کودک‌همسری (منابع مطالعاتی)
بهره‌وری جنسی از زوجه نابالغ • نکاح فضولی صغیره
کودک‌همسری یا ازدواج قبل از رسیدن به سن قانونی از چالش‌های فقهی، حقوقی و اجتماعی است که امروزه در مباحث مرتبط با حقوق کودکان مورد بررسی صاحب‌نظران قرار گرفته است. در دوران معاصر مسئله ازدواج کودکان با پرسش‌های جدیدی مواجه شده که در فقه معاصر باید به دنبال پاسخ به آن بود؛ ازجمله: آیا به ازدواج درآوردن کودکان سلب حقوق آنها و نوعی کودک‌آزاری محسوب نمی‌شود؟ آیا کودک با رسیدن به سن قانونی می‌تواند این ازدواج را فسخ کند؟ با توجه به آثار جسمی، اجتماعی، فرهنگی و روانی آیا می‌توان محدودیت سنی برای ازدواج کودکان تعیین کرد؟ با چه شرایط و مصالحی می‌توان کودک را به ازدواج شخص دیگری درآورد؟
از منظر بسیاری از فقیهان ازدواج کودکان حتی پیش از سن بلوغ شرعی توسط ولی آنها مانعی ندارد؛ اما ناصر مکارم شیرازی از مراجع تقلید در فتوایی رأی به بطلان ازدواج صغیر با توجه به مفاسد آن در دوران معاصر داده است. همچنین سید علی سیستانی معتقد است سرپرست دختر تنها براساس مصلحت و منفعت دختر می‌تواند او را به ازدواج در بیاورد و غالبا در ازدواج او مصلحتی جز رسیدن به پختگی جسمی و آمادگی روانی برای داشتن رابطه جنسی وجود ندارد. برخی نیز مانند امام خمینی قائل به احتیاط واجب در عدم اقدام وصی به ازدواج کودک شده است.
کتاب‌ها
فارسی
- آثار و ضمانت اجرایی ازدواج کودکان، سمیرا کهن‌سال، تهران، انتشارات سنجش و دانش، ۱۴۰۳ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- نکاح صغیر و مجنون در فقه امامیه و حقوق موضوعه، نجمه ضیایی‌مهر، تهران، انتشارات سخنوران، ۱۴۰۳ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی حقوقی ازدواج کودکان و مقایسه آن با حقوق بشر، اکرم اسدالهی، تهران، نشر سخنکده، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تزویج صغیر توسط ولی قهری در فقه امامیه و حقوق ایران، محمد تقی‌پور، تهران، موسسه آموزشی ارشدان، ۱۴۰۱ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- پدیده کودک همسری، زهرا اسوار، تهران، نشر صالحیان، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تاملی بر سن قانونی ازدواج: بررسی میزان صلاحیت سن مقرر در ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی به عنوان سن قانونی ازدواج، مهدیه غنی‌زداه، قم، نشر اثر قلم، ۱۴۰۰ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کودک‌همسری از منظر نظام حقوقی ایران و کنوانسیون‌های بین‌المللی، جمیله بهمن، نشر صالحیان، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- زنجیر مقدس: درآمدی بر چالش‌های فقهی و حقوقی پدیده کودک‌همسری، محمد حکیم‌پور، نگاه معاصر، تهران، ۱۴۰۰ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کودک همسری از دیدگاه فقه اسلامی و نظام حقوقی ایران، مهدیه غنی‌زاده، تهران، نشر آراسته، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کودک همسری: بررسی فقهی حقوقی و سنجش امکان تجریم، کمیل آزادی، تهران، نشر آرون، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی مقایسه‌ای آثار و وضعیت ازدواج کودکان در فقه امامیه و حقوق ایران، زهره بردباری، ایلام، نشر جوهر حیات، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ازدواج کودکان در فقه و حقوق ایران، فاطمه یعقوبی جویباری، تهران، نشر نوروزی، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ازدواج کودکان؛ مطالعه‌ای تطبیقی، هدی مددی، تهران، نشر جامعه‌شناسان، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بحثی تطبیقی و انتقادی درباره ازدواج و ولایت بر تزویج، جلیل امیدی، تهران، میزان، ۱۳۹۵ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ازدواج نوجوان، محمدعلی بهادری، کرج، انتشارات ملرد، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- پژوهش حقوقی فقهی و اجتماعی درباره نکاح و زنا با صغیره، عباسعلی محمودی، تهران، عطائی، ۱۳۶۸ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- حكم تقنين منع تزويج الفتيات أقل من 18 سنة وتحديد سن الزواج، عبد الرحمن بن سعد الشثري، کویت، انتشارات دارالفلاح، ۲۰۱۰م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مقاله‌ها
فارسی
- مستند شناسی نظریّه‌ی بطلان کودک همسری مطابق با فتوای آیت الله مکارم شیرازی، فاطمه اسماعیلی، فسلنامه خانواده پژوهی، بهار ۱۴۰۳ش. اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید
- تحلیل دیدگاه مفسران در دلالت آیه چهارم سوره طلاق بر مسئله کودک‌همسری، نرجس‌السادات محسنی و احسان ابراهیمی، فصلنامه پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده، شماره ۳۰، ۱۴۰۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل انتقادی مشروعیت عقد بر صغیره به‌منظور ایجاد محرمیت، سیدمهدی احمدی نیک، فصلنامه فقه و اصول، شماره ۱۳۲، ۱۴۰۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- «کودک‌همسری» در فقه و حقوق موضوعه، سید حسن علوی، دوفصلنامه گفتمان حقوقی، شماره ۲۲، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- پژوهشی پیرامون ولایت وصی در امر نکاح صغیر و صغیره با رویکردی بر آرای امام خمینی(ره)، محمدحسن حائری و مرضیه زارع و فاطمه نجیب‌زاده، فصلنامه پژوهشنامه متین، شماره ۹۴، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بازخوانی حکم فقهی استمتاع از صغیره در پرتوِ ملاحظات روان‌کاوانه، محمدرضا کاظمی گلوردی و ریحانه ایزدی، فصلنامه فقه و اصول، شماره ۱۳۰، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بهره‌وری جنسی از زوجه نابالغ از منظر فقه امامیه، البرز محقق گرفمی و رضا حق‌پناه و سید علی دلبری، فصلنامه جستارهای فقهی و اصولی، شماره ۲۹، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی مصلحت در ازدواج ولایی کودک در حقوق ایران، با رویکردی بر فقه اسلامی، راضیه فخارزاده و عباسعلی روحانی و افتخار دانش‌پور، دوفصلنامه مبانی فقهی حقوق اسلامی، شماره ۲۷، بهار و تابستان ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- واکاوی فقهی - حقوقی کودک همسری، طاهره فرمنش و الهام ترازی، پنجمین کنفرانس بین‌المللی علوم اسلامی، دماوند، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بازشناسی ادله قرآنی جواز کودک همسری در فقه شیعه، حسن تلک‌آبادی، فصلنامه پژوهش‌های فقه اسلامی و مبانی حقوق، شماره ۳، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کاوشی نو در ادله فقهی افضای صغیره، عبدالجبار زرگوش‌نسب و علی حسینی‌فر، دوفصلنامه مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق، شماره ۴۴، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل فقهی حقوقی کودک‌همسری در پرتو انتقادات وارد بر آن؛ تلاشی برای ارائه پیشنهاد مطلوب، سعید سیاه‌بیدی کرمانشاهی و رسول بهرام‌پوری و محسن کوهستانی، فصلنامه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، شماره ۵۲، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- خاستگاه‌های خسارت معنوی ناشی از کودک‌همسری در فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران، مهدیه امراللهی‌نیا و جواد حبیبی‌تبار و فرج‌الله هدایت‌نیا گنجی، دوفصلنامه مطالعات فقهی حقوق زن و خانواده، شماره ۵، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کودک همسری از نظر قرآن، صدیقه شکوری‌راد، فصلنامه پژوهشنامه زنان، شماره ۳۳، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی_حقوقی سن ازدواج در حقوق ایران، سیده زینب موسوی و الهام شریعتی و خدیجه مظفری، فصلنامه مطالعات زنان و خانواده، دوره ۸، شماره ۳، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تجویز مشروط یا تحریم مطلق کودک‌همسری؟، فرج الله هدایت‌نیا، فصلنامه دین و قانون، جلد ۷، شماره ۲۶، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کودک همسری؛ چالش‌ها و راهکارها، نخستین همایش ملی چالش‌ها و راهکارهای تعالی نهاد خانواده در مذاهب اسلامی با محوریت آسیب‌های اجتماعی، ۱۳۹۹ش. اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی تطبیق قوانین ازدواج در قانون مدنی با فقه امامیه، فقه اهل سنت و قانون مصر، محمدحسین عالمی و فریبا طایی، دوفصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، شماره ۱۹، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- رویکردهای قضائی به تشخیص مصلحت در ازدواج کودکان، هاجر آذری و منیره میراحمدی، فصلنامه زن و جامعه، شماره ۴۰، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جستاری در ولایت وصی بر تزویج صغار با رویکردی به دیدگاه امام خمینی(س)، طاهر علی‌محمدی و پریسا جعفری، فصلنامه پژوهشنامه متین، شماره ۸۰، ۱۳۹۷ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ولایت مادر بر نکاح فرزند، سید موسی شبیری زنجانی به تفریر حسین سنایی، دوفصلنامه پژوهه‌های فقهی تا اجتهاد، شماره ۴، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی تعارض قانون حمایت خانواده و قانون مجازات اسلامی جدید از جهت مسئولیت زوج در افضای زوجه نابالغ، عبادالله رستمی چلکاسری و امین قاسم‌پور و سعید خوافی، فصلنامه خانواده‌پژوهی، شماره۴۶، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مقایسه حقّ ازدواج زن در اسلام و اسناد حقوق بشر، طاهره سادات نعیمی و مریم خادمی و سید محمد موسوی مقدم، فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی، شماره ۱۱، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مصلحت در نکاح اطفال و ضمانت اجرای آن، محمد عابدی و هادی طاهری، فصلنامه وکیل مدافع، شماره ۸، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی حقوقی جرم ازدواج با کودک، فائزه عظیمی‌پور و فائزه طوقانی‌پور، در کتاب اندیشه‌های راهبردی زن و خانواده، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مبانی ممنوعیت استمتاع از زوجه نابالغ در فقه امامیه، محمدرضا علمی سولا و علی محمدیان، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، شماره ۶۲، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نکاح فضولی صغیرین و آثار و احکام مترتب برآن از منظر فقهای امامیه، عقیله جمال‌زاده و سید ابوالقاسم نقیبی، فصلنامه فقه و حقوق خانواده، شماره ۵۶، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی حقوقی جرم ازدواج با کودک، فائزه عظیم‌زاده اردبیلی و فائزه طوقانی‌پور، کتاب اندیشه‌های راهبردی زن و خانواده، دبیرخانه نشست اندیشه‌های راهبردی، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تجویز تزویج صغار (مطالعه تطبیقی و ارزیابی انتقادی تبصره ماده 1041 قانون مدنی)، جلیل امیدی، فصلنامه مقالات و بررسی‌ها، شماره ۶۳، ۱۳۷۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تزویج کودکان بررسی مبانی فقهی، مقایسه و تطبیق آن با حقوق ایران و اسناد بین‌المللی، سیدمحمد قاری سیدفاطمی، نامه مفید، شماره ۲، ۱۳۷۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- زواج القاصرات وأثره على الأمن الأسري والمجتمعي (دراسة فقهية مقارنة )، إلهام أحمد عبد العزيز السيد، مجلة كلية الشريعة والقانون بطنطا، مجلد ۳۸، شماره ۱، ۲۰۲۳م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- زواج القاصرات بین المقصد و المآل، منيف شريان أحمد الفلاحي، مجلة العلوم الإسلامية (غزه-فلسطین)، جلد ۶، شماره ۱، ۲۰۲۳م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- زواج القاصرات بين الفقه الإسلامي، والقانون الليبي، فاطمة الفاخري و حليمة علي إبراهيم، مجلة جامعة سرت للعلوم الانسانیة، مجلد ۱۳، شماره ۱، ۲۰۲۳م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- زواجُ القاصرات و تحدید ابتداء سِن الزواج دراسة فقهیة مقارنة، مجلة کلیة الشریعة والقانون بأسیوط (مصر)، المجلد ۳۴، العدد ۱، ۲۰۲۲م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- دور العمل الولائی للقاضی فی حمایة القُصر عند إنعقاد زواجهم، عیادة الحسین، القانون (الجزائر)، المجلد ۹، العدد۲، ۲۰۲۲م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ظاهرة زواج القصر أیة حمایة؟ دراسة مقارنة فی ظل التشریع الجزائری والمغربی، براهمی لیدیة، مجلة الحقوق والعلوم الانسانیة (الجزائر)، المجلد ۱۵، العدد ۱، ۲۰۲۲م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- زواج القصّر بین المفهوم القانونی و المصلحة المعتبرة شرعًا ـ دراسة علی ضوء تعدیل قانون الأسرة والتطبیق القضائی له، لمین لبنة، مجلة الاستاذ الباحث للدراسات القانونیة و السیاسیة (الجزائر)، المجلد ۰۵، العدد ۲، ۲۰۲۱م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- أحکام زواج الصغار دراسة مقارنة بین القانون العراقی و (الشریعة الإسلامیة، العرف الاجتماعی)، الکوردی أکرم زاده، المجلة الافریقیة للدراسات القانونیة والسیاسیة (الجزائر)، المجلد ۵، العدد۱، ۲۰۲۱م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- زواج القاصرات وأثر التغیرات الاجتماعیة علیه: دراسة فقهیة مقارنة بقانون الأحوال الشخصیة الإماراتی، مریم یوسف جاما علی و براف دلیلة، مجلة البحوث العلمیة و الدراسات الإسلامیة، الجزائر، شماره ۴، ۲۰۲۱م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تزويج الصغيرة في ظل التحديات المعاصرة دراسة فقهية مقاصدية مقارنة، أحمد خيري أحمد عبد الحفيظ، مجلة كلية الدراسات الإسلامية بنین بأسوان، شماره ۳، ۲۰۲۰م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- دلیل العُرف و أثره فی بیان حقیقة زواج القاصرات دراسة أصولیة – معاصرة، اسامة حسن ربابعة و احمد حسن ربابعة، مجلة البحوث و الدراسات الاسلامیة، الاردن، المجلد ۱۲، العدد ۱، ۲۰۲۰م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- زواج القاصرات بین الدین و العادات، هناء حسن سدخان البدری، مجلة الفنون و الادب و علوم الانسانیات و الاجتماع، شماره ۶۱، ۲۰۲۰م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- زواج القاصرات بین الشریعة والقانون، صالح خالد صالح الشقیرات، مجلة الجامعة الشارقة للعلوم الدینیة و الدراسات الاسلامیة (الولایات المتحدة الأمریکیة)، المجلد ۱۶، العدد ۱، ۲۰۱۹م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ما یقبل دیانة لا قضاء فی زواج القاصرات، فاطمة جمعة الوحش و علی الموسی الصوا، مجلة الجامعة الاسلامیة للدراسات الشرعیة و القانونیة، مجلد ۲۶، عدد ۲، ۲۰۱۸م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- زواج القــــــــاصـــــرات بين الشريعة والقانون، صالح خالد صالح الشقیرات، مجلة الجامعة الشارقة، مجلد ۱۶، شماره ۲، ۲۰۱۷م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تزویج القاصرات بین الفقه الإسلامی وقانون الأحوال الشخصیة العراقی، نوری حمه سعید حیدر الهموندی، The Scientific Journal of Cihan University – Sulaimanyia، عراق، شماره۴، ۲۰۱۷م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- زواج القاصرات بین الشریعة والقانون، فهد شلاش خلف و عمر نایف کردی، مجلة الجامعة العراقية، شماره ۳۷، ۲۰۱۷م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ولایة التزویج فی الفقه الاسلامی و القانون المقارن، مراح سعید، جامعة عبدالحمید بن بادیس، الجزائر، ۲۰۱۷م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تزویج القاصرات فی الفقه الإسلامی والقانون الوضعی، إبراهیم رحمانی، مجلة البحوث العلمیة والدراسات الإسلامیة (الجزائر)، المجلد۷، العدد ۱، ۲۰۱۵م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تزویج القاصرات ومسألة تحدید سن الزواج "دراسة فقهیة قانونیة مقارنة، إبراهیم رحمانی، جامعه الوادی (الجزائر)، ۲۰۱۴م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحدید سن الزواج دراسة مقارنة قانونیة فقهیة، عبدالمؤمن شجاع‌الدین، کلیة الشریعة و القانون، جامعة صنعاء، ۲۰۰۸م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- زواج الصغار فی تحدید سن الزواج، سها یاسین عطا القیسی، الجامعة الاسلامیة، غزة، ۱۴۳۱ق. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تزويج القاصرات، احمد بن موسی السهلی، از مجموعه مقالات دوره ۲۱ مجمع الفقهی الاسلامی (مکه)، بی‌تا. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حكم تزويج القاصرات، محمود الكبيسي، از مجموعه مقالات دوره ۲۱ مجمع الفقهی الاسلامی (مکه)، بی‌تا. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تزويج القاصرات، عبد الله بن محمد المطلق، از مجموعه مقالات دوره ۲۱ مجمع الفقهی الاسلامی (مکه)، بی‌تا. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تزويج القاصرات، نصر فريد محمد واصل، از مجموعه مقالات دوره ۲۱ مجمع الفقهی الاسلامی (مکه). کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- زواج القاصرات بين الدين والعادات، عادل العبد الجبار، از مجموعه مقالات دوره ۲۱ مجمع الفقهی الاسلامی (مکه)، کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ولایة تزویج الصغیرة، عبدالله بن عبدالعزیز الجبرین، مجلة البحوث الإسلامیة، شماره ۳۳، ۱۴۱۲ق. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- کودک همسری در حقوق ایران و فقه امامیه (مطالعه تطبیقی با اسناد بین الملل)، مایده زکی‌پور، کارشناسی ارشد، دانشگاه حضرت معصومه (س)، گروه حقوق، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- واکاوی مشروعیت ازدواج کودکان در پرتوی ادله فقهی و حقوقی، نرگس جانجانی گودرزی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت‌الله‌العظمی بروجردی (ره)، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- وضعیت حقوقی نکاح کودک، سلاله آزادی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بازپژوهی کودک همسری بر مبنای اصول و قواعد حاکم بر شریعت، بانو حبیبی، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ازدواج زودهنگام بین شریعت اسلام و قوانین عراق و ایران، علی موسی یوسف الغالبی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی ازدواج صغار از دیدگاه مذاهب پنجگانه (با تأکید بر پاسخ به شبهات)، محمدجاوید قادری، کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، ۱۴۰۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی پدیده کودک همسری در قوانین موضوعه ایران، بهزاد جعفری، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کودک همسری از منظر اسلام - حقوق ایران و نظام بین‌الملل حقوق بشر - چالش‌ها و راهکارها، آیدا پاکی کلوانق، کارشناسی ارشد، موسسه آموزش عالی رشدیه، گروه حقوق، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی تطبیقی کودک همسری در فقه مذاهب اسلامی و حقوق ایران و حقوق بین‌الملل، اکرم طاهری، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات، دانشگاه الزهرا(س)، ۱۴۰۰ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کودک همسری و خسارات معنوی ناشی از آن از منظر فقه و حقوق، مهدیه امراللهی‌نیا، دکتری تخصصی (PhD)، دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی - حقوقی کودک همسری با مقایسه با اسناد بین‌المللی، فاطمه فروزان نسب، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد سبزوار، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کودک همسری از منظر فقه شیعه، مهدیه ذاکری، پایان‌نامه حوزوی سطح ۳، سمنان، مرکز تخصصی عصمتیه، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- کودک همسری و رویکردهای فقهی و حقوقی در قبال خسارات معنوی ناشی از آن، زهره فیضی، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان خراسان رضوی، مرکز پیام نور مشهد، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ضمانت اجرای نقض قوانین ممنوعیت ازدواج کودک در حقوق موضوعه ایران و افغانستان، با تکیه بر آموزه‌های فقهی، وحید طایفی تقوی، کارشناسی ارشد، پردیس خودگردان دانشگاه تبریز، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی تطبیقی نکاح کودکان در ایران و فرانسه با نگاه فقهی حقوقی، علی قنبری کیاسرا، کارشناسی ارشد، گروه حقوق خصوصی، موسسه آموزش عالی شفق، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل کودک همسری از منظر حقوق ایران با رویکرد تطبیقی اسناد بین‌المللی، محمدتقی حاج‌ابراهیمی، دکتری، دانشگاه عدالت، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ازدواج و تمتع مرد از همسر در محدوده خردسالی تا ۱۸ سالگی، هانیه رسولی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم و معارف اسلامی، دانشگاه قرآن و