رابطه فقه و حقوق (منابع مطالعاتی): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جزبدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{منابع مطالعاتی|[[فقه و نظریه حقوقی]] • [[قواعد فقهی و قواعد حقوق]] • [[فقه و حقوق رومی‌ژرمنی]]}}
{{منابع مطالعاتی|[[فقه و نظریه حقوقی]] • [[قواعد فقهی و قواعد حقوق]] • [[فقه و حقوق رومی‌ژرمنی]]}}
[[رابطه فقه و حقوق]] به تأثیر و تأثر متقابل این دو دانش در فرآیند استنباط احکام فقهی و حقوق موضوعه اشاره دارد. پژوهش در مراحل تاریخی تأثیرپذیری فقه از نظام‌های حقوقی باستان و همچنین تأثیر فقه در حقوق موضوعه کشورهای اسلامی از موضوعات مورد بررسی پژوهشگران در این زمینه بوده است. نسبت فقه با دانش حقوق، نسبت میان فقه و حقوق اسلامی، معنای حق در فقه اسلامی و نسبت میان قواعد فقهی و مبانی حقوق از جمله موضوعات پرتکرار در میان این پژوهش‌ها بوده است.  
[[رابطه فقه و حقوق]] به مثابه مقایسه دو دانش استدلالی، از مباحث پردامنه فقه معاصر بوده است.
فقه استدلالی دانشی برای استنباط احکام فرعی شرع از دلایل تفصیلی آنها و حقوق دانشی برای تحلیل قواعد حقوقی است. از سوی دیگر، آنچه به «نظریه حقوقی» مشهور است، به مطالعه نظری مبانی حقوق اشاره دارد. غایت رشته اخیر تبیین ماهیت حقوق در کلی‌ترین شکل آن و ارائه درک عمیق‌تر از استدلال و قیاس حقوقی، و همچنین نظام‌ها و نهادهای حقوقی است.


بررسی رابطه این حوزه‌ها با یکدیگر از جهت‌های مختلفی موضوع بررسی مقالات و کتاب‌های فارسی و عربی بوده است؛ اما این مسئله در معنای محض خود، به دلیل گستردگیش، عموماً موضوع پایان‌نامه‌های دانشجویی قرار نمی‌گیرد. نسبت فقه با دانش حقوق، نسبت میان فقه و حقوق اسلامی، معنای حق در فقه اسلامی و نسبت میان قواعد فقهی و مبانی حقوق از جمله موضوعات پرتکرار در میان این پژوهش‌ها بوده است. همچنین تأثیر و تأثر متقابل این دو دانش و احکام آنها و پژوهش در مراحل تاریخی تأثیر فقه از نظام‌های حقوقی باستان و همچنین تأثیر فقه در حقوق موضوعه کشورهای اسلامی از دیگر موضوعات مورد بررسی پژوهشگران بوده است.
نسبت‌سنجی انواع فقه (فقه منصوص، فقه مأثور و فقه تفریعی) با روش‌های بنیادین حقوق (حقوق رومی ژرمنی، کامن‌لا، حقوق عرفی و حقوق نوشته)، تأثیر نسبت‌سنجی فقه و حقوق در اجتهاد فقهی معاصر نیز از پرسش‌های پیش‌ روی این موضوع هستند. علاوه بر این می‌توان بررسی کرد که آیا تعاریف مختلف از «حق»، به ویژه تعریف‌های معاصر از آن، اثری در اجتهاد فقهی دارد یا خیر.  آیا تفاوت احتمالی میان فقه و حقوق بر مبنای عدالت باعث تمایزهایی بنیادین (همچون تمایز در غایت) فقه و حقوق می‌گردد یا خیر؟


نسبت‌سنجی انواع فقه (فقه منصوص، فقه مأثور و فقه تفریعی) با روش‌های بنیادین حقوق (حقوق رومی ژمنی، کامن لا، حقوق عرفی و حقوق نوشته)، تأثیر نسبت‌سنجی فقه و حقوق در اجتهاد فقهی معاصر نیز از پرسش‌های پیش‌ روی این موضوع هستند. علاوه بر این می‌توان بررسی کرد که آیا تعاریف مختلف از «حق»، به ویژه تعریف‌های معاصر از آن، اثری در اجتهاد فقهی دارد یا خیر. همچنین، آیا تفاوتی میان مفهوم «عدالت» در دانش حقوق و فقه وجود دارد؟ آیا این تفاوت باعث تمایزهایی بنیادین (همچون تمایز در غایت) فقه و حقوق می‌گردد یا خیر؟
[[عبدالرزاق سنهوری]] از پیشگامان بررسی رابطه فقه و حقوق بوده و کتاب او «مصادر الحق فی الفقه الاسلامی» از منابع کلاسیک این حوزه به شمار می‌رود. در ایران نیز کتاب «قراءات فقهیة معاصرة فی الحقوق والقضاء»، نوشته [[محمود هاشمی شاهرودی]] و کتاب «زبان فقه و حقوق» نوشته [[احمد واعظی]] از آثار مهم این حوزه هستند. «رابطه فقه و حقوق» نوشته ابوالقاسم گرجی نیز از مقالات مهم این حوزه است.


