۳۸۸
ویرایش
کاربر:Hamzeahmadi/صفحه تمرین۳: تفاوت میان نسخه‌ها
←رویکردها و نظرات در فقه شیعه
Hamzeahmadi (بحث | مشارکتها) |
Hamzeahmadi (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
پیدایش مجسمه‌سازی به عنوان یک فن و هنر، تقریباً مقارن با تاریخ پیدایش بشر است.<ref>حسینی، «فقه و هنرهای تصویری و تجسمی»، ص۲۸.</ref> گفته می‌شود پیدایش مجسمه‌سازی و رواج آن علاوه بر ذوق‌های روحی و هنری، به انگیزه‌ها و اغراض دیگری نظیر ساختن بت و برای پرستش بوده است.<ref>علیدوست، «فقه هنر: در دو نگاه جامع و تعینات موردی»، ص۵۲.</ref> علامه مجلسی روایاتی را در باب بت‌پرستی بررسی کرده است که به رواج مجسمه‌سازی به انگیزه بت‌پرستی در امت‌های سابق، به‌ویژه جهان عرب پیش از ظهور اسلام، اشاره دارند.<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۲۵۰-۲۵۴.</ref> به گفته برخی مورخین: پیش از ظهور اسلام، دور تا دور دیوار کعبه به عدد روزهای سال مجسمه‌هایی برای پرستش نصب بوده است.<ref>دوانی، تاریخ اسلام از آغاز تا هجرت، ۱۳۸۹ش، ص۲۹.</ref> در چنین فضایی و با ظهور اسلام روایاتی از پیامبر(ص) در ممنوعیت مجسمه‌سازی صادر شد و به دستور او (پس از فتح مکه) مجسمه‌ها و بت‌های اطراف کعبه منهدم گردید.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، مکتبة محمد علی صبیح، ج۴، ص۸۷۴.</ref> مجسمه‌سازی و نقاشی با عناوین «تصویر»، «صورت» و «تمثال» در منابع روایی شیعه و اهل سنت وارد شده است <ref>برای نمونه نگاه کنید به حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۵، ص۱۷۴-۱۷۶؛ احمد بن حنبل، مسند احمد، ۱۴۱۶ق، ج۴، ص۶۵؛ بخاری، صحیح بخاری، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۱۳۶.</ref> و به عنوان یکی از افعال اختیاری انسان، مشمول حکم فقهی بوده و از مسائلی است که فقها درباره آن بحث کرده‌اند.<ref>روحانی، فقه الصادق، ۱۴۱۲ق، ج۱۴، ص۲۱۸.</ref> به گفته علیرضا اعرافی، بحث از حرمت و حکم شرعی مجسمه‌سازی اولین بار از سوی شیخ مفید در کلمات فقها مطرح شد.<ref>عابدین‌زاده، مجسمه و نقاشی: تقریرات درس آیت الله اعرافی، ۱۳۹۰ش، ص۲۴.</ref> در منابع فقهی شیعه باب مستقلی به مجسمه‌سازی اختصاص داده نشده است و احکام مربوط به آن در ضمن ابواب فقهی طهارت (احکام وضو)،<ref>نراقی، مستند الشیعة، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۱۸۰.</ref> نماز (لباس و مکان نمازگزار و احکام مساجد)<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۸، ص۳۸۳.</ref> و متاجر (کسب‌های حرام)<ref>روحانی، فقه الصادق، ۱۴۱۲ق، ج۱۴، ۲۱۸.</ref> بررسی شده است. شیخ انصاری در «کتاب المکاسب» بخشی را به بررسی حکم فقهی مجسمه‌سازی و احکام مربوط به کسب درآمد از طریق آن، ذیل عنوان کلی «اموری که اکتساب به واسطه آنها ذاتاً حرام است»، اختصاص داده است.<ref>شیخ انصاری، کتاب المکاسب، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۸۳.</ref> به واسطه تدریس این کتاب و شروح و تعلیقاتی که بر آن زده شده، بحث از حکم فقهی مجسمه‌سازی وارد کلمات فقهای معاصر شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به توحیدی تبریزی، مصباح الفقاهة: تقریرات درس مکاسب آیت الله خویی، ج۱، ص۳۵۳؛ خمینی، المکاسب المحرمة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۶۸؛ منتظری، دراسات فی المکاسب المحرمة، ج۲، ص۵۴۱.</ref> | پیدایش مجسمه‌سازی به عنوان یک فن و هنر، تقریباً مقارن با تاریخ پیدایش بشر است.<ref>حسینی، «فقه و هنرهای تصویری و تجسمی»، ص۲۸.</ref> گفته می‌شود پیدایش مجسمه‌سازی و رواج آن علاوه بر ذوق‌های روحی و هنری، به انگیزه‌ها و اغراض دیگری نظیر ساختن بت و برای پرستش بوده است.<ref>علیدوست، «فقه هنر: در دو نگاه جامع و تعینات موردی»، ص۵۲.</ref> علامه مجلسی روایاتی را در باب بت‌پرستی بررسی کرده است که به رواج مجسمه‌سازی به انگیزه بت‌پرستی در امت‌های سابق، به‌ویژه جهان عرب پیش از ظهور اسلام، اشاره دارند.<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۲۵۰-۲۵۴.</ref> به گفته برخی مورخین: پیش از ظهور اسلام، دور تا دور دیوار کعبه به عدد روزهای سال مجسمه‌هایی برای پرستش نصب بوده است.<ref>دوانی، تاریخ اسلام از آغاز تا هجرت، ۱۳۸۹ش، ص۲۹.</ref> در چنین فضایی و با ظهور اسلام روایاتی از پیامبر(ص) در ممنوعیت مجسمه‌سازی صادر شد و به دستور او (پس از فتح مکه) مجسمه‌ها و بت‌های اطراف کعبه منهدم گردید.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، مکتبة محمد علی صبیح، ج۴، ص۸۷۴.</ref> مجسمه‌سازی و نقاشی با عناوین «تصویر»، «صورت» و «تمثال» در منابع روایی شیعه و اهل سنت وارد شده است <ref>برای نمونه نگاه کنید به حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۵، ص۱۷۴-۱۷۶؛ احمد بن حنبل، مسند احمد، ۱۴۱۶ق، ج۴، ص۶۵؛ بخاری، صحیح بخاری، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۱۳۶.</ref> و به عنوان یکی از افعال اختیاری انسان، مشمول حکم فقهی بوده و از مسائلی است که فقها درباره آن بحث کرده‌اند.<ref>روحانی، فقه الصادق، ۱۴۱۲ق، ج۱۴، ص۲۱۸.</ref> به گفته علیرضا اعرافی، بحث از حرمت و حکم شرعی مجسمه‌سازی اولین بار از سوی شیخ مفید در کلمات فقها مطرح شد.<ref>عابدین‌زاده، مجسمه و نقاشی: تقریرات درس آیت الله اعرافی، ۱۳۹۰ش، ص۲۴.</ref> در منابع فقهی شیعه باب مستقلی به مجسمه‌سازی اختصاص داده نشده است و احکام مربوط به آن در ضمن ابواب فقهی طهارت (احکام وضو)،<ref>نراقی، مستند الشیعة، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۱۸۰.</ref> نماز (لباس و مکان نمازگزار و احکام مساجد)<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۸، ص۳۸۳.</ref> و متاجر (کسب‌های حرام)<ref>روحانی، فقه الصادق، ۱۴۱۲ق، ج۱۴، ۲۱۸.</ref> بررسی شده است. شیخ انصاری در «کتاب المکاسب» بخشی را به بررسی حکم فقهی مجسمه‌سازی و احکام مربوط به کسب درآمد از طریق آن، ذیل عنوان کلی «اموری که اکتساب به واسطه آنها ذاتاً حرام است»، اختصاص داده است.