دفینه (منابع مطالعاتی)
(تغییرمسیر از مصادر الدراسة للمؤونة)
دفینه یا گنج در فقه و حقوق اسلامی از انفال محسوب شده و اختیار آن با حاکم اسلامی است؛ البته برخی بر این باورند که یابنده دفینه با شرايطی مالک آن خواهد بود و فقط باید خمس آن را پرداخت کند. امروزه به دلیل اهمیت یافتن آثار باستانی و لزوم نگهداری این آثار و همچنین تصویب قوانین دولتی درباره آن، موضوع دفینه و گنج در فقه معاصر ابعاد جدیدی به خود گرفته که لازم است مبانی فقهی حقوقی آن را بررسی کرد. در متون فقهی و حقوقی به دنبال این هستیم که؛ آیا یابنده، حقی نسبت به دفینه و گنج دارد؟ برای جلوگیری از تاراج این منابع آیا می‌توان به احکام ثانویه تمسک کرد؟ تعیین مجازات برای قاچاق دفینه و گنج مشروع است؟ حکم دفینه در اراضی خصوصی چیست؟
کتاب‌ها
فارسی
- احکام گنج و دفینه در فقه اسلامی، سیدمحمود تقوی طولیان، قم، انتشارات اثر قلم، ۱۴۰۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- سلب مالکیت خصوصی به لحاظ منافع عمومی با مطالعه موردی در خصوص دفینه در حقوق ایران، لیلا تقی‌زاده، ناشر سنجش و دانش، ۱۴۰۰ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی دفینه در فقه و حقوق ایران، سمیه رحمانی، ناشر هورین، ۱۳۹۹ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- وضعیت دفینه در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران و فقه جعفری، سعید احمدی‌پور، ناشر سعید احمدی‌پور، ۱۳۹۵ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حقوق مدنی؛ اسباب تملک؛ عقود ایقاعات تعهدات، سید جلال الدین مدنی، ناشر پایدار، ۱۳۸۳ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مقاله‌ها
فارسی
- بررسی قاعده من حاز ملک در فقه و حقوق موضوعه ایران، محسن رزمی و خالد نبی‌نیاء، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره ۳۱ سال ۹، ۱۳۹۲ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- پژوهشی بر قوانین مرتبط بر مالکیت اشیاء باستانی با تکیه بر آرای فقهای شیعه، مهدی طالقان غفاری و الیاس یاری و مهرداد پاکزاد و هوشنگ رستمی، دوفصلنامه مطالعات تاریخی جهان اسلام، شماره۱۶، ۱۳۹۹ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- پژوهشی در مالکیت گنج و میراث فرهنگی و قوانین مربوط به آن، ابوالفضل علیشاهی قلعه‌جوقی و مهدی دهقان سیمکانی، دوفصلنامه دانشنامه حقوق اقتصادی، شماره ۶ سال ۲۱، ۱۳۹۳ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل فقهی احکام کنز، سید محمد محمودی گلپایگانی، دوفصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره ۲ دوره ۴۳، ۱۳۸۹ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- احکام گنج و دفینه در فقه اسلامی، سید محمودتقوی طولیان، حوزوی، سطح ۳، ۱۳۹۸ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی و حقوقی دفینه، فاطمه دری، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم و تحقیقات اسلامی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، ۱۳۹۳ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- دفینه در فقه و حقوق ایران با مطالعه تطبیقی در حقوق انگلیس، احسان زمانی، دانشگاه امام صادق، کارشناسی ارشد، ۱۳۸۸ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- وضعیت حقوقی دفینه، صغری مقای فرد، دانشگاه قم، کارشناسی ارشد، ۱۳۸۷ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
سایر
- درس خارج فقه، محمد محمدی ری شهری، حکم گنج در اراضی عمومی(1) ۲۷\۰۸\۱۳۹۳ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر؛ حکم گنج در اراضی عمومی(۲) ۰۳\۰۹\۱۳۹۳ش.لینک متن؛ حکم گنج در اراضی عمومی(۳) ۰۴\۰۹\۱۳۹۳ش.لینک متن؛ حکم گنج در زمین مملوک شخصی(۱) ۱۰\۰۹\۱۳۹۳ش.لینم متن؛ حکم گنج در زمین مملوک شخصی(۲) ۱۱\۰۹\۱۳۹۳ش.لینک متن