[[عبدالرزاق سنهوری]] از پیشگامان بررسی رابطه فقه و حقوق بوده و کتاب او «مصادر الحق فی الفقه الاسلامی» از منابع کلاسیک این حوزه به شمار می‌رود. در ایران نیز کتاب «قراءات فقهیة معاصرة فی الحقوق والقضاء»، نوشته آیت الله [[محمود هاشمی شاهرودی]] و کتاب «زبان فقه و حقوق» نوشته [[احمد واعظی]] از آثار مهم این حوزه هستند. «رابطه فقه و حقوق» نوشته ابوالقاسم گرجی نیز از مقالات مهم این حوزه است.  
بررسی رابطه فقه و حقوق از جهت‌های مختلفی موضوع بررسی مقالات و کتاب‌های فارسی و عربی بوده است؛ اما این مسئله در معنای محض خود، به دلیل گستردگیش، عموماً موضوع پایان‌نامه‌های دانشجویی قرار نمی‌گیرد.  
==کتاب==
 
==کتاب‌ها==
===فارسی===
===فارسی===
#رابطه فقه و حقوق در الگوی کلان نظام‌ اسلامی، تقریر و تحقیق نصیراله حسنلو، قم، اندیشه ناب ماندگار، [[پژوهشگاه فقه نظام]]‏‫، ۱۴۰۱ش.
#رابطه فقه و حقوق در الگوی کلان نظام‌ اسلامی، تقریر و تحقیق نصیراله حسنلو، قم، اندیشه ناب ماندگار، [[پژوهشگاه فقه نظام]]‏‫، ۱۴۰۱ش.
خط ۲۳: خط ۲۲:
#التفریق بین حقوق الله تعالی وحقوق العباد فی الفقه الإسلامی، سلطان بن حذیفة بن عبد الله الطوالة، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۲۰۲۲م.
#التفریق بین حقوق الله تعالی وحقوق العباد فی الفقه الإسلامی، سلطان بن حذیفة بن عبد الله الطوالة، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۲۰۲۲م.
#الوجیز فی الحقوق العینیة فی ضوء الفقه الاسلامی والانظمة السعودیة، بلحاج العربی، اردن، دار الثقافة للنشر والتوزیع، ۲۰۱۴م.
#الوجیز فی الحقوق العینیة فی ضوء الفقه الاسلامی والانظمة السعودیة، بلحاج العربی، اردن، دار الثقافة للنشر والتوزیع، ۲۰۱۴م.
#موقعیة حقوق الإنسان فی الفقه الإسلامی، حسن بن موسی الصفار، عربستان، مکتب الشیخ حسن الصفار، ۲۰۱۰ م [http://ijtihadnet.net/wp-content/uploads/2020/12/موقعیة_حقوق__الإنسان_فی_الفقه_الإسلامی.pdf کتاب را اینجا ببینید.]
#موقعیة حقوق الإنسان فی الفقه الإسلامی، حسن بن موسی الصفار، عربستان، مکتب الشیخ حسن الصفار، ۲۰۱۰ م [https://ia904501.us.archive.org/30/items/fiqh14001/fiqh14255.pdf کتاب را اینجا ببینید.]
#الفقه و القانون، مقاربات فی خطابی الحق و الواجب (دوجلدی)، سیف‌الله صرامی، زین العابدین شمس‌الدین، بیروت، مرکز الحضارة لتنمیة الفکر الاسلامی، ۲۰۰۹م.
#الفقه و القانون، مقاربات فی خطابی الحق و الواجب (دوجلدی)، سیف‌الله صرامی، زین العابدین شمس‌الدین، بیروت، مرکز الحضارة لتنمیة الفکر الاسلامی، ۲۰۰۹م.
#حقوق یجب أن تعرف الحقوق الإسلامیة، محمد حسان، العربیة، مکتبة فیاض للتجارة والتوزیع، ۲۰۰۶م.
#حقوق یجب أن تعرف الحقوق الإسلامیة، محمد حسان، العربیة، مکتبة فیاض للتجارة والتوزیع، ۲۰۰۶م.
خط ۳۲: خط ۳۱:
#مصادر الحق فی الفقه الاسلامی: دراسة مقارنة بالفقه الغربی الحدیث (شش جلد)، [[عبدالرزاق السنهوری]]، قاهره، جامعة الدول العربیة معهد الدراسات العربیة العالیة، ۱۹۵۴م. [https://www.noor-book.com/كتاب-مصادر-الحق-في-الفقه-الاسلامي-pt-2-pdf کتاب را اینجا ببینید.]
#مصادر الحق فی الفقه الاسلامی: دراسة مقارنة بالفقه الغربی الحدیث (شش جلد)، [[عبدالرزاق السنهوری]]، قاهره، جامعة الدول العربیة معهد الدراسات العربیة العالیة، ۱۹۵۴م. [https://www.noor-book.com/كتاب-مصادر-الحق-في-الفقه-الاسلامي-pt-2-pdf کتاب را اینجا ببینید.]


