حق فرزندآوری (منابع مطالعاتی)
حق بارداری زن، یا حق فرزندآوری زن به‌معنای اختیار داشتن زوجه نسبت به باردار شدن یا جلوگیری از بارداری است. فرزندآوری از حقوق مشترک زوجین است و ممکن است در مواردی مورد تزاحم واقع شود؛ برای مثال اگر یکی از زوجین تمایل به فرزندآوری یا قابلیت آن را نداشته و طرف دیگر تمایل به فرزندآوری داشته باشد، حق فرزندآوری زوجین با یکدیگر تزاحم پیدا می‌کند.
در بررسی حق بارداری زن پرسش‌هایی از این دست قابل طرح است: آیا حق بارداری و فرزندآوری برای زوجین یکسان است یا حق یکی بر دیگری اولویت دارد؟ آیا جلوگیری از بارداری مشروط به رضایت زوجین است یا هریک بدون رضایت دیگری می‌تواند از فرزندآوری جلوگیری نماید؟ آیا اجبار زن به بارداری جایز است؟ آیا حق بارداری و فرزندآوری شامل باروری مصنوعی نیز می‌شود؟ آیا عقیم بودن مرد یا زن و جلوگیری طولانی مدت وی از فرزندآوری مصداق عسر و حرج طرف دیگر به شمار می‌رود؟
برخی از مراجع تقلید معاصر مانند ناصر مکارم شیرازی برآنند که اگر زوج تمایل به فرزندآوری داشته باشد، زوجه حق جلوگیری از بارداری ندارد؛ مگر آنکه بارداری برای وی ضرر داشته باشد یا با مشقت غیرمتعارف همراه باشد. در مقابل، دیگر مراجع مانند سید علی سیستانی معتقدند زوجه می‌تواند به اختیار خود از بارداری جلوگیری نماید هرچند زوج راضی نباشد؛ البته با این شرط که جلوگیری از بارداری ضرر مهمی برای زن نداشته و باعث تضییع حقوق زناشویی زوج نگردد.
کتاب‌ها
- بررسی فرهنگ فرزندآوری از نگاه فقه امامیه، علی جان‌محمدی، تهران، نشر نخل مسافر، ۱۴۰۱ش. فهرست مطالب کتاب
- نگاه فمینسم و قرآن به فرزندآوری، زینب شمس، تهران، تهران، نشر سرای فرهنگ و ادب، ۱۳۹۹ش. فهرست مطالب کتاب
- مبانی فقهی و حقوقی حق فرزندآوری زوجین، داود بصارتی، تهران، نشر مجد، ۱۳۹۸ش. فهرست مطالب کتاب
- من قاتل نیستم: جمعیت و فرزندآوری از منظر شریعت، صالح قاسمی، تهران، نشر خیزش نو، ۱۳۹۶ش. فهرست مطالب کتاب
مقاله‌ها
فارسی
- تحلیل ادله فقهی تعلق حق فرزندآوری به زوجین، داود بصارتی و محمود حکمت‌نیا، دوفصلنامه انسان‌پژوهی دینی، دوره ۱۸، شماره ۴۵، شهریور ۱۴۰۰ش. مقاله را اینجا ببینید
- تقابل حق مادری با حق زوج، حق کودک و حق جامعه با نظر به حاکمیت قواعد اخلاقی و تربیتی، فاطمه قدرتی، دوفصلنامه مطالعات فقه تربیتی، دوره ۸، شماره ۱۵، ۱۴۰۰ش. مقاله را اینجا ببینید
- حق فرزندخواهی زوجین از یکدیگر از منظر فقه امامیه، بی‌بی رحیمه ابراهیمی، دوفصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دوره ۵۳، شماره۱، ۱۳۹۹ش. مقاله را اینجا ببینید
- بررسی فقهی و حقوقی تزاحم حقوق در خانواده، سید ابوالقاسم حسینی زیدی و خیرالله قیاسی سونکی، دوفصلنامه آموزه‌های فقه مدنی، دوره ۱۲، شماره ۲۲، ۱۳۹۹ش. مقاله را اینجا ببینید
- اختیار زوجه در جلوگیری از بارداری و ضمانت اجرای آن، فاطمه قدرتی، فصلنامه فقه پزشکی، دوره ۱۱، ۱۳۹۸ش. مقاله را اینجا ببینید
- بررسی تطبیقی حکم فرزندآوری در فقه عامه و امامیه با رویکردی بر مقاصد شریعت، لیلا ثمنی و سید محسن فتاحی و طوبی شاکری، دوفصلنامه پژوهشنامه مذاهب اسلامی، دوره ۵، شماره ۹، شهریور ۱۳۹۷ش. مقاله را اینجا ببینید
- جایگاه توالد و تناسل در حقوق و اخلاق اسلامی، سید ابوالقاسم نقیبی و سید محمدعلی صدر طباطبایی، فصلنامه اخلاق زیستی، دوره ۵، شماره ۱۷، ۱۳۹۴ش. مقاله را اینجا ببینید
- وضعیت فقهی- حقوقی شروط راجع به فرزندآوری یا عدم فرزندآوری در نکاح، جواد نیک‌نژاد، دوفصلنامه پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره ۴۱، ۱۳۹۴ش. مقاله را اینجا ببینید
- موجه‌سازی حق تولید مثل و باروری انسان در قرآن، محمد قائنی و محدثه معینی‌فر، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، دوره ۱۷، شماره ۶۶، بهمن ۱۳۹۳ش. مقاله را اینجا ببینید
عربی
- الحق فی منع الحمل جراحیاً، حسن أحمد حفنی المغازی، مجلة کلیة الدراسات الإسلامیة و العربیة للبنات بکفر الشیخ، دوره ۳، شماره ۲، ۲۰۱۸م. مقاله را اینجا ببینید
- حق الزوجة فی فسخ النکاح بسبب عقم زوجها، ماهر أحمد راتب السوسی، مجلة الجامعة الإسلامیة للدراسات الإسلامیة (فلسطین)، المجلد۱۴، العدد ۱، ۲۰۰۶م. مقاله را اینجا ببینید
- الحمایة القانونیة لحق المرأة فی الإنجاب، فتوح عبدالله الشاذلی، مجلة کلیة الحقوق للبحوث القانونیة و الاقتصادیة (مصر)، العدد۲، ۲۰۰۹م. مقاله را اینجا ببینید
- حق الزوجین فی الانجاب، علی حسین خطار شطناوی، مجلة الشریعة و القانون (امارات)، عدد ۱۵، ۲۰۰۱م.
