امور حسبیه (منابع مطالعاتی)
(تغییرمسیر از منابع مطالعاتی امور حسبی)
امور حسبیه یا امور حسبه از مهم‌ترین قواعد فقهی مورد توجه در طول تاریخ فقه بوده است. امور حسبیه مرتبط با مسائلی است كه هرچند مسئول مشخصی برای آن در نظر گرفته نشده، ولی تحقق آن به مصلحت جامعه و ترک آن موجب مفسده اجتماعی است و شارع مدیریت نشدن آنها را بر نمی‌تابد. سرپرستی بی‌سرپرستان، اداره اموال بی‌سرپستان، مدیریت موقوفات بدون متولی و سرپرستی مصارف خمس برخی از امور حسبی هستند. پژوهشگران زیادی در دورۀ معاصر به پژوهش دربارۀ این موضوع پرداخته‌اند.
کتاب
فارسی
- بررسی تطبیقی امور حسبیه از دیدگاه امام خمینی (ره)، ابن‌اخوه و غزالی، مرضیه علیخانی دهقی، تهران، مؤسسه آموزشی تألیفی ارشدان، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی حقوقی امور حسبیه، مصلحت و احکام حکومتی، سیدحسین هاشمی، تهران، مجد، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل فقهی حقوقی قانون امور حسبی و تأثیر آن در رویه قضایی: قواعد عمومی و مسایل حجر (به همراه چند مقاله مرتبط)، عبدالله خدابخشی، تهران، خرسندی، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حسبه از منظر حقوق، فقه شیعه و اهل سنت، محمدمهدی کریمی‌نیا، تهران، مجد، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- امر به معروف و نهی از منکر (از منظر حسبه)، تهران، یاسین نور، ۱۳۹۴ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- امور ان‍ت‍ظام‍ی در نظام حسبه اسلامی، ح‍س‍ن‌رض‍ا رف‍ی‍ع‍ی، تهران، انتشارات دانشگاه علوم ان‍ت‍ظام‍ی ن‍اج‍ا، ۱۳۸۰ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حسبه ی‍ک نهاد حکومتی، س‍ی‍ف‌ال‍ل‍ه ص‍رام‍ی، قم، حوزه ع‍ل‍م‍ی‍ه قم، دف‍ت‍ر ت‍ب‍ل‍ی‍غ‍ات اسلامی، م‍رک‍ز انتشارات، ۱۳۷۷ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حسبه در اسلام، ک‍ورش س‍الاری، بی‌جا، ۱۳۱۴ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- قضاء الحسبة وحصانة الأديان في الفقه الإسلامي والقانون الوضعي: دراسة مقارنة، أحمد خليفة شرقاوي أحمد، دار النهضة العربية للنشر والتوزيع، ۲۰۱۶م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة فى الإسلام نظاما وفقها وتطبيقا، عبد الفتاح الصيفي، دار المطبوعات الجامعية، ۲۰۱۰م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة فى الإسلام، أحمد مصطفى المراغي، مصر، الجزيرة للنشر والتوزيع، ۲۰۰۵م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة و المحتسب فی الاسلام، ن‍ق‍ولا زی‍اده، بیروت، اه‍ل‍ی‍ه، ۱۴۲۳ق/ ۲۰۰۲م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة فی الإسلام، عبدالله محمد عبدالله، کویت، لمجلس الوطنی للثقافة و الفنون و الاداب، ۲۰۰۲م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ولایة الحسبه فی الإسلام، عبداللّه محمد عبداللّه، قاهره، مکتبة الزهراء، ۱۹۹۶م / ۱۴۱۶ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- دراسات في الحسبة من الناحيتين: التاريخية والفقهية، عبدالحاسب الروادي، ع. الح. رضوان، ۱۹۹۲م.
