مسافت شرعی (منابع مطالعاتی)
مسافرت شرعی عبارت است از طی هشت فرسخ که بر اساس آن نماز و روزه مکلف اصطلاحا شکسته می‌شود. در منابع روایی، مسافت شرعی با دو معیار واحد مکانیِ هشت فرسخ و واحد زمانیِ مسیر یک روز (مسیرة یوم) سنجیده شده است.
در گذشته این دو معیار با هم منطبق بود و اشکالی در تعین حد شرعی سفر ایجاد نمی‌شد؛ ولی امروزه با توسعه وسائل نقلیه عمومی، مسیر طی شده در واحد زمانی سفر بسیار بیشتر از واحد مکانی آن خواهد بود، به همین دلیل تعیین اینکه کدام یک، ملاک اصلی و دیگری صرفا برای تعیین مصداق است، مورد اختلاف فقها واقع شده است. بسیاری از فقها ملاک اصلی را واحد مکانی هشت فرسخ دانسته و مسیرة یوم را از باب تبیین شاخص اصلی دانسته‌اند. در مقابل، برخی از فقها و پژوهشگران فقهی معاصر، مسیرة یوم را شاخص اصلی و هشت فرسخ را از باب تعیین مصداق می‌دانند و حد سفر شرعی را مقدار مسافتی تعیین می‌کنند که وسایل نقلیه عمومی مانند اتوبوس و قطار در یک روز طی می‌کند.
در این صفحه کتاب‌ها، مقالات، پایان‌نامه‌ها و دیگر منابع مرتبط با تعیین حد مسافرت شرعی از منظر فقه معاصر، جمع‌آوری شده است.
کتاب‌ها
فارسی
- نماز و روزه مسافر از دیدگاه فریقین، حسین عباسی، قاین، انتشارات اکبرزاده، ۱۳۹۸ش. لینک صفحات ابتدایی کتاب
- نگرشی جدید بر نماز و روزه مسافران، محمد صادقی تهرانی، قم، انتشارات شکرانه، ۱۳۹۲ش. لینک صفحات ابتدایی کتاب
- نماز و روزه مسافر: از نگاهی دیگر، سید حسین موسوی زنجانی، قم، انتشارات سلسبیل، ۱۳۸۴ش.
- رساله نماز مسافر، محسن کدیور، مندرج در سایت نویسنده. لینک رساله
مقاله‌ها
فارسی
- نماز و روزه کثیر السفر با سرعت غیر متعارف، داوود عابدی اردکانی، دوفصلنامه پژوهه‌های فقهی تا اجتهاد، شماره ۴، ۱۳۹۷ش. لینک مقاله
- ادله عقلی و نقلی تعیین ملاک مسافت شرعی در فقه امامیه، مهدی مهدوی امین، فصلنامه مطالعات فقهی و فلسفی، شماره ۳۰، ۱۳۹۶ش. لینک مقاله
- حد سفر شرعی (مسیره یوم)، ولی‌الله محبی اشنی، دوفصلنامه پژوهشنامه فقه نظام‌سازی عدالت، شماره ۱، ۱۳۹۶ش. لینک مقاله
- حد مسافت موجب قصر، یاسر قیصری‌نیا، دوفصلنامه پژوهه‌های فقهی تا اجتهاد، پیش شماره ۲، ۱۳۹۱ش. لینک مقاله
- پاسخ به نقد مقاله: «نگرشی نو بر ملاک سفر شرعی»، هدایت الله طالقانی، فصلنامه فقه اهل بیت، شماره ۶۲، ۱۳۸۹ش. لینک مقاله
- نگرشی نو به ملاک سفر شرعی، هدایت‌الله طالقانی، فصلنامه فقه اهل بیت، شماره ۵۳، ۱۳۸۷ش. لینک مقاله
- پژوهشی پیرامون حدّ سفر شرعی، عبدالکریم عبداللهی، فصلنامه فقه و اصول، شماره ۷۹، ۱۳۸۷ش. لینک مقاله
- نقدی بر مقاله «نگرشی نو بر ملاک سفر شرعی»، مهدی فتحی‌نیا، فصلنامه فقه اهل بیت، شماره ۵۶، ۱۳۸۷ش. لینک مقاله