<ref>شیخ انصاری، کتاب المکاسب، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۸۳.</ref> به واسطه تدریس این کتاب و شروح و تعلیقاتی که بر آن زده شده، بحث از حکم فقهی مجسمه‌سازی وارد کلمات فقهای معاصر شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به توحیدی تبریزی، مصباح الفقاهة: تقریرات درس مکاسب آیت الله خویی، ج۱، ص۳۵۳؛ خمینی، المکاسب المحرمة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۶۸؛ منتظری، دراسات فی المکاسب المحرمة، ج۲، ص۵۴۱.</ref> | ||
== | ==قائلین به حرمت== | ||
دیدگاه | دیدگاه قائلین به حرمت مجسمه‌سازی با توجه به تفکیک مجسمه موجودات جاندار و غیر جاندار به شرح زیر است: | ||
===مجسمه موجودات جاندار=== | |||
بنا به ادعای شیخ انصاری فقهای شیعه در حرمت ساخت مجسمه اشیاء و موجودات جاندار اتفاق نظر دارند<ref>شیخ انصاری، کتاب المکاسب، ۱۴۱۵ق، ج۱۴، ص۱۸۳.</ref> و بنا به گفته سید ابوالقاسم خویی در حرمت مجسمه‌سازی موجودات جاندار، میان فقهای شیعه و اهل سنت اختلافی نیست.<ref>توحیدی تبریزی، مصباح الفقاهة، ج۱، ص۳۵۳.</ref> | |||
از میان فقهای معاصر فقیهانی چون سید ابوالقاسم خویی،<ref>خویی، توضیح المسائل، ۱۴۱۲ق، ص۲۶۲.</ref> سید علی سیستانی،<ref>سیستانی، توضیح المسائل، ۱۴۱۵ق، ص۴۲۳.</ref> سید روح الله خمینی،<ref>خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۴۷۲.</ref> محمد اسحاق فیاض،<ref>فیاض، الاستفتائات الشرعیة، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۱۳.</ref> سیدموسی شبیری زنجانی،<ref>شبیری زنجانی، توضیح المسائل، ۱۳۸۴ش، ص۸۰.</ref> ناصر مکارم شیرازی،<ref>مکارم شیرازی، استفتائات جدید، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۱۵۸.</ref> و لطف الله صافی گلپایگانی،<ref>صافی گلپایگانی، توضیح المسائل، ۱۴۱۴ق، ص۴۰۹.</ref> ساختن مجسمه موجودات جاندار (ذی روح) مانند انسان و حیوان را حرام دانسته‌اند. برخی فقها مواردی را از حکم حرمت در ساختن مجسمه موجودات جاندار استثناء کرده‌اند که عبارتند از: | از میان فقهای معاصر فقیهانی چون سید ابوالقاسم خویی،<ref>خویی، توضیح المسائل، ۱۴۱۲ق، ص۲۶۲.</ref> سید علی سیستانی،<ref>سیستانی، توضیح المسائل، ۱۴۱۵ق، ص۴۲۳.</ref> سید روح الله خمینی،<ref>خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۴۷۲.</ref> محمد اسحاق فیاض،<ref>فیاض، الاستفتائات الشرعیة، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۱۳.</ref> سیدموسی شبیری زنجانی،<ref>شبیری زنجانی، توضیح المسائل، ۱۳۸۴ش، ص۸۰.</ref> ناصر مکارم شیرازی،<ref>مکارم شیرازی، استفتائات جدید، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۱۵۸.</ref> و لطف الله صافی گلپایگانی،<ref>صافی گلپایگانی، توضیح المسائل، ۱۴۱۴ق، ص۴۰۹.</ref> ساختن مجسمه موجودات جاندار (ذی روح) مانند انسان و حیوان را حرام دانسته‌اند. برخی فقها مواردی را از حکم حرمت در ساختن مجسمه موجودات جاندار استثناء کرده‌اند که عبارتند از: | ||