- اصول الحسبة فی الإسلام: دراسة تأصيلية مقارنة، محمد كمال الدين امام، دار الهداية، ۱۹۸۶م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة في الإسلام علي ذوي الجاه والسلطان، فريد عبد الخالق، مصر، دار الشروق، ۱۹۷۰م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مقاله
فارسی
- مبانی فقهی تصرف ولی فقیه در امور اقتصادی از منظر فقه امامیه، عبدالرحیم صفایی اردکانی و روح‌الله رحیمی و مهدی شیخ موحد، فصلنامه مطالعات فقه اقتصادی، شماره ۱۵، پاییز ۱۴۰۲ش. مقاله را اینجا ببینید
- رویکردهای فقهی و سندشناسی اجازات امور حسبیه با تکیه بر دوره قاجار و پهلوی (۱۲۱۰–۱۳۵۷ش)، حسن زندیه، عباس نادری، مطالعات تاریخ اسلام، شماره ۴۸، بهار ۱۴۰۰ش. مقاله را اینجا ببینید
- مدیریت حسبه بر بحران ورشکستگی در حقوق اقتصادی اسلامی، محمد صادقی، سبحان عباس‌پور، دوفصلنامه آموزه‌های فقه مدنی، شماره ۲۳، بهار و تابستان ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جایگاه امور حسبی در هندسه اعتقادی فقه شیعه، ذوالفقار حق‌پرست، سیامک بهارلویی، جواد پنجه‌پور، پژوهش‌های اعتقادی کلامی، شماره ۳۸، تابستان ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی تاریخی نهاد حسبه در فقه امامیه و حقوق ایران، ذوالفقار حق‌پرست، سیامک بهارلویی، جواد پنجه‌پور، فصلنامه فقه و تاریخ تمدن، سال پانزدهم، شماره 1، بهار 1398ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- فهم خوانش فقهای شیعه از محدوده اختیارات فقیه؛ مطالعه موردی ملأ احمد نراقی، صاحب جواهر و امام خمینی (ره)، حسین جعفری موحد، علی شیرخانی، مطالعات سیاسی، شماره ۴۳، بهار ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مفهوم امور حسبیه در اندیشه فقهی سیاسی امام خمینی (ره)، سیدمحمد ذوالفقاری، فصلنامه فرهنگ پژوهش، دوره ۴، شماره ۹، فروردین ۱۳۹۰ش. مقاله را اینجا ببینید
- قاعده حسبه از منظر امام خمینی، سیدابوالقاسم نقیبی، فصلنامه پژوهشنامه متین، دوره ۱۱، شماره ۴۳، تابستان ۱۳۸۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی مبانی فقهی قوه مجریه و حسبی یا قضایی بودن اجرای حدود و تعزیرات، محمدرضا محمدزاده رهنی، پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره ۱۵، بهار ۱۳۸۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مقارنه آرای امامیه و اهل سنت در حسبه و امور حسبیه، حمید قنبری، مطالعات اسلامی، شماره ۶۱، پاییز ۱۳۸۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تفاوت ولایت مطلقه و تئوری امور حسبیه، ابوالفضل اکبری، مجموعه آثار کنگره امام‌خمینی و اندیشه حکومت اسلامی(س)، ۱۳۷۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حسبه و ولایت فقیه، ابوالقاسم یعقوبی، فصلنامه حوزه، شماره ۸۵ و ۸۶، ۱۳۷۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- التأصيل الشرعي لنظام الحسبة، رضا علي سالم البرقي، منير ساسي عبدالقادر، مجلة العلوم القانونية، سال ۵، عدد۱۱، ۲۰۲۲م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة والرقابة على الأسواق، عبدالعزيز قاسم محارب، مجلة المال والتجارة (مصر)، شماره ۶۱۶، ۲۰۲۰م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- أصول الحسبة والاحتساب وأدلتهما: دراسة فقهية، محمد هاشم علي الماخذي، مجلة جامعة القرآن الكريم والعلوم الإسلامية، سال ۱۹، شماره ۳۳، ۲۰۱۶م / ۱۴۳۸ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة: هيكلها الإداري وطبيعتها القضائية، محمد على هاشم الأسدي، مجلة الفنون والأدب وعلوم الإنسانيات والاجتماع (امارات)، شماره ۳، ۲۰۱۶م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تطبيقات وإجراءات دعوى الحسبة: دراسة تأصيلية مقارنة، عبدالكريم عبدالقادر علي الأحمدي، کارشناسی ارشد، عربستان، الجامعة الإسلامية بالمدينة المنورة، كلية الشريعة، ۲۰۱۴م/ ۱۴۳۵ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة عند الأوزاعي، خالد بن حسن العبري، الدراسات الإسلامية (پاکستان)، دوره ۴۹، شماره۱، ۲۰۱۴م / ۱۴۳۵ق. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حسبة المرأة: ضوابط و آداب، خالد بن حسن العبري، مجلة الدراسات العربية (مصر)، دوره ۳، شماره ۲۶، ۲۰۱۲م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة في الإسلام، عبدالمنعم أحمد سلطان عيد، المؤتمر السنوي الدولي الخامس لكلية الحقوق: العدالة بين الواقع والمأمول (مصر)، دوره ۲، ۲۰۱۲م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة في الإسلام والرقابة على أسواق المال، عبدالعزيز قاسم محارب، المؤتمر السنوي الدولي الخامس لكلية الحقوق: العدالة بين الواقع والمأمول (مصر)، دوره ۱، ۲۰۱۲م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نظام الحسبة في الإسلام، حسام الدين محمد موسى، المؤتمر السنوي الدولي الخامس لكلية الحقوق: العدالة بين الواقع والمأمول (مصر)، دوره ۲، ۲۰۱۲م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة في المذهب المالكي وأهم مؤلفاتها، سمير قدوري، بحوث الدورة العلمية التكوينية للأيام الجامعية الأولى: المنهجية الفقهية في مؤلفات المذهب المالكي (مراکش)، دوره ۲، ۲۰۱۲م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- المرأة و الحسبة، رقية بنت محمد، بحوث ندوة الحسبة وعناية المملكة العربية السعودية بها (عربستان)، دوره ۱، ۲۰۱۰م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة في الأنظمة السعودية و في تراث الفقهاء " الماوردي أنموذجا ": دراسة تحليلية مقارنة، عبدالله بن إبراهيم بن على الطريقى، بحوث ندوة الحسبة وعناية المملكة العربية السعودية بها (عربستان)، دوره ۴، ۲۰۱۰م / ۱۴۳۱ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة في الشريعة الإسلامية، صالح بن عبدالله ابن حميد، بحوث ندوة الحسبة وعناية المملكة العربية السعودية بها (عربستان)، دوره ۹، ۲۰۱۰م /۱۴۳۱ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- العرف وتطبيقاته في الحسبة، حمد بن ناصر بن عبدالرحمن العمار، مجلة الدراسات الدعوية، شماره ۳، ۲۰۰۹م/ ۱۴۳۱ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة بين الأصالة والمعاصرة، أحمد العلمي، البحث العلمي (مراکش)، شماره ۴۲، ۱۹۹۵م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نظام الحسبة في الاسلام، نمر محمد خشاشنة، هدي الإسلام، مج ۳۸، شماره ۳ و ۴، ۱۹۹۴م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- شبهات حول الحسبة، فضل إلهي بن شيخ ظهور إلهي، بحوث ودراسات في الدعوة والإعلام، شماره ۱، ۱۹۹۲م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حول مقال: موجب الحسبه فی الفقه الاسلامی للدکتور عوض محمد عوض، احمد ریسونی، مجله المسلم المعاصر، سال ۱۴، شماره ۵۵، ۱۹۹۰م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- محتوى ولاية الحسبة مدخل في الادارة المحلية والخدمات البلدية (منظور اسلامي)، طاهر جاسم محمد التميمي، الإداري (عمان)، سال ۱۲، شماره ۴۲، ۱۹۹۰م / ۱۴۱۱ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة: دراسة في شرعية المجتمع والدولة، الفضل شلق، الإجتهاد (لبنان)، شماره ۲، ۱۹۸۹م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- موجب الحسبة في الفقه الشرعي، عوض محمد عوض، المسلم المعاصر، دوره ۱۳، شماره ۵۱ و ۵۲، ۱۹۸۸م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة بين الأصالة والمعاصرة، أحمد العلمي، المجلة الإسلامية (مراکش)، دوره ۸، شماره ۱۶، ۱۹۸۵م/ ۱۴۰۶ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- القائم بالحسبة في الفقه الإسلامي: دراسة تأصيلية، محمد كمال الدين إمام، هذه سبيلي، شماره ۶، ۱۹۸۴م / ۱۴۰۴ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبه بین الشریعه والقانون الوضعی المغربی، شکری احمد السباعی، مجله دارالحدیث الحسنیه، رباط، شماره ۴، ۱۴۰۴ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة ومكانتها في الإسلام، عبدالمجيد بكري معاز، هذه سبيلي، دوره ۳، شماره ۳، ۱۹۸۱م / ۱۴۰۱ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- شروط الظهور فی المنکر الموجب للحسبه، عبدالفتاح مصطفی صیفی، هذه سبیلی (عربستان)، سال۳، عدد۳، ۱۴۰۰ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة والنظام الإداري، مصطفى كمال وصفي، مجلة البحوث الإسلامية (عربستان)، دوره ۱، شماره ۲، ۱۹۷۶م / ۱۳۹۶ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- المحتسب و احکام وظیفه الحسبه، احمد محمد مصطفی السقارین، الوعی الاسلامی، سال ۸، شماره ۸۹، ۱۳۹۲ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة في الإسلام، إسحاق موسى الحسيني، المسلمون (عربستان)، شماره ۲ و ۴، ۱۹۶۴ م/ ۱۳۸۴ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبه: طبيعتها ومكانتها، علي الخفيف، حضارة الإسلام (سوریه)، دوره ۲، شماره ۹، ۱۹۶۲م / ۱۳۸۱ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة فى الشريعة الاسلامية: دراسة مقارنة بالانظمة المشابهة فى القانون الوضعى، علي حسن فهمى، المجلة الجنائية القومية، دوره ۴، شماره ۳، ۱۹۶۱م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حول کتاب الحسبه، هل انتحل ابن الاخوه اسم الماوردی، احمد سامح خالدی، مجله الثقافه بغداد، دوره۱، شماره ۷، ۱۹۳۹م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبه فی الاسلام، مجله المجمع العلمی العربی، دمشق، دوره ۱، ۱۹۲۱م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
پایان‌نامه
فارسی
- ادله و احکام فقهی نهادهای نوظهور متصدی امور حسبی در افغانستان به‌منظور پیشگیری از وقوع جرم از منظر فقه اهل‌بیت (ع) و احناف، کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی فقه - مدرسه عالی فقه تخصصی، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مداخله اشخاص خصوصی در امور حسبی در فقه امامیه و حقوق ایران، کارشناسی ارشد، علی خالویی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، دانشکده حقوق قضایی، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی وظایف حکومت اسلامی نسبت به کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست در فقه امامیه، زهرا حیدری، کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی تحول مفهوم امور حسبیه در فقه سیاسی شیعه، سیدمحمد ذوالفقاری، کارشناسی ارشد، دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حدود ولایت حاکم در امور حسبیه، معصومه رفیقی، کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، دانشکده علوم انسانی۱۳۷۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- امور حسبیه و احکام فقهی آن در مذاهب اسلامی، محمدکاظم خامسی، کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۷۲ش کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- دعوي الحسبة: مجالاتها وتطبيقاتها في مسائل الأحوال الشخصية: دراسة فقهية مقارنة، رأفت محمود عبدالرحمن حمبوظ، رساله دکتری، اردن، الجامعة الاردنية، كلية الدراسات العليا، ۲۰۱۵م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة السياسية في الفقه الإسلامي وتطبيقاتها المعاصرة، مجدى عبدالعظيم إبراهيم فرج، کارشناسی ارشد، مالزی، جامعة المدينة العالميه، كلية العلوم الاسلامية، ۲۰۱۲م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- دعوى الحسبة: دراسة مقارنة، باسم بن سعد العتيق، کارشناسی ارشد، عربستان، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، المعهد العالي للقضاء، ۲۰۱۰م / ۱۴۳۱ق.
- دعوى الحسبة ودعوى الإلغاء: دراسة مقارنة في ضوء الشريعة الإسلامية والقضاء الإداري، رضا علي سالم البرقي، کارشناسی ارشد، لیبی، جامعة المرقب، كلية القانون، ۲۰۰۹م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة وتطبيقاتها في المحاكم الشرعية، صلاح يوسف عبدالسلام شاهين، کارشناسی، فلسطين، جامعة الخليل، كلية الدراسات العليا، ۲۰۰۷م/ ۱۴۲۸ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- أحاديث الحسبة في مسند الامام أحمد: مسند النساء: دراسة دعوية، هيا بنت عبدالله الحربي، عربستان، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، كلية الدعوة بالمدينة المنورة، ۲۰۰۲م / ۱۴۲۳ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الرقيب العام وعلاقته بالحسبة في الفقه الإسلامي : دراسة مقارنة، محمد علي عيسى حميده، رساله دکتری، سودان، جامعة أم درمان الاسلامية، كلية الشريعة والقانون، ۲۰۰۱م / ۱۴۲۲ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة في الدولة الإسلامية وعلاقتها بالأجهزة العدلية المعاصرة : دراسة فقهية مقارنة، عبدالله عثمان داؤود محمد، کارشناسی ارشد، سودان، جامعة أم درمان الاسلامية، كلية الشريعة والقانون، ۲۰۰۱م / ۱۴۲۲ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة والاحتساب: المفهوم والتطبيق، هشام محمد عقلان، کارشناسی ارشد، سودان، جامعة القرآن الكريم والعلوم الإسلامية، كلية الدراسات العليا، ۲۰۰۰م / ۱۴۲۱ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ولاية الحسبة ومناهج المحتسبين: دراسة تحليلية تأصيلية مع التطبيق على الواقع المعاصر، خالد بن حسن العبري، رساله دکتری، عربستان، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، كلية الدعوة بالمدينة المنورة، ۱۹۹۸م / ۱۴۱۹ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- دعوى الحسبة في الفقه الاسلامي، مريم عريفي الشمري، کویت، جامعة الكويت، كلية الدراسات العليا، ۱۹۹۴م / ۱۴۱۴ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة والنيابة العامة: دراسة مقارنة، سعد بن عبدالله بن سعد العريفي، کارشناسی ارشد، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، كلية الدعوة والإعلام، ۱۹۸۴ق / ۱۴۰۵ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- وظیفة المحتسب فی مکافحة الکسب غیر المشروع، قاسم بن احمد ابراهیم غزال، عربستان، جامعة الامام محمد بن آل سعود، المعهد العالی للدعو الاسلامیة، ۱۴۰۴ق/ ۱۹۸۴م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الحسبة على ذوي الجاه والسلطان، محمد بن حسن بن إسماعيل عطيف، کارشناسی ارشد، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، المعهد العالي للدعوة الإسلامية، ۱۹۸۲م/ ۱۴۰۲ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- موقف الإسلام من الحسبة و حكمه في تاركها مع القدرة عليها و الأمن على النفس و المال، حسن السيد محمد حسن عجوه، رساله دکتری، مصر، جامعة الازهر، كلية الشريعة و القانون، ۱۹۸۱م/ ۱۴۰۱ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نظام الحسبة في الإسلام: دراسة مقارنة، عبدالعزيز بن محمد ابن مرشد، کارشناسی ارشد، عربستان، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، المعهد العالي للقضاء، ۱۹۷۳م/ ۱۳۹۳ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ضرورة الحسبة للمجتمع الإسلامي، عمر محمود أعمر، کارشناسی، عربستان، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، المعهد العالي للدعوة الإسلامية، ۱۹۷۰م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
منابع دیگر
- حجت‌الاسلام ذوالفقاری مطرح کرد: امور حسبیه؛ میدانی‌ترین مفهوم فقهی، پایگاه تخصصی وسائل، تاریخ انتشار: ۰۴ دی ۱۳۹۸. متن گفت و گو را اینجا ببینید.
- أحكام الحسبة في الإسلام، أبو عبدالله المبارك، ۲۰۱۵م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر