کارت اعتباری (منابع مطالعاتی)
(تغییرمسیر از منابع پژوهشی کارت بانکی اعتباری)
کارت اعتباری (به انگلیسی: Credit Card) ابزاری است که بانک یا یک نهاد مالی در اختیار مشتریانش قرار می‌دهد تا بدون پرداخت وجه نقد خرید کنند. وجه تمایز کارت اعتباری با سایر کارتهای بانکی در این است که حساب مشتری موجودی ندارد و بانک طی قراردادی وجه مورد نیاز را در اختیار مشتری قرار می‌دهد و مشتری باید در مدت زمان مشخص، بدهی خود را به بانک تسویه کند. کارت اعتباری یکی از شیوه‌هایی است که بانک برای دریافت سود از آن استفاده می‌کند. در این زمینه پرسش‌هایی مطرح است؛ کارتهای اعتباری بر پایه کدام‌یک از عقود اسلامی طراحی شده است؟ آیا استفاده از عقود مرابحه در کارت اعتباری صحیح است؟ حکم استفاده از کارتهای اعتباری خارجی بدون رعایت عقود اسلامی چیست؟
فقها در خصوص کارتهای اعتباری اظهار نظر نکرده‌اند؛ ولی پژوهشگران فقهی این قراردادها را خالی از اشکال می‌دانند. در این صفحه منابع مطالعاتی در مورد ماهیت این قرارداد و بحث‌های فقهی پیرامون آن جمع‌آوری شده است.
کتاب‌ها
فارسی
- بررسی کارتهای اعتباری از لحاظ فقهی و حقوقی، حسن صمدی سنخواستی، بجنورد، انتشارات زبان علم، ۱۴۰۰ش. صفحات ابتدایی را از اینجا ببینید
- کارتهای اعتباری و انطباق‌پذیری فقهی، محمد دبیان و سید عباس موسویان، مترجم رضا محبی مجد، تهران، اتشارات پژوهشکده پولی و بانکی، ۱۳۹۲ش. صفحات ابتدایی را از اینجا ببینید
عربی
- العملیات البنکیة الواردة علی الإئتمان: دراسة مقارنة فی الفقة الإسلامی والقانون الوضعی، شریف إبراهیم، دار الکتب والدراسات العربیة، ۲۰۱۹م.
- التكييف الشرعي لبطاقة الائتمان، نواف عبدالله أحمد باتوباره، منشورات مجلة البحوث الفقهية المعاصرة، بی تا. از اینجا ببینید
- بطاقة الإئتمان بین الوضع القانونی المصرفی والتأصیل الفقهی، رضوان الغنیمی، دار الفکر الجامعی، ۲۰۱۳م.
- الآثار الاقتصادیة لبطاقات الإئتمان وتطبیقاتها المعاصرة (دراسة اقتصادیة شرعیة)، محمد بن حمزة بن محمد بنجابی، عربستان سعودی، جامعة أم القری، ۲۰۰۶م. از اینجا ببینید
- بطاقات الائتمان المصرفیة التصویر الفنی والتخریج الفقهی، عبد الحمید محمود البعلی، مکتبة وهبة، ۲۰۰۴م.
- بطاقة الائتمان، بکر أبو زید، مؤسسة الرسالة ناشرون، ۲۰۰۱م. از اینجا ببینید
- الجوانب الشرعیة والمصرفیة والمحاسبیة لبطاقات الإئتمان، محمد عبدالحلیم عمر، المکتبة الأزهریة للتراث، ۱۹۹۷م.
مقاله‌ها
فارسی
- بررسی نقش و عملکرد کارتهای اعتباری در بانکداری بدون ربا در ایران، امیدعلی عادلی، فصلنامه مطالعات فقه اقتصادی، شماره ۲، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی حقوقی کارتهای اعتباری و عناصر تشکیل دهنده آن بر مبنای عقد مرابحه و دیگر عقود در نظام بانکی و اقتصادی کشور، عنایت‌الله بامری نیا، فصلنامه مطالعات نوین بانکی، شماره ۲، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی حقوقی کارتهای اعتباری در ایران (مورد مطالعه: ربا در بازپرداخت)، چهارمین کنفرانس ملی تحقیقات کاربردی در مهندسی برق، مکانیک،کامپیوتر و فناوری اطلاعات، ۱۳۹۷ش. اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید
- تحلیل فقهی حقوقی الگوی کارت اعتباری مرابحه: با تأکید بر روابط ذی‌نفعان (بانک، مشتری و فروشنده)، حسین میثمی، فصلنامه تازه‌های اقتصاد، شماره ۱۵۰، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کارت اعتباری بر اساس قرض‌الحسنه ابزاری در جهت توسعه بانکداری قرض‌الحسنه، محمدنقی نظرپور و غلامرضا مصطفی پور و مریم حاجی منجزی، فصلنامه اقتصاد و بانکداری اسلامی، شماره ۱۴، ۱۳۹۵ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی و حقوقی ماهیت کارتهای اعتباری، فرهاد خلیقی، دومین کنفرانس بین‌المللی علوم انسانی، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی تطبیقی مدل‌های عملیاتی کارت اعتباری در بانکداری اسلامی، سید عباس موسویان و سعید احمدی، فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره ۴۳، ۱۳۹۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- طراحی کارتهای اعتباری در بانکداری بدون ربا بر اساس بیع مرابحه، سید عباس موسویان، فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره۲۸، ۱۳۸۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی کارتهای اعتباری در بانکداری بدون ربا، سید عباس موسویان، فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره ۲۰، ۱۳۸۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کارتهای اعتباری در پرتو فقه و شریعت، محمدرواس قلعهجی و سید عباس موسویان، فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره ۱۴، ۱۳۸۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کارتهای اعتباری در بانکداری بدون ربا، سید عباس موسویان، فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره ۱۳، ۱۳۸۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- بطاقات الائتمان حقيقتها تكييفها أحكامها في الفقه الإسلامي، أنس خالد الشبيب، مجلة ريحان (سوریه، ترکیه و لبنان)، شماره ۱۳، ۲۰۲۱م. مقاله را از اینجا ببینید
- بطاقة الإئتمان: دراسة مقارنة فی الفقه الإسلامی، محمد عبدالفتاح محمد الفقی، قاهره، مجلة کلیة الدراسات الإسلامیة والعربیة للبنات بدمنهور، شماره ۲، جلد ۵، ۲۰۲۰م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بطاقات الائتمان ( دراسـة مقارنـة في الفقه الإسلامي )، محمد عبد الفتاح محمد الفقي، مجلة كلية الدراسات الإسلامية والعربية للبنات بدمنهور، مجلد ۵، شماره ۲، ۲۰۲۰م. مقاله را از اینجا ببینید
- البطاقات الائتمانية أنواعها وتكييفها الفقهي، محمد مصطفى نيازي، مـجلة إسرا الدولية للمالية الاسلامية، مجلد ۱۰، شماره ۱، ۲۰۱۹م. مقاله را از اینجا ببینید
- أرباح البنک فی بطاقة الائتمان من منظور شرعی، منی محمود محمد عبدالجلیل، اسکندریه، حولیة کلیة الدراسات الإسلامیة والعربیة للبنات بالإسکندریة، شماره ۳۵، جلد ۴، ۲۰۱۹م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- المعاملات البنكية المعاصرة في ضوء الفقه الإسلامي و القانون- بطاقات الائتمان الالكترونية أنوذجا-، شويب عيسى، مجلة الشريعة والاقتصاد، شماره ۱۶، ۲۰۱۹م.مقاله را از اینجا ببینید
- البطاقة البنكية "بطاقة الائتمان"، عمار محمود خلف العيساوى، مجلة الجامعة العراقیة، شماره ۴۳، ۲۰۱۹م.
- بطاقة الائتمان المصرفیة طبیعتها وتکییفها الفقهی والقانونی، بهجت عوید حمدان السلمانی، مجلة الدراسات القانونیة والسیاسیة، شماره ۵، ۲۰۱۷م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- استخدام بطاقة الائتمان Credit Card فی المصارف الإسلامیة، سلیم عبدالدائم بشینة، مجلة العلوم القانونیة، شماره ۱۰، جلد ۴، ۲۰۱۶م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بطاقات الائتمان وبدائلها المقترحة: دراسة فقهیة مقارنة، سماح شحاتة السید شهاب الدین، اسکندریه، حولیة کلیة الدراسات الإسلامیة والعربیة للبنات بالإسکندریة، شماره ۳۲، جلد ۵، ۲۰۱۶م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بطاقة الائتمان: دراسة اقتصادیة فقهیة تطبیقیة، بـدر محمد العليـوي و عارف علی عارف القره داغي، قاهره، مجلة کلیة الدراسات الإسلامیة والعربیة للبنین بالقاهرة، شماره ۳۳، جلد ۳، ۲۰۱۶م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بطاقات الإئتمان: قضايا اقتصادية وشرعية معاصرة، عبدالعظيم أبو زيد، مجلة جامعة الملک عبدالعزیز- الاقتصاد الاسلامی، مجلد ۲۸، شماره ۳، ۲۰۱۵م. مقاله را از اینجا ببینید
- بطاقات الائتمان المصرفية من منظور أسلامي، سعد عبد محمد و مي حمودي و سبتا ستراك، مجلة كلية بغداد للعلوم الاقتصادية الجامعة، شماره ۳۴، ۲۰۱۳م. مقاله را از اینجا ببینید
- بطاقة الإئتمان: تكييفها الشرعي، حكمها الشرعي، مسائل شرعية، حابس محمد خليفة حتاملة و نيبال محمد العتوم، مجلة جامعة الملكة أروى (یمن)، شماره ۸، ۲۰۱۲م. مقاله را از اینجا ببینید
- بطاقة الائتمان حقیقتها و تکییفها الفقهی، سلمی بنت محمد بن صالح هوساوی، قاهره، مجلة مرکز البحوث والدراسات الإسلامیة، شماره ۲۶، جلد ۷، ۲۰۱۲م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بطاقات الإئتمان فی المصارف الإسلامیة، هشام جبر، مجلة الدراسات المالیة والمصرفیة، شماره ۴، جلد ۲۰، ۲۰۱۲م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بطاقة الائتمان حقیقتها وتکییفها الشرعی، محمد إبراهیم شاشو، دمشق، مجلة جامعة دمشق للعلوم الاقتصادیة والقانونیة، شماره ۳، جلد ۲۳، ۲۰۱۱م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- التخریج الفقهی للعلاقة بین مصدر بطاقة الائتمان وحاملها، مبارک جزاء الحربی، جامعة الکویت، مجلة الحقوق، شماره ۲، جلد ۳۰، ۲۰۰۶م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بطاقات الائتمان: تصورها، والحكم الشرعي عليها، عبد الستار أبو غدة، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، مجلد ۱۲، ۱۴۲۱ق. مقاله را از اینجا ببینید
- بطاقات الائتمان غير المغطاة، نزيه كمال حماد، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، مجلد ۱۲، ۱۴۲۱ق.مقاله را از اینجا ببینید
- بطاقات الائتمان غير المغطاة، محمد العلي القري، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، مجلد ۱۲، ۱۴۲۱ق. مقاله را از اینجا ببینید
- بحث خاص بالبطاقات البنكية، محمد بالوالي، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، مجلد ۱۲، ۱۴۲۱ق. مقاله را از اینجا ببینید
- بطاقة الائتمان، محمد الأمين الضرير، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، مجلد ۱۲، ۱۴۲۱ق. مقاله را از اینجا ببینید
- بطاقة الائتمان غير المغطاة، علي عندليب و محمدعلي التسخيري، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، مجلد ۱۲، ۱۴۲۱ق. مقاله را از اینجا ببینید
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- طراحی الگوی مناسب کارت اعتباری قرض الحسنه بر اساس فقه امامیه در بانکهای قرض الحسنه (مطالعه موردی بانک قرض الحسنه رسالت)، حسین بریهی، کارشناسی ارشد، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه السلام، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی تطبیقی ماهیت و آثار حقوقی استفاده از کارتهای اعتباری بین‌المللی در حقوق ایران و حقوق تجارت بین‌الملل، پارسا مقتدایی، کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه محدث نوری، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- چالش‌های ربوی بودن کارتهای اعتباری از منظر فقه و حقوق، محمد عسگری، کارشناسی ارشد، گروه حقوق، موسسه آموزش عالی طلوع مهر، ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی ماهیت فقهی خدمات کارتهای اعتباری، مهدی مظهر قراملکی، پایان‌نامه حوزوی، پژوهشکده مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی، ۱۳۹۶ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی و حقوقی کارتهای اعتباری، حسن صمدی سنخواستی، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیروان، ۱۳۹۵ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی و حقوقی ماهیت کارتهای اعتباری، محمدرضا زارع، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی ابعاد فقهی - حقوقی کارکرد کارتهای اعتباری بانکی در نظام بانکداری اسلامی، رضا محبی مجد، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، ۱۳۹۳ش . اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- امکان‌سنجی استفاده از کارتهای اعتباری در بانکداری اسلامی با تکیه بر فقه امامیه، سعید احمدی، کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی، ۱۳۹۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- حقوق حاکم بر کارتهای اعتباری بانکی، اکبر اعزازی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌المللی بندر انزلی، ۱۳۹۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- تحلیل حقوقی کارت اعتباری، محمدجواد کاظمی‌جزه، کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی، ۱۳۸۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی حقوقی کارتهای اعتباری، عزیز ابراهیمی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه قم، ۱۳۸۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- بطاقات الائتمان البنكیة في الفقه الإسلامي، فتحي شوكت مصطفی عرفات، کارشناسی ارشد، كلية الدراسات العليا، جامعة النجاح الوطنية، ۲۰۰۷م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
سایر منابع
- سازگاری کارت اعتباری مرابحه با فقه اسلامی، میثم کریمی، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- رمزگشایی کارت اعتباری از نگاه شرع، مصاحبه با سید عباس موسویان، روزنامه دنیای اقتصاد، شماره ۱۱۰۳، ۱۳۸۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مسائل شرعی کارتهای اعتباری، مصاحبه با عباس موسویان، محمد طاهری، ۱۳۸۵ش. از اینجا ببینید