110b6ee521137f4a617a3d0b?sample=1 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]
# مناسبات فقه و اخلاق، محمد هدایتی، دکتری، دانشگاه معارف اسلامی قم، ۱۳۹۱ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/cfbf1afe26ed3825db0dab27ee775648?sample=1 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]
# رابطه فقه و اخلاق از دیدگاه غزالی، مهدیه استاداحمدی بغدادآبادی، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه یزد، ۱۳۹۱ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/af8faf33c1e0902e7bdf939b9df9ccff اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]
# رابطه فقه و اخلاق از دیدگاه غزالی، مهدیه استاداحمدی بغدادآبادی، کارشناسی ارشد، دانشگاه یزد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۰ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/af8faf33c1e0902e7bdf939b9df9ccff اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]
# رابطه فقه و اخلاق، حسین ظاهری، پایان‌نامه حوزی سطح ۳، قم، مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ۱۳۹۰ش.
# بررسی رابطه اخلاق و فقه، پارسای داخل کشور، مرتضی عبدالهی مهدی‌آباد، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، ۱۳۸۹ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/23c4347b6f72dfc267591577838ebba3?sample=1 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]
# ارتباط مسائل فقهی با اخلاق در قرآن کریم، محمدحسن مرعشی شوشتری، کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، دانشکده علوم انسانی، ۱۳۷۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/812d0db2938e0c59105b6625db9490b3?sample=1 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]
# اخلاق در فقه شیعه، معصومه رضایی، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، ۱۳۷۱ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/d52d8aeafb5f57b8e5531e3dfafc5408 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]
 
===عربی===
# الأحكام المتعلقة بالأخلاق في فقه الأسرة، موضي بنت صالح بن علي اللحيدان، 	الرياض، الجامعة	جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، كلية الشريعة، ۲۰۰۶م / ۱۴۲۷ق. (کارشناسی ارشد).

==منابع دیگر==
===فارسی===
# مقدمه‌ای بر «زمین فقه و آسمان اخلاق»، سروش دباغ، انتشار آنلاین ۲۵ مهر ۱۴۰۰ش. [https://www.dinonline.com/36323/مقدمه‌ای-بر-زمین-فقه-آسمان-اخلاق-سرو/ یادداشت را اینجا ببینید]
# از نشانه‌های فقه پیشرفته، پیوند آن با اخلاق است (برگرفته از دروس خارج فقه)، علی اکبر صادقی رشاد، انتشار آنلاین: ۷ اردیبهشت ۱۳۹۹ش. [https://sccr.ir/news/11271/1/ یادداشت را اینجا ببینید.]
# باید بدانیم اخلاق قوی‌تر و غنی‌تر از فقه و اصول است (سخنرانی)، عبدالله جوادی آملی، رشد آموزش قرآن و معارف اسلامی، شماره ۱۰۸، زمستان ۱۳۹۷ش.
# سلسله مباحث نواندیشی دینی، جلسه نهم: فقه و اخلاق، محسن کدیور، وبسایت شخصی، ۱۳۹۷/۰۷/۲۴ش. [https://kadivar.com/16755/ این نوشتار را اینجا ببینید]
# چکیده مقاله‌های سومین کنفرانس فقه قانون و اخلاق: فقه قانون و واقعیت‌های اجتماعی، قم، مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی، به اهتمام حسین گودرزی، مترجمان حبیب الله‌ قهرمانی، محمدناصر واعظی، علی شیرعلی، قم، شمس مشاهیر‏‫، ۱۳۹۶ش.‬
# فقه تربیتی، کاری ارزشمند که باید به تبیین مرزهای آن با اخلاق پرداخت، بررسی و نقد کتاب فقه تربیتی، عابدین مؤمنی، نقد کتاب فقه و حقوق، شماره ۳ و ۴، پاییز و زمستان ۱۳۹۴ش.
# معیار حجیت در اصول فقه، درهمه مسائل علم کلام و اخلاق کارایی ندارد، مصاحبه شونده: حجت الاسلام والمسلمین حسنعلی علی‌اکبریان، علوم انسانی اسلامی صدرا، شماره ۱۴، تابستان ۱۳۹۴ش.
# گزارش نشست تخصصی فقه مشاغل و اخلاق حرفه‌ای، احمد فضائلی، حسن رحیم‌پور ازغدی، اختری، غلامرضا اعوانی، قشقایی، عمید زنجانی، احد فرامرز قراملکی، نظری، گلمکانی، مصباحی مقدم، کار و جامعه، شماره ۱۰۸، خرداد ۱۳۸۸ش.

===عربی===
# الفقه بین منطق الشرع وسؤال القیم عند طه عبد الرحمن، رشید المزریاحی، ۲۰۲۰م. [https://al3omk.com/537405.html یادداشت را اینجا ببینید.]
# الفقه والقانون والاخلاق: تصورات و مقترحات و منهجیه، مجموعة من‌ المفکرین وا لباحثین من‌ البلدان‌ الاسلامیه؛ برگزارکننده و مترجم مرکز الدرسات‌الاسلامیه، مجلس الشوری‌الاسلامی، قم: شمس مشاهیر‏‫، ۱۴۳۹ق / ۲۰۱۸م / ۱۳۹۷ش. (دومین کنفرانس بین‌المللی فقه، قانون و اخلاق: ۱۳۹۴ : قم)
# المؤتمر الدولى الثانى للفقة والقانون "العلاقة بين الأخلاق والقانون": نظرة فقهية وحقوقية، محمد تهامي دكير، مجلة الكلمة(لبنان)، سال ۲۲, شماره ۸۹. ۲۰۱۵م / ۱۴۳۶ ق.
# العلاقة بين الفقه والاخلاق، محمد سعید الواعظی، بنیاد اسلامی الابرار، ۲۰۱۴ م.
# مقاصد الشريعة الإسلامية و مبحث الأخلاق : جدل المرجعية و التداخل، اجتهاد الأستاذ طه عبدالرحمن نموذجاً، 	أعمال الندوة العلمية الدولية - مقاصد الشريعة والسياق الكوني المعاصر (مراکش)، محمد همام، ۲۰۱۲م.
# الفقه الاجتماعي وفلسفة الأخلاق عند ابن حزم الأندلسي، محمد بنيعيش، اسلان أونلاین، انتشار آنلاین: [https://islamonline.net/الفقه-الاجتماعي-وفلسفة-الأخلاق/ یادداشت را اینجا ببینید.]
# تداخل علم الأخلاق مع أصول الفقه، طه عبد الرحمن، [https://www.balagh.com/mosoa/article/تداخل-علم-الأخلاق-مع-أصول-الفقه یادداشت را اینجا ببینید.]

{{منابع مطالعاتی مبانی فقه معاصر}}

[[رده:منابع مطالعاتی مبانی فقه]]