پایان‌نامه‌ها
- حق زن در فرزندآوری با استناد بر حق سلطه بر بدن، مریم السادات خرم، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و الهیات، دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی، ۱۴۰۱ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- واکاوی حق استیلاد زوجین با استناد به سلطنت انسان بر اعضای بدن، مریم زارع، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی هدی، ۱۴۰۰ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- ماهیت، مبنا و استلزامات حقوقی فرزندآوری، داود بصارتی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده فلسفه و اخلاق، دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام، ۱۴۰۰ش. چکیده پایان‌نامه را اینجا ببینید
- بررسی تطبیقی - تحلیلی حق بر باروری در نظام حقوقی ایران و اسناد بین‌المللی، زینب صمدیان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق علیه السلام، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، ۱۳۹۹ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- حق زن در بارداری و کنترل باروری از دیدگاه فقه امامیه و حقوق ایران، علی الهی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه علامه طباطبائی، ۱۳۹۸ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- حق تولید مثل از منظر فقه امامیه و حقوق ایران و انگلیس، محمدجواد صادقی، پایان‌نامه دکتری، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، ۱۳۹۸ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- آثار امتناع زوجین از فرزندآوری در عقدنکاح، حسین طاهری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق قضایی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، ۱۳۹۸ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- تحلیل فقهی حقوقی شرط منع فرزندآوری در نکاح در حقوق ایران، فقه اهل سنت و فقه امامیه، درنا جعفری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده فنی مهندسی و تحصیلات تکمیلی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نورآباد ممسنی، ۱۳۹۸ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- تحلیل فقهی حقوقی اختلاف زوجین در فرزندآوری با تأکید بر نظریات امام خمینی (ره)، محمود شعرباف‌زاده، پایان‌نامه دکتری، مؤسسه آموزش عالی شمس گنبد، ۱۳۹۷ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- بررسی فقهی و حقوقی شرط فرزندآوری وعدم فرزندآوری در عقد نکاح، پرستو اروجی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی، ۱۳۹۶ش. چکیده پایان‌نامه را اینجا ببینید
- اختیارات زوجین و ضمانت اجرایی آن در بارداری اجباری و ممانعت از بارداری زوجه، طاهره فلسفی‌نیا، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه یاسوج، ۱۳۹۶ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- حق فرزندآوری زوجین از دیدگاه مذاهب فقهی، مصطفی اقلیمی و الهام امیرزاده و لیلا ثمنی، پایان‌نامه دکتری، دانشکده مذاهب، دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۳۹۵ش. چکیده پایان‌نامه را اینجا ببینید
- حدود اختیارات زوجه در تصرف بر جسم خویش در فقه امامیه و حقوق ایران، مهسا رحمانیان کوشککی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید مطهری، ۱۳۹۵ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- بررسی تطبیقی حق فرزندآوری در حقوق اسلام و اسناد بین‌المللی، رؤیا دریادل موحد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بوعلی سینا، ۱۳۹۵ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- حق فرزندآوری در فقه و حقوق، وجیهه سادات حسینی زارع، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه قم، ۱۳۹۵ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- مبانی فقهی الزام به فرزند آوری و شرط فرزند دار شدن، نسرین رهنما، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، ۱۳۹۳ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- آزادی اراده در ممانعت از باروری، محمدجواد باقری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، ۱۳۹۲ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
منابع دیگر
- عسر و حرج زوجه به جهت عدم تمایل زوج به بچه دار شدن، رای دیوان عالی کشور، ۱۳۹۵.لینک
- جلوگیری زن از بارداری، استفتائات ناصر مکارم شیرازی. متن پرسش و پاسخ
- حق الزوج و الزوجه فی الحمل، استفتائات ناصر مکارم شیرازی. متن پرسش و پاسخ
- حکم شرعی عزل نطفه، استفتائات ناصر مکارم شیرازی. متن پرسش و پاسخ
- جلوگیری از بارداری، رساله توضیح المسائل سید علی سیستانی. متن را اینجا ببینید