- مقیاس شرعی سفر مکانی یا زمانی؟، سید کاظم حائری، فصلنامه فقه اهل بیت، شماره ۵۰، ۱۳۸۶ش. لینک مقاله
- بررسی ملاک های تحقق مسافت شرعی در سفر، مهدی رهبر، فصلنامه پژوهش‌های دینی، شماره ۳، ۱۳۸۴ش. لینک مقاله
- سفر شغلی از دیدگاه امام خمینی (س)، عبدالهادی مسعودی خمینی، پژوهشنامه متین، شماره ۲۹، ۱۳۸۴ش. لینک مقاله
- پژوهشی در حد قصر نماز، رضا معینی، فصلنامه فقه اهل بیت، شماره ۳۸، ۱۳۸۳ش. لینک مقاله
- معرفى کتاب محاولات للتفقه فى الدین: المسافة الشرعیة للتقصیر، احمد مبلغی، فصلنامه فقه، شماره ۳۸، ۱۳۸۲ش. لینک مقاله
- حکمِ نماز و روزه مسافر در عصر جدید، احمد عابدینی، فصلنامه فقه، شماره ۲۷-۲۸، ۱۳۸۰ش. لینک مقاله
- مسافر از دیدگاه اسلام، احمد باقری ساروی، فصلنامه فقه، شماره ۱۳، ۱۳۷۶ش. لینک مقاله
عربی
- حد السفر والإقامة في الفقه الإسلامي دراسة مقارنة، عبد الله بن راضي الشمري، مجلة كلية الشريعة والقانون بتفهنا، مجلد ۲۴، شماره ۱، ۲۰۲۲م. لینک مقاله
- فقه السفر الشرعی: نظریة جدیدة فی الملاک و المعیار، السید هدایة الله الطالقانی، مترجم خلف کاظم، مجلة الإجتهاد و التجدید، شماره ۱۷، ۱۴۳۲ق. لینک مقاله
- مقیاس السفر الشرعی مکانی أو زمانی، السید کاظم الحسینی الحائری، فصلنامه فقه اهل البیت، شماره ۴۳، ۱۴۲۷ق. لینک مقاله
- محاولات للتفقه فی الدین- المسافة الشرعیة للتقصیر، عباس النابلسی، مجله المنهاج، شماره ۲۵، ۱۴۲۳ق. لینک مقاله
- فقه السفر – قراءة جديدة في صلاة المسافر وصيامه، محمد الصادقي الطهراني، مترجم حیدر حب الله، سایت بحوث معاصرة، ۲۰۱۴م. لینک مقاله
- لماذا لا يربط الفقه الإسلامي الإفطار والقصر على المسافر بالمشقّة والتعب؟!، حیدر حب الله، سایت رسمی حیدر حب الله، ۲۰۱۴م. لینک مقاله
پایان‌نامه‌ها
- تطبیق نظر فقهای امامیه درباره نماز مسافر و کثیرالسفر، علیرضا ساغندی، کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۴ش. صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج
- بررسی ادله و ملاک‌های احکام وطن و نماز مسافر از دیدگاه فقه امامیه، مریم شمس‌الدینی، کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۳ش. صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج
- پژوهش و بررسی اقوال و ادله ملاک شرعی مسافر، مرتضی حسینی فاصل، کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق(ع)، ۱۳۸۵ش.
- قصر نماز مسافر از دیدگاه شیعه، محمدجاوید حسینی، کارشناس ارشد، دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۸۴ش. صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج
- نماز مسافر در فقه امامیه، کاظم بابایی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد لاه‍ی‍ج‍ان، ۱۳۸۲ش.