کاربر:Khoshnudi/صفحه تمرین۷

قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام
پرونده:300px-NUR00310J1.jpg
اطلاعات کتاب
نویسنده	علامه حلی (م۷۲۶ق)
موضوع	فقه
سبک	مسئله محور
زبان	عربی
تعداد جلد	۳جلد
ترجمه به دیگر زبان‌ها	فارسی
اطلاعات نشر
ناشر	مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
محل نشر	قم
تاریخ نشر	۱۴۱۳ق
ترجمه فارسی
نام کتاب	ترجمه فارسی قواعد الاحکام
مترجم	محمد بن ابی عبدالله -مشهور- به حاجی (۷۳۲ق)
مشخصات نشر	نسخه خطی مدرسه خیراتخان مشهد

قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام یا قواعد الاحکام تألیف علامه حلی (۷۲۶ق) است که در زمینه بیان مسائل فقهی به رشته تحریر در‌ آمد. مسئله محور بودن، دقت در دسته‌بندی مسائل شرعی، بیان ساده و روان، توجه نمودن به تمام ابواب فقه از جمله خصوصیات این کتاب به شمار می‌آید.

قواعدالاحکام به تقاضای فخر المحققین (۷۷۱ق) فرزند علامۀ حلی نگاشته شد. در پایان کتاب نیز وصیت کامل و مهمی از مؤلف برای فرزندش وجود دارد. این کتاب در زمان حکومت صفویه مبنای قانون ادارۀ کشور بر اساس احکام اسلامی بوده است. شروح و حواشی متعددی توسط علماء و بزرگان بر این کتاب نگاشته شده است. همچنین داشتن یک دوره کامل ترجمه فارسی از جمله خصوصیات این کتاب به شمار می‌رود.

معرفی و جایگاه

قواعدالاحکام کتابی است فقهی، که تمام ابواب فقه از طهارت تا دیات را در خود جای داده است. این کتاب به گفته آقابزرگ تهرانی از باارزش‌ترین کتب فقهی بعد از کتاب شرائع الاسلام اثر محقق حلی (م۶۷۶ق) به شمار می‌رود. علامه حلی این کتاب را در مدت ده سال تألیف کرد و آن را محور تدریس خود در حوزه علمیه بغداد قرار داد. قواعدالاحکام در ادوار مختلف مورد توجه علماء و بزرگان حوزه‌های علمیه بوده است. محقق کرکی این کتاب را در تألیف و نحوه نگارش کتابی بی‌بدیل دانسته است. همچنین به نقل منابع تاریخی، قواعدالاحکام توسط شاه اسماعیل به‌عنوان قانون حل و فصل مسائل حکومتی و دینی در عصر صفویه برگزیده شده است.

کتاب قواعد الاحکام از کتب معتبر و معروف فقهی امامیه است که یک دوره فقه کامل از طهارت تا دیات است.

مولف

مقالهٔ اصلی: علامه حلی و فهرست آثار علامه حلی

ابی منصور‌ حسن بن یوسف بن مطهر معروف به علامه حلی از علماء قرن هشتم قمری به شمار می‌رود که به اذعان بسیاری از علما در معقول و منقول صاحب نظر بوده و آثار علمی متعددی از خود به جای گذاشته است که از جمله آن‌ها می‌توان به المختلف و التذكرة و منتهى المطلب اشاره کرد. در فضل و کمال و رعایت آداب اخلاقی نیز کسی را همتای او ندانسته‌اند.

ساختار و محتوا

قواعد الاحکام مشتمل بر بیست و یک کتاب فقهی است که در سه جلد به رشته تحریر در آمده و دربردارنده ۶۶۰۰ مسئله است.

• جلد اول شامل کتاب‌های: طهارت، صلاة، زکات، صوم، حج؛
• جلد دوم شامل کتاب‌های: متاجر، دین و توابع آن، امانات و توابع آن، غصب و توابع آن، اجاره و توابع آن، وقف و عطایا؛
• جلد سوم شامل کتاب‌های: نکاح، فراق، عتق و توابع آن، اَیمان و توابع آن، صید و ذبائح، فرائض، قضاء، حدود و دیات؛

در پایان کتاب نیز وصیت کامل و مهمی از مؤلف برای فرزندش، فخر المحققین وجود دارد.

شروح‌ و حواشی، ترجمه‌ و نقد

مقالهٔ اصلی: فهرست شروح و حواشی قواعد الاحکام

آقابزرگ تهرانی در کتاب الذریعه، ۳۰ شرح برای کتاب قواعدالاحکام معرفی کرده است که مهمترین از آن‌ها عبارتند از:

• إیضاح القواعد تألیف فخرالمحققین فرزند علامه حلی (م۷۷۱ق)
• شرح قواعد الأحکام تألیف کاشف الغطاء (م ۱۲۲۸ق)
• شرح قواعد الأحکام تألیف شهید ثانی (م۹۱۱ق)
• جامع المقاصد تألیف محقق کرکی (م ۹۴۰ق)
• کشف اللثام تألیف فاضل هندی (م۱۱۳۷ق)

ترجمه

ترجمه فارسی قواعدالاحکام توسط محمد بن ابی عبدالله -مشهور- به حاجی (م۷۳۲ق)، شش سال بعد از رحلت علامه حلی به رشته تحریر در آمد. این کتاب در بردارنده یک دوره کامل ترجمه از کتاب قواعدالاحکام است.

نقد

علی‌بن محمد قاشی (کاشی) حلّی، ملقب به نصیرالدین الأعتراضیه، رساله‌ای فقهی مشتمل بر بیست اعتراض در تعریف طهارت از کتاب قواعدالأحکام علامه حلّی نگاشته است که هم اکنون فقط بخش‌هایی از این رساله در بین کتاب‌های فقهی موجود است.

نسخه‌ها

• نسخه موجود در کتابخانه سید حسین صدر در کاظمیه - عراق: این نسخه توسط محمد بن اسماعیل هرقلی در سال (۷۰۶ق) نگاشته شد. این کتاب را نزد علامه قرائت کرد و مورد تأیید علامه قرار گرفت.
• نسخه موجود در دانشگاه تهران- ایران: این نسخه توسط علی بن محمد نیلی در سال (۷۰۹ق) نگاشته شده است.
• نسخه موجود در کتابخانه مدینة العلم کاظمیه - عراق: این نسخه توسط محمد بن محسن ساروقی در سال (۷۱۳ق) نگاشته شد.
• نسخه موجود در کتابخانه فیضیه قم - ایران: این نسخه توسط محمد بن بنی نصر در سال (۷۱۷ق) نگاشته شد.