قرارداد اختیار معامله (منابع مطالعاتی)
اختیار معامله نوعی ابزار مشتقه معاملاتی است که طی آن اختیار خرید یا فروش یک کالا با کمیّت و کیفیت معین در تاریخ و قیمت مشخص به خریدار اعطا می‌شود. طرف دیگر معامله متعهد می شود که در زمان تمایل خریدار ،مفاد قرارداد را اجرا کند. پس از پیدایش بازارهای معاملاتی بورس و سهام، به دلیل کم‌کار آمدی و وجود نقاط ضعف معاملات عادی سهام، برخی ابزارهای مشتقه معالاتی از جمله قرارداد اختیار معامله یا option ایجاد شد.
مراجع در این موضوع فتوایی ارائه نداده‌اند اما محققان و پژوهشگران فقهی حوزه اقتصاد به بررسی این موضوع پرداخته و این نوع معاملات را صحیح می دانند. در این صفحه کتاب‌ها، مقالات و پایان‌نامه‌هایی جمع‌آوری شده که از منظر فقه معاصر به بررسی اختیار معامله پرداخته‌اند.
کتاب‌ها
فارسی
- فقه بورس و اوراق بهادار: مشروعیت سازمان بورس به عنوان شخص حقوقی قراردادهای آتی - قراردادهای اختیار معامله تقریرات درس آیت‌الله علی عندلیبی، مقرر علی ظهیری، قم، مؤسسه انتشارات حوزه‌های علمیه، ۱۴۰۰ش. صفحات ابتدایی را از اینجا ببینید
- فقه مسائل نوپدید: قرارداد آتی و اختیار معامله، مرتضی ترابی، قم، انتشارات توحید قم، ۱۳۹۸ش. صفحات ابتدایی را از اینجا ببینید
- واکاوی قرارداد اختیار معامله با تکیه بر معاملات بورسی نفت و گاز، المیرا رودگر، تهران، سروش برتر ، ۱۳۹۷ش. صفحات ابتدایی را از اینجا ببینید
- ابزار مشتقه اختیار معامله در بورس ایران دیدگاه‌های فقهی و راه‌های تصحیح آن، هوشنگ مومنی وصالیان و ندا رنج‌اندیش و عباس پاکاری، تهران، انتشارات صالحیان، ۱۳۹۷ش. صفحات ابتدایی را از اینجا ببینید
- مطالعه‌ی تطبیقی قراردادهای آتی، اختیار معامله و ابزارهای مشتقه در فقه و حقوق، مژگان نوع‌پرور، تهران، انتشارات مخدومی، ۱۳۹۶ش. صفحات ابتدایی را از اینجا ببینید
- بازار مشتقه ارز: قراردادهای ارزی: آتی، سلف، اختیار معامله و سواپ (معاوضه)، احمد یزدان‌پناه، تهران، نگاه دانش، ۱۳۹۵ش. صفحات ابتدایی را از اینجا ببینید
- مروری بر مشتقات و بازارهای آتی، داریوش رفیعی، تهران، انتشارات ترمه، ۱۳۹۳ش. صفحات ابتدایی را از اینجا ببینید
- قرارداد اختیار معامله (بررسی حقوقی و فقهی)، جواد حسین زاده، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۹۱ش. صفحات ابتدایی را از اینجا ببینید
- برگ اختیار معامله (مفاهیم و کاربرد‌ها)، میثم دعائی و حسین مالکی، مشهد، آهنگ قلم، ۱۳۸۹ش. صفحات ابتدایی را از اینجا ببینید
- ابزارهای مشتقه: بررسی فقهی و اقتصادی، غلامعلی معصومی‌نیا، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۸۷ش. صفحات ابتدایی را از اینجا ببینید
- اوراق اختیار معامله (option) آپشن، محمد ف‍طان‍ت و ابراهیم آقاپور، موسسه تحقیقات پولی و بانکی، ۱۳۸۲ش.
عربی
- عقود خيارات الأسهم؛ في الاسواق المالية؛ في ميزان الفقه الإسلامي؛ دراسة فقهية مقارنة، مصطفى عبد الغفار، مصر، دار أصول للنشر والتوزيع، ۲۰۲۰م.
- أساسيات عقود المشتقات (العقود الآجلة و المستقبلية و عقود الخيار و المبادلة)، منير ابراهيم هندي، مصر، اسکندریه، المكتب العربي الحديث، ۲۰۱۶م.
- عقود المشتقات المالية، هاشم السعدنی خلیفة بدوی، مصر، اسکندریه، دار الفکر الجامعی، ۲۰۱۳م. از اینجا ببینید
سایر زبان‌ها
- کیپیتل مارکیت اور اسلام، سید عباس موسویان، مترجم سید احتشام رضا نقوی، اردو، قم، انتشارات مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی (ص)، ۱۳۹۷ش. صفحات ابتدایی را از اینجا ببینید
مقاله‌ها
فارسی
- تبیین مبانی و ماهیت قرارداد اختیار معامله در خلال تناقضات و تعارضات حقوقی فقهی و قانونی (با تاکید بر معاملات آثار صنایع دستی)، فاطمه علی بخشی و وحید قاسمی عهد و ابراهیم عبدی پور فرد، مطالعات هنر اسلامی، ش۴۲، ۱۴۰۰ش. از اینجا ببینید
- قرارداد اختیار معامله در حقوق ایران و فقه امامیه، مصطفی یوسف زاده گندوانی و جواد نیک نژاد و بهنام قنبرپور، فصلنامه تحقیقات حقوقی آزاد، شماره ۴۹، ۱۳۹۹ش. از اینجا ببینید
- بررسی ماهیت اقتصادی اختیار مانع و تحلیل فقهی آن، عبدالمحمد کاشیان و ایمان احمدزاده، فصلنامه اقتصاد بانکداری اسلامی، شماره ۳۳، ۱۳۹۹ش. از اینجا ببینید
- تحلیل حقوقی کارکرد و نقش اتاق پایاپای در معاملات مشتقه مالی، جواد حسین زاده و دانا معبدی، فصلنامه مطالعات حقوقی، شماره ۲، ۱۳۹۸ش. از اینجا ببینید
- بیع العینه: بررسی فقهی و کاربرد آن در اختیار معامله تبعی و اوراق تورق، علی معصومی نیا، فصلنامه معرفت اقتصاد اسلامی، شماره ۲، ۱۳۹۸ش. از اینجا ببینید
- بررسی رابطه اختیار معامله (خرید) بازده مورد انتظار و تعدیلات ساختار سرمایه در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، عبدالحسین طالبی نجف آبادی و نرجس کمالی کرمانی و زهرا فرهادی و ساناز یاوری، پژوهش در حسابداری و علوم اقتصادی، شماره ۵، ۱۳۹۷ش. از اینجا ببینید
- قرارداد اختیار معامله از منظر فقه اسلامی، علی حق‌شناس و محمد‌حسین عبدالرحیمیان و حمیده رامتین، فصلنامه اقتصاد بانکداری اسلامی، شماره ۲۳، ۱۳۹۷ش. از اینجا ببینید
- مقایسه جوانب و ابعاد حقوقی قرارداد اختیار معامله با انواع ابزارهای مشتقه مالی، الهام شراعی ، اولین همایش بزرگ مطالعات و پژوهش های علمی علوم انسانی، ۱۳۹۷ش. از اینجا ببینید
- چارچوب قرارداد آتی و اختیار معامله سبد سهام با کارکردهای قرارداد آتی و اختیار معامله شخص، سید عباس موسویان و رضا نجارزاده و مهران محمدی و علی صالح آبادی، تحقیقات مالی اسلامی، شماره ۲، ۱۳۹۵ش. از اینجا ببینید
- تحلیل و بررسی قرارداد اختیار معامله و قیمت گذاری اوراق اختیار معامله در محصولات کشاورزی، هادی تعمیدی و حمید محمدی و داوود سیفی قره‌یتاق و وحید دهباشی، اقتصاد و توسعه کشاورزی، شماره ۱، ۱۳۹۴ش. از اینجا ببینید
- مقایسه قرارداد اختیار معامله با قمار در حقوق ایران و انگلیس، جواد حسین زاده و فرنوش موسی زاده، پژوهش های حقوق تطبیقی، شماره ۴، ۱۳۹۲ش. از اینجا ببینید
- ساختار و چالش های حقوقی قرارداد اختیار معامله، معصومه کشتکاری، حمیدرضا علومی یزدی، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، شماره ۸، ۱۳۹۲ش. از اینجا ببینید
- گذری بر دستورالعمل معاملات قراردادهای اختیار معامله سهام، سودابه عینعلی، بورس، شماره ۱۰۰، ۱۳۹۲ش. از اینجا ببینید
- اوراق اختیار معامله در بورس و نظر فقه امامیه، زهرا علویان خلیل آباد و مصطفی رجائی پور، فقه و تاریخ تمدن ملل اسلامی، ۱۳۹۰ش. از اینجا ببینید
- قرارداد اختیار معامله در فقه، علیرضا امینی و علیرضا سلیمی، مبانی فقهی حقوق اسلامی، پژوهشنامه فقه و حقوق اسلامی، شماره ۱، ۱۳۹۰ش. از اینجا ببینید
- تبیین ابعاد فقهی، حقوقی و نظارتی قرارداد اختیار معامله در بازار مالی ایران، رضا راعی، سجاد سیاح، غلامرضا مصباحی مقدم، تحقیقات مالی، شماره ۲، ۱۳۹۰ش. از اینجا ببینید
- تحلیل فقهی - اقتصادی اختیار فروش گواهی سپرده سرمایه گذاری به عنوان یکی از مشتقات پوشش ریسک نقدینگی در بانکداری اسلامی، سید عباس موسویان و محمد صفری، دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران، شماره ۱۸، ۱۳۹۱ش. از اینجا ببینید
- بررسی فقهی قرارداد اختیار معامله، علی معصومی نیا و سید اکبر سیدی نیا، اقتصاد اسلامی، شماره ۴۰، ۱۳۸۹ش. از اینجا ببینید
- قراردادهای آتی ها و اختیار معامله ارزی از دیدگاه فقهی و اقتصادی، احمد شعبانی و احمد بهاروندی، دوفصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، شماره ۱، ۱۳۸۹ش. از اینجا ببینید
- اوصاف قرارداد اختیار معامله، جواد حسین زاده، حقوق اسلامی، شماره ۲۲، ۱۳۸۸ش. از اینجا ببینید
- جزییات بررسی فقهی معاملات آتی و اختیار، انسیه موسویان، ماهنامه بورس کالا، شماره ۲۶، ۱۳۸۸ش. از اینجا ببینید
- تبیین قرارداد اختیار معامله، جواد حسین زاده، حقوق اسلامی، شماره ۱۹، ۱۳۸۷ش. از اینجا ببینید
- وضعیت فقهی و حقوقی قرارداد اختیار معامله، جواد حسین زاده و عبدالحسین شیروی، اقتصاد اسلامی، شماره ۲۷، ۱۳۸۶ش. از اینجا ببینید
- بررسی حقوقی اوراق اختیار معامله در بازار بورس اوراق بهادار، راضیه عبدالصمدی و محمد تقی رفیعی، اندیشه های حقوقی، شماره ۱۰، ۱۳۸۵ش. از اینجا ببینید
- اوراق اختیار معامله در منظر فقه امامیه، مجید رضایی، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق، شماره ۲۵، ۱۳۸۴ش. از اینجا ببینید
- ن‍گ‍اه‍ی به اختیار معامله در بورس، روح ال‍ل‍ه ح‍س‍ی‍ن‍ی مقدم، ج‍ه‍ان اقتصاد، ۱۳۸۴ش.
- حق اختیار فسخ معامله، علی اکبر ایزدی فرد، فقه و مبانی حقوق، شماره ۳، ۱۳۸۴ش. از اینجا ببینید
- امکان سنجی بهکارگیری اختیار معامله در بازار سرمایه ایران، محمود یحیی زاده و محمد حسن نژاد، چشم انداز مدیریت، شماره ۱۷، ۱۳۸۴ش.
- عقد اختیار، محمد مؤمن قمی، مجله فقه اهل بیت، شماره ۳۳، ۱۳۸۲ش. از اینجا ببینید
- اوراق اختیار معامله و قراردادهای آتی، جواد عین آبادی، تدبیر، شماره ۱۱۱، ۱۳۸۰ش.
- امکان سنجی طراحی اوراق حق اختیار معامله و اوراق مشارکت قابل تبدیل به دارایی مالی و واقعی، غلامرضا اسلامی بیدگلی و حسن سرافراز اردکانی، ح‍س‍ابدار، شماره ۱۲۵، ۱۳۷۶م. از اینجا ببینید
عربی
- عقود خیارات الأسهم فی الأسواق المالیة: دراسة فقهیة مقارنة، مصطفى عبدالغفار عباس خلیفة، حولية کلية الدراسات الإسلامية والعربية للبنات بالإسکندرية، شماره ۳۵، جلد ۱، ۲۰۱۹م. از اینجا ببینید
- حكم عقود الخيارات : نظر منهجي لبناء الحكم الشرعي، محمد قراط، کویت، مجلة الفرقان، شماره ۸۰، ۲۰۱۷م.
- أسباب النزاعات الفقهية في عقود حق الخيار من حيث اللزوم، مبروك الضلاعين حسني و عبدالله علي الصيفي، فلسطین، مجلة الجامعة الاسلامیة للدراسات الشرعیه و القانونیة، ۲۰۱۷ش. از اینجا ببینید
- حكم عقود الخيارات : نظر منهجي لبناء الحكم الشرعي، محمد قراط، سوریه، مجلة الإقتصاد الإسلامي العالمية , شماره ۴۱، ۲۰۱۷م.
- عقود الخيارات في سوق الكويت للأوراق المالية : دراسة فقهية تطبيقية، فهد سعد الدبيس الرشيدي، مجلة الشريعة و الدراسات الإسلامية، جامعة الكويت، شماره ۹۲، جلد ۲۸، ۲۰۱۳م.
- الاستفادة من عقود الخيارات المالية في الصناعة المالية الإسلامية، عبدالكريم أحمد موسى قندوز، مجلة الأبحاث الإقتصادية، شماره ۶، ۲۰۱۲م.
- الاختيارات في أسواق الأوراق المالية : نظرة شرعية، القصار عبدالعزيز خليفة، مجلة الشريعة و الدراسات الإسلامية، شماره ۵۳، جلد ۱۸، ۲۰۰۳م.
سایر زبان‌ها
- گزینه های مالی در قراردادهای اسلامی: ابزارهای بالقوه برای مدیریت ریسک، Financial Options in Islamic Contracts: Potential Tools for Risk Management MOHAMMED OBAIDULLAH، India ، Bhubaneswar، Islamic Econ، Vol 11، 1999 A.D. link
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- آسیب شناسی بازار مشتقات کالایی با تاکید بر قرارداد های اختیار معامله و آتی و ارایه راهکار ها جهت ارتقاء آن، کارشناسی ارشد، محمد مرادپور، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق (ع)، ۱۳۹۷ش. از اینجا ببینید
- ماهیت حقوقی قرارداد اختیار معامله با توجه به اقتضائات بازار سرمایه، مهدی احمدی، کارشناسی ارشد، دانشکده ثبت و مدیریت قضایی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، ۱۳۹۷ش. از اینجا ببینید
- امکان‌سنجی راه‌اندازی قراردادهای آتی و اختیار معامله شاخص در بورس اوراق بهادار تهران و بررسی پیامدهای اقتصادی آن، مهران محمدی، دکتری، دانشکده علوم اقتصادی، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۹۶ش. از اینجا ببینید
- بررسی نقش قرارداد اختیار معامله در تامین مالی اسلامی (با تاکید بر بازار سرمایه ایران)، فاطمه قاسمی، دكتری، دانشکده تحصیلات تکمیلی، دانشگاه پيام نور مرکز تهران، ۱۳۹۴ش. از اینجا ببینید
- بررسی فقهی و حقوقی قرارداد اختیار معامله و مقایسه آن با قرارداد آتی، امیر فدای دین، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، ۱۳۹۳ش. از اینجا ببینید
- قرارداد اختیار معامله، فاطمه مرادی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه، ۱۳۹۳ش.
- بررسی فقهی حقوقی ابزار مشتقه ترکیبی؛ اختیار معامله سوآپ نرخ ارز، آتی سوآپ نرخ ارز و سوآپ ارز غیرهمسان، محدثه زاهری، کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید مطهری، ۱۳۹۲ش. از اینجا ببینید
- بررسی تطبیقی چالش‌های فقهی موجود در بازار آتی و اختیارات بر اساس آراء اندیشمندان اهل تشیع و تسنن، فاطمه محسنی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، ۱۳۹۲ش. از اینجا ببینید
- ارکان و آثار قرارداد اختیار معامله، فرهاد هاشمی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق، ۱۳۹۲ش.
- بررسی مبانی فقهی قرارداد اختیار معامله، ساجده اسلامی مهدی آباد، کارشناسی ارشد،دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یزد، ۱۳۹۱ش. از اینجا ببینید
- تبیین چهارچوب فقهی و نظارتی اوراق اختیار معامله در بازار مالی ایران، سجاد سیاح، دکتری، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش. از اینجا ببینید
- بررسی حقوقی قراردادهای اختیار معامله در بازار سرمایه ایران، معصومه کشتکاری، کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی، ۱۳۹۱ش.
- بررسی فقهی بازار بورس با تأکید بر ابزارهای مشتقه، غلامعلی معصومی نیا، کارشناسی ارشد، مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی معاونت پژوهش حوزه‌های علمیه، ۱۳۹۰ش.
- تفکیک ثابت و متغیر در احکام معاملات؛ مطالعه موردی: قرارداد آتی ها و اختیار معامله در بازار سرمایه، سید مهدی پاکذات، کارشناسی ارشد، دانشکده امور اقتصادی ، دانشگاه امام صادق (ع)، ۱۳۸۹ش. از اینجا ببینید
- بررسی روشهای پوشش ریسک داراییهای ارزی بانکها از منظر فقه امامیه و قانون بانکداری بدون ربا، احمد بهاروند، کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق (ع)، .ش۱۳۸۸
- تبین حقوقی و فقهی ماهیت و ویژگی‌های قراردادهای اختیار معامله، جواد حسین زاده، دکتری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۸۷ش. از اینجا ببینید
- تحلیل فقهی اقتصادی مشتقات با ت‍‌کید بر قرارداد آتی‌ها و قرارداد اختیارات، محمد حسينی، دکتری، دانشگاه امام صادق (ع)، .ش۱۳۸۶
- مساله غرر در معاملات اختیارات بر روی سهام(stock option)، اسماعیل رستم‌زاده گنجی، کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق (ع)، .ش۱۳۸۶
- قراردادهای اختیار معامله سهام و مقایسه آن با قواعد عمومی قراردادها در حقوق ایران و فقه اسلامی، پرویز شیری‌زاده، دانشگاه امام صادق (ع)، ۱۳۸۴ش.
- امکان‌سنجی طراحی اختیار معامله (Option) در بازار سرمایه ایران، ابراهیم آقاپور، کارشناسی ارشد، معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق (ع)، ۱۳۷۶ش. از اینجا ببینید
- بررسی مبانی فقهی قرارداد اختیار معامله، محمد جواد قائمی، پایان‌نامه حوزوی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، بیتا.
- بررسی مبانی فقهی قرارداد اختیار معامله، عباس نیکزاد، پایان‌نامه حوزوی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، بیتا.
عربی
- التكييف الفقهي لعقود الاختيارات والمستقبليات في الأسواق المعاصرة، جمال محمد آدم، دکتری، مصر، جامعة سوهاج، كلية الآداب الدراسات الإسلامية، ۲۰۲۱م. از اینجا ببینید
- عقود الخيارات من منظور الاقتصاد الإسلامي، محمود فهد أحمد العموري، دکتری، اردن، جامعة اليرموك، ۲۰۰۸م.
سایر منابع
- عقود الخيارات المالية المعاصرة بين المجيزين والمانعين، محمود فهد مهيدات، یادداشت اینترنتی، ۲۰۱۰م. از اینجا ببینید
- قراردادهای آتی و آپشن (اختیار معامله)، مصاحبه با عباس موسویان، گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی بازار سرمایه(سنا)، ۱۳۸۸ش. از اینجا ببینید
- اوراق اختیار معامله و قراردادهای آتی، جواد عین‌آبادی، منبع الکترونیکی، مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، بیتا.