لقاح مصنوعی (منابع مطالعاتی)

لقاح مصنوعی در مقابل لقاح طبیعی قرار دارد و به مواردی اطلاق می‌شود که باروری در غیر صورت طبیعی خود -که لقاح بین اسپرم مرد و تخمک زن از راه آمیزش است - محقق می‌شود. در صورتی که باروری به وسیله تقویت اسپرم مرد یا تخمک زن صورت گیرد، بین فقها در صحت آن هیچ تردیدی نیست. ولی در صورتی که ترکیب انجام شود نظرات مختلفی از جهت جواز و یا عدم جواز وجود دارد. این روش باروری گاه بین زوج و زوجه است و گاه نیر نطفه به رحم زنی دیگر منتقل می‌شود که به آن اجاره رحم یا رحم جایگزین گفته می‌شود. منابع مطالعاتی اجاره رحم معمولاً با منابع مطالعاتی تلقیح مصنوعی هم‌پوشانی دارند. ولی مسائل و احکام این دو لزوماً یکی نیست. تشکیل نطفه در فضای خارج از رحم نیز از روش‌های باروری مصنوعی است که ممکن است با استفاده از اسپرم شوهر یا مردی بیگانه باشد. همه این روش‌ها گاه ممکن است پس از مرگ صاحب اسپرم استفاده شود.

آنچه در فقه معاصر به دنبال پاسخ آن هستیم: آیا تلقیح مصنوعی شرعا جایز است؟ طفل متولد شده با این روش منسوب به کیست؟ جواز یا عدم جواز لقاح مصنوعی در تمام صورت‌های احتمالی است یا تفصیل دارد؟ لزوم ارتباط زوجیت بین مرد و زن در شرعی بودن لقاح شرط است؟

منابع ذیل در راستای پاسخ به سؤالات فقهی و حقوقی گردآوری شده است.

درختواره موضوعی

اسپرم بیگانه

اسپرم زوج

اسپرم بیگانه

اسپرم زوج

پس از مرگ

در حیات مرد

پس از مرگ زوج

در حیات زوج

کتاب‌ها

فارسی

باروری مصنوعی از منظر فقه و حقوق اسلامی، سیما طهماسبی، قم، انتشارات امتداد حکمت، ۱۴۰۳ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
بررسی فقهی و حقوقی انواع تلقیح مصنوعی و قرابت‌های ناشی از آن، مریم‌السادات محقق‌داماد و فرزانه شفیع‌زاده، تهران، انتشارات نوین آیین، ۱۴۰۳ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
تولد فرزند از سه والد (احکام فقهی و حقوقی اهداء میتوکندری)، عبدالکریم کعبی‌اصل، شادگان خوزستان، انتشارات شویکی، ۱۴۰۱ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
جایگاه مادر در روش‌های جدید درمان ناباروری از منظر فقهی و حقوقی، محدثه تقی‌زاده، تهران، نشر خرسندی، ۱۴۰۱ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
مبانی حقوقی و فقهی اهدای جنین در پرتو حقوق تطبیقی، وحید زارعی و نسرین بهرامی، تهران، نشر البرز فر دانش، ۱۴۰۱ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
حقوق شرعی اطفال ناشی از تلقیح مصنوعی، سید محمدرسول واجدی نیاسر و زهرا باقری کلایه، تبریز، انتشارات عاصم، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مسئولیت مدنی ناشی از تلقیح مصنوعی، حسین نظری بکایی، تهران، نشر لیما، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
باروری و عقیم‌سازی در فقه مذاهب اسلامی، مهدی حسن‌زاده و فروغ رضایی ممقانی و منصور محرمی و صدیقه قاسمی، تبریز، نشر فادیا، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
روش‌های نوین تولید مثل انسانی از منظر فقه اسلامی و حقوق مدنی، یونس مجرد، تهران، شهبازی، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
تلقیح مصنوعی در آینه فقه، سید محسن مرتضوی، قم، بوستان کتاب، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مبانی فقهی و حقوقی ارث کودکان متولد از اهدای جنین، حمید عزیزپور، تهران، ندای کارآفرین، ۱۳۹۶ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید‏‫
شیوه‌های نوین درمان ناباروری: بررسی شیوه‌های نوین درمان ناباروری از دیدگاه اخلاقی، فقهی، حقوقی، فلسفی، کلامی (مجموعه مقالات)، جمعی از نویسندگان، قم، امید، ۱۳۹۵ش.
آثار حقوقی و شرعی تلقیح مصنوعی، مریم عبداللهی، تهران، نشر سامان دانش، ۱۳۹۵ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
وضعیت فقهی و حقوقی کودکان متولد از تلقیح مصنوعی، شبهه و زنا، محمدمهدی کریمی‌نیا و سمیه امینی، تهران، نشر مجد، ۱۳۹۵ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
حقوق کودکان متولد شده از تلقیح مصنوعی، سحر وحدتی، تهران، مهراوه عصر، ۱۳۹۵ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مشکلات مهم تلقیح مصنوعی، ناصر مکارم شیرازی، قم، نشر امام علی بن ابیطالب، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
بررسی فقهی لقاح خارج از رحم، زهرا شامرادی، تهران، ناشر مؤلف، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
بررسی مسئله تلقیح مصنوعی در نگاه فقهی، محمدحسین ابراهیمی، تهران، نشر تأمین، ۱۳۹۳ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
تلقیح مصنوعی و احکام آن در آثار فقهی امام خمینی، محمد بابکی، تهران، نشر عروج، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
قواعد فقهی: بحثی درباره استصناع، درء، نفی سبیل، تلقیح مصنوعی و قاعده منی ادرک، محمدحسن ربانی بیرجندی، تهران، شرکت چاپ و نشر بین الملل، ۱۳۹۳ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
لقاح مصنوعی در فقه اسلامی، محمود خردو، تهران، نشر احسان، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
لقاح مصنوعی و اهدای جنین از منظر فقه و حقوق اسلام، عظیمه نصرتی مراللو، تهران، نشر خرسندی، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
بررسی حقوق کودکان آزمایشگاهی از منظر فقه و حقوق، الهه چیذری، تهران، معاونت آموزشی ناجا، ۱۳۸۸ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
سلسله پژوهش‌های فقهی-حقوقی: تلقیح مصنوعی، محمدعلی محمدی همدانی، قم، نشر قضا، ۱۳۸۸ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
بررسی فقهی-حقوقی تلقیح مصنوعی: درس‌های استاد معظم و محقق حاج شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی، محمدجواد فاضل لنکرانی، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار، ۱۳۸۷ش.
بررسی خلاءهای قانونی حقوق کودک: بررسی حقوق کودک ناشی از تلقیح مصنوعی، بررسی فقهی - حقوقی حیات جنین (جلد۱)، شهربانو محلاتی، تهران، شورای فرهنگی اجتماعی زنان، ۱۳۸۵ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
اجاره رحم و تلقیح مصنوعی (موانع و راهکارها)، فریدون توفیقی، تهران، مؤسسه فرهنگی هنری پویا نقش، ۱۳۸۴ش.
باروری‌های پزشکی از دیدگاه فقه و قانون، محمدرضا رضانیا معلم، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۳ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
نسب ناشی از لقاح مصنوعی در حقوق ایران و اسلام، محمدهاشم صمدی اهری، تهران، کتابخانه گنج دانش، ۱۳۸۲ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
روش‌های نوین تولید مثل انسانی از دیدگاه فقه و حقوق (مجموعه مقالات)، مجموعه نویسندگان، تهران، سمت و پژوهشگاه ابن سینا،صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید. این کتاب مجموعه مقالات «نخستین سمپوزیوم تخصصی باروری و ناباروری: مسائل فقهی و حقوقی انتقال جنین» است

