تبدیل وقف (منابع مطالعاتی)

نسخهٔ تاریخ ‏۲۸ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۰۴ توسط Khorasani (بحث | مشارکت‌ها) (←‏عربی: اصلاح ارقام)

تبدیل وقف در فقه سنتی جز در مواردی ویژه جایز دانسته نمی‌شد؛ ولی با گذر زمان و پدید آمدن مسائلی چون بی‌استفاده شدن، تخریب و یا قلیل‌الفایده شدن مجرای اصلی مال موقوفه، این پرسش به وجود آمده است که آیا مبانی فقهی به لحاظ نظری اجازه می‌دهند تا موقفه به چیزی پرمنفعت‌تر (تبدیل به احسن) تبدیل شود و یا اساساً با فروش و استفاده از پول آن اهداف اصلی واقف را برآورده کرد؟ چنین مسائلی زمینه‌ساز پژوهش‌هایی ذیل موضوع «تبدیل وقف» یا «استبدال موقوفه» شده است.

آخرین ویرایش: ۱۴۰۳/۵/۷

همه منابع مطالعاتی

کتاب

فارسی

  1. حکم خرید و فروش و تبدیل وقف: پیشینه، فروش، تبدیل، مساجد و اموال آنها، حسن شامی، تهران، مناره، ۱۴۰۰ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
  2. فروش و تبدیل اموال موقوفه، محمد امامی، حسین نورالدینی، محمد ثامنی، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی، ‏‫۱۳۹۹ش.‬ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  3. بررسی مبانی فقهی و حقوقی فروش موقوفات انتفاعی و منفعتی، سیدسعید تقوی، قم، حرم، ‏‫۱۳۹۸ش.‬
  4. بررسی فقهی و حقوقی تغییر و تبدیل کاربری موقوفات، سیدمحسن صالح، تهران، سازمان اوقاف و امور خیریه، سازمان چاپ و انتشارات، ‏‫۱۳۹۳ش.‬ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  5. خرید و فروش وقف از دیدگاه فقهاء شیعه، سکینه حدادی، قم، گنج عرفان‏‫، ۱۳۹۱.‬ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  6. ب‍ررس‍ی ب‍ی‍ع وق‍ف از دی‍دگ‍اه ف‍ق‍ه و ح‍ق‍وق (همراه با دیدگاه شیخ انصاری)، ف‍ه‍ی‍م‍ه م‍ل‍ک‌زاده، ت‍ه‍ران، دب‍ی‍زش، ۱۳۸۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

عربی

  1. استبدال الوقف فی الفقه الإسلامی (دراسة فقهیة مقاصدیة)، عباس بالمنقع، الجزایر، سامی للنشر و الطباعة و التوزیع، ۲۰۱۹ م. (این کتاب بر اساس پایان‌نامه ارشد نویسنده نوشته شده است.) کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  2. أحکام استبدال الوقف فی النظامین المصری والسعودی، رضا محمد عیسی، ریاض، مکتبة قانون و القتصاد، ۲۰۱۴ م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  3. استبدال الوقف: روئیة شرعیة اقتصادیة قانونیة، ابراهیم عبداللطیف عبیدی، دبی، دائرة الشؤون الاسلامیه و العمل الخیری، ۲۰۰۹م / ۱۴۳۰ ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

مقاله

فارسی

  1. امکان وقف مالیت در پرتو تحلیلی نو از عقد وقف‏، سید محمدحسن ملائکه‌پور شوشتری، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره ۵۱، شماره ۳، مهر ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  2. بررسی عوامل و حکم تبدیل وضعیت موقوفه و اداره آن در فقه و حقوق موضوعه ایران، محمدمهدی مقدادی، زهره فهیمی، دوفصلنامه مطالعات حقوق معاصر، شماره ۱۹، پاییز و زمستان ۱۳۹۸ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  3. جستاری بر بیع عین موقوفه با نگاهی بر قلیل‌الفایده شدن آن، جمشید مهرآسا، محمد روحانی مقدم، فصلنامه تحقیقات حقوقی تطبیقی ایران و بین الملل، شماره ۴۵، پاییز ۱۳۹۸ش.
  4. بررسی فقهی حقوقی تبدیلِ موقوفات به احسن، هادی نورالدینی، ابوالفضل علیشاهی قلعه‌جوقی، فصلنامه اصول فقه، دوره ۵۰، شماره ۴، شماره پیاپی ۱۱۵، اسفند ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  5. بررسی فقهی حقوقی تبدیل به غیر اوقاف عامه با تاکید بر مساجد، مرتضی فیاض، فصلنامه پژوهشنامه حقوق خصوصی، شماره ۷، بهار و تابستان ۱۳۹۶ش.
  6. بررسی عوامل و حکم تبدیل وضعیت موقوفه و اداره آن در فقه و حقوق موضوعه ایران، محمدمهدی مقدادی، زهره فهیمی، دوفصلنامه مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، دوره ۱۰، شماره ۱۹، مهر ۱۳۹۸. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  7. اقتضای ماهیت وقف بر جایز نبودن تغییر و تبدیل آن، سید تقی واردی، فصلنامه فقه، سال بیست و چهارم، شماره ۳ (پیاپی ۹۱)، پاییز ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  8. امکان فروش و تبدیل موقوفات در حقوق ایران، لیلا امامی مهر، فصلنامه مطالعات حقوق، شماره ۱۷، زمستان ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  9. فروش موقوفه در فقه امامیه و حقوق ایران (بخش اول)، نادر پورارشد، فصلنامه وقف میراث جاویدان، شماره ۵۹، پاییز ۱۳۸۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  10. فروش موقوفه در فقه امامیه و حقوق ایران (بخش دوم)، نادر پورارشد، فصلنامه وقف میراث جاویدان، شماره ۶۰، زمستان ۱۳۸۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  11. لزوم انطباق موارد جواز بیع عین موقوفه در قانون مدنی ایران با فقه اسلامی، حمید ابهری علی‌آباد، عبدالله رضائیان، فصلنامه مقالات و بررسی‌ها، شماره ۹۰، تابستان ۱۳۸۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  12. تحولات قانونگذاری در بیع وقف و مبانی آن، سیدمهدی انجوی نژاد، محمد امامی، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره ۸، شماره ۳ (پیاپی ۳۴)، پاییز ۱۳۸۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

