کاربر:Reyhani/صفحه تمرین۲
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | ناصر نیکخو امیری |
| موضوع | فقه بیمه |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| تعداد صفحات | 208 |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | انتشارات سمت با همکاری مرکزفقهی ائمه اطهار(ع) |
| محل نشر | قم |
| تاریخ نشر | ۱۳۹۴ش |
| نوبت چاپ | اول |
| شمارگان | 1000 |
کتاب بررسی فقهی عقد بیمه نوشته ناصر نیکخو امیری، پژوهشی است که در چهار بخش موضوع عقد بیمه را از نگاه فقهی مورد بررسی و پژوهش قرار داده است. ساختار هر بخش شامل چند فصل و چندین گفتار است که به تبیین ابعاد مختلف موضوع بیمه اختصاص دارد. نویسنده در بخش اول به تعریف، تاریخچه، اقسام و اصول قرارداد بیمه پرداخته است. وی در بخش دوم و سوم صحت شرعی عقد بیمه را از نگاه ادله فقهی پژوهیده و همچنین در بخش پایانی کتاب به موانع صحت قرارداد بیمه مانند اشتمال آن بر ربا، غرر یا قمار پرداخته است. گفتنی است در دوران معاصر، بیمه به عنوان قراردادی نوپدید به جهت کاکرد گسترده آن در زندگی اجتماعی، مورد بحث و بررسی فقها و حقوقدانان قرار گرفته است. نگارنده نیز در کتاب حاضر پس از تبیین موضوع عقد بیمه تلاش کرده تا صحت آن را از نگاه فقهی به اثبات رسانده و اشکالات وارد بر آن را پاسخ دهد.
نگاهی گذرا به کتاب
کتاب بررسی فقهی عقد بیمه نوشته ناصر نیکخو امیری کتابی است در حوزه فقه بیمه که با همکاری انتشارات سمت (سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها) و مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) منتشر شده است. هدف نویسنده در این کتاب تبیین دقیق موضوع عقد بیمه و اثبات صحت شرعی آن از نگاه فقهی و نیز پاسخ به شبهات و اشکالات فقهی وارد شده بر عقد بیمه است.
ساختار کتاب
کتاب بررسی فقهی عقد بیمه برخلاف ساختار پژوهشی رایج، فصل مجزایی را برای بیان پیشینه، روش، سوالات و فرضیات تحقیق در خود جای نداده و نگارنده پس از پیشگفتار و مقدمه در چهار بخش به تبیین موضوع عقد بیمه، اثبات صحت آن از نگاه فقهی و پاسخ به اشکالات وارد آمده بر آن پرداخته است. بخش نخست کتاب به کلیات اختصاص یافته و شامل سه فصل است؛ در فصل اول مفهوم بیمه، سیر پیدایش و تحول آن تبیین شده است. فصل دوم به اقسام مختلف بیمه شامل تعاونی، اجتماعی، خصوصی و اتکایی پرداخته و فصل سوم به تبیین اصول بنیادی بیمه شامل اصل حسن نیت، نفع بیمه ای، جانشینی، جبران خسارت، و همچنین تبیین ارکان و خصوصیات عقد بیمه می پردازد. بخش دوم کتاب به بررسی صحت عقد بیمه از منظر ادله عام فقهی اختصاص یافته و شامل پنج فصل است؛ فصول اول دوم و سوم به ترتیب، عموم «اوفوا بالعقود»، «تجاره عن تراض» و «المومنون عند شروطهم»، را بعنوان مصحح عقد بیمه مورد مطالعه قرار داده است. همچنین در فصل چهارم ادله صحت صلح و تطبیق آن بر بیمه مورد استفاده مولف قرار گرفته و در فصل پنج نیز نگارنده به تبیین سیره عقلا و استدلال به آن در جهت اثبات صحت بیمه پرداخته است. بخش سوم کتاب، صحت عقد بیمه را از منظر انطباق آن با عقود خاص دیگر دنبال می کند که شامل چهار فصل است؛ در فصل های اول دوم و چهارم نویسنده به ترتیب ضمن تبیین عقود جُعاله هبه و اجاره، امکان انطباق عقد بیمه با عقود مذکور را مورد بررسی قرار داده است. در فصل سوم این بخش نیز نویسنده با تبیین لغوی و اصطلاحی ضمان، و تقسیم آن به عقدی و واقعی سعی نموده تا قرارداد بیمه را نوعی ضمان قراردادی معرفی نماید. بخش چهارم کتاب نیز به موانع صحت عقد بیمه پرداخته و نگارنده در چهار فصل به ترتیب لزوم ربا، غرر، قمار و تعلیق در عقد را بعنوان موانع صحت مورد بررسی قرار داده و به این اشکالات پاسخ گفته است.