حدیث، ۱۳۹۹ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل فقهی و حقوقی کودک همسری، سید حسین داودالموسوی، رساله دکتری، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- رویکرد قرآن و روایات و روانشناسی به کودک همسری، زهرا الله‌وردی، کارشناسی ارشد، دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- سیاست جنایی ایران در جرم کودک همسری، علی اصغر قصاب یزدلی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق، گروه حقوق، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی حقوقی کودک همسری بانگاهی به عرف، ابوالفضل رضوانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ولایت و سرپرستی کودک در تصرفات مالی و ازدواج او در پرتو فقه اهل بیت (علیهم السلام)، حمید جبر، رساله دکتری، جامعه آل البیت (ع)، جامعه المصطفی العالمیه، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مطالعه تطبیقی کودک همسری در جمهوری اسلامی ایران و آراء مذاهب اهل سنت، فاطمه آدینه‌یی المه‌جوق، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان خراسان رضوی، مرکز پیام نور مشهد، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی ولایت و نقش آن در تجویز ازدواج صغار از منظر فقه و حقوق موضوعه، حسین روحی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی نقش مصلحت در ازدواج صغار، معصومه حسین‌زاده، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت‌الله‌العظمی بروجردی (ره)، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- رویکرد قرآن و روایات و روانشناسی به کودک همسری، زهرا الله وردی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی ازدواج کودک بر اساس فقه و حقوق ایران و موازین بین الملل، معصومه عابدینی کالمرزی، کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه محدث نوری، ۱۳۹۷ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی تطبیقی ازدواج دختران قبل از سن بلوغ در فقه اسلامی و حقوق ایران، مهناز کاکایی، کارشناسی ارشد، موسسه آموزش عالی شاندیز، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- زواج القاصر بين الشريعة الاسلامية و قانون الاسرة الجزائري، لخذاری شیما و لعلالی شیما، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، جامعة محمد خيضر بسكرة (الجزایر)، ۲۰۲۲م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- أحكام زواج القاصر في الفقة الإسلامي و القانون الوضعي، دعاء غزال، جامعه الوادی، الجزایر، ۲۰۱۸م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- زواج القصر فی الفقه الاسلامی و التشریع الجزائری، شملال کاهینه، ماستر(ارشد)، كلية الحقوق والعلوم السياسية، جامعة أكلي محند اولحاج - البويرة الجزائر، ۲۰۱۵م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- زواج الصغـار في ضوء تحديد سن الزواج، سها ياسين عطا القيسي، کارشناسی ارشد، کليه الشریعة والقانون، الجامعة الاسلامیة (غزه)، ۲۰۱۰م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر في ضوء تحديد سن الزواج
منابع دیگر
- زواج القاصرات، حسين الخشن، مقاله در سایت نویسنده. از اینجا ببینید
- مبانی ممنوعیت فقهی ازدواج کودکان، رحیم نوبهار، یادداشت اینترنتی. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- رَوایی/ناروایی فقاهتی کودک همسری، محمد موسوی عقیقی، مندرج در ماهنامه نسیم بیداری، ۱۳۹۹ش. یادداشت را از اینجا ببینید
- بایدها و نبایدهای فقهی، حقوقی و اجتماعی کودک همسری، گزارش نشست تخصصی، مشهد، دانشگاه فردوسی، ۱۳۹۷ش. از اینجا ببینید
- «کودک‌همسری» چقدر با شرع، مصلحت اجتماعی و حقوق بشر مغایرت دارد؟، مصاحبه با عمادالدین باقی، یورونیوز، ۲۰۲۱م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- برگزاری سمینار «کودک – همسری» در دانشگاه شهید چمران اهواز، گزارش سمینار، ۱۳۹۸ش. از اینجا ببینید
- بررسی فقهی کودک همسری، درس خارج استاد عندلیب همدانی، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- شبهه کودک‌همسری و جواز تمتع از نوزاد در فقه، مصاحبه با حسین سوزنچی، ۱۴۴۰م. از اینجا ببینید