واکسیناسیون (منابع مطالعاتی)

آخرین ویرایش: ۱۴۰۳/۲/۲

---

همه منابع مطالعاتی

واکسیناسیون عملی برای پیشگیری از بیماری است که با تزریق یا خوراندن واکسن به افراد جامعه انجام می‌پذیرد. از منظر فقه و عقل حفظ سلامتی نه تنها مباح بلکه امری لازم و ضروری است. در فقه معاصر به مباحث احتکار واکسن، سرقت معلومات و حقوق معنوی سازنده واکسن، امکان تزریق واکسن در حال روزه داری می‌پردازد. و همچنین به مباحثی نظیر امکان شرعی اجبار در واکسیناسیون و جبران خسارات مادی و معنوی توسط حکومت، مخترع و یا طبیب در صورت بروز مشکل برای بیمار یا مرگ وی پرداخته می‌شود. که می‌توان برای اثبات این امر به قواعدی نظیر تسبیب، غرور، اتلاف و ضمان استناد کرد.

در دوران رواج ویروس کرونا مهم‌ترین مسئله از نظر فقهی الزام به واکسیناسیون یا عدم آن بود. موافقان به اصل مصلحت عمومی، دفع ضرر محتمل و قاعده حفظ نظام برای اجبار بر واکسیناسیون استناد می‌کردند و در مقابل مخالفان به ادله‌ای چون اصل عدم ولایت، نفی عسر و حرج، احترام و حفظ حریم خصوصی برای مخالفت با اجبار بر واکسیناسیون تمسک کرده‌اند.

کتاب‌ها

عربی

1. اللقاحات الطبية حقيقتها واحكامها الفقهية، محمد عبدالرحمن عبدالله الشهرى، عربستان سعودی، دار طيبه الخضراء للنشر والتوزيع، ۲۰۲۱م.

مقاله‌ها

فارسی

1. الزام به واکسیناسیون در گستره قواعد فقهی شیعه، محدثه معینی‌فر و محمد حمزه زاده و هاشم قربانی، فصلنامه دین و سلامت، دوره ۱۱، شماره ۲، ۱۴۰۲ش.مقاله را از اینجا بخوانید
2. مبانی فقهی حقوقی مسئولیت مدنی دولت در جبران خسارات ناشی از واکسن کرونا، غلامرضا محبیان و سید ابراهیم موسوی و جمشید میرزایی، مجله حقوق پزشکی، جلد ۱۷، شماره ۵۸، ۱۴۰۲ش. مقاله را از اینجا بخوانید
3. بررسی حقوقی امکان الزام اشخاص به تزریق واکسن (کرونا) در نظام حقوقی ایران، محمد آذرنوش و علی حسن کافی، مجله حقوق پزشکی، دوره ۱۷، شماره ۵۸، ۱۴۰۲ش. مقاله را از اینجا بخوانید
4. بررسی فقهی وجامعه شناختی واکسیناسیون هراسی کرونا و ارایه حکم تکلیفی آن، محمد کمایستانی و کریم کوخائی زاده، ماهنامه جامعه‌شناسی سیاسی ایران، دوره ۵، شماره ۱۲، ۱۴۰۱ش. مقاله را از اینجا بخوانید
5. واکاوی فقهی و حقوقی مسئولیت مدنی دولت در واکسیناسیون کرونا، کاظم ابراهیم‌زاده بخت‌آباد و ابوالفضل علیشاهی قلعه‌جوقی و بلال شاکری، دوفصلنامه مصباح الفقاهه، شماره ۷، ۱۴۰۱ش. مقاله را از اینجا بخوانید
6. واکسیناسیون اجباری کووید-19 و چالش‌های حق بر سلامت عمومی، محمود عباسی و نگین میرعلایی و لادن عباسیان و منصوره فصیح رامندی، مجله حقوق پزشکی، دوره ۱۶، شماره ۵۶، ۱۴۰۱ش. مقاله را از اینجا بخوانید
7. مبانی واکسیناسیون اجباری و ضمانت اجراهای آن در ایران و غرب (با تاکید بر کووید ۱۹)، محمدباقر مقدسی و زهرا عامری و احمد خسروی، فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، آماده انتشار، ۱۴۰۱ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
8. ابعاد حقوقی واکسن کووید-۱۹ تولیدشده مبتنی بر اصلاح ژنتیک (رویکرد نظام‌های حقوقی ایالات متحدة آمریکا، اتحادیة اروپا و ایران)، اکرم آقامحمدی و بیژن حاجی‌عزیزی، فصلنامۀ مطالعات حقوق عمومی، آماده انتشار، ۱۴۰۱ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
9. بررسی فقهی مداخله حکومت در مساله واکسیناسیون اجباری بیماری کرونا، فاطمه فلاح تفتی، اولین همایش ملی سلامت، فقه و حقوق، ۱۴۰۱ش. لینک دسترسی به مقاله
10. رژیم حقوقی حاکم بر جبران خسارت ناشی از تزریق واکسن کرونا، حمیدرضا بهروزی زاد، فصلنامه دانشنامه‌های حقوقی، دوره ۴، شماره ۱۱، ۱۴۰۰ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
11. ضمان دیه فوت ناشی از تزریق واکسن، علی رحمانی‌فرد سبزواری، فصلنامه مطالعات فقه امامیه، شماره ۲، ۱۴۰۰ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
12. مسئولیت مدنی ناشی از تزریق واکسن کوید ۱۹، طاهر علی‎‌محمدی و حمزه نظرپور و نادیا نظرپور صمصامی، فصلنامه فقه پزشکی، دوره ۱۳، شماره ۴۳، ۱۴۰۰ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
13. مسئولیت مدنی دولت در قبال داوطلبان واکسن کرونا در نظام کیفری ایران، محمدباقر درویش و احمد شوهانی، فصلنامه پژوهش‌های پیشرفت و تعالی، دوره ۳، شماره ۲، ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
14. آرای فقهای الازهر درباره واکسن در زمان جنگ جهانی اول (رساله در تلقیح)، عبدالواحد فرامرزی و رسول جعفریان، مندرج در سایت کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام، تاریخ درج ۶ اسفند ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید ۳۰ فروردین ۱۴۰۳ش. مقاله را از اینجا بخوانید.