==مقاله==
==مقاله‌ها==
===فارسی===
===فارسی===
#قواعد فقه پل میان فقه و حقوق، قاسم محمدی، سعادتنامه، دوره اول، شماره ۱، بهار۱۴۰۱ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1913918/قواعد-فقه-پل-میان-فقه-و-حقوق مقاله را اینجا ببینید.]
#قواعد فقه پل میان فقه و حقوق، قاسم محمدی، سعادتنامه، دوره اول، شماره ۱، بهار۱۴۰۱ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1913918/قواعد-فقه-پل-میان-فقه-و-حقوق مقاله را اینجا ببینید.]
خط ۷۱: خط ۷۰:
#القانون التونسی و التشریع الإسلامی، یوسف الرزقی، أعمال الندوة العلمیة: مسائل فی فقه القانون المدنی المعاصر، ۲۰۱۴م.
#القانون التونسی و التشریع الإسلامی، یوسف الرزقی، أعمال الندوة العلمیة: مسائل فی فقه القانون المدنی المعاصر، ۲۰۱۴م.
#إسهامات الفقه الاسلامی فی تطویر قواعد القانون الدولی الانسانی، حمام محمد، مجلة الحقوق والعلوم الانسانیة (الجزایر)، دروه ۱۰، ۲۰۱۷م. [https://www.asjp.cerist.dz/en/downArticle/315/10/4/41311 مقاله را اینجا ببینید.]
#إسهامات الفقه الاسلامی فی تطویر قواعد القانون الدولی الانسانی، حمام محمد، مجلة الحقوق والعلوم الانسانیة (الجزایر)، دروه ۱۰، ۲۰۱۷م. [https://www.asjp.cerist.dz/en/downArticle/315/10/4/41311 مقاله را اینجا ببینید.]
##معالم العلاقة بین الفقه والقانون، خالد الغفوری، مجلة الفقه المقارن، شماره ۲ و ۳، ۲۰۱۴م. [https://alfeqh-almoqaran.com/wp-content/uploads/2022/09/7%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%82%D8%A9-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%82%D9%87-%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86.pdf مقاله را اینجا ببینید]
#إسهامات الفقهاء المغاربة فی تطویر قواعد القانون الإنسانی: حق الکد و السعایة أنموذجاً، أحمد ذیب، مجلة الحقوق والعلوم الإنسانیة (الجزایر)، شماره ۱۶، ۲۰۱۳م.
#إسهامات الفقهاء المغاربة فی تطویر قواعد القانون الإنسانی: حق الکد و السعایة أنموذجاً، أحمد ذیب، مجلة الحقوق والعلوم الإنسانیة (الجزایر)، شماره ۱۶، ۲۰۱۳م.
#بناء أصول القانون وفقا لأصول الفقه الإسلامی: دلالة الحروف علی المعانی و الأحکام، سیف الدین الیاس حمدتو أرباب علی، هویدا خلف الله حسین، مجلة العدل (سودان)، سال ۱۳، شماره ۳۳، ۲۰۱۱م.
#بناء أصول القانون وفقا لأصول الفقه الإسلامی: دلالة الحروف علی المعانی و الأحکام، سیف الدین الیاس حمدتو أرباب علی، هویدا خلف الله حسین، مجلة العدل (سودان)، سال ۱۳، شماره ۳۳، ۲۰۱۱م.
خط ۸۴: خط ۸۴:
#اثر الفقه الاسلامی فی القوانین الغربیة: نظریة التعسف فی استعمال الحق، کامل أمین، مجلة الحج والعمرة (عربستان)، سال ۱۱، دوره ۱۲، ۱۹۵۹م/ ۱۳۷۹ق.
#اثر الفقه الاسلامی فی القوانین الغربیة: نظریة التعسف فی استعمال الحق، کامل أمین، مجلة الحج والعمرة (عربستان)، سال ۱۱، دوره ۱۲، ۱۹۵۹م/ ۱۳۷۹ق.


===زبانهای دیگر===
===سایر===
{{چپ‌چین}}
{{چپ‌چین}}
#Brokerage in Jurisprudence and Law (الوساطة فی الفقه والحقوق)، عاطفه محرری، محمد أبو عطا، حمید مسجد سرایی، مهدی ذوالفقاری، مجلة الکلیة الإسلامیة الجامعة (عراق)، ۲۰۱۹م / ۱۴۴۰ق.
#Brokerage in Jurisprudence and Law (الوساطة فی الفقه والحقوق)، عاطفه محرری، محمد أبو عطا، حمید مسجد سرایی، مهدی ذوالفقاری، مجلة الکلیة الإسلامیة الجامعة (عراق)، ۲۰۱۹م / ۱۴۴۰ق.
{{پایان}}
{{پایان}}


==پایان‌نامه==
==پایان‌نامه‌ها==
===فارسی===
===فارسی===
#مطالعه تطبیقی در فقه امامیه، فقه عامه، حقوق مصر و فرانسه، مجید بنایی اسکویی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، ۱۳۸۱ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/af506cc0da5e836331874ff00edb851c/search/ پایان‌نامه را اینجا ببینید.]
#مطالعه تطبیقی در فقه امامیه، فقه عامه، حقوق مصر و فرانسه، مجید بنایی اسکویی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، ۱۳۸۱ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/af506cc0da5e836331874ff00edb851c/search/ پایان‌نامه را اینجا ببینید.]
خط ۹۶: خط ۹۶:
#تحلیل و تقویم الکتاب الأول و الثانی من قانون الأحوال الشخصیة الیمنی فی میزان الفقه الإسلامی، إیمان بنت علی صالح زمام، رساله دکتری، سودان، جامعة أم درمان الاسلامیة، کلیة الشریعة والقانون، ۲۰۱۴م/ ۱۴۳۵ق.
#تحلیل و تقویم الکتاب الأول و الثانی من قانون الأحوال الشخصیة الیمنی فی میزان الفقه الإسلامی، إیمان بنت علی صالح زمام، رساله دکتری، سودان، جامعة أم درمان الاسلامیة، کلیة الشریعة والقانون، ۲۰۱۴م/ ۱۴۳۵ق.


==منابع دیگر==
==سایر منابع ==
===فارسی===
===فارسی===
#رابطه فقه و حقوق، محسن کدیور. [https://kadivar.com/16745/ مقاله را اینجا را ببینید.]
#رابطه فقه و حقوق، محسن کدیور. [https://kadivar.com/16745/ مقاله را اینجا را ببینید.]
خط ۱۱۰: خط ۱۱۰:
#الفرق بین الفقه الإسلامی والقوانین الوضعیة [https://www.islamweb.net/ar/fatwa/208834/الفرق-بین-الفقه-الإسلامی-والقوانین-الوضعیة صفحه را اینجا ببینید.]
#الفرق بین الفقه الإسلامی والقوانین الوضعیة [https://www.islamweb.net/ar/fatwa/208834/الفرق-بین-الفقه-الإسلامی-والقوانین-الوضعیة صفحه را اینجا ببینید.]
#مؤتمر کلیة الحقوق الثانی، حقوق الإنسان فی الشریعة والقانون: التحدیات والحلول، جامعة الزرقاء الأهلیة، کلیة الحقوق، ۲۰۰۲م.
#مؤتمر کلیة الحقوق الثانی، حقوق الإنسان فی الشریعة والقانون: التحدیات والحلول، جامعة الزرقاء الأهلیة، کلیة الحقوق، ۲۰۰۲م.
[[رده:منابع مطالعاتی مبانی فقه]]