عربی

  1. استبدال الأوقاف: الحکم الشرعی والأبعاد التنمویة، خضیر باعلی وسعید، رفیس باحمد، مجلة آفاق علمیة، دوره ۱۳، شماره ۵، ۲۰۲۱م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  2. الإبدال والاستبدال فی الوقف، محمد یحیی سید، مجلة رماح للبحوث والدراسات (اردن)، شماره ۵۵، ۲۰۲۱م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  3. استبدال الوقف: دراسة فقهیة مقارنة بقانون الوقف الاتحادی، سعدیة حسین عثمان، مجلة الشریعة والدراسات الإسلامیة (کویت)، دوره۳۶، شماره۱۲۵، ۲۰۲۱م/ ۱۴۴۲ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  4. بيع الوقف واستبداله من منظور الفقه الإسلامي وما عليه قانون أوقاف الشارقة: قانون رقم ۸/۲۰۱۸، زينب أحمد المازمي، محمد سليمان النور، مجلة جامعة الشارقة للعلوم الشرعية والدراسات الإسلامية (امارات)، دوره ۱۸، شماره ۱، ۲۰۲۱م / ۱۴۴۳ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  5. استبدال الوقف بین الشریعة وقانون الوقف الکویتی، خالد مشعل العتیبی، مجلة الزهراء، دوره ۲۹، شماره ۲۹، ۲۰۱۹م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  6. الإبدال والإستبدال فی الموقف، محمد جمال مصری، مجلة منار الإسلام (امارات)، سال ۴۳، شماره ۵۱۰، ۲۰۱۷م / ۱۴۳۸ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  7. استبدال الوقف للمصلحة وأثره في استثمار الوقف وتطبيقاته القضائية، مشعل بن عواض بن فتيق السلمي، أبحاث (یمن)، شماره ۲۲، ۲۰۲۱م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  8. حکم بیع الوقف: التالف فی المذاهب، آلاء عبدالرحمن نعمان، مجلة جامعة تکریت للعلوم الإنسانیة (عراق)، دوره۲۲، شماره۱۰، ۲۰۱۵م.
  9. استبدال ممتلکات الاوقاف، (دراسة مقارنة) الدکتور تیسیر أبو خشریف، مجلة جامعة دمشق للعلوم الاقتصادیة والقانونیة (عراق)، دوره ۳۰، شماره دوم، ۲۰۱۴م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  10. استبدال الوقف بین المنع والجواز الحصة العشریة انموذجا دراسة مقارنة بین الفقه الاسلامی والقانون العراقی، محمد رافع یونس محمد، الرافدین للحقوق (عراق)، سال ۱۷، شماره ۵۴، ۲۰۱۲م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  11. استبدال الوقف الزراعي المعطل بالوقف التعليمي الصحي، إبراهيم عبداللطيف العبيدي، أوقاف (کویت)، سال ۱۲، شماره ۲۳، ۲۰۱۲م / ۱۴۳۳ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  12. استبدال الوقف الذی لم تتعطل منافعه بوقف خیر منه فی الفقه الإسلامی ونظام المرافعات السعودی، جامعة الملک عبدالعزیز: الاقتصاد الإسلامی (عربستان)، دوره ۲۴، شماره۱، ۲۰۱۱م/۱۴۳۲ق. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  13. استبدال الوقف فی الفقه الإسلامی والقوانین المعاصرة، محمد عثمان شبیر، حسن یشو، مجلة کلیة الشریعة و الدراسات الاسلامیة (قطر)، شماره ۲۷، ۲۰۰۹م /۱۴۳۰ ق. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  14. حکم استبدال الاوقاف فی المذاهب الفقهیة، محمد المهدی، مجلة الشریعة والدراسات الإسلامیة (کویت)، دوره ۲۴، شماره ۷۷، ۲۰۰۹م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  15. نقل الوقف و استبداله، عبدالله بن محمد بن أحمد السماعیل، مجلة الحکمة (عربستان)، شماره ۳۶، ۲۰۰۸م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  16. استبدال الوقف الذي لم تتعطل منافعه بوقف خير منه في الفقه الإسلامي ونظام المرافعات السعودي، عبدالرحمن بن نافع بن نفاع السلمي، مجلة كلية الآداب (مصر)، شماره ۱۲، ۲۰۰۸م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  17. حكم استبدال الأوقاف: على مذهب الامام ابو حنيفة والامام احمد بن حنبل رحمهم الله تعالى وما وقع فيها من الاتفاق والاختلاف، أبو بكر بن محمد بن عمر الملا، عبدالإله بن محمد بن احمد الملا (محقق)، مجلة الدراسات العربية (مصر)، دوره ۲، شماره ۱۰، ۲۰۰۴م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  18. الاستبدال واغتصاب الأوقاف دراسة وثائقیة، جمال إبراهیم الخولی، مجلة المکتبات والمعلومات العربیة (عربستان)، س ۲۱، ع ۴، ۲۰۰۱م / ۱۴۲۲ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  19. الوقف وحکم بیعه واستبداله، فهد بن محمد الداود، المؤتمر الأوقاف فی مملکة العربیة السعودیة، جامعة ام القری، ۱۴۲۲ق. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
  20. مشکلة الأوقاف: استبدال الموقوف وبیعه، محمد أحمد أبو زهرة، مجلة القانون والاقتصاد (مصر)، مج ۶, ع ۳، ۱۹۳۶م / ۱۳۵۵ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

پایان‌نامه

فارسی

  1. تبیین مجوزهای فروش و تبدیل موقوفات در فقه اسلامی و حقوق موضوعه، اکرم بختیاری، دانشگاه شاهد، کارشناسی ارشد، ۱۳۹۶ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
  2. بررسی فقهی تبدیل و تغییر کاربری موقوفات، بهمن محمدی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، ۱۳۹۵ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
  3. مطالعه تطبیقی تغییر و تبدیل موقوفات در حقوق ایران، مصر و عراق، عباس صراف صادقی، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده حقوق، ۱۳۹۵ش.
  4. معیارها و شرایط فروش و تغییر کاربری عین موقوفه، اکرم جهانگیری، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، مجتمع دانشگاهی ولیعصر (عج) دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ۱۳۹۴ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
  5. بررسی فقهی تبدیل و تغییر کاربری موقوفات، بهمن محمدی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، ۱۳۹۵ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
  6. بررسی فقهی و حقوقی تبدیل کاربری وقف، علیرضا ساقی، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان خراسان رضوی، مرکز پیام نور مشهد، ۱۳۹۴ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
  7. بررسی فقهی حقوقی تبدیل به احسن نمودن موقوفات، سیدهادی نورالدینی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، ۱۳۹۴ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
  8. بررسی موارد جواز بیع موقوفه از دیدگاه فقه مذاهب خمسه اسلامی و حقوق مدنی ایران، مجید محمدخانی آمره، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، ۱۳۹۳ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
  9. مطالعه تطبیقی فروش مال موقوفه در فقه اهل سنت و حقوق ایران، اصغر مهری‌قلعه، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمی، ۱۳۹۲ش.
  10. بررسی تطبیقی بیع وقف و آثار آن در فقه امامیه و فقه اهل تسنن، زهرا شاه‌محمدی، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، ۱۳۹۰ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
  11. تاثیر زمان و مکان در بیع موقوفات از منظر فقه و حقوق موضوعه، زهره ثابتی بیلندی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه پیام نور استان خراسان رضوی، ۱۳۹۰ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
  12. فروش اموال موقوفه، ابراهیم پییرقلی خیاوی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، 1381ش.

عربی

  1. استبدال الوقف فی الفقه الإسلامی (دراسة فقهیة مقاصدیة)، عباس بالمنقع، کارشناسی ارشد، الجزایر، جامعة الشهید حمه لخضر، الوادی معهد العلوم الإسلامیة قسم الشریعة، ۲۰۱۸ م /۱۴۳۹ق. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
  2. استبدال الوقف و بیعه، عبدالقادر عبدالله حسین الحواجری، کارشناسی ارشد، فلسطین، الجامعة الإسلامیة (غزة)، کلیة الشریعة والقانون، ۲۰۱۵م / ۱۴۳۷ق. معرفی این پایان‌نامه را اینجا ببینید.

منابع دیگر

  1. استفتاء از امام خمینی (ره) درباره تبدیل وقف ا صفحه را اینجا ببینید.
  2. استفتائات تبدیل وقف، دفتر آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی. صفحه را اینجا ببینید.