درباره نویسنده
ناصر نیکخو امیری (متولد ۱۳۴9ش)، استاد سطح عالی حوزه علمیه قم و عضو هیئت علمی جامعه المصطفی است. وی در زمینه مسائل فقهی به تحقیق و پژوهش پرداخته است. از ایشان تا کنون چهار مقاله انتشار یافته که در پایگاه مجلات تخصصی نور قابل مشاهده است.
نقدهای منتشر شده
مقاله نقدی بر کتاب بررسی فقهی عقد بیمه به قلم مجید محمدی با نگاهی انتقادی به این کتاب در شماره هفتم فصلنامه نقد کتاب فقه و حقوق منتشر شده است. در این مقاله نویسنده پس از بیان برخی نقاط قوت کتاب مانند استفاده از منابع معتبر و نظم منطقی فصل ها، به اشکالات ویرایشی و نیز ابهام در تبیین برخی مباحث بعنوان معایب کتاب اشاره کرده است. متن مقاله را اینجا ببینید
محتوای کتاب
محتوای کتاب بررسی فقهی عقد بیمه در یک مقدمه و چهار بخش جای گرفته است. نویسنده در مقدمه به جایگاه مهم نگاه فقهی و اهمیت عقد بیمه اشاره کرده و توضیح مختصری در خصوص ساختار کتاب ارائه نموده است.
تعریف بیمه و تاریخچه آن
بخش اول کتاب دارای سه فصل است و به تعریف، سیر تحول، اقسام و اصول ببمه اختصاص یافته است. فصل اول دارای دو گفتار است؛ در گفتار اول نویسنده بعد از اشاره به تبار واژه بیمه در زبان هندی یا اردو آن را از حیث لغوی به نقل از فرهنگ فرهنگستان زبان فارسی چنین تعریف می کند: عملی که اشخاص با پرداخت پول مسئولیت کالا یا سرمایه یا جان خود را بعهده دیگری میگذارند و بیمه کننده در هنگام زیان باید مقدار زیان را بپردازد. وی در گام بعد اصطلاح بیمه را بر اساس نگاه حقوقی چنین تعریف می کند: بیمه عقدی است که در آن بیمه گر برای بیمه گذار، در صورت تحقق شرایط یا فرارسیدن زمان مشخص ادای آنچه که بر آن اتفاق افتاده را در مقابل مبلغ معینی ملتزم می شود. گفتار دوم به بیان تاریخچه پیدایش و سیر تحولات اختصاص یافته و نگارنده پس از بیان حفظ کرامت انسانی، حفظ امنیت و آرامش، نوع دوستی و آینده نگری بعنوان منشاء پیدایش بیمه، ضمن مجهول دانستن تاریخ دقیق پیدایش بیمه صورت های اولیه آن را در ملت های چین مصر و مدیترانه شرقی بیان نموده و ثبت اولین بیمه نامه رسمی را قرن شانزدهم میلادی در انگلستان دانسته است. همچنین نویسنده در ادامه این گفتار پیدایش مفهوم بیمه در ایران را دوران سلطنت قاجار بیان داشته و در تاریخچه اسلامی نیز به پیمانی با نام حلف الفصول بعنوان نوعی بیمه تعاونی در دوران صدر اسلام اشاره نموده است.
اقسام بیمه
فصل دوم از بخش اول کتاب به بیان اقسام بیمه اختصاص دارد. در این فصل به ترتیب بیمه های تعاونی، اجتماعی، خصوصی و اتکایی در قالب چهار گفتار تبیین شده اند. در گفتار اول نگارنده بیان داشته که بیمه تعاونی همانگونه که از نامش پیدایست مبتنی بر همکاری و تعاون (و نه سودآوری) است. همچنین عضویت بیمه گذار و بیمه گر در یک تعاونی، متغیر بودن حق بیمه و مسئولیت همه اعضای تعاونی نسبت به عضو خسارت دیده از ویژگی های بیمه تعاونی دانسته شده است. گفتار دوم به بیمه اجتماعی پرداخته و بیان می دارد که این نوع از بیمه تامین کننده مصالح اجتماعی(در مقابل مصالح فردی و خصوصی) است و تعیین حق بیمه مشخص برای همه، مشارکت دولت یا کارفرما در پرداخت حق بیمه و تبعیت از قانون (و نه قرداد) از ویژگی های بیمه اجتماعی بیان شده است.