عربی

فقه الإنجاب الصناعی: بحث فقهی استدلالی مقارن، محمد یعقوبی، نجف، دار الصادقین، ۱۴۴۱ق. کتاب را از اینجا بخوانید
الإخصاب الطبی اللاجنسی: أهدافه و صوره و وسائله و آثاره، دراسة مقارنة بین الفقه الإسلامی و القانون الوضعی، فرج محمد محمد سالم، مصر، اسکندریة، دار الکتب و الدراسات العربیة، ۲۰۱۶م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
إشکالیات الرحم البدیل و اثبات النسب فی صور الإخصاب الإصطناعی، حیدر حسین کاظم الشمری، مصر، قاهره، المرکز القومی للإصدارات القانونیة، ۲۰۱۶م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
الإنجاب بین المشروعیة و التجریم، محمود أحمد طه، مصر، دار الفکر و القانون، ۲۰۱۵م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
التلقیح الاصطناعی المتجانس و غیر المتجانس، معهد الدراسات الإسلامیة المسیحیة، لبنان، دار المشرق، ۲۰۱۵م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
نسب المولود الناتج عن التلقیح الصناعی، الشحات محمد ابراهیم منصور، مصر، اسکندریة، دار الفکر الجامعی، ۲۰۱۱م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
أطفال الأنابیب و التلقیح الصناعی طبقاً للحقائق العلمیة و الأحکام الشرعیة و القانونیة، امیر فرج یوسف، قاهره، دار الکتاب الحدیث، ۲۰۱۱م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
أطفال الأنابیب بین الحظر الإباحه و موقف الفقه الإسلامی منها، محمود سعد شاهین، اسکندریة، دار الفکر الجامعی، ۲۰۱۰م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
التلقیح الإصطناعی دراسة مقارنة بین الفقه الإسلامی و القانون الوضعی، زبیدة أقروفه، الجزائر، دار الهدی، ۲۰۱۰م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
الإجتهاد الفقهی المعاصر فی الإجهاض و التلقیح الصناعی، سناء عثمان الدبسی، بیروت، منشورات الحلبی الحقوقیة، ۲۰۱۰م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
ضوابط إستخدام هندسة الوراثیة و التلقیح الصناعی فی الفقه و القانون، أمانی علی المتولی، قاهره، دار الکتاب، ۲۰۱۰م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
أحکام التدخل الطبی فی النطف البشریة فی الفقه الإسلامی، طارق عبدالمنعم محمد خلف، اردن، دار النفائس، ۲۰۱۰م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
أحكام النوازل في الإنجاب، محمد بن هائل بن غيلان المدحجي، مجلة الجمعية الفقهية السعودية، شماره ۵، ۲۰۱۰م.
الإنجاب الصناعی بین التحلیل و التحریم: دراسة فقهیة إسلامیة مقارنة، محمد بن یحیی بن حسن النجیمی، ریاض، مکتبة العبیکان، ۱۴۳۰ق. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
أحکام التلقیح غیر الطبیعی (أطفال الأنابیب)، سعد بن عبدالعزیز بن عبدالله الشویرخ، ریاض، کنوز اشبیلیا، ۲۰۰۹م.
طفل الأنبوب و التلقیح الإصطناعی بین الطب والأدیان، غسان جعفر، لبنان، رشاد برس، ۲۰۰۹م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
التلقیح الصناعی بین العلم و الشریعة، سعید کاظم العذاری، المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة، ۲۰۰۸م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
وسائل الإنجاب الصناعیة دراسة فقهیة، السید محمدرضا السیستانی، بیروت، دار المؤرخ العربی، ۲۰۰۷م. کتاب را از اینجا ببینید
طفل الأنبوب و الأستنساخ دراسة فقهیة، عبدالکریم فضل الله، کویت، دار کلمات للطباعة و النشر و التوزیع، ۲۰۰۷م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
التلقیح الصناعی الداخلی و الخارجی بین الشریعة الاسلامیة و القوانین الوضعیة، شوقی زکریا الصالحی، مصر، دسوق، دار العم و الایمان للنشر و التوزیع، ۲۰۰۷م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
النظام القانونی للإنجاب الصناعی بین القانون الوضعی و الشریعة الإسلامیة: دراسة مقارنة، حسینی هیکل، امارات متحده عربی، دار الکتب القانونیة، ۲۰۰۷م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
الجرائم المتصورة بالنسبة لعملیة التلقیح الصناعی، شوقی زکریا الصالحی، مصر، دسوق، دار العلم و الإیمان للنشر و التوزیع، ۲۰۰۷م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
بحوث و آراء فقهیة حول الإنجاب الصناعی و طب الحیاة، بسام مرتضی، بیروت، دار الهادی، ۲۰۰۶م. کتاب بر اساس فقه مالکی است.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
التلقیح الصناعی و اطفال الانابیب و غرس الاعضاء البشریه بین الطب والدین مع دراسه مفصله لاستخدام الاجنه المستنبته فی البحث و التجارب العلمیه و العلاج، عرفان بن سلیم حسونه دمشقی، بیروت، مکتبة العصریة، ۲۰۰۶م.
الآثار المترتبة علی عملیة التلقیح الصناعی، شوقی زکریا الصالحی، مصر، دسوق، العلم و الأیمان للنشر و التوزیع، ۲۰۰۶م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
التلقیح الصناعی بین أقوال الأطباء و آراء الفقهاء، أحمد محمد لطفی أحمد، الإسکندریة، دار الفکر الجامعی، ۲۰۰۶م.
مشکلات المسئولیة الطبیة المترتبة علی التلقیح الصناعی دراسة مقارنة بین القانون الوضعی و الفقه الأسلامی، عامر قاسم أحمد القیسی، اردن، دار الثقافة و النشر و التوزیع، ۲۰۰۱م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
التلقیح الصناعی بین الشریعة و القوانین الوضعیة دراسة مقارنة، شوقی زکریا الصالحی، قاهره، دار النهضة العربیة، ۲۰۰۱م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
التلقیح الصناعی بین العلم و الشریعة، شهاب الدین الحسینی، بیروت، دارالهادی للطباعة و النشر و التوزیع، ۲۰۰۱م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عملیات أطفال الأنابیب و الإستنساخ البشری فی منظور الشریعة الإسلامیة، منذر طیب البرزنجی، شاکر غنی العادلی، بیروت، مؤسسة الرسالة الناشرون، ۲۰۰۱م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
أطفال الأنابیب بین العلم و الشریعة، زیاد أحمد سلامة، بیروت، دار البیارق و الدار العربیة للعلوم، ۱۹۹۶م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
أحکام الأم البدیلة (الرحم الظئر) بین الشریعة الأسلامیة و القانون، عبد الحمید عثمان محمد، قاهره، دار النهضة العربیة، ۱۹۹۵م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
طفل الأنبوب و التلقیح الإصطناعی، حسن بن فلاح القحطانی، ریاض، مکتبة دار الحمیضی، ۱۹۹۴ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
الإنجاب الصناعی احکامه القانونیة و حدوده الشرعیة، محمد المرسی زهرة، کویت، جامعة الکویت، ۱۹۹۳م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
الانساب و الاولاد: دراسة لموقف الشریعة الاسلامیة من التلقیح الصناعی و ما یسمی بأطفال الأنابیب، عبدالحمید محمود طهماز، دمشق، دار القلم، ۱۹۸۷م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

مقاله‌ها

فارسی

مناقشات فقهی تشکیل بانک اسپرم، محمد حسین رحمتی، نرجس نظری نوله، دوفصلنامه فقه و حقوق خانواده، شماره ۷۹، پاییز و زمستان ۱۴۰۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
رابطه‌‎ محرمیت جنین انتقال‌ یافته با گیرندگان و اهدا کنندگان، فائزه درّی‌ صفت، فصلنامه حقوق و مطالعات نوین، شماره ۱۱، تابستان ۱۴۰۲ش.

کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

تأملی بر حق بر فرزندآوری در پرتو احکام وضعی و تکلیفی تلقیح مصنوعی، سید احمد حبیب‌نژاد و مصطفی بخرد، فصلنامه حقوق اسلامی، شماره ۷۲، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
بررسی فقهی و حقوقی تلقیح مصنوعی و وضع حقوقی اطفال ناشی از این تلقیح با اسپرم مرد بیگانه، زهرا جاویدان، دوره ۵، شماره ۲۱، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
بررسی وجوه دلالی مستندات قاعده فراش با رویکرد تلقیح مصنوعی، زهرا افسری و ماهرخ زارعی بهجانی، ماهنامه پیشرفت‌های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش، دوره ۵، شماره ۴۸، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
بررسی ادله احتیاط با رویکرد جواز تلقیح مصنوعی در رحم جایگزین، محمد زروندی رحمانی، فصلنامه فقه، شماره ۱۰۷، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
تحلیل جایگاه مقاصد شریعت در مشروعیت باروری‌های پزشکی، محمود شیرافکن و محمدعلی حیدری و احسان علی‌اکبری، مجله قرآن و طب، شماره ۱۱، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
تمایز سلول‌های بنیادی مزانشیمی مرد بیگانه و تولید سلول‌های زایشی مردان (اسپرم) و تزریق آنها به همسر فرد نابارور در فقه امامیّه، گلناز فلاحی‌فر و سعید مولوی وردنجانی و مرتضی هاشم‌زاده و مهدی عاشوری، فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی، دوره ۱۲، شماره ۲۳، ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
تلقیح مصنوعی از منظر فقهای اهل سنت، سید رضا احسان‌پور و هادی عظیمی گرگانی و مدیحه هاشم‌پور، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره ۵۶، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
تعیین پدر در تلقیح مصنوعی با توجه به مبانی فقه و حقوق اسلامی، عزت‌السادات موسوی درچه، سید حمید جزایری، هاشم نیازی، ماهنامه پژوهش‌نامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، شماره ۵۷، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
واکاوی ارث حمل در طیف تکنیک‌های نوین باروری، حمید مسجدسرائی و اعظم نظری، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره ۴۱، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
محرمیت‌های ناشی از باروری‌های پزشکی از منظر فقه خانواده و حقوق موضوعه، نرگس شهریارپور، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، ۱۳۹۶ش. پایان‌نامه را از اینجا ببینید. پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
«تلقیح مصنوعی» از منظر فقه و حقوق، ساجده العبدالخانی و سید علی موسوی، دوفصلنامه مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق، شماره ۳۵، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
بررسی ارث جنین آزمایشگاهی، علیرضا پوراسماعیلی و صدیقه قندی و اکبر پژهان، فصلنامه فقه پزشکی، شماره ۲۴–۲۵، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
باروری‌های پزشکی و بررسی مبانی فقهی و حقوقی آن با تأکید بر ضرورت تأمین مصالح شریعت، مهدیه محمدتقی‌زاده و طوبی شاکری گلپایگانی و عزت‌السادات میرخانی و نهله غروی نائینی، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره ۳۵، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
چالش‌های اثبات نسب از طریق اماره فراش در روش‌های کمک باروری، مجتبی زاهدیان و طناز رضانیا، فصلنامه وکیل مدافع، شماره ۱۴، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
باروری با تخمک اهدایی و بررسی مشروعیت و آثار آن در فقه اسلامی، سعید نظری توکلی، فصلنامه فقه پزشکی، شماره ۲۰–۲۱، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
بررسی وضعیت ارث جنین ناشی از تلقیح مصنوعی پس از فوت صاحب اسپرم (پدر) از منظر فقهی و حقوقی، بیژن حاجی‌عزیزی و شهرزاد قفقازی‌الاصل، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، شماره ۸، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
تلقیح مصنوعی، محمدحسن ربانی بیرجندی، در کتاب قواعد فقهی: بحثی دربارهٔ استصناع، درء، نفی سبیل، تلقیح مصنوعی و قاعده من ادرک، تهران، شرکت نشر و چاپ بین‌الملل، ۱۳۹۳ش.
تحلیل حق حفظ هویت خانوادگی کودک متولد از باروری مصنوعی در نظام حقوق اسلامی و اسناد بین‌المللی حقوق بشر، علی‌رضا باریکلو، دوفصلنامه حقوق خصوصی، دوره ۱۰، شماره ۱، ۱۳۹۲ش. مقاله را از اینجا بخوانید
بررسی فقهی قانون باورری مصنوعی سال ۱۳۸۲، علیرضا باریکلو، نشریه فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال ۴۶، شماره ۲، ۱۳۹۲ش. مقاله را از اینجا ببینید و نیز در کتاب ثلاث رسائل فقهیة، قم، انتشارات پیام مهدی، ۱۳۷۷ش. کتاب را از اینجا ببینید
نسب و ارث جنین آزمایشگاهی، محمدحسن صادقی‌مقدم، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره ۲۴، ۱۳۹۲ش. مقاله را از اینجا ببینید.
نگرشی کلی بر ضوابط شرعی تلقیح مصنوعی و بررسی احکام فقهی مربوط به آن، احسان مرادی و محمد نوبخت و ستار گرگانی فیروزجایی و پوریا خانی، ارائه شده در دومین همایش بررسی ضوابط شرعی در پزشکی، ۱۳۹۲ش. خلاصه مقاله را از اینجا ببینید.
تلقیح مصنوعی و وضعیت نسب مولود حاصل از آن در تأملات اندیشمندان فقه و حقوق، عابدین مؤمنی و سید جلال موسوی‌نسب، ماهنامه معرفت، شماره ۱۸۲، ۱۳۹۱ش. مقاله را از اینجا ببینید.
چالش‌های فقهی، حقوقی و اخلاقی تلقیح مصنوعی و رویارویی با حق باروری زوجی نابارور، زینب ریاضت، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره ۲۰، ۱۳۹۱ش. مقاله را از اینجا ببینید.
ارث کودک ناشی از تلقیح مصنوعی، سید محمدصادق طباطبایی و مارال عمویی، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره ۲۷، ۱۳۹۱ش. مقاله را از اینجا بببینید.
استقرار رحم و تأثیر آن در احکام مترتب بر جنین در فقه اسلامی و احکام موضوعه، سعید نظری توکلی و ابراهیم جوانمرد فرخانی، فصلنامه فقه پزشکی، شماره ۹–۱۰، ۱۳۹۰–۱۳۹۱ش. مقاله را از اینجا ببینید
درمان ناباروری و تعیین جنسیت جنین در چالش با حکمت و عدالت خداوند، لطف الله دژکام و محمد عباس زاده جهرمی، دوفصلنامه الهیات تطبیقی، شماره ۶، سال ۲، پاییز و زمستان ۱۳۹۰ش. مقاله را از اینجا ببینید
بررسی فقهی نسب کودک پدیدآمده از تلقیح مصنوعی، اعظم نظری، فصلنامه فقه و تاریخ تمدن، شماره ۲۳، ۱۳۸۹ش. مقاله را از اینجا ببینید.
بررسی نسب کودکان ناشی از تلقیح مصنوعی با رویکردی بر نظر امام خمینی، مرضیه جبارزارع و سید محمد موسوی بجنوردی، پژوهش‌نامه متین، شماره ۴۵، ۱۳۸۸ش. مقاله را از اینجا ببینید.
بررسی مسئله لقاح مصنوعی با رویکرد فقهی-حقوقی، فهیمه ملک‌زاده، فصلنامه فقه و حقوق خانواده، شماره ۴۸، ۱۳۸۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
درآمدی بر مبانی حقوقی درمان ناباروری، سعید نظری توکلی، فصلنامه مطالعات اسلامی، شماره ۷۵، ۱۳۸۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
تلقیح مصنوعی از دیدگاه اخلاق و حقوق کیفری، رضا وطن‌خواه، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره۱، ۱۳۸۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
وضعیت حقوقی طفل متولد از لقاح مصنوعی، محمد روشن، فصلنامه خانواده‌پژوهی، شماره ۲، ۱۳۸۴ش. مقاله را از اینجا ببینید
تلقیح مصنوعی از منظر فقه و حقوق، سید جواد حسینی‌خواه، مجله دانش‌پژوهان، شماره ۵، ۱۳۸۳ش. مقاله را از اینجا ببینید
باروری مصنوعی از دیدگاه حقوق اسلام، محمدحسن صادقی مقدم، فصلنامه مدرس علوم انسانی، شماره ۳۷، ۱۳۸۳ش. مقاله را از اینجا ببینید.
آثار حقوقی روش‌های متنوع تلقیح مصنوعی، سید علیرضا موسوی جمالی، مجله گفتمان حقوقی، شماره ۲، ۱۳۸۲ش. دسترسی به مقاله از پایگاه نورمگز
پیامدهای حقوقی باروری مصنوعی، سید علی علوی قزوینی، مجله مجتمع آموزش عالی قم، شماره ۶، ۱۳۷۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
تلقیح مصنوعی، محسن حرم‌پناهی، فصلنامه فقه اهل بیت، شماره ۹، ۱۳۷۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
باروری‌های مصنوعی و حکم فقهی آن، محمد یزدی، فصلنامه فقه اهل بیت، شماره ۵–۶، ۱۳۷۵ش. مقاله را از اینجا ببینید. این مقاله در مجله پزشکی قانونی، سال پنجم، شماره ۱۷ در تاریخ مهر و آبان ۱۳۷۸ نیز منتشر شده است. اینجا را ببینید
آثار حقوقی تلقیح مصنوعی انسان، سید علی علوی قزوینی، مجله نامه مفید، شماره۳، ۱۳۷۴ش. مقاله را از اینجا ببینید

عربی

التلقيح الاصطناعي وتجميد البويضات والحيوانات المنوية في الشريعة الإسلامية والقانون الجزائري، جلود صالح، مجلة الاجتهاد للدراسات القانونية والاقتصادية (الجزائر)، مجلد ۱۱، شماره ۱، ۲۰۲۲م. مقاله را از اینجا ببینید
عملية التلقيح الاصطناعي والإشكالات التي تثيرها في إثبات نسب المولود بين الشريعة الإسلامية وقانون الأسرة الجزائري، جمال غریسی و الهام بن خلیفة، مجلة البحوث والدراسات (الجزائر)، مجلد ۱۹، شماره ۱، ۲۰۲۲م. مقاله را از اینجا ببینید
آثار الاعمال الطبیة علی عملیة التلقیح الاصطناعی بین الفقه الإسلامی و التشریع، لعبانی نهال شریف و شریف هنیة، مجلة جامعة الأمیر عبد القادر للعلوم الإسلامیة (الجزائر)، مجلد ۳۵، شماره ۲، ۲۰۲۱م. مقاله را از اینجا ببینید
التلقيح الصناعي الداخلي من الزوج الميت دماغيًا "دراسة فقهية مقارنة"، زينب حامد سيد مرزوق، مجلة البحوث والقانونية (مصر)، شماره ۳۵، ۲۰۲۰م. مقاله را از اینجا ببینید
التلقیح الصناعی من منظور الفقه الإسلامی: دراسة فقهیة مقارنة، یاسر عبدالحمید جادالله النجار، مجلة کلیة الشریعة و القانون بتفهنا، مجلد ۱۸، شماره ۱، ۲۰۱۶م. مقاله را از اینجا ببینید
حکم الأجنة الفائضة في التلقيح الاصطناعي، ميادة محمد الحسن الحسن، مجلة كلية الدراسات الإسلامية والعربية للبنات بالإسكندرية، مجلد ۲۸، شماره ۱، ۲۰۱۲م. مقاله را از اینجا ببینید
المبادئ الشرعیة و القانونیة و الأخلاقیة آلتی تحکم عملیة التلقیح الإصطناعی، العربی أحمد بلحاج، مجلة القضائیة، شماره ۶، ۱۴۳۴ق. مقاله را از اینجا ببینید
التلقیح الصناعی: دراسة طبیة فقهیة مقارنة، هشام محمد بن عبدالملک آل الشیخ، مجلة مرکز البحوث و الدراسات الإسلامیة، جامعة القاهرة، مجلد ۶، شماره ۱۷، ۱۴۳۱ق.
طرق الإنجاب فی الطب الحدیث و حکمها الشرعی، بکر بن عبدالله ابو زید، مجلة مجمع الفقه الإسلامی، در دوره سوم کنفرانس اسلامی در جده، عربستان سعودی، شماره۳، ج۱، ۱۹۸۷م. مقاله را از اینجا ببینید
أطفال الأنابیب، عبد الله البسام، مجلة مجمع الفقه الإسلامی، جلد ۲، ص ۱۴۱، بی‌تا. مقاله را اینجا ببینید
التلقیح الصناعی و أطفال الأنابیب، محمد علی البار، مجلة مجمع الفقه الإسلامی، جلد ۲، ص ۱۶۹، بی‌تا. مقاله را اینجا ببینید
أطفال الأنابیب، رجب التمیمی، مجلة مجمع الفقه الإسلامی، جلد ۲، ص ۲۰۳، بی‌تا. مقاله را اینجا ببینید
الحکم الإقناعی فی إبطال التلقیح الصناعی و ما یسمی بشتل الجنین، عبد الله بن زید آل محمود، مجلة مجمع الفقه الإسلامی، جلد ۲، ص ۲۰۵، بی‌تا. مقاله را اینجا ببینید

پایان‌نامه‌ها

فارسی

مشکلات اثبات نسب در تولید مثل مصنوعی - مطالعه تطبیقی حقوق عراق و فقه جعفری، جعفر رضا عبد الزهره الجابری، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۴۰۲ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
بررسی حقوق کودکان حاصل از تلقیح مصنوعی شبهه و زنا در فقه و حقوق ایران، رامین سروری عموقین، کارشناسی ارشد، گروه حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهشهر، ۱۴۰۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
احکام و آثار تلقیح مصنوعی و رحم اجاره‌ای در مذاهب پنجگانه اسلامی، کبیر حمد محی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ۱۴۰۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
مسئولیت مدنی ناشی از تحقیقات ژنتیک در ایران با تأکید بر ارث و نفقه کودکان متولد شده ناشی از تلقیح مصنوعی، سید سحر بابایی چگینی، کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی سهروردی، ۱۴۰۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
تحلیل وضعیت و احکام کودک متولد شده از بارورسازی مصنوعی از منظر حقوق ایران و فقه امامیه، زهرا رمضانی، کارشناسی ارشد، موسسه آموزش عالی اشراق، دانشکده علوم انسانی، ۱۴۰۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
بررسی حقوق کودک ناشی از تلقیح مصنوعی از دیدگاه مذاهب خمسه، ایجاد حسین، کارشناسی ارشد، جامعة المصطفی العالمیة - واحد گرگان، ۱۴۰۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
بررسی فقهی و حقوقی نسب و ارث فرزند ناشی از تلقیح مصنوعی و تولد طبیعی، روژین ابراهیم شریفی، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان ایلام، ۱۴۰۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
وضعیت حقوقی اطفال حاصل از تلقیح مصنوعی در فقه و حقوق ایران، امیرحسین فتحی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه شمال، ۱۴۰۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
بررسی وضعیت نسب و ارث در متولدین ناشی از تلقیح مصنوعی، زهرا ابراهیم توندری، کارشناسی ارشد، گروه حقوق، مؤسسه آموزش عالی شاندیز، ۱۴۰۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
احوال شخصیه فرزندان حاصل از تلقیح مصنوعی از دیدگاه فقه اسلامی (با تأکید بر فقه اهل بیت و حنفیه)، سید محمدرضا حسینی، دکتری، مجتمع آموزش عالی فقه، جامعة المصطفی العالمیة، ۱۳۹۹ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
بررسی مبانی فقهی باروری مصنوعی در نظام حقوقی ایران و فقه امامیه، اکرم شاهی تپراقلو، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی اردبیل، ۱۳۹۹ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
دیدگاه فقهای نجف اشراف پیرامون لقاح مصنوعی، جمال التمیمی، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید چمران، ۱۳۹۹ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
بررسی مفهومی و مصداقی ضرورت در باروری‌های مصنوعی، ساجده‌سادات حاجی‌بابائیان امیری، کارشناسی ارشد، دانشگاه قرآن و حدیث پردیس تهران، ۱۳۹۸ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
مشروعیت و انتساب کودکان سه‌والدی (انتقال میتوکندری) از دیدگاه فقه و حقوق، مرضیه ملکی، دکتری، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی، ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
بررسی باروری مصنوعی انسان از منظر حقوق ایران و اسلام، سالار عباسی، کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی آفاق. ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
احکام مولود از لقاح مصنوعی در فقه اهل بیت، سالم الدراجی، کارشناسی ارشد، مدرسه امام کاظم، جامعة المصطفی العالمیة، ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
بررسی فقهی حقوقی ارث کودکان به وجود آمده از روش‌های باروری جدید، یاسمن فلاح‌پور، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه علم و فرهنگ تهران، ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
ارث و نفقه اطفال به وجود آمده از لقاح مصنوعی از منظر حقوق و فقه مذاهب اسلام، پیام امیدیان، کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی طلوع مهر قم، ۱۳۹۶ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
هویت متولدین ناشی از باروری مصنوعی از دیدگاه حقوق ایران و اسناد بین‌المللی، حمیدرضا چناریان نخعی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و الهیات، دانشگاه شهید باهنر کرمان، ۱۳۹۶ش. اطلاعات پایان‌نامه را اینجا ببینید
تحقق و اثبات نسب از نگاه فقه امامیه در مسائل مستحدثه، ساجده العبدالخانی (زرگوش)، کارشناسی ارشد، جامعة المصطفی العالمیة، ۱۳۹۵ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
بررسی حقوق کودک متولد از تلقیح مصنوعی، نازیلا همتی سردرود، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ۱۳۹۳ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
بررسی فقهی و حقوقی نسب، راضیه سعیدی کوه‌شوری، دانشگاه مازندران، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۳ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
شرایط و آثار نسب در باروریهای غیرطبیعی پزشکی در فقه امامیه و حقوق ایران، ملیحه مهرابی نیاسر، کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، ۱۳۹۲ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
بررسی احکام کودکان خارج از رحم از نظر فقهی و حقوقی، حمیده حسنی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، ۱۳۹۲ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
وضعیت حقوقی متولدین ناشی از تلقیح مصنوعی در حقوق و فقه امامیه، محبوبه سلطانی‌نژاد، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و الهیات، دانشگاه شهید باهنر کرمان، ۱۳۹۲ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
بررسی احکام جنین آزمایشگاهی بدون صاحب، انیسه نوراحمدی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یزد، ۱۳۹۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
بررسی تطبیقی احکام جنین خارج از رحم در فقه امامیه و مذاهب اسلامی، زهرا زارع زردینی، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه یزد، ۱۳۹۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
حقوق معنوی کودک متولد شده از باروری مصنوعی در حقوق ایران و اسناد بین‌المللی، ندا نصر، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، ۱۳۹۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
چالش‌های فقهی- حقوقی و پزشکی تلقیح مصنوعی و بررسی اثرات این چالش‌ها بر تصمیم‌گیری زوج نابارور، مریم احمدی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۹۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
ولایت، قیمومت و حضانت کودک آزمایشگاهی، رحمان رحیمی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، ۱۳۹۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
بررسی احکام فقهی-حقوقی درمان‌های پیشرفته کمک باروری، جلیله رضایی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان، ۱۳۹۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
بررسی فقهی و حقوقی نسب، حضانت، ارث و وصیت کودک آزمایشگاهی در فقه امامیه، زهرا استایی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ۱۳۸۹ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
بررسی فقهی حقوقی تلقیح مصنوعی، فاطمه شیخ‌زاده، کارشناسی ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ۱۳۸۹ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
باروری و بارداری مصنوعی و آثار فقهی و حقوقی آن از دیدگاه امامیه، علی‌اکبر آذر، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید چمران، ۱۳۸۹ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
لقاح مصنوعی از دیدگاه حقوق جزا (ایران)، پرویز رضایی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، مرکز پیام نور تهران، ۱۳۸۹ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
بررسی فقهی و حقوقی روش‌های نوین بارداری، پروانه نصرالله‌پور، کارشناسی ارشد، مرکز پیام نور تهران، ۱۳۸۹ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
وضعیت حقوقی اطفال ناشی از تلقیح مصنوعی، خدیجه امین، کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، ۱۳۸۸ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
حقوق اطفال ناشی از تلقیح مصنوعی، فهیمه‌سادات طباطبایی، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات، دانشگاه پیام نور تهران، ۱۳۸۸ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
مشروعیت باروری پزشکی و آثار مترتب بر آن در فقه و حقوق، لیلا موسوی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، ۱۳۸۴ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
تکنیک‌های باروری کمکی (ART) از منظر فقه و حقوق، مریم گدازگر، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، ۱۳۸۴ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
تلقیح مصنوعی انسان، حسن مرادزاده رحمت آبادی، دانشگاه تهران، ۱۳۷۹ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
بررسی تطبیقی احکام پیوند، تشریح و تلقیح در فقه امامیه و حقوق ایران، فاطمه یگانگی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه قم، ۱۳۷۸ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
تلقیح مصنوعی و آثار حقوقی آن، نبی‌الله نعمتی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و معارف اسلامی، دانشگاه امام صادق (ع)، ۱۳۷۷ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید

عربی

حکم الإخصاب الإصطناعی: دراسة مقارنة، سحارة السعید، کلیة الحقوق و العلوم السیاسیة، جامعة محمد خیضر، سکرة، ۲۰۲۰م. پایان‌نامه را از اینجا ببینید. پایان‌نامه دکتری.
مشروعیة التلقیح الإصطناعی فی الشریعة الإسلامیة و القانون المقارن، مغطیط عبدالکریم، کلیة الحقوق و العلوم السیاسیة، جامعة عبدالحمید بن بادیس- مستغانم، ۲۰۱۶م. پایان‌نامه را از اینجا ببینید. پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
أطفال الأنابیب دراسة طبیة فقهیة مقارنة، ریا رحمة الله سلیمان، سودان، جامعة أم درمان الإسلامیة، ۲۰۰۹م. پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
أحکام النوازل فی الإنجاب، محمد بن هائل بن غیلان المدحجی، کلیة الشریعة بالریاض، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، ۱۴۳۰ق. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید. پایان‌نامه دکتری.
الأحکام الشرعیة المتعلقة بالإخصاب خارج الجسم، لبنی محمد جبر شعبان الصفدی، کلیة الشریعة و القانون، جامعة الإسلامیة غزه، ۲۰۰۷م. پایان‌نامه را از اینجا ببینید
الأحکام الفقهیة لنوازل الإنجاب الطبیة، حسین بن یوسف بن محمد العبیدلی، المعهد العالی للقضاء، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، ۱۴۲۵ق. پایان‌نامه را از اینجا ببینید. پایان‌نامه کارشناسی ارشد.

منابع مطالعاتی وابسته