عربی

1. الترخيص الإجباري لإنتاج لقاح فيروس كرونا المستجد (COVID-19) دراسة فقهية، حمود بن محسن ابن الدعجاني، مجلة كلية الشريعة و القانون بأسيوط، العدد ۳۴، المجلد ۲، ۲۰۲۲م. مقاله را از اینجا بخوانید.
2. لقاح كورونا دراسة فقهية طبية، عدنان بن عوض بن رشيد الرشيدي، مجلة الجامعة الإسلامية للعلوم الشرعية (المدینة)، المجلد ۵۵، العدد ۲۰۱، ۲۰۲۲م.
3. لقاح كورونا المستجد (كوفيد ۱۹) أحكامه الفقهية في ضوء المقاصد الشرعية، عبدالرحمن إبراهيم الخراز و فهد هزاع الهاجري، دراسات مجلة علوم الشریعة و القانون (کویت)، مجلد ۴۹، شماره ۳، ۲۰۲۲م.
4. المطعوم: تعريفه، حقيقته، و القواعد الحاكمة في استعماله و التعامل معه، نذير بن محمد الطيب أوهاب، المجلة العربية للدراسات الإسلامية و الشرعية، العدد ۱۷، ۲۰۲۱م. مقاله را از اینجا بخوانید.
5. أحكام لقاح كورونا (كوفيد ۱۹) الفقهية في ضوء المقاصد الشرعية، مريم أحمد علي الكندري، مجلة الشريعة و الدراسات الإسلامية(کویت)، المجلد ۳۶، العدد ۱۲۶، ۲۰۲۱م. مقاله را از اینجا بخوانید.
6. اللقاح الطبي: لقاح Covid-19 نموذجا دراسة تأصيلية فقهية، صالح بن علي الشمراني، مجلة جامعة أم القرى لعلوم الشريعة و الدراسات الاسلامية، العدد ۸۷، ۲۰۲۱م. مقاله را از اینجا بخوانید.
7. اخذ لقاح كورونا رؤية فقهية ونظرة طبية، محمد حسين العيد، مجلة الأندلس للعلوم الإنسانية و الاجتماعية، العدد ۴۸، ۲۰۲۱م.مقاله را از اینجا بخوانید
8. دواعي أخذ لقاح كوفيد- 19 من منظور النقل والعقل، Mesbahul Hoque و Yuslina Mohamed و Muneer Ali Abdul Rab و Amran bin Abdul Halim و Kauthar Abd Kadir، INTERNATIONAL CONFERENCE ON QURAN AS FOUNDATION OF CIVILISATION (SWAT)، ۲۰۲۱م. از اینجا بخوانید
9. احكام لقاح كورونا كوفيد ۱۹ الفقهية في ضوء المقاصد الشرعية، فاطمة سعيد محمد الرشيدي، مجلة الشريعة و الدراسات الإسلامية(کویت)، المجلد ۳۶، العدد ۱۲۶، ۲۰۲۱م. مقاله را از اینجا بخوانید.
10. الأحكام الفقهية المتعلقة بلقاحات كورونا المستجد-۱۹ لقاح فايزر بيونتيك أنموذجا دراسة فقهية تأصيلية، أحمد نبيل محمد الحسينان، مجلة كلية دار العلوم، قاهره، العدد ۱۳۵، ۲۰۲۱م. مقاله را از اینجا بخوانید.
11. الأحكام الفقهية المتعلقة بلقاح وباء كورونا COVID-19 دراسة فقهية، فوزي محمد السيد طه، مجلة الزهراء، العدد ۳۱، ۲۰۲۱م. مقاله را از اینجا بخوانید.
12. الأحكام الفقهية المتعلقة بالمصاب بفيروس كورونا في الصلاة والصيام و الحج نموذجا، أسماء محمود محمدي، مجلة كلية الشريعة و القانون بتفهنا الأشراف، العدد ۲۲، المجلد ۴، ۲۰۲۰م.
13. التجارب العلمية على المصابين بفيروس كورونا المستجد COVID-19 دراسة فقهية، حمود بن محسن ابن الدعجاني، مجلة جامعة أم القرى لعلوم الشريعة و الدراسات الاسلامية، العدد ۸۳، ۲۰۲۰م.
14. أخذ لقاح فيروس كورونا أثناء الصيام دراسة مقارنة بين فتوى مجلس العلماء الإندونيسي و مجالس الإفتاء في...، يولي ياسين طيب، مجلة الزهراء، قاهره، المجلد ۱۸، العدد ۲
15. اللقاح، التربية الأسلامية، السنة ۲۵، العدد ۷ و ۸، ۱۹۸۴م.

پایان‌نامه‌ها

فارسی

1. مسئولیت مدنی تولید کننده واکسن کرونا، کووید 19، در فرض اختیاری و اجباری بودن تزریق واکسن کرونا، حسین مسعودی مرغملکی، کارشناسی ارشد، دانشکده معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق علیه السلام، ۱۴۰۲ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا بببینید
2. حکم تکلیفی استنکاف از تزریق واکسن کرونا در وضعیت شیوع بیماری و مسئولیت مدنی ناشی از آن، سمانه راهداری، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه میبد، ۱۴۰۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا بببینید

سایر منابع

1. موضوع‌شناسی و نظام‌ مسائل «چالش‌های فقهی واکسیناسیون کرونا»، مندرج در سایت اجتهاد، تاریخ درج ۲۲مهر ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید ۲ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.از اینجا بخوانید
2. الزامات فقهی واکسیناسیون در نسبت دولت و مردم، محمد باقری شاهرودی، مندرج در سایت نشست دوره‌ای اساتید، تاریخ درج ۹ مرداد ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید ۲ اردیبهشت ۱۴۰۳ش. از اینجا بخوانید
3. مصاحبه در مورد اجبار حکومت بر واکسیناسیون، سید محمدمهدی رفیع‌پور، سایت جهاد دانشگاهی، ۱۴۰۰ش. متن را از اینجا بخوانید.
4. یادداشت فقه و ملاک‌های عرفی–عقلایی در توزیع واکسن، سید محمدمهدی رفیع‌پور، ۱۴۰۰ش. متن را از اینجا بخوانید
5. مصاحبه پیرامون واکسن واکسیناسیون از منظر فقه، محمدباقر شاهرودی، سایت مناط، ۱۴۰۰ش. لینک متن مصاحبه
6. نشست واکاوی فقهی تزریق واکسن کرونا، محمدجواد فاضل، سایت خبر گذاری موج، ۱۴۰۰ش. متن را از اینجا بخوانید.
7. پرسش و پاسخ درباره اسلام و واکسیناسیون کووید ۱۹، ۲۰۲۱م. متن را از اینجا بخوانید.