مسئولیت حقوقی رسانه‌ها (منابع مطالعاتی)
مسئولیت حقوقی رسانه‌ها مجموعه مسئولیت‌هایی است که رسانه‌های جمعی در قبال مخاطبان، تولیدکنندگان و گروههای مختلف جامعه دارند. نقض حریم خصوصی دیگران، هتک حرمت اشخاص، انتشار محاکمات قضایی، تبلیغات بازرگانی، نقض حقوق پدید‌آورندگان و نقض علایم تجاری از جمله مسائل حقوقی مرتبط با مسئولیت رسانه‌ها است. از سوی دیگر مسئولیت رسانه در حراست از آزادی بیان، رعایت حقوق مخاطب در دستیابی به اطلاعات صحیح، احتراز از تحریف اخبار و نشر اکاذیب، و نقش رسانه در رشد فکری و فرهنگی جوامع از مباحث اساسی نظام حقوقی و فقهی رسانه به شمار می‌رود. مسائلی همچون مسئولیت خبرنگار و مسئولیت تولیدکنندگان هنر و رسانه و افشاگری فسادهای حکومتی نیز از جهاتی زیرمجموعه مسئولیت حقوقی رسانه هستند.
کتاب
- رسانه در آیینه فقه، زهرا احمدی‌افزادی، مشهد، صبای اندیشه، ۱۴۰۱ش. فهرست کتاب
- مسئولیت رسانه در انتشار پدیده مجرمانه، حمیدرضا محمدی، تهران، شهر قصه، ۱۴۰۰ش. فهرست کتاب
- مجموعه گفتارهای فقه رسانه و ارتباطات، علی نهاوندی، مشهد، به نشر وابسته به آستان قدس رضوی، ۱۳۹۸ش. (جلد اول، فصل دوم: محتوای رسانه) فهرست کتاب
- نشر اکاذیب از دیدگاه فقه امامیه و حقوق ایران، فهیمه علائی، ساری، نشر هاوژین، ۱۳۹۴ش. فهرست کتاب
- فقه رسانه، مهدی طائب، قم، تسنیم اندیشه، ۱۳۹۳ش. (فصل دوم: حکم محتوای رسانه) فهرست کتاب
مقاله
فارسی
- فقه رسانه: بایسته‌های فقهی در ساحت خبررسانی، داود حسن‌پور، فصلنامه تحقیقات حقوق قضایی، شماره ۲، پاییز و زمستان ۱۳۹۹ش. مقاله را اینجا ببینید.
- نبایدهای فقهی رسانه با تأکید بر امنیت و قاعده لاضرر، محمدحسن گلی شیردار، صالح منتظری، حامد مایلی،فصلنامه آفاق امنیت، شماره ۵۱، تابستان ۱۴۰۰ش. مقاله را اینجا ببینید.
- تأملی بر مسئولیت ناشی از تبلیغات کذب رسانه‌ای با رویکرد فقهی حقوقی، فاطمه مهدوی، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی و بین‌المللی، شماره ۴۵، زمستان ۱۳۹۹ش. مقاله را اینجا ببینید.
- کنکاشی در رعایت قواعد فقهی در تبلیغات بازرگانی تلویزیونی، مهدی یوسف، دکتر علیرضا سلیمی، دکتر سیدعلیرضا حسینی، فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، شماره ۹۷، بهار ۱۳۹۸ش. مقاله را اینجا ببینید.
- مسئولیت مدنی رسانه‌ها از منظر فقه و حقوق اسلامی، علی‌اکبر محمدزاده، فصلنامه فقه و حقوق معاصر، سال دوم، شماره ۳، پاییز و زمستان ۱۳۹۵ش. مقاله را اینجا ببینید.
- بررسی فقهی حقوقیِ مباهته رسانه‌ای، علی‌مراد حیدری، فصلنامه حقوق اسلامی، سال دوازدهم، شماره ۴۷، زمستان ۱۳۹۴ش. مقاله را اینجا ببینید.
- بازپژوهی امکان و روایی انتشار اکاذیب از دیدگاه فقه امامیه، احسان علی‌اکبری بابوکانی، محمدحسن حائری یزدی، محمدتقی فخلعی، دوفصلنامه دین و ارتباطات، شماره ۴۴، پاییز و زمستان ۱۳۹۲ش. مقاله را اینجا ببیند.
- بررسی نشر اکاذیب در حوزه رسانه‌ها و مطبوعات از منظر فقهی، حسین‌علی سعدی، مهدی بیژنی، دوفصلنامه فقه و حقوق ارتباطات، شماره ۳، پاییز و زمستان ۱۳۹۱ش. مقاله را اینجا ببینید.
عربی
- الطفل ووسائل الإعلام بين المخاطر الناجمة ومنظور الشريعة الإسلامية، عزة إسماعيل عبدالغني علي، (مصر)، دوره ۳، شماره ۲۰، ، ۲۰۱۸م.
- الجريمة الإعلامية في الفقه الإسلامي، على العماري سالم، مجلة بحوث الاتصال (ليبی)، سال ۱، شماره ۱، ۲۰۱۷م.
پایان‌نامه
فارسی
- بررسی فقهی و حقوقی تحصیل، پردازش و انتشار خبر، حسن ملکپور، کارشناسی ارشد، مرکز پیام نور تهران جنوب، دانشگاه پیام نور استان تهران، ۱۴۰۱ش.
- بررسی تطبیقی بزه‌های افتراء توهین و نشر اکاذیب در نظام کیفری ایران و فقه امامیه، علی‌اصغر فراتی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان، ۱۴۰۰ش.
- مطالعه تطبیقی جرم توهین، افترا، نشر اکاذیب در قانون مجازات اسلامی فقه امامیه و فرانسه، مهسا مقدسی، کارشناسی ارشد، گروه حقوق مؤسسه آموزش عالی رضویه، ۱۳۹۹ش.
- مسئولیت مدنی رسانه‌های همگانی در فقه امامیه و حقوق افغانستان، احمد عاقلی، مؤسسه آموزش عالی علوم انسانی، جامعه المصطفی العالمیه، کارشناسی ارشد، ۱۳۹۷ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- مسئولیت مدنی ناشی از تبلیغات دروغ در فقه و حقوق، سحر یوسفی گلوردی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهشهر، ۱۳۹۶ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- توهین، شایعه پراکنی، مزاحمت و نشر اکاذیب در فضای مجازی از نظر فقه و حقوق (موضوعه)، زینب حقایقی رودی، کارشناسی ارشد، مرکز پیام نور مشهد، دانشگاه پیام نور استان خراسان رضوی، ۱۳۹۶ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- مسئولیت رسانه‌های همگانی در فقه و حقوق موضوعه، احمد شهیدی‌خواه، کارشناسی ارشد، دانشگاه قرآن و حدیث، ۱۳۹۴ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- افتراء و نشر اکاذیب از منظر فقه امامیه و حقوق موضوعه، فاطمه کرمان، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی، ۱۳۹۴ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- بررسی فقهی و حقوقی احکام خبررسانی، فاطمه ولی‌پور، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، مجتمع دانشگاهی ولیعصر (عج)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ۱۳۹۲ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- بررسی تطبیقی جرایم افترا و نشر اکاذیب در فقه جزایی و حقوق موضوعه، سمیرا سعیدی، دانشکده علوم انسانی، مرکز پیام نور تهران، کارشناسی ارشد، ۱۳۹۰ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- مبانی فقهی مسئولیت در فعالیتهای مطبوعاتی و رسانه‌ای، عطیه مقدم‌فر، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، ۱۳۸۹ش.
عربی
- الإعلام الاجتماعي: ضوابطه وأحكامه في الشريعة الإسلامية، نصيب خضر الحاج سعيد عمر، کارشناسی ارشد، كلية الدراسات العليا، الجامعة الاردنية، ۲۰۱۷م.
- الجرائم الإعلامية العامة في الفقه الإسلامي: دراسة تأصيلية تطبيقية، محمد بن عبدالعزيز بن صالح المحمود، كلية الشريعة والدراسات الإسلامية، جامعة القصيم، عربستان، ۲۰۱۷م/ ۱۴۳۸ق.
- الجريمة الإعلامية في الفقه الإسلامي، إيمان محمد سلامة بركة، کرشناسی ارشد، كلية الشريعة والقانون الجامعة الإسلامية (غزة)، فلسطين، ۲۰۰۸م / ۱۴۲۹ق.