حق فرزندآوری (منابع مطالعاتی)
(تغییرمسیر از مصادر الدراسة لحق المرأة فی منع الحمل)
حق بارداری زن یا حق فرزندآوری زن به‌‌معنای اختیار زوجه نسبت به بارداری یا جلوگیری از آن است. فرزندآوری از حقوق مشترک زوجین به شمار می‌آید و ممکن است در مواردی مورد اختلاف واقع شود؛ برای مثال اگر یکی از زوجین تمایل یا قابلیت فرزندآوری را نداشته باشد و طرف دیگر این‌چنین نباشد، حق فرزندآوری زوجین با یکدیگر تزاحم پیدا می‌کند.
در بررسی حق بارداری زن پرسش‌هایی از این دست قابل طرح است: آیا حق بارداری و فرزندآوری برای زوجین یکسان است یا حق یکی بر دیگری اولویت دارد؟ آیا جلوگیری از بارداری مشروط به رضایت زوجین است یا هریک بدون رضایت دیگری می‌تواند از فرزندآوری جلوگیری نماید؟ آیا اجبار زن به بارداری جایز است؟ آیا حق بارداری و فرزندآوری شامل باروری مصنوعی نیز می‌شود؟ آیا عقیم بودن مرد یا جلوگیری طولانی مدت وی از فرزندآوری، مصداق عسر و حرج زن به شمار می‌رود؟
برخی از مراجع تقلید معاصر مانند ناصر مکارم شیرازی برآنند که اگر زوج تمایل به فرزندآوری داشته باشد زوجه حق جلوگیری از بارداری ندارد؛ مگر آنکه بارداری برای وی ضرر داشته یا با مشقت غیرمتعارف همراه باشد. در مقابل، برخی مراجع مانند سید علی سیستانی معتقدند زوجه می‌تواند به اختیار خود از بارداری جلوگیری نماید هرچند زوج راضی نباشد؛ البته با این شرط که جلوگیری از بارداری ضرر مهمی برای زن نداشته و باعث تضییع حقوق زناشویی زوج نگردد.
کتاب‌ها
- مبانی فقهی و حقوقی حق فرزندآوری زوجین، داود بصارتی، تهران، نشر مجد، ۱۳۹۸ش. فهرست مطالب کتاب
- من قاتل نیستم: جمعیت و فرزندآوری از منظر شریعت، صالح قاسمی، تهران، نشر خیزش نو، ۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مقاله‌ها
فارسی
- حق زنان در باروری در روایت عزل از دیدگاه امامیه و اهل سنت، محمد سرمستی و علی‌اکبر جهانی، فصلنامه پژوهش‌های فقهی، دوره ۱۹، شماره ۱، ۱۴۰۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
- تأملی بر ضرورت حق فرزندآوری زوجه در فقه و حقوق موضوعه، راضیه مهدی پور و موسی حکیمی صدر، فصلنامه علوم انسانی و اسلامی در هزاره سوم، شماره ۱، زمستان ۱۴۰۱ش. مقاله را اینجا ببینید
- تأملی بر حق بر فرزندآوری در پرتو احکام وضعی و تکلیفی تلقیح مصنوعی، سید احمد حبیب‌نژاد و مصطفی بخرد، فصلنامه حقوق اسلامی، شماره ۷۲، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- واکاوی مشروعیت شرط عدم‌استیلاد در نکاح از دیدگاه فقهای امامیه، فاطمه شعبانی و علی جعفری، فصلنامه فقه و اصول، شماره ۱۲۹، ۱۴۰۱ش. مقاله را از اینجا ببینید
- تحلیل ادله فقهی تعلق حق فرزندآوری به زوجین، داود بصارتی و محمود حکمت‌نیا، دوفصلنامه انسان‌پژوهی دینی، شماره ۴۵، ۱۴۰۰ش. مقاله را از اینجا ببینید
- تحلیل ادله فقهی تعلق حق فرزندآوری به زوجین، داود بصارتی و محمود حکمت‌نیا، دوفصلنامه انسان‌پژوهی دینی، دوره ۱۸، شماره ۴۵، شهریور ۱۴۰۰ش. مقاله را اینجا ببینید
- گستره اراده زوجین در امتناع از فرزندآوری در فقه و حقوق ایران، حاتم سلطانی و یوسف مولائی و رضا قیاسی، فصلنامه جامعه‌شناسی سیاسی ایران، سال چهارم، شماره ۲، ۱۴۰۰ش. مقاله را اینجا ببینید
- بررسی مبانی فقهی ناظر بر فرزندآوری و تکثیر موالید در فقه شیعه، حسین سلطان‌محمدی و فاطمه سلطان‌محمدی، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۱۰۲، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تقابل حق مادری با حق زوج، حق کودک و حق جامعه با نظر به حاکمیت قواعد اخلاقی و تربیتی، فاطمه قدرتی، دوفصلنامه مطالعات فقه تربیتی، دوره ۸، شماره ۱۵، ۱۴۰۰ش. مقاله را اینجا ببینید
- حق فرزندخواهی زوجین از یکدیگر از منظر فقه امامیه، بی بی رحیمه ابراهیمی، فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دوره ۵۱، شماره ۱، ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
- حق فرزندخواهی زوجین از یکدیگر از منظر فقه امامیه، بی‌بی رحیمه ابراهیمی، دوفصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دوره ۵۳، شماره ۱، ۱۳۹۹ش. مقاله را اینجا ببینید
- بررسی فقهی و حقوقی تزاحم حقوق در خانواده، سید ابوالقاسم حسینی زیدی و خیرالله قیاسی سونکی، دوفصلنامه آموزه‌های فقه مدنی، دوره ۱۲، شماره ۲۲، ۱۳۹۹ش. مقاله را اینجا ببینید
- تحلیل مؤلفه‌های حقوق باروری زنان در نظام حقوق اسلامی، فصلنامه حقوق پزشکی، جلد ۱۴، ویژه‌‌نامه حقوق بشر و حقوق شهروندی، ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
- اختیار زوجه در جلوگیری از بارداری و ضمانت اجرای آن، فاطمه قدرتی، فصلنامه فقه پزشکی، دوره ۱۱، ۱۳۹۸ش. مقاله را اینجا ببینید
- بررسی تطبیقی حکم فرزندآوری در فقه عامه و امامیه با رویکردی بر مقاصد شریعت، لیلا ثمنی و سید محسن فتاحی و طوبی شاکری، دوفصلنامه پژوهشنامه مذاهب اسلامی، شماره ۹، ۱۳۹۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
- وجوب فرزندآوری از دریچه فقه، سید حسن موسوی، دوفصلنامه پژوهه‌های فقهی تا اجتهاد، سال دوم، شماره ۳، ۱۳۹۷ش. مقاله را اینجا ببینید
- اعتبار و آثار شرط منع فرزندآوری در نکاح، راضیه حسنخانی و فریبا اکبری، فصلنامه تحقیقات حقوقی معاهده، شماره ۲، ۱۳۹۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
- فرزندآوری مقتضای اطلاق عقد نکاح، لیلا ثمنی و مهدی مهریزی و سید محسن فتاحی، فصلنامه پژوهش‌های فقهی، دروه ۱۳، شماره ۴، ۳۹۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
- اعتبارسنجی سندی و تحلیل متنی روایات فرزندآوری، علی محمدی و طاهر اکبرنژاد و سعیده مهدیرضایی، دوفصلنامه حدیث‌پژوهی، شماره ۱۸، ۱۳۹۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
- وضعیت فقهی- حقوقی شروط راجع به فرزندآوری یا عدم فرزندآوری در نکاح، جواد نیک‌نژاد، فصلنامه پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره ۴۱، ۱۳۹۴ش. مقاله را از اینجا ببینید
- مبانی فقهی الزام به فرزندآوری، نسرین رهنما و عبدالله امیدی‌فر، فصلنامه پژوهش‌های فقهی، دوره ۱۱، شماره ۳، ۱۳۹۴ش. مقاله را از اینجا ببینید
- شرط باروری در ضمن عقد نکاح و جایگاه آن در پیشگیری از کاهش نسل، بهنام قنبرپور، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره ۴۰، ۱۳۹۴ش. مقاله را از اینجا ببینید
- جایگاه توالد و تناسل در حقوق و اخلاق اسلامی، سید ابوالقاسم نقیبی و سید محمدعلی صدر طباطبایی، فصلنامه اخلاق زیستی، دوره ۵، شماره ۱۷، ۱۳۹۴ش. مقاله را اینجا ببینید
- وضعیت فقهی- حقوقی شروط راجع به فرزندآوری یا عدم فرزندآوری در نکاح، جواد نیک‌نژاد، دوفصلنامه پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره ۴۱، ۱۳۹۴ش. مقاله را اینجا ببینید
- موجه‌سازی حق تولید مثل و باروری انسان در قرآن، محمد قائنی و محدثه معینی‌فر، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، دوره ۱۷، شماره ۶۶، بهمن ۱۳۹۳ش. مقاله را اینجا ببینید
- مشروعیت الزام به فرزندآوری در فقه امامیه، احد فرامرز قراملکی و احمد مرتاضی و حیدر امیر پور، دوفصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دوره ۴۲، شماره ۱، ۱۳۸۸ش. مقاله را از اینجا ببینید
عربی
- الحمایة القانونیة لحق المرأة فی الإنجاب، فتوح عبدالله الشاذلی، مجلة کلیة الحقوق للبحوث القانونیة و الاقتصادیة (مصر)، العدد۲، ۲۰۰۹م. مقاله را اینجا ببینید
- حق الزوجین فی الانجاب، علی حسین خطار شطناوی، مجلة الشریعة و القانون (امارات)، عدد ۱۵، ۲۰۰۱م.
پایان‌نامه‌ها
- حق زن در فرزندآوری با استناد بر حق سلطه بر بدن، مریم السادات خرم، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و الهیات، دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی، ۱۴۰۱ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- واکاوی حق استیلاد زوجین با استناد به سلطنت انسان بر اعضای بدن، مریم زارع، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی هدی، ۱۴۰۰ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- ماهیت، مبنا و استلزامات حقوقی فرزندآوری، داود بصارتی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده فلسفه و اخلاق، دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام، ۱۴۰۰ش. چکیده پایان‌نامه را اینجا ببینید
- ادله فقهی وجوب فرزندآوری، علی یوسفی‌فرد، دانشکده علوم و معارف اسلامی، کارشناسی ارشد، دانشگاه قرآن و حدیث، ۱۴۰۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی تطبیقی - تحلیلی حق بر باروری در نظام حقوقی ایران و اسناد بین‌المللی، زینب صمدیان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق علیه السلام، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، ۱۳۹۹ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- حق زن در بارداری و کنترل باروری از دیدگاه فقه امامیه و حقوق ایران، علی الهی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه علامه طباطبائی، ۱۳۹۸ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- حق تولید مثل از منظر فقه امامیه و حقوق ایران و انگلیس، محمدجواد صادقی، پایان‌نامه دکتری، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، ۱۳۹۸ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- آثار امتناع زوجین از فرزندآوری در عقدنکاح، حسین طاهری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق قضایی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، ۱۳۹۸ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- تحلیل فقهی حقوقی شرط منع فرزندآوری در نکاح در حقوق ایران، فقه اهل سنت و فقه امامیه، درنا جعفری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده فنی مهندسی و تحصیلات تکمیلی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نورآباد ممسنی، ۱۳۹۸ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- تحلیل فقهی حقوقی اختلاف زوجین در فرزندآوری با تأکید بر نظریات امام خمینی (ره)، محمود شعرباف‌زاده، پایان‌نامه دکتری، مؤسسه آموزش عالی شمس گنبد، ۱۳۹۷ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- بررسی فقهی و حقوقی شرط فرزندآوری وعدم فرزندآوری در عقد نکاح، پرستو اروجی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی، ۱۳۹۶ش. چکیده پایان‌نامه را اینجا ببینید
- اختیارات زوجین و ضمانت اجرایی آن در بارداری اجباری و ممانعت از بارداری زوجه، طاهره فلسفی‌نیا، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه یاسوج، ۱۳۹۶ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- حق فرزندآوری زوجین از دیدگاه مذاهب فقهی، مصطفی اقلیمی و الهام امیرزاده و لیلا ثمنی، پایان‌نامه دکتری، دانشکده مذاهب، دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۳۹۵ش. چکیده پایان‌نامه را اینجا ببینید
- حدود اختیارات زوجه در تصرف بر جسم خویش در فقه امامیه و حقوق ایران، مهسا رحمانیان کوشککی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید مطهری، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی تطبیقی حق فرزندآوری در حقوق اسلام و اسناد بین‌المللی، رؤیا دریادل موحد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بوعلی سینا، ۱۳۹۵ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- حق فرزندآوری در فقه و حقوق، وجیهه سادات حسینی زارع، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه قم، ۱۳۹۵ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- مبانی فقهی الزام به فرزند آوری و شرط فرزند دار شدن، نسرین رهنما، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، ۱۳۹۳ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- آزادی اراده در ممانعت از باروری، محمدجواد باقری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، ۱۳۹۲ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید