کاربر:Ma.sultanmoradi/صفحه تمرین1
حق در فقه به معنای امتیازی است که از سوی شرع براى کسى در نظر گرفته شده و دیگران موظف به رعایت آن هستند. گرچه بحث از معنای حق سابقه‌ای طولانی در تاریخ فقه داشته؛ اما امروزه بنا به گسترش دانش حقوق و رابطه ویژه‌اش با برخی حوزه‌های فقهی، پژوهشگران و فقیهان معاصر به بازپژوهی این مفهوم پرداخته‌اند.
معنای عمومی حق در فقه شامل معنای «مِلک»، «حكم» و «حق به معنای خاص» است. حقّ ابوت، حقّ ولایت برای حاكم، حقّ وصایت، حقّ حضانت و... از جمله مصادیق معنای عمومی حق هستند. دومین معنای آن، «حق به معنای خاص» است و از آنجا که قسیم معنای ملک و حكم است بر مقابل آنها قرار می‌گیرید. در عباراتی همچون «امکان اسقاط حق» و «نقل و انتقال حق» همین معنای خاص حق در نظر گرفته شد. بررسی معنای حق در فقه، اثر ویژه‌ای در پیشفرض‌های مربوط به کرامت انسان، تفسیر نصوص دینی، نسبت حق و حکم شرعی و مسائلی از این دست دارد.
بر همین اساس می‌توان پرسید که معنای حق در فقه چه ارتباطی با حق در دانش حقوق دارد؟ آیا پیشفرضای حقوقی «حق» و پیفرضهای فقهی آ یکسانند؟
کتاب
فارسی
- منشا حق و تکلیف در اسلام، ابوالفضل فخرالاسلام، اراک، فخرالاسلام، ۱۳۹۹ش.
- نظریه «حق» و «حکم» و اعمال آن بر خیارات، در فقه و حقوق ایران، محمدعلی آقایی، تهران، مجد، ۱۳۹۸ش.
- رساله‌ای در باب حق و حکم، عبدالرحیم حسینی، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، ۱۳۸۷ش.
عربی
- نظرية الحق في الفقه الإسلامي، عبد الستار الدباغ، مركز البحوث والدراسات الإسلامية، ۲۰۱۶م.
- نظرية الحق بين الفقه الإسلامي والقانون الوضعي، أحمد محمد الخولي، مصر، دار السلام، ۲۰۰۸م.
مقاله
فارسی
- حق در فقه مقاله را اینجا ببینید.
- تبیین مفهوم حق و حکم در فقه امامیّه، نیّره طالبیان، محمّدمهدی کریمینیا، مجتبی انصاری مقدم، سعید حبوباتی، مدیریت، اقتصاد و علوم اسلامی، دوره ۲، ۱۴۰۰ش.
- نگرش فقهی به مفهوم حق؛ از آغاز تاکنون، مهدی رضایی، سید محسن قائمی‌خرق، پژوهش‌های فقهی، دوره هیجدهم، شماره ۲، تابستان ۱۴۰۱ش.
- پارادایم های حاکم بر مفهوم حق (مطالعه رویکرد فقه و فقهای اسلام)، مهدی رضایی، محسن قائمی‌خرق، فصلنامه فقه و اصول، دوره ۵۳، شماره ۴ - شماره پیاپی ۱۲۷، بهمن ۱۴۰۰ُش. مقاله را اینجا ببینید.
- چیستی «حق» بر مبنای نظریۀ اعتباریات علامه طباطبایی، محمدسالم محسنی، دو فصلنامه پرتو خرد، شماره ۲۱، بهار و تابستان ۱۴۰۰ش. مقاله را اینج ببینید
- بازپژوهی ماهیت اسقاط حق در فقه و حقوق، احمدرضا حسن‌خانی و سید محمد صدری و احمد باقری و سیدابوالقاسم نقیبی، پژوهش های فقه و حقوق اسلامی، شماره ۶۵، پاییز ۱۴۰۰ش.
- حق جزء مولف عدالت، محمد راسخ، دانشنامه های حقوقی، شماره ۶، بهار ۱۳۹۹ش.
- بررسی فقهی و حقوقی ماهیت حق و انواع آن، مهدی گرامی پور، پژوهش های فقه اسلامی و مبانی حقوق، شماره ۳، تابستان ۱۳۹۸ش.
- فرق بین حق و حکم، محمد درستی، فقیهانه، سال سوم، شماره ۹، زمستان ۱۳۹۷ش.
- مقایسه تطبیقی مفهوم حق در مکتب پوزیتیویسم حقوقی و مکتب حقوقی اسلام، سجاد قلیچ‌پور، حقوق بشر و شهروندی، شماره ۶، پاییز و زمستان ۱۳۹۷ش.
- بررسی فقهی و حقوقی مفهوم حق و حکم، سید علیرضا فروغی، فقه و حقوق خصوصی، سال اول بهار و تابستان، شماره ۱، ۱۳۹۷ش.
- همنشینی حق و حکم در فقه سیاسی معاصر، رضا خراسانی، فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، دوره ۶، شماره ۳ - شماره پیاپی ۳، شهریور ۱۳۹۴ش. مقاله را اینجا ببینید.
- تحلیل مقایسه‌ای ماهیت حق از دیدگاه سید محمدکاظم یزدی (صاحب عروه) و سایر فقها، سیف‌الله صرامی، فصلنامه فقه، سال نوزدهم، شماره ۳، پاییز ۱۳۹۱ش. مقاله را اینجا ببینید.
- بررسی فقهی ماهیت حق، عبدالرحیم حسینی، پژوهش های فقهی، دوره هشتم، شماره ۱، بهار و تابستان ۱۳۹۱ش.
- آثار و ویژگی‌های حق از دیدگاه فقه امامیه و قانون مدنی، علیرضا فروغی، فصلنامه دانش حقوق مدنی، دوره ۱، شماره ۱، شهریور ۱۳۹۱ش. مقاله را اینجا ببینید.
- حق و حکم در فقه امامیه، سیدمحمدهاشم پورمولا، پژوهشنامه حقوق اسلامی، دوره ۱۲، شماره ۱ (پیاپی ۳۳)،۱۳۹۰ش.
- نظریه عمومی حق از دیدگاه فقیهان امامیه، احمد دیلمی، انجمن معارف اسلامی، شماره ۲۳، تابستان ۱۳۸۹ش.
- ماهیت حق در فقه امامیه و حقوق ایران، محمد هادی عبادی، حقوقی گواه، شماره ۱۲، بهار ۱۳۸۷ش.
- معنا و ماهیت حق، سید محمود نبویان، معرفت فلسفی، شماره ۱۶، تابستان ۱۳۸۶ش.
- حقوق، حق و اقسام حق، محمدمهدی کریمینیا، معرفت، شماره ۷۰، مهر ۱۳۸۲ش. مقاله را اینجا بینید.
- مبانی فلسفی اسقاط حق در فقه اسلامی و حقوق غرب، ابراهیم تقی‌زاده،
عربی
- مبدأ الحق في الفقه الإسلامي وآثاره الاجتماعية، منشورات مجلة الحقوق، عبدالله بن أحمد الرميح، شماره ۷، ۲۰۱۳م.
- مدلول الحق ووضعه في القانون الإنجليزي والفقه الإسلامي، تنوير أحمد، الدراسات الإسلامية (پاکستان)، دوره ۴۴، شماره۳، ۲۰۰۹م.
- الحق في الحق : بحث في فكرة التكون المتتابع للحق في الفقه الإسلامي، محمد شتا أبو سعد، العدل (عربستان)، دوره ۴، شماره ۱۴، ۲۰۰۲م / ۱۴۲۳ق.
- معالم نظرية الحق في الفقه الإسلامي، العربي بلحاج، المجلة الجزائرية للعلوم القانونية والاقتصادية والسياسية (الجزایر)، دوره ۳۲، شماره ۲، ۱۹۹۵م.
- الحق في الشريعة الإسلامية، مجلة البحوث الإسلامية، عثمان جمعة ضميرية، الرئاسة العامة للبحوث العلمية والافتاء (عربستان)، شماره ۴۰، ۱۹۹۴م/ ۱۴۱۴ق.
- تقييد الحق في الفقه الاسلامي بالمصلحة الاجتماعية، محمد فاروق النبهان، الأكاديمية (مراکش)، شماره ۶، ۱۹۸۹م/ ۱۴۱۰ق.
- الحق ومدى سلطان الدولة في تقييده، فتحي الدريني، حضارة الإسلام (سوریه)، دوره ۵، شماره ۱۰، ۱۹۶۵م / ۱۳۸۴ق.
پایان‌نامه
فارسی
- موجبات حق درفقه وحقوق موضوعه، فیروزه شری‌زاده، کارشناسی ارشد، دانشگاه قرآن و حدیث، پردیس تهران، ۱۳۹۷ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- اصالت حق یا تکلیف درحقوق ایران و فقه امامیه، سجاد ملک‌پور،دانشکده حقوق و الهیات، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کارشناسی ارشد، ۱۳۹۶ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- ماهیت حق از نگاه فقیهان امامیه، رضا پورصدقی الانق، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، ۱۳۹۴ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- اسقاط حق: مطالعه تطبیقی در فقه اسلامی و حقوق ایران، محمد مولودی‌قلایچی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، ۱۳۷۵ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
عربی
- منهج الفقه الإسلامى فى إثبات الحق وتوثيقه، أحمد بن دخيل‌الله الردادى، کارشناسی ارشد، المعهد الأعلى للشريعة جامعة الزيتونة، تونس، ۲۰۰۰م.
- الإبراء من الحق في الفقه الإسلامي، صالح بن عبدالرحمن بن سليمان المحيميد، رساله دکتری، المعهد العالي للقضاء، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، السعودية، ۱۹۸۵م، ۱۴۰۵ق.