۱٬۱۳۶
ویرایش
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) (←تاریخچه و زمینه شکلگیری: اصلاح و ویکیسازی) |
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) (←قائلین به حرمت: ویکیسازی) |
||
خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
بهگفته علیرضا اعرافی، بحث از حرمت و حکم شرعی مجسمهسازی اولین بار از سوی شیخ مفید در کلمات فقها مطرح شده است.<ref>عابدینزاده، مجسمه و نقاشی: تقریرات درس آیت الله اعرافی، ص۲۴.</ref> در منابع فقهی شیعه باب مستقلی به مجسمهسازی اختصاص داده نشده و احکام مربوط به آن در ضمن ابواب فقهی طهارت (احکام وضو)،<ref>نراقی، مستند الشیعة، ج۲، ص۱۸۰.</ref> نماز (لباس و مکان نمازگزار و احکام مساجد)<ref>نجفی، جواهر الکلام، ج۸، ص۳۸۳.</ref> و متاجر (کسبهای حرام)<ref>روحانی، فقه الصادق، ج۱۴، ۲۱۸.</ref> بررسی شده است. با این حال شیخ انصاری در «کتاب المکاسب» بخشی را به بررسی حکم فقهی مجسمهسازی و احکام مربوط به کسب درآمد از طریق آن، ذیل عنوان کلی «اموری که اکتساب به واسطه آنها ذاتاً حرام است» اختصاص داده است<ref>شیخ انصاری، کتاب المکاسب، ج۱، ص۱۸۳.</ref> که بهواسطه تدریس این کتاب و شروح و تعلیقاتی که بر آن نگاشته شده، بحث از حکم فقهی مجسمهسازی وارد کلمات فقهای معاصر شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به توحیدی تبریزی، مصباح الفقاهة: تقریرات درس مکاسب آیت الله خویی، ج۱، ص۳۵۳؛ خمینی، المکاسب المحرمة، ج۱، ص۱۶۸؛ منتظری، دراسات فی المکاسب المحرمة، ج۲، ص۵۴۱.</ref> | بهگفته علیرضا اعرافی، بحث از حرمت و حکم شرعی مجسمهسازی اولین بار از سوی شیخ مفید در کلمات فقها مطرح شده است.<ref>عابدینزاده، مجسمه و نقاشی: تقریرات درس آیت الله اعرافی، ص۲۴.</ref> در منابع فقهی شیعه باب مستقلی به مجسمهسازی اختصاص داده نشده و احکام مربوط به آن در ضمن ابواب فقهی طهارت (احکام وضو)،<ref>نراقی، مستند الشیعة، ج۲، ص۱۸۰.</ref> نماز (لباس و مکان نمازگزار و احکام مساجد)<ref>نجفی، جواهر الکلام، ج۸، ص۳۸۳.</ref> و متاجر (کسبهای حرام)<ref>روحانی، فقه الصادق، ج۱۴، ۲۱۸.</ref> بررسی شده است. با این حال شیخ انصاری در «کتاب المکاسب» بخشی را به بررسی حکم فقهی مجسمهسازی و احکام مربوط به کسب درآمد از طریق آن، ذیل عنوان کلی «اموری که اکتساب به واسطه آنها ذاتاً حرام است» اختصاص داده است<ref>شیخ انصاری، کتاب المکاسب، ج۱، ص۱۸۳.</ref> که بهواسطه تدریس این کتاب و شروح و تعلیقاتی که بر آن نگاشته شده، بحث از حکم فقهی مجسمهسازی وارد کلمات فقهای معاصر شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به توحیدی تبریزی، مصباح الفقاهة: تقریرات درس مکاسب آیت الله خویی، ج۱، ص۳۵۳؛ خمینی، المکاسب المحرمة، ج۱، ص۱۶۸؛ منتظری، دراسات فی المکاسب المحرمة، ج۲، ص۵۴۱.</ref> | ||
== | ==حرمت== | ||
فقیهان با تفکیک حکم فقهیِ ساختن مجسمه موجودات جاندار از غیرجاندار، بر آنند که مجسمهسازی از موجودات جاندار حرام است. از سوی دیگر، در حالی که بیشتر فقیهان ساختن مجسمه از موجودات غیرجاندار را بیاشکال قلمداد کردهاند، اما جعفر سبحانی بر آن است که اطلاق کلام ابوالصلاح حلبی<ref>حلبی، الکافی فی الفقه، ص۲۸۱.</ref> و ابنبراج،<ref>ابنبراج، المهذب، ج۱، ص۳۴۴.</ref> ظهور در حرمت ساخت مجسمه، و حتی مجسمه موجودات غیرجاندار است.<ref>یعقوبی اصفهانی، المواهب فی تحریر مکاسب المحرمة، ص۳۷۷.</ref> در همین حال سید ابوالقاسم خویی تصریح کرده است که در میان فقهای شیعه کسی قائل به حرمت مجسمهسازی از موجودات غیرجاندار نیست.<ref>توحیدی تبریزی، مصباح الفقاهة، ج۱، ص۳۵۵.</ref> | |||
بنابر ادعای شیخ انصاری، فقیهان شیعه درباره حرمت ساخت مجسمه اشیاء و موجودات جاندار اتفاق نظر دارند<ref>شیخ انصاری، کتاب المکاسب، ج۱۴، ص۱۸۳.</ref> و بنا به گفته سید ابوالقاسم خویی در حرمت مجسمهسازی موجودات جاندار، میان فقهای شیعه و اهل سنت اختلافی نیست.<ref>توحیدی تبریزی، مصباح الفقاهة، ج۱، ص۳۵۳.</ref> | |||
از میان فقهای معاصر فقیهانی چون سید ابوالقاسم خویی،<ref>خویی، توضیح المسائل، ص۲۶۲.</ref> سید علی سیستانی،<ref>سیستانی، توضیح المسائل، ص۴۲۳.</ref> سید روح الله خمینی،<ref>خمینی، تحریر الوسیله، ج۱، ص۴۷۲.</ref> محمد اسحاق فیاض،<ref>فیاض، الاستفتائات الشرعیة، ج۲، ص۱۳.</ref> سیدموسی شبیری زنجانی،<ref>شبیری زنجانی، توضیح المسائل، ص۸۰.</ref> ناصر مکارم شیرازی،<ref>مکارم شیرازی، استفتائات جدید، ج۱، ص۱۵۸.</ref> و لطف الله صافی گلپایگانی،<ref>صافی گلپایگانی، توضیح المسائل، ص۴۰۹.</ref> ساختن مجسمه موجودات جاندار (ذی روح) مانند انسان و حیوان را حرام دانستهاند. برخی فقها مواردی را از حکم حرمت در ساختن مجسمه موجودات جاندار استثناء کردهاند که عبارتند از: | از میان فقهای معاصر فقیهانی چون سید ابوالقاسم خویی،<ref>خویی، توضیح المسائل، ص۲۶۲.</ref> سید علی سیستانی،<ref>سیستانی، توضیح المسائل، ص۴۲۳.</ref> سید روح الله خمینی،<ref>خمینی، تحریر الوسیله، ج۱، ص۴۷۲.</ref> محمد اسحاق فیاض،<ref>فیاض، الاستفتائات الشرعیة، ج۲، ص۱۳.</ref> سیدموسی شبیری زنجانی،<ref>شبیری زنجانی، توضیح المسائل، ص۸۰.</ref> ناصر مکارم شیرازی،<ref>مکارم شیرازی، استفتائات جدید، ج۱، ص۱۵۸.</ref> و لطف الله صافی گلپایگانی،<ref>صافی گلپایگانی، توضیح المسائل، ص۴۰۹.</ref> ساختن مجسمه موجودات جاندار (ذی روح) مانند انسان و حیوان را حرام دانستهاند. برخی فقها مواردی را از حکم حرمت در ساختن مجسمه موجودات جاندار استثناء کردهاند که عبارتند از: | ||
خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
۳-بنا به نظر فقیهانی چون خویی، صافی گلپایگانی و جعفر سبحانی ساخت مجسمه غیر کامل یا نیمتنه انسان و سایر حیوانات جایز است.<ref>توحیدی تبریزی، مصباح الفقاهة، ج۱، ص۳۶۹؛ صافی گلپایگانی، جامع الاحکام، ج۱، ص۳۰۷؛ یعقوبی اصفهانی، المواهب فی تحریر احکام المکاسب، ص۳۹۹.</ref> البته صافی گلپایگانی ساخت مجسمهای که مشتمل بر اعضای رئیسه مانند سر و صورت و سینه باشد را محل اشکال دانسته و بر این نظر است که ساختن مجسمه دست و پا یا سر و صورت تنها اشکال ندارد. <ref>صافی گلپایگانی، جامع الاحکام، ج۱، ص۳۰۸.</ref> و جعفر سبحانی اگر مجسمهساز از ابتدا نیت کرده باشد که مجسمه نیمتنه یا ناقص بسازد را بدون اشکال دانسته است.<ref>یعقوبی اصفهانی، المواهب فی تحریر احکام المکاسب، ص۳۹۹.</ref> به گفته سید ابوالقاسم خویی دلیل این حکم آن است که مرجع در تشخیصِ تحقق مجسمه انسان یا حیوان در خارج، صدق عرفی است و عرف فقط پیکرهای که تام الاعضاء باشد را مجسمه انسان یا حیوان تلقی میکند؛ بنابراین ادله حرمت مجسمهسازی فقط مجسمهای را که عرفاً تام الاعضاء و جوارح باشد را شامل میشود.<ref>توحیدی تبریزی، مصباح الفقاهة، ج۱، ص۳۶۹.</ref> | ۳-بنا به نظر فقیهانی چون خویی، صافی گلپایگانی و جعفر سبحانی ساخت مجسمه غیر کامل یا نیمتنه انسان و سایر حیوانات جایز است.<ref>توحیدی تبریزی، مصباح الفقاهة، ج۱، ص۳۶۹؛ صافی گلپایگانی، جامع الاحکام، ج۱، ص۳۰۷؛ یعقوبی اصفهانی، المواهب فی تحریر احکام المکاسب، ص۳۹۹.</ref> البته صافی گلپایگانی ساخت مجسمهای که مشتمل بر اعضای رئیسه مانند سر و صورت و سینه باشد را محل اشکال دانسته و بر این نظر است که ساختن مجسمه دست و پا یا سر و صورت تنها اشکال ندارد. <ref>صافی گلپایگانی، جامع الاحکام، ج۱، ص۳۰۸.</ref> و جعفر سبحانی اگر مجسمهساز از ابتدا نیت کرده باشد که مجسمه نیمتنه یا ناقص بسازد را بدون اشکال دانسته است.<ref>یعقوبی اصفهانی، المواهب فی تحریر احکام المکاسب، ص۳۹۹.</ref> به گفته سید ابوالقاسم خویی دلیل این حکم آن است که مرجع در تشخیصِ تحقق مجسمه انسان یا حیوان در خارج، صدق عرفی است و عرف فقط پیکرهای که تام الاعضاء باشد را مجسمه انسان یا حیوان تلقی میکند؛ بنابراین ادله حرمت مجسمهسازی فقط مجسمهای را که عرفاً تام الاعضاء و جوارح باشد را شامل میشود.<ref>توحیدی تبریزی، مصباح الفقاهة، ج۱، ص۳۶۹.</ref> | ||
===ادله حرمت=== | ===ادله حرمت=== |