المبسوط في فقه المسائل المعاصرة: المسائل الطبية (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

محمد محمدی قائنی از شاگردان آیت‌الله‌العظمی میرزا جواد تبریزی و یکی از استادان دروس خارج فقه و اصول فقه در حوزه علمیه قم است<ref>[http://portal.tabrizi.org/?p=9631 «عالم بزرگوار استاد عالی مقام آقاي شیخ محمد قائنی»]، سایت آیت‌الله العظمی تبریزی.</ref> که در سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ به تدریس هفتگی درس خارج فقه پزشکی برای طلاب و فضلای حوزه علمیه قم پرداخته است.<ref>نگاه کنید به: [http://www.eshia.ir/Feqh/Archive/ghaeeni/feqh2/98 «آرشیو سال ۹۸-۹۹ درس خارج فقه-احکام پزشکی: استاد محمد محمدی قائینی»]، سایت ارتباط شیعی.

محمد قائنی، فقه مقاصدی را اجتهاد در مقابل نص دانسته و بر آن است که اگر عمومات تعلیلی مبنای فقه قرار گیرد، فقه جدیدی تأسیس شده و اجتهاد از مسیر صحیح خود خارج خواهد شد. به باور او، با تغییر شریعت مطابق با وضعیت اجتماعی، و بر اساس فقه مقاصدی، به‌مرور فقه و شریعت جدیدی تأسیس خواهد شد و جز نشانه‌هایی از دین باقی نخواهد ماند.<ref>[http://ijtihadnet.ir/گفتگوی-نقادانه-اندیشمندان-درباره-جای/ «گفتگوی نقادانه اندیشمندان درباره جایگاه احکام تدبیری...»]، سایت شبکه اجتهاد.</ref>  

قائنی همچنین معتقد است که اصل در احکامِ ذکر شده در روایات، مولوی بودن است نه تدبیری بودن؛ چرا که ائمه نیز در مقام پاسخ، قضایای عامی صادر می‌کردند و از مردم می‌خواستند تا روایات را بنویسند تا به دست دیگران برسد. وی با این حال تدبیری بودن روایات را با وجود قرائن و شواهد می‌پذیرد.<ref>[http://ijtihadnet.ir/گفتگوی-نقادانه-اندیشمندان-درباره-جای/ «گفتگوی نقادانه اندیشمندان درباره جایگاه احکام تدبیری...»]، سایت شبکه اجتهاد.</ref> وی با این حال بر آن است که احکام تدبیری پیامبر برای تمام زمان‌ها حجت است؛ چرا که حتی احکام ولایی پیامبر هم بر تمام امت، چه معاصران و چه متأخران، نافذ خواهد بود. وی این نظر خود را به روایتی از امام صادق(ع) مستند ساخته است که در باب حکم ولایی پیامبر(ص) درباره زکات است.<ref>[http://ijtihadnet.ir/گفتگوی-نقادانه-اندیشمندان-درباره-جای/ «گفتگوی نقادانه اندیشمندان درباره جایگاه احکام تدبیری...»]، سایت شبکه اجتهاد.</ref>

* تحقیق کتاب حدیثی الفصول المهمة في أصول الأئمة (تکملة الوسائل)، نوشته حر عاملی. این کتاب از سوی مؤسسه معارف اسلامی امام رضا(ع) در سال ۱۳۷۶ (۱۴۱۸ق) در سه جلد به چاپ رسیده است.

از نظر محمد قائنی، ملاک و ضابطه مستحدثه بودن یک موضوع آن است که وجود خارجی موضوع، در عصر تشریع معقول نباشد و بنابراین، نتوان از شمول یا اطلاق نص درباره آن بحث کرد، از جمله پیوند دست انسان به کسی که آن عضو را ندارد؛ چرا که چنین امری در نظر مردمان عصر تشریع، قابل تصور و تحقق نبوده و از همین رو سؤالی در باب آن نیز طرح نشده است.<ref>قائنی، المبسوط...: المسائل الطبية، ج۱، ص۱۹.</ref> وی مسائل مستحدثه را سه قسم می‌داند: ۱. اموری که درباره آنها در عصر تشریع سؤالی نشده است، اما اگر سؤال می‌شد در همان عصر قابل تحقق بود، مثل نماز و روزه در مکان‌های خاص مثل قطب شمال و جنوب،<ref>قائنی، المبسوط...: المسائل الطبية، ج۱، ص۲۰.</ref> ۲. اموری که اگر به آنها توجه می‌شد هم برای مردم قابل تصور نبود، مثل پیوند اعضای انسان مرده به انسان زنده،<ref>قائنی، المبسوط...: المسائل الطبية، ج۱، ص۲۰.</ref> و ۳. اموری که در نصوص شرعی بیان شده است، اما فقیهان به آن توجهی نکرده‌اند، مثل جواز بی‌حس کردن عضو در هنگام اجرای شلاق یا مجازات دیگر برای عدم احساس درد.<ref>قائنی، المبسوط...: المسائل الطبية، ج۱، ص۲۱.</ref>

قائنی، با رد نظر کسانی که عمومات و اطلاقات را برای صدور احکام درباره مسائل جدید قاصر می‌دانند، به نقد دلایل آنان پرداخته و با بهره‌گیری از روایات، پنج وجه را در تأیید منظر خود بیان کرده است؛ روایاتی دال بر اینکه کتاب و سنت شامل تمام احکامی است که انسان‌ها تا روز قیامت بدان محتاجند،<ref>قائنی، المبسوط...: المسائل الطبية، ج۱، ص۷۲-۸۷.</ref> روایاتی مبنی بر اینکه احکام قرآن دائمی و متعلق به همه زمان‌ها و همه انسان‌ها است<ref>قائنی، المبسوط...: المسائل الطبية، ج۱، ص۸۷.</ref> و نیز تأکید فراوان بر نقل روایات و انتقال آنها به نسل‌های آینده.<ref>قائنی، المبسوط...: المسائل الطبية، ج۱، ص۸۹.</ref>

به‌باور محمد محمدی قائنی، اگر جنین برای مادر خطری اعم از قتل یا غیر آن داشته باشد که سقط جنین به‌معنای دفاع از خود تلقی شود، حتی اگر روح در جنین دمیده شده باشد، سقط آن جایز است.<ref>قائنی، المبسوط...: المسائل الطبیه، ج۱، ص۲۵۹-۲۶۱.</ref>

محمد محمدی قائنی در موضوع تلقیح مصنوعی، بر آن است که ملاک مادر بودن، تولد فرزند از تخمک زن است، و صرف پرورش کودک در شکم یک زن، منتهی به مادر بودن وی از نظر شرعی نمی‌شود.<ref>قائنی، المبسوط...: المسائل الطبیه، ج۱، ص۳۱۵.</ref> با این حال سید ابوالقاسم خویی با استناد به آیه ظهار،<ref>مجادله، ۲.</ref> معتقد است که مادر، زنی است که جنین را در رحم خود پرورش داده است.<ref>قائنی، پژوهشی در مسائل فقه پزشکی، ج۱، ص۴۱۷.</ref>  

# اصل وجود و استمرار جنین در رحم زن، نمی‌تواند منجر به صدق تولد شود؛ چرا که این امر همانند شیر دادن به نوزاد است که زن شیرده را مادر نمی‌سازد.

# فاصله و دور بودن جنین از مادر نیز به‌خودی‌خود نمی‌تواند معنای رابطه مادر و فرزندی را دچار اشکال کند.