تعیین سن کیفری (منابع مطالعاتی)
تعیین سن کیفری به منظور قابلیت انتساب جرم به افراد و امکان تحمیل کیفر به آنهاست. مشهور فقیهان امامیه شروع سن کیفری را در پسران با احتلام و در دختران با دیدن حیض می‌دانند. قانونگذار نیز بر اساس نظر مشهور فقها، برای ایجاد رویه یکسان در تعیین سن مسئولیت کیفری در پسران ۱۵ سال و در دختران ۹ سال را تعیین کرده است. در قانون کامن‌لا سن مسئولیت کیفری بین هفت تا چهارده سال ذکر شده است.
در مورد سن کیفری پرسش‌های ذیل مطرح است: نسبت سن قانونی در امور حقوقی (۱۸ سال) و سن کیفری چیست؟ رابطه سن کیفری با تعزیر در قانون و فقه اسلامی چگونه است؟ آیا سن کیفری در حکومت اسلامی می‌تواند با اجازه حاکم تغییر کند؟ علت اختلاف سن کیفری بین دختران و پسران چیست؟ سن کیفری در قبال تمام جرم‌ها یکسان است یا برخی جرائم مانند قتل استثنا هستند؟ نسبت سن مسئولیت کیفری با سن تکالیف شرعی چیست؟ آیا تبعیض سن دختران و پسران در قبال مسئولیت‌های اجتماعی و تکالیف شرعی امری عقلایی است؟ آیا غیر از مشخصات فوق احراز رشد عقلانی نیز در تعیین سن مسئولیت شرط است یا خیر؟ آیا سن مسئولیت کیفری در مورد جرائم مربوط به انتقال بیماری‌های کشنده نیز مورد پذیرش است؟
کتاب
فارسی
- بررسی فقهی و حقوقی سن مسئولیت کیفری، مهراندخت تابانی، تهران، نشر صالحیان، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- سن مسئولیت کیفری در فقه و حقوق اسلامی، یوسف مقدسی و مسعود شیخلو، تبریز، نشر پژوهش‌های دانشگاه، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- سن مسئوليت كيفری اطفال: مطالعه تطبيقي در حقوق ايران، اسناد بين‌المللي و فقه اماميه، ابراهیم حیدری‌لقب، سمنان، نشر حبله رود، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- سن مسئوولیت کیفری در حقوق جزای اسلامی و حقوق موضوعه، عبدالرضا اصغری، مشهد، نشر انصار، ۱۳۸۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مقاله
فارسی
- مطالعه تطبیقی سن بلوغ به عنوان سن مسئولیت کیفری در قوانین ایران و قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲، عیسی بزرگمهر، ماهنامه جامعه شناسی سیاسی ایران، دوره ۵، شماره ۸، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی سن مسئولیت کیفری اطفال و عدالت حقوقی از منظر فقه و حقوق اسلامی، حمیدرضا قاسمی، پژوهش‌های سیاسی و بین‌المللی، شماره ۴۸، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- امکان سنجی تبعیت ازکنوانسیون‌های بین المللی در تعیین سن کودک از منظر فقه و حقوق ایران، رضا الهامی و ماندانا میرزائی، پژوهش‌های نوین دینی، دوره ۲، شماره ۵، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نقش بلوغ در مسئولیت کیفری دختران در فقه امامیه و قوانین کیفری ایران و فرانسه، علی قبادیان و یعقوب برجی و مهدی علی‌عبدی، مطالعات فقه امامیه، دوره ۹۸، شماره ۲، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی- حقوقی سن مسئولیت کیفری اطفال با تأملی در اسناد بین المللی، کیومرث کلانتری و صالح غفاری چراتی و امین رادمان، دوفصلنامه میان رشته ای فقهی، سال هفتم، شماره ۲، پیاپی ۱۴، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مرتبه‌پذیری مفهوم بلوغ و گونه‌های مسئولیت ناشی از آن در فقه مذاهب اسلامی، سعید نظری توکلی و محمدصالح مصلح، دوفصلنامه فقه مقارن، دوره ۶، شماره ۱۱، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نقش سن در تعیین مسئولیت کیفری اطفال و نوجوانان در قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، اولین همایش ملی جهانی سازی حقوق کودکان و نوجوانان از دیدگاه حقوقی و روانشناسی، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تاملی بر نقش سن در تحقق بلوغ و مسئولیت کیفری دختران و تاثر قانونگذار از آن در حوزه حدود و قصاص در قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲، میراحمد موسوی‌اقدم و محمد جعفری هرندی، فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره ۲، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نقدی بر ادله‌ی لزوم رشد کیفری از منظر فقه و حقوق، عبدالله بهمن‌پوری و عبدالرضا شریفی و ابوالفضل علیشاهی قلعه‌جوقی، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، دوره ۱۹ و ۷۶، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حدود مسؤولیت کیفری و مجازات طفل در فقه امامیه، احمد بیگی حبیب‌آبادی و سید جواد حسینی، فصلنامه قضاوت، دوره ۱۷، شماره ۹۰، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی تطبیقی سن مسئولیت کیفری اطفال در فقه اسلامی، اسناد بین‌المللی و قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲، مسعود حیدری، پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، سال سوم، شماره ۱، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- سن مسئولیت کیفری اطفال از دیدگاه امام خمینی(س) و قانون مجازات اسلامی، مریم حسینی آهق و زهره خانی، فصلنامه پژوهشنامه متین، سال هجدهم، شماره ۷۰، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی حقوقی رویکرد قانون مجازات اسلامی جدید به سن رشد و مسئولیت کیفری کودکان در پرتو اسناد بین المللی، سید حسین هاشمی، دوفصلنامه حقوق تطبیقی، جلد ۱۱، شماره ۱، پیاپی ۱۰۳، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- معیار سن کیفری دختران در فقه و حقوق موضوعه، عادل ساریخانی و سعید عطارزاده، مطالعات حقوق تطبیقی، دوره ۴، شماره ۲، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- سن و مسئولیت کیفری: بازخوانی نظریه مشهور فقهای امامیه، رحیم نوبهار، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال سوم، شماره ۲، پیاپی ۶، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مسوولیت کیفری تدریجی دختران، سام سوادکوهی‌فر و علی کاظمی، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، دوره ۱۲، شماره ۴۵، ۱۳۸۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- سن مسووليت کيفری کودک و عدالت حقوقی از نظر فقه و حقوق اسلامی، فقه و حقوق اسلامی، دوره ۵، شماره ۱۵، ۱۳۸۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مسئولیت کیفری کودک با رویکردی بر نظر امام خمینی(س)، سید محمد موسوی بجنوردی و نرجس فیروزآبادی، فصلنامه پژوهشنامه متین، دوره ۱۰، شماره ۴۰، ۱۳۸۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- دختران سن رشد و مسئولیت کیفری، سید حسین هاشمی، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، شماره ۲۳، ۱۳۸۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- سن مسوولیت کیفری در حقوق اسلام، عبدالرضا اصغری، الهیات و حقوق دانشگاه رضوی، سال اول، شماره ۱، پیاپی ۲، ۱۳۸۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- رابطه مبانی ضرورت رشد عقلی و مسئولیت پذیری کودکان و نوجوانان در پرتو منابع اسلامی و تحول الگوی اسلامی- ایرانی، حسن فرهودی‌نیا و پریزاد کاوسی خسرقی، دوفصلنامه زنان و خانواده، سال پنجم، شماره نهم، ۱۳۹۶ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- معيار تحديد سن المسئولية الجنائية للطفل بين الشريعة الاسلامية و قانون الطفل السوداني، بدرالدين عبداهلل أبكر، ۲۰۱۰م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
پایان‌نامه
فارسی
- سن مسئولیت کیفری در ایران و حقوق بین الملل، شیداب جوادی حسنعلی‌ده، کارشناسی ارشد، دانشگاه دامغان دانشکده علوم انسانی، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی تطبیقی تاثیر سن و جنسیت در مسئولیت مدنی وکیفری از منظر فقه امامیه و حقوق ایران، مجتبی حسینایی، کارشناسی ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی سن مسئولیت کیفری، سید داود محمدی، کارشناسی ارشد، موسسه آموزش عالی ادیب، مازندران، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی و حقوقی سن مسئولیت کیفری اطفال، سیده صدیقه میرصالحی عزیزی، کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی مسئولیت اطفال در فقه امامیه و حقوق کیفری ایران، محمد اثنی‌عشری، کارشناسی ارشد، موسسه آموزش عالی ادیب مازندران، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مسئولیت کیفری نقصان یافته اطفال و نوجوانان معارض با قانون از منظر قانون مجازات اسلامی و فقه امامیه، رضا سلامی، کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی تطبیقی سن مسئولیت کیفری در فقه اسلامی و نظام‌های حقوقی غربی، فاطمه صادقی مالواجردی، کارشناسی ارشد، دانشگاه قرآن و حدیث، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی سن مسولیت کیفری کودک از دیدگاه قوانین ایران و فقه امامیه با نگاهی از لایحه جدید قانون مجازات اسلامی، سعید جعفری کلوچه، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود، دانشکده حقوق، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تبیین فقهی حقوقی رشد و جایگاه آن در مسئولیت جزایی با رویکردی بر نظر امام (س)، راضیه زارعی، کارشناسی ارشد، پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی سن مسئولیت کیفری در فقه و حقوق موضوعه، سیده مریم عطار شهرکی، کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری، ۱۳۹۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- سن مسئولیت کیفری دختران در ایران از دیدگاه فقهی، حقوقی و روانشناختی، حمیده حاتمی